Γιά τόν Ἐπαναστάτη Φιντέλ Κάστρο...

Ποίηση Φ.Γ.Λόρκα-Ἀπόδοση Ν.Γκάτσος-Μουσική Σ.Ξαρχᾶκος

 Δέν εἶχεν ἄρχοντα ἡ Σεβίλλια
Μπροστά του γιά νά παραβγεῖ
Οὔτε σπαθί σάν τό σπαθί του
Οὔτε καρδιά νά'ν' τόσο ἀληθινή
Σάν ποταμός ἀπό λιοντάρια
Ἡ ξακουσμένη του ἀντρειοσύνη
Καί σάν σέ πέτρα σκαλισμένη
Ἡ στοχασιά του ἡ μετρημένη
Φῶς χρυσαφένιο εἶχε μιᾶς Ρώμης
Ἀνδαλουσιάνικης στό μάτι
Καί τό χαμόγελό του νάρδος
Ἀπό σπιρτάδα κι ἀπ' ἁλάτι
Τί ταυρομάχος στήν ἀρένα!
Τί βράχος πάνω στά βουνά!
Τί ἁπαλός μέ τ'ἄγρια στάχυα!

Τί δυνατός μέ τά σπιρούνια! Τί τρυφερός μέ τήν δροσιά! Τί λαμπερός στά πανηγύρια! Τί τρομερός μέ τίς στερνές Τοῦ σκοταδιοῦ τίς μπαντερίλιες! Τώρα γιά πάντα πιά κοιμᾶται Τώρα τά μούσκλια καί τά χόρτα Μέ δάχτυλα πού δέ λαθεύουν Τό ἄνθος ἀνοίγουν τοῦ μυαλοῦ του Καί τό τραγουδιστό του αἷμα Κυλάει σέ βάλτους καί λιβάδια Γλιστράει στό σύγκρυο τῶν κεράτων Ἄψυχο στέκει στήν ὁμίχλη Σέ βουβαλιῶν σκοντάφτει πόδια Σά μιά πλατειά μιά λυπημένη Μιά σκοτεινή γλώσσα ὥσπου τέλμα Νά γίνει ἀπό ἀγωνία πλάι Στόν Γκουαδαλκιβίρ τῶν ἄστρων Τῆς Ἱσπανίας ὤ ἄσπρε τοῖχε! Κι ἐσύ τοῦ πόνου ὤ μαῦρε ταῦρε! Αἷμα τοῦ Ἰγνάθιο παγωμένο! Ἀηδόνι στήν καρδιά τοῦ μέσα Ὄχι! Δέ θέλω νά τό βλέπω! Δέν εἶναι ἀνθός νά τό χωρέσει Καί χελιδόνια νά τό πιοῦνε Πάχνη ἀστεριῶν νά τό κρυώσει Τραγούδι καί κρινοπλημμύρα Καί κρύσταλλο νά τό ἀσημώσει Ὄχι! Δέ θέλω νά τό βλέπω!

ΚΑΣΤΡΟ ΚΑΙ ΓΚΕΒΑΡΑ 

( Βασἰλης Ραφαηλίδης -Ἡ μεγάλη περιπέτεια τοῦ μαρξισμοῦ σελ. 535 -547)

Τό κράτος τῆς Κούβας, ἴσο περίπου σέ ἔκταση καί πληθυσμό μέ τήν Ἑλλάδα, εἶναι ἕνα σύμπλεγμα 3.715 νησιῶν. Τό μεγαλύτερο ἀπ’ αὐτά θά δώσει τό ὄνομά του στήν πατρίδα τοῦ Ξαβιέ Κούγκατ, τοῦ Φιντέλ Κάστρο καί μιᾶς ἰθαγενοῦς φυλῆς πού θά γίνει διεθνῶς γνωστὴ μέ το ἱσπανικό, συμβατικό ὄνομα Σιμπονέ ἀπό τότε πού ὁ Κούγκατ, ὁ βασιλιάς τῆς κόνγκας καί τῆς ρούμπας, θά γράψει τήν περίφημη ρούμπα «Σιμπονέ», μιά χαρούμενη μουσικὴ πού εἶναι ταυτόχρονα λυγμός, κραυγή πόνου καί ζητωκραυγή.

