Παραδοσιακές μελωδίες

Πολλοί ἐρευνητές θεωροῦν πώς τά πολιτιστικά γνωρίσματα, πού ποικίλουν μεταξύ διαφορετικῶν ἀτόμων, μεταβιβάζονται ἀπό γενιά σέ γενιά ὡς προϊόν μίμησης ἤ ἄλλων μορφῶν μάθησης, μέσω ἐξελικτικῶν διαδικασιῶν παρόμοιων μέ ἐκεῖνες τῆς βιολογικῆς ἐξέλιξης. Ἡ πολιτιστική ἐξέλιξη μπορεῖ, σέ γενικές γραμμές, νά προχωρεῖ ἀνεξάρτητα ἀπό τή βιολογική ἐξέλιξη ἀλλά στίς περισσότερες περιπτώσεις, οἱ δύο διαδικασίες συνδέονται. Δεδομένου ὅτι τά πολιτιστικά γνωρίσματα ἐξελίσσονται, οἱ προκύπτουσες ἀλλαγές ἔχουν ἄμεσες ἐππτώσεις στήν ἐπιβίωση καί τήν ἀναπαραγωγή τῶν βιολογικῶν ὀργανισμῶν καί συλλογικά μπορεῖ ἐπίσης νά τροποποιοῦν τό περιβάλλον στό ὁποῖο ζεῖ κάποιος πληθυσμός. Κατά συνέπεια, οἱ πολιτιστικές μεταβολές ἐνδεχομένως νά ἐπηρεάζουν τή βιολογική ἐξέλιξη τῶν φυσικῶν χαρακτηριστικῶν καί ἡ μεταβίβαση γενετικῶν καί περιβαλλοντικῶν-πολιτιστικῶν ἀλλαγῶν τελικῶς μπορεῖ νά μεταβάλλει μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου καί τήν συμπεριφορά τῶν ἀτόμων.

Ὁ πολιτισμός βέβαια δέν περιορίζεται στίς ἀνθρώπινες κοινωνίες ἀλλά ἡ ὕπαρξή του μπορεῖ νά παρατηρηθεῖ καί σέ ἄλλα ζῶα. Γιά παράδειγμα στά ὡδικά πτηνά ὁ κοινωνικός περίγυρος διαδραματίζει βασικό ρόλο στήν διαδικασία μάθησης μέσω τῆς ὁποίας τά πτηνά άποκτοῦν πληροφορίες οἱ ὁποῖες καθορίζουν τή δομή τῶν μελωδιῶν τίς ὁποῖες παράγουν. Ἡ μελέτη τῶν σχημάτων πού διαμορφώνουν οἱ μελωδικές μεταβολές μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου στίς πολιτιστικές παραδόσεις τῶν ὡδικῶν πτηνῶν μπορεῖ νά βοηθήσει στήν ἀποκάλυψη μηχανισμῶν μέ τούς ὁποίους ἐξελίσσεται ἡ πολιτιστική παράδοση τῶν πτηνῶν καί νά παράσχει τήν δυνατότητα νά ἀποσαφηνιστοῦν οἱ ἀναπτυξιακοί κανόνες πού διαμορφώνουν τήν διαφοροποίηση τῶν μελωδιῶν μεταξύ διαφορετικῶν πληθυσμῶν. Μιά προσέγγιση γιά τήν ἀνίχνευση τῶν σχημάτων πολιτιστικῶν μεταβολῶν μετρᾶ τήν ποικιλομορφία, τή σχετική ἀφθονία, καί τή γεωγραφική κατανομή διαφορετικῶν τύπων μελωδιῶν καί συμπεραίνει ἀπό αὐτά τά στοιχεῖα τά ποσοστά καί τούς μηχανισμούς τῶν ἀλλαγῶν. Μιά ἐναλλακτική προσέγγιση μετρᾶ πολιτιστικές ἀλλαγές ἄμεσα, ἀκολουθώντας τύπους μελωδιῶν γιά μιά προσδιορισμένη χρονική περίοδο σέ ἕναν συγκεκριμένο πληθυσμό. Τέτοιου εἴδους μελέτες κατέληξαν στό συμπέρασμα πώς δύο ξεχωριστές διακριτές μεταξύ τους  “πολιτιστικές παραδόσεις” διαμορφώνουν δύο κατηγορίες μελωδιῶν, κάθε μιά μέ τίς δικές της ἰδιαίτερες μορφές μεταβολῶν στήν πάροδο τοῦ χρόνου. Οἱ μελωδίες πού παράγουν τά ὡδικά πτηνά καθορίζονται ἀπό τήν συνεξέλιξη τοῦ περιβάλλοντος καί τοῦ πολιτισμοῦ ἐντός τοῦ ὁποίου διαβιοῦν σέ συνδυασμό μέ αὐτή τῶν γονιδίων τους. Θά μποροῦσε κατά συνέπεια νά θεωρηθεῖ πώς οἱ μελωδίες τῶν ὡδικῶν πτηνῶν ἀντανακλοῦν τήν πολιτιστική τους παράδοση.

Κατ΄ἀντιστοιχίαν οἱ ἤχοι πού παράγουν οἱ ἀνθρώπινες κοινωνίες ἀντανακλοῦν καί τό ἐπίπεδο τοῦ πολιτισμοῦ τους. Εἶναι σαφές πώς ἐάν κανείς δουλεύει μὲ ἕναν ἐπιστάτη νὰ οὐρλιάζει μὲς στά αὐτιά του, δὲν ἔχει τὴν ψυχραιμία νὰ ἀφήσει τὴ σκέψη του νὰ περιπλανηθεῖ στὰ μονοπάτια τῆς Ἐπικούρειας θεωρίας καί εἶναι εἰς θέσιν νά παράξει μόνον ποδοσφαιρικές ἰαχές. Γιά νά διασωθεῖ ἀπό τά οὐρλιαχτά κλείνει τά αὐτιά του ὅπως ἔκανε κάποτε ὁ Ὁδυσσεύς. Ἔτσι οἱ ἄνθρωποι προτιμοῦν νά ζοῦν μέ κλειστά αὐτιά σέ μεγάλα στρατόπεδα συγκέντρωσης, εἴτε αὐτά λέγονται ἐργασιακοί χῶροι, εἴτε κέντρα διασκέδασης, εἴτε εἶναι τό ψηφιακό σύμπαν καί τά κοινωνικά δίκτυα περιορίζοντας τήν πρόσληψη ἠχητικῶν ἐρεθισμάτων τελικῶς ἀδυνατώντας νά σκεφτοῦν αὐτό γιά τό ὁποῖο ἀξίζει νά ζεῖ κανείς αὐτή τή ζωή. Προφανῶς, ὁ καθένας εἶναι ἱκανός γιά ὅλα ἀλλά πρόσφατα ἔχουν πληθύνει τά παραδείγματα ἀνθρώπων πού ἔχουν μετατραπεῖ σέ βασανιστές, πληρωμένους δολοφόνους, διεφθαρμένους πολιτικούς πού δέν χάνουν εὐκαιρία νά προβάλλουν τήν κενή περιεχομένου αὐτοπεποίθησή τουςὑπενθυμίζοντας ὅτι τό ἀνθρώπινο εἶδος ἐξακολουθεῖ νά διαμορφώνει καί νά μεταβιβάζει στίς ἐπερχόμενες γενιές πολιτιστικές παραδόσεις οἱ ὁποῖες κυβερνῶνται ἀπό κατώτερα κίνητρα σέ ἀντίθεση μέ αὐτές τῶν ὡδικῶν πτηνῶν.