Σάββατο 20 Ιουνίου 2020

Ἡ ἀφή


Ἕνα ἄγγιγμα, ἕνα χάδι, τά δάχτυλα ὅταν μπλέκονται στήν ἀναρχία τῶν μαλλιῶν, μιά ἀγκαλιά, ἡ χειραψία. Ἡ ἀφή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στήν ἐξωτερίκευση συναισθημάτων τά ὁποῖα ἐκφραζόμενα μέ ἄλλες αἰσθήσεις συνήθως προσλαμβάνουν τόν χαρακτῆρα τοῦ ζωώδους. Ἡ ἀφή παρέχει ἕνα εἶδος μοναδικῆς ἀντίληψης τῆς ἐπαφῆς μας μέ τόν κόσμο. Τά παιδιά ψηλαφοῦν, σηκώνουν, ζυγίζουν, μετροῦν κι ἔτσι μαθαίνουν πρωταρχικές ἔννοιες ὅπως μορφές, μεγέθη, σχήματα, διαστήματα, ἀποστάσεις, συλλέγοντας ἐμπειρίες μέ τήν ἀφή.

Ἕνα σύνολο σημάτων πού προσλαμβάνουμε ἀπό τόν κόσμο πού μᾶς περιβάλλει μᾶς δίνει τό αἴσθημα ὅτι εἴμαστε ἀσφαλεῖς ἤ ἐπισφαλεῖς. Τό φυσικό, στοργικό, ἐνθαρρυντικό ἄγγιγμα, εἶναι θεμελιῶδες σῆμα πώς εἴμαστε ἀσφαλεῖς, καθώς ὑπάρχει κάποιος πού νοιάζεται γιά μᾶς. Τό συναίσθημα τῆς ἀσφάλειας πού δίνεται ὅταν κάποιος κρατᾶ τό χέρι μας ἤ μᾶς ἀγκαλιάζει σφιχτά, συντελεῖ στήν ἔκκριση ὀρμονῶν καί βιοχημικῶν μορίων στό σῶμα καί τόν ἐγκέφαλο πού βοηθοῦν στήν ἀντιμετώπιση καταπονήσεων. Αὐτές οἱ βιοχημικές οὐσίες ρυθμίζουν αὐτόματα τό ἀνοσοποιητικό σύστημα, τήν ἀναπνοή, τήν πίεση τοῦ αἵματος καί τόν καρδιακό παλμό. Τό στοργικό χάδι κάνει τόν ὕπνο καλύτερο, χαμηλώνει τήν ἔκκριση νευροδιαβιβαστῶν, ἀπαλύνει τόν πόνο.

Οἱ ἄνθρωποι χρησιμοποιοῦν τίς αἰσθήσεις τους γιά νά ἀντιληφθοῦν τόν κόσμο. Ἡ ὅραση εἶναι πρωταρχική σ’αὐτή τή διαδικασία, ὡς ἡ αἴσθησις τῆς ἀληθείας. Πιστεύει κανείς μόνο αὐτό πού μπορεῖ νά δεῖ μέ τά μάτια του, τά μάτια δέν σέ ξεγελοῦν ποτέ. Ἡ ὅραση δίνει τήν δυνατότητα νά ἀντιληφθεῖ κανείς τό φῶς καί τό φῶς συμβολίζει τήν ἐπιστημονική πραγματικότητα καί τήν φιλοσοφική ἀλήθεια. Μετά τήν ὅραση ἀκολουθεῖ ἡ ἀκοή ἡ ὁποῖα διαχωρίζεται ἀπό τίς ὑπόλοιπες, τίς ἀποκαλούμενες κατώτερες αἰσθήσεις, τήν ὁσμή, τή γεύση καί τήν ἀφή. Οἱ ἀντιλήψεις αὐτές εἶναι παγιωμένες γιά αἰῶνες καί ἀναθεωρήσεις, ἐάν ποτέ ὑπῆρξαν, συνέβαιναν μέ πολύ ἀργό ρυθμό.

Ὁ κοροναϊός σέ ἕνα διάστημα πολύ λίγων ἐβδομάδων ἐπέφερε ραγδαῖες μεταβολές. Τά μάτια πού κάποτε ἐμπιστευόμασταν δέν εἶναι σέ θέση νά δοῦν τόν ἀόρατο ἐχθρό. Ἐνῶ κάποιοι ἄνθρωποι φαίνονται ἀπόλυτα ὑγιεῖς μποροῦν νά μεταδίδουν τήν ἀσθένεια ἐν ἀγνοία τους. Ἀσυμπτωματικοί φορεῖς εἶναι δυνάμει διασπορεῖς τῆς ἀσθένειας τοῦ ἰοῦ καί γιά τόν λόγο αὐτό συχνά περιγράφονται ὡς “σιωπηλοί”. Ὁ κοροναϊός δέν περιορίστηκε στήν ὅραση καί τήν ἀκοή ἀλλά κτύπησε σκληρά τήν ὁσμή καί τή γεύση. Ἡ ἀοσμία καί ἡ ἀπουσία τῆς γεύσης εἶναι πρώϊμα δείγματα τῆς μόλυνσης. Τά ζεστά φαγητά τῶν ἐστιατορίων ἔχουν τώρα ἀντικατασταθεῖ ἀπό τά κρύα καί ἄνοστα τῶν ντελιβεράδων.

Ἡ αἴσθηση πού ἐπλήγη περισσότερο ἀπό τόν κοροναϊό ὅμως εἶναι ἡ ἀφή. Κοινωνική ἀπόσταση, ἀποφυγή “μή ἀναγκαίων” ἐπαφῶν μέ πρόσωπα καί πράγματα, συχνό πλύσιμο τῶν χεριῶν μετά ἀπό κάθε ἄγγιγμα μέ ὁτιδήποτε. Εἶναι γνωστό πώς ἡ τιμή τῆς ἐλευθερίας εἶναι ἡ μοναχικότητα. Ἡ διαδικτυωμένη μοναξιά πού μᾶς ἐπέβαλε ὅμως ὁ ἰός ἔχει καταστήσει δύσκολη τήν ἀπόλαυση τῶν ὠφελειῶν της. Ὁ κοροναϊός ἀναδεικνύοντας τή σημασία τῆς ἀφῆς τήν ἴδια στιγμή τήν ἐξουθένωσε ποικιλοτρόπως. Δέν εἶναι ὅμως μόνος του σ’αὐτό. Παλιότερα ἡ ἔκθεση στήν ὑπεριώδη ἀκτινοβολία τοῦ ἥλιου ἀλλά καί ὁ HIV μᾶς περιόρισαν -σέ μικρότερη βέβαια κλίμακα- στό κλείσιμο στό σπίτι. Μοιάζει σάν μιά συνωμοτική συντονισμένη ἐπιχείρηση τῶν ἀσθενειῶν νά ἐξοντώσουν τήν ἀφή...