Αὐτὴ εἶναι ἡ Κούβα. Ἕνα κράμα μουσικῆς καί ἐπανάστασης. Πού δέν τήν ἐφεῦρε ὁ Κάστρο. Ἡ ἐπανάσταση στήν Κούβα εἶναι μιά ἐνδημικὴ κατάσταση, πού ἀρχίζει τό 1492, τὴ χρονιά πού πατάει ἐκεῖ το πόδι του ὁ πρῶτος Εὐρωπαῖος, ὁ Χριστόφορος Κολόμβος.

Θά τόν ἀκολουθήσει ὁ Σεμπάστιαν Ὀκάμπο, πού θά ἐξερευνήσει το νησί τό 1508, γιά νά σφυρίζει σέ λίγο κλέφτικα καί νά δώσει ἔτσι το σύνθημα στούς πρώτους 300 ἱσπανούς κλέφτες ἀποίκους, οἱ ὁποῖοι θά φτάσουν ἐκεῖ το 1511. Καί θ’ ἀρχίσουν ἀμέσως μιά τόσο συστηματική λεηλασία τοῦ ἰθαγενοῦς πλούτου, πού θά ὁδηγήσει στήν ὁμαδικὴ αὐτοκτονία τήν ἰθαγενῆ φυλὴ τῶν Σιμπονέ ὅταν οἱ ἱσπανοί καταχτητές διδάξουν σ’ αὐτούς τούς πανευτυχεῖς τροφοσυλλέκτες πώς «τά καλά κόποις (τῶν ἄλλων) κτῶνται», πώς ὁ πλοῦτος προκύπτει μέ τόν ἱδρώτα (τῶν ἄλλων), ἐνῷ ἡ σχετικὴ μέ τήν ἐπιστήμη τῆς πολιτικῆς οἰκονομίας ἐργασία εἶναι χαρά μόνο ὅταν βλέπεις τούς ἄλλους νά δουλεύουν γιά λογαριασμό σου κι ἐσύ, ὁ μοντέρνος τροφοσυλλέκτης, πού καρποῦσαι τήν ὑπεραξία τῆς δουλειᾶς τους, νά κάθεσαι, νά λιάζεσαι σέ συνθῆκες αἰώνιας Ἄνοιξης καί νά κολυμπᾶς ὅλες τίς ἐποχές τοῦ ἔτους στόν παράδεισο πού λέγεται Κούβα.

Στό ἕνα χέρι τό ὅπλο, στό ἄλλο ἡ κιθάρα ἦταν τό κύριο σύνθημα τῆς κουβανικῆς ἐπανάστασης. Στήν Κούβα, ὅλοι, μά ὅλοι, μέ τήν παραμικρή ἀφορμή, ἀρχίζουν νά κουνιοῦνται στούς ρυθμούς τῆς ἀφροκουβα- νικῆς μουσικῆς. Τά περισσότερα ἀπό τά ἐπαναστατικά τραγούδια των Κουβανῶν εἶναι γραμμένα σέ ρυθμό ρούμπας, κόνγκας, σάμπας, μάμπο. Καί, βέβαια, ἡ χαμπανέρα, μιά πιό ἀργή καί πιό ἡδονικὴ παραλλαγή τοῦ ταγκό, πού θά πάρει τό ὄνομά της ἀπό τήν πρωτεύουσα Ἀβάνα, κυριαρχεῖ παντοῦ• στά σαλόνια, στίς δεξιώσεις, ἀλλά καί στούς εἰδικούς ξενῶνες πού ἔχτισε ὁ Κάστρο ὄχι γιά νά κοιμοῦνται οἱ ξένοι ἀλλά γιά νά «πηδοῦν» οἱ νέοι καί νά μὴ σοκάρουν τούς κρυόκωλους τουρίστες μέ τά ὅσα «αἰσχρά» διέπρατταν στά πάρκα. Κανείς δέν θά μποροῦσε νά βάλει φραγμό στόν ἔρωτα σέ μιά χώρα, ὅπου ἡ θερμοκρασία κυμαίνεται σταθερά ἀνάμεσα στούς 22 καί τούς 28 βαθμούς Κελσίου, χειμώνα καλοκαίρι.

Αὐτόν τό μουσικοχορευτικό σοσιαλισμό πού προσπαθεῖ νά περισώσει τὴ μνήμη τῶν Σιμπονέ, τῶν ἰθαγενῶν πού προτίμησαν νά αὐτοκτο- νήσουν παρά νά δουλέψουν, τόν καταλαβαίνω. Κάθε ὁραματιστής τῆς ἀταξικῆς κοινωνίας κρύβει μέσα του ἕναν Σιμπονέ καί κάθε σοβαρός ἐπαναστάτης κρατάει κιθάρα στό ἕνα χέρι. Καί στὴ σκοπιά πηγαίνει ζευγαρωμένος. Διπλοσκοπιά, ἄντρας γυναίκα. Αὐτό πού ὑποπτεύεστε γίνεται εἴτε πρίν εἴτε μετά τὴ βάρδια.

Καταλαβαίνετε τώρα γιατί οἱ Κουβανοί ἀγαποῦν μέ πάθος τόν Φιντέλ. Δέν πῆγε ποτέ κόντρα στήν ἰδιοσυγκρασία τους. Κι ὅταν κάποτε παρακάλεσε τούς συμπατριῶτες του νά κάνουν οἰκονομία καί να μήν ἀγοράζουν τόσο πολλά μουσικά ὄργανα, μέ τό ἐπιχείρημα πώς μιά τρομπέτα κοστίζει ὅσο κι ἕνα σακί ζάχαρη, οἱ τρομπετίστες τοῦ ἀπάντησαν λογικότατα πώς ἕνα τάνκ κοστίζει ὅσο ἡ μισὴ ἐτήσια παραγωγή τῆς Κούβας σέ ζάχαρη. Καί ὁ Κάστρο, πού ὅταν ἀρχίζει νά μιλάει ξεχνάει νά σταματήσει, βρῆκε τότε τήν εὐκαιρία νά κάνει ἕνα συναρπαστικό μάθημα μαρξιστικῆς πολιτικῆς οἰκονομίας γιά νά ἐξηγήσει στά πλήθη τῶν φανατικῶν του πώς τά φονικά καί ὄχι, βέβαια, τά μουσικά ὄργανα εἶναι αὐτά πού εὐθύνονται γιά ὅλες τίς οἰκονομικές δυσκολίες πού ἀντιμετωπίζουν ὅλοι οἱ λαοί. Ἄν δέν ὑπῆρχαν ἐξοπλισμοί θά ὑπῆρχε φαΐ γιά ὅλους- καί τρομπέτες καί κιθάρες γιά ὅλους τους Κουβανούς. Στήν ἀταξικὴ κοινωνία τοῦ μέλλοντος δέν θά ὑπάρχουν ὅπλα. Συνεπῶς, ἐκτός ἀπό φαΐ θά ὑπάρχουν καί μουσικά ὄργανα σέ πλήρη ἐπάρκεια. Τέτοιου ὕφους εἶναι οἱ λόγοι τοῦ Κάστρο. Κάθε ἐμφάνισὴ του στό μπαλκόνι ἤ στήν τηλεόραση εἶναι ἕνα ἄψογο σεμινάριο, τό περιεχόμενο τοῦ ὁποίου γίνεται κατανοητό καί ἀπό τόν πιό χοντροκέφαλο.

Ἕνας σοσιαλισμός πού ἀντιμετωπίζει τὴ μουσικὴ σάν ἀγαθό πρώτης ἀνάγκης ἀξίζει νά ἐπιζήσει. Ἀλλά πώς νά ἐπιζήσει μετά τό θάνατό τοῦ Κάστρο; Ἀπ’ τήν Κούβα πηγαίνεις κολυμπῶντας, πού λέει ὁ λόγος, στή Φλόριντα, ἀπέναντι Οἱ Κουβανοί, μέ μαέστρο τόν Φιντέλ, παίζουν το βιολί τους πάνω ἀπ’ τό κεφάλι τοῦ λιονταριοῦ κάπου 40 χρόνια, ἀπό τήν 1η Ἰανουαρίου 1959, πού οἱ μπαρμποῦτος (οἱ μουσάτοι) του Κάστρο μπαίνουν στήν Ἀβάνα καί διώχνουν τόν Μπατίστα.

Εἶναι ἀπίστευτο. Τό τελευταῖο κοψίδι ὑπαρκτοῦ σοσιαλισμοῦ βρίσκεται σέ ἀπόσταση ἀναπνοῆς ἀπό τίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες. Διά του Γέλτσιν οἱ Ἀμερικανοί κατέλυσαν μιά κομουνιστικὴ αὐτοκρατορία. Ὅμως στήν Κούβα τά γουρούνια πῆραν τό μάθημά τους μέσα σέ λίγες μέρες στόν Κόλπο τῶν Χοίρων, ὅπου οἱ Ἀμερικανοί πεζοναῦτες ἐπιχείρησαν ματαίως νά ἀποβιβαστοῦν τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1961. Ἔκτοτε δέν τό ξαναεπιχείρησαν. Ἀλλά ὁ Κόλπος τῶν Χοίρων βρίσκεται πάντα στὴ θέση του, τό ἴδιο καί οἱ χοῖροι ἀπέναντί Το ἴδιο καί ἡ ἀμερικανικὴ βάση τοῦ Γκουαντάναμο, πού εἶναι ἀμερικανικό ἔδαφος ἐπί τοῦ ἐδάφους της Κούβας ἀπό τό τέλος τοῦ περασμένου αἰώνα Ὁ Κάστρο ὅμως δέν θά βρίσκεται γιά πάντα στὴ θέση του. Δυστυχῶς, ὁ κουβανικός σοσιαλισμός ἦταν καί παραμένει προσωποκεντρικός.

Ἡ Κούβα θά γίνει ἀνεξάρτητο κράτος στίς 10 Δεκεμβρίου 1898 ἐρήμην των Κουβανῶν, ἄν καί οἱ Κουβανοί διεκδικοῦν τήν ἀνεξαρτησία τούς ἀπό τό 1868, τὴ χρονιά πού ἀρχίζει ὁ δεκαετής «πρῶτος πόλεμος τῆς ἀνεξαρτησίας» (ἀπό τήν Ἱσπανία) ὑπό τόν Ἀντόνιο Μασέο. Ὁ «δεύτερος πόλεμος τῆς ἀνεξαρτησίας» ὑπό τόν ἐθνικό ἥρωα καί ἐθνικό ποιητὴ Χοσέ Μαρτί θά ἀρχίσει τό 1895, ἀλλά σύντομα θά καταλήξει σέ πόλεμο ἀνάμεσα στήν Ἱσπανία καί τίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες, πού βοηθοῦν τούς ἐπαναστάτες προκειμένου νά βάλουν στό χέρι τήν Κούβα μόλις τήν ἐγκαταλείπουν οἱ Ἱσπανοί.

Πάντως, αὐτόν τόν καιρό οἱ Κουβανοί δέν ξέρουν τί ἀκριβῶς πρέπει νά κάνουν. Νά παραμείνουν κάτοικοι μιᾶς αὐτόνομης ἐπαρχίας της Ἱσπανίας, δεδομένου ὅτι τό 66% τῶν κατοίκων εἶναι ἱσπανικῆς καταγωγῆς, νά γίνουν πολίτες μιᾶς ἀκόμα Πολιτείας τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν, δεδομένου ὅτι τά συμφέροντα τῆς ντόπιας ἄρχουσας τάξης εἶναι συνδεδεμένα μέ τά συμφέροντα τῆς ἀμερικανικῆς ἄρχουσας τάξης, ἤ νά διεκδικήσουν τήν πλήρη αὐτονομία τους, ὅπως καί οἱ ἄλλοι λαοί της Λατινικῆς Ἀμερικῆς; Τελικά, γιά λογαριασμό τους θά ἀποφασίσουν οἱ Ἡνωμένες Πολιτεῖες, πού θά διώξουν ἀπό τήν Κούβα τούς Ἱσπανούς γιά λογαριασμό καί τῶν Κουβανῶν πού δέν θέλουν τούς Ἰσπανούς.

Κι ἔτσι, γιά 60 χρόνια, ἀπό τό 1899 μέχρι τό 1959, ἡ Κούβα θά εἶναι μιά ἄτυπη Πολιτεία τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν, στήν ὁποία οἱ Ἀμερικανοί δημιουργοῦν τήν ἀναγκαία ὑποδομὴ γιά τήν πλήρη καί κανονικὴ ἐνσωμάτωσὴ της στίς ΗΠΑ. Πρᾶγμα πού θά γινόταν ἀπό τίς ἀρχές τοῦ αἰώνα, ἄν οἱ Ἀμερικανοί δέν φοβοῦνταν τούς μαύρους Κουβανούς (τούς ἀφροκουβανούς), πού εἶναι καί πολλοί καί πολύ δραστήριοι. Δέν θέλουν νά τούς προσθέσουν στούς μαύρους τῶν ΗΠΑ γιά νά μήν προκύψει ἔτσι μιά πολύ ἰσχυρὴ «μαύρη δύναμη». Ἄλλωστε, τό ἑρμαφρόδιτο ἡμικατοχικό καθεστώς τούς βολεύει πολύ, δεδομένου ὅτι δέν ὑπάρχουν πλέον οὔτε γιά δεῖγμα ντόπιοι (ἰθαγενεῖς) γιά νά διεκδι- κοῦν τήν πατρογονικὴ κληρονομιά καί τά σχετικά. Ὅλοι ἐκεῖ εἶναι «ξένοι». Στήν Κούβα ὑπάρχουν μόνο ἐκμεταλλευτές καί ἐκμεταλλευόμενοι, ντόπιοι καί ξένοι. Φυσικά, οἱ μεγαλύτεροι ἐκμεταλλευτές εἶναι οἱ Ἀμερικανοί καί οἱ περισσότερο ἐκμεταλλευόμενοι εἶναι οἱ μαῦροι.

Τό 1933 ὁ λοχίας Φουλγκένσιο Μπατίστα, καλός καί πιστός φίλος τῶν Ἀμερικανῶν, δέν περιμένει νά γίνει τουλάχιστον συνταγματάρχης, ὅπως ὅλοι οἱ δικτατορικά ἀξιοπρεπεῖς δικτάτορες, καί καταλαμβάνει τήν ἐξουσία πολύ νέος, σχεδόν πιτσιρικάς. Ἔχει μεγάλο ταλέντο δικτάτορα αὐτό τό παιδί. Γιά τέσσερα χρόνια, ἀπό τό 1948 μέχρι τό 1952, ὁ Μπατίστα θά μείνει ἐκτός ἐξουσίας γιά νά ξεκουραστεῖ καί τό 1953 θά ἐπανέλθει φρέσκος καί ἀνανεωμένος. Τόν ἕκτο χρόνο τῆς νέας δικτατο- ρικῆς του περιόδου, τήν Πρωτοχρονιά τοῦ 1959, ὁ Κάστρο θά τοῦ κάνει ἕναν μπουναμά πού μέ τίποτα δέν τόν περίμενε. Θά τοῦ δώσει ἀπολυτήριο χωρίς νά τόν εὐχαριστήσει γιά τίς ὑπηρεσίες πού προσέφε- ρέ στήν πατρίδα, δηλαδὴ στίς ΗΠΑ.

Ὁ Μπατίστα δέν εἶχε πάρει στά σοβαρά τους γκεριλέρος (τούς ἀντάρτες) τοῦ Κάστρο. Ἄλλωστε, οἱ φίλοι του οἱ Ἀμερικανοί ἦταν δίπλα, σέ ἀπόσταση ἀναπνοῆς, καί θά μποροῦσε νά τούς καλέσει ὅ,τι ὥρα ἤθελε γιά νά σώσουν τήν πατρίδα Ἀπό ποιόν ἐχθρό νά τὴ σώσουν, Ἴσως ἀπό τούς κομουνιστές, ἄν ὑπῆρχαν. Ὁ Κάστρο ὅμως δέν ἦταν κομουνιστής. Ἦταν ἕνας ριζοσπάστης ἀστός δικηγόρος, γόνος εὐκατάστατης οἰκογένειας γαιοκτημόνων, καί ὡς ἐκ τούτου ὑπεράνω πάσης κομουνιστικῆς ὑποψίας. Μάλιστα, μόλις εἶχε προλάβει νά γεννηθεῖ Κουβανός. Ὁ πατέρας του δέν ἦταν γηγενής, ἦταν γνήσιος Ἱσπανός πού εἶχε μεταναστεύσει στήν Κούβα.

Ὁ Ἀνχελ (Ἄγγελος) Κάστρο ὑ Ἀργκίς Ἀρχίς εἶχε ἑπτά παιδιά, τά δυό ἀπό τὴ σύζυγό του καί τά πέντε ἀπό τὴ μαγείρισσά του, τήν κυρία Ρούς. Ὁ Φιντέλ ἦταν τό δεύτερο παιδί τῆς κυρίας Ρούς καί τό τέταρτο τῆς οἰκογένειας καί ὁ Ραούλ τό πέμπτο παιδί τῆς κυρίας Ρούς καί το ἕβδομο τῆς οἰκογένειας. Μέσα σ’ αὐτήν τήν πολυμελῆ καί μπερδεμένη οἰκογένεια, ὅπου ὅλοι ζοῦσαν ἀγαπημένοι, ἀκόμα καί οἱ δύο γυναῖκες τοῦ ἐρωτικά ὑπερδραστήριου Ἀγγέλου, τόσο ὁ Φιντέλ ὅσο καί ὁ Ραούλ θά μάθουν ἀπό μικροί νά ἀδιαφοροῦν γιά τήν αἱματοσυγγένεια καί τήν καταγωγὴ καί νά ἐνδιαφέρονται κυρίως γιά τό διμέτωπο ἀγώνα του πατέρα τους ἐναντίον τῶν πλούσιων ἀνταγωνιστῶν του ἀπό τὴ μιά καί τῶν ἐργατῶν του ἀπό τήν ἄλλη. Ἡ διπλὴ ταξικὴ καταγωγὴ τοῦ Φιντέλ θά παίξει τό ρόλο της στόν κατοπινό κοινωνικοπολιτικό του προσανατολισμό, ὅπως ἄλλωστε καί ἡ φοίτησὴ του σέ αὐστηρά καθολικά σχολεῖα, ὅπου ἡ γνώση ἐρχόταν πάντα μέ διπλό τρόπο στούς μαθητές, μέ τήν αὐστηρά ἐπιτηρούμενη σκληρὴ δουλειά καί τήν ἐπιφοίτησὴ του Ἁγίου Πνεύματος στὴ διάρκεια τῆς προσευχῆς.

Ἡ προοδευτικότητα τοῦ Φιντέλ ὅσο εἶναι ἀκόμα νέος σταματάει στήν ἐπισήμανση αὐτῶν τῶν ἀντιφάσεων. Κανείς ποτέ δέν θά μάθει πότε ἀκριβῶς θά ἀρχίσα νά μελετάει τόν Μάρξ, πού ἔτσι κι ἀλλιῶς δέν θά χρησιμεύσει καί πολύ σ’ αὐτόν τόν ὑπερπληθωρικό καί γοητευτικό ἄνθρωπο, πού ξέρει νά συναρπάζει καί νά πείθει τίς μάζες πολύ εὔκολα, μέ τήν ἐμφάνισὴ του καί μόνο σέ ἕνα μπαλκόνι. Ἄλλωστε, εἶναι πολύ γνωστός στούς Κουβανούς ἀπό τό 1953. Τήν 26η Ἰουλίου τῆς χρονιᾶς αὐτῆς θά κάνει μιά μεγάλη ἀποκοτιά ὅταν μέ μιά παρέα φίλων μᾶλλον παρά ἐπαναστατῶν θά ἐπιτεθοῦν στό φρούριο Μονκάδο τοῦ Σαντιάγο δέ Κούμπα. Τό 1953 πού γίνεται γιά πρώτη φορά λόγος γι’ αὐτόν στήν Κούβα ὁ Κάστρο εἶναι 27 χρονῶν (γεννήθηκε τό 1926), τό 1955 πού βγαίνει ἀπό τὴ φυλακὴ εἶναι 29 χρονῶν, τό 1956 πού ἀρχίζει τήν ἐπανάσταση εἶναι 30 χρονῶν καί τό 1959 πού τήν τελειώνει, 33 χρονῶν. Ὅλα τά ἔκανε νωρίς στὴ ζωὴ τοῦ αὐτός ὁ φοβερός ἄνθρωπος, πού στίς 2 Δεκεμβρίου 1956, παρέα μέ 83 φίλους, ἀνάμεσά τους καί ὁ ἀδερφός του Ραούλ, ποῦ τόν ἀκολουθεῖ κατά πόδας, ἀνάμεσά τους καί ὁ Γκεβάρα πού μόλις τόν εἶχε γνωρίσει στό Μεξικό, προερχόμενοι ἀπό τό Μεξικό ὅπου ὀργάνωσαν τὴ δουλειά, ἀποβιβάζονται σέ μιά ἐρημικὴ ἀκτὴ τῆς Κούβας ἀπό τό κότερο «Γκράνμα» πού τούς δάνεισε ἕνας φίλος.

Στήν πρώτη κιόλας μάχη πού θά δώσουν μετά τήν ἀπόβαση θα σκοτωθοῦν οἱ 72 ἀπό τούς 82. Οἱ 10 ἐπιζήσαντες θά καταφύγουν στο ψηλό βουνό Σιέρα Μαέστρα γιά νά ὀργανώσουν ἐκεῖ στά γρήγορα ἕνα φοβερό ἀντάρτικο. Εἶναι ἀπροσδόκητα μεγάλη ἡ ἀπήχηση πού βρίσκει τό ἐπαναστατικό ἄγγελμα τοῦ ἀστοῦ Κάστρο, πού δέν εἶναι ἀκόμα κομμουνιστής, ἀπό τούς πεινασμένους χωρικούς, πού λές καί περίμεναν ἀπό χρόνια τόν ἐλευθερωτὴ - ἄγγελο, τό πολιτικό καί ἰδεολογικό «φύλο» τοῦ ὁποίου οὐδόλως τούς ἐνδιαφέρει Στήν ἀρχὴ δέκα ἄνθρωποι ὅλοι κι ὅλοι, μέσα σέ τρία χρόνια θά γίνουν χιλιάδες καί θά φέρουν τά ἀπάνω κάτω καί στήν Κούβα, καί στήν Ἀμερική, καί στόν κόσμο. Ἡ πείνα και ἡ δυστυχία εἶναι καταστάσεις δυνάμει ἐπαναστατικές καί μιά σπίθα μόνο φτάνει γιά νά πάρει φωτιά ἡ σωρευμένη πίκρα αἰώνων.

Τίς ἐπαναστάσεις δέν τίς κάνουν οἱ ἐπαναστάτες, αὐτοί μόνο τίς διεκπεραιώνουν τίς ἐπαναστάσεις τίς κάνουν οἱ πεινασμένοι καί οἱ δυστυχεῖς. Εἰδικότερα στήν ἐπανάσταση τῆς Κούβας οἱ κουβανοί κομουνιστές, ἐξ ὁρισμοῦ ἐπαναστάτες ὅπως ὅλοι οἱ κομουνιστές, ὄχι μόνο δέν παίρνουν μέρος στήν ἐπανάσταση ἀπό τήν ἀρχή, ἀλλά στήν ἀρχή, πρίν ἑδραιωθεῖ ἡ ἐπανάσταση, θά χαρακτηρίσουν τόν Κάστρο ἀνισόρροπο καί τυχοδιώκτη. Εὐτυχῶς πού θά καταλάβουν νωρίς τό λάθος τους καί θά πιαστοῦν ἔγκαιρα ἀπό τήν οὐρά τοῦ Κάστρο. Ποῦ ὄχι μόνο δέν θά τούς ψέξει γιά τήν ἀρχικὴ συμπεριφορά τους, ἀλλά θά τούς δεχτεῖ μέ ἀνοιχτές ἀγκάλες. Ἄν καί ἀργότερα, ἀφοῦ καταλάβει τήν ἐξουσία, θά διαλύσει το παλιό Κομουνιστικό Κόμμα γιά νά βάλει στὴ θέση τοῦ ἕνα καινούργιο, ποῦ θά λέγεται καί πάλι Κομουνιστικό Κόμμα Ὁ Κάστρο δέν θά ἀσχοληθεῖ ποτέ μέ τούς τύπους. Τόν ἐνδιαφέρουν μόνο οἱ γνήσιοι ἐπαναστάτες, ὅλοι οἱ γνήσιοι ἐπαναστάτες ἀπ’ ὅπου κι ἄν προέρχονται. Καί, βέβαια, ἐπαναστάτες δέν ὑπάρχουν μόνο στά κομουνιστικά κόμματα, ὅπου συχνάζουν κυρίως γραφειοκράτες πού ἔχουν κάνει τόν κομουνισμό ἐπάγγελμα, ἴσως γιατί τό βρίσκουν πολύ εὔκολο. Καί εἶναι πράγματι εὔκολό σε καιρούς εἰρηνικούς καί μὴ ἐπαναστατικούς.

Ἀνάμεσα στό 1959, τὴ χρονιά πού ἐπικρατεῖ ἡ ἐπανάσταση, καί το 1961 τὴ χρονιά πού ὁ Κάστρο αὐτοχαρακτηρίζεται ἐντελῶς ξαφνικά κομουνιστής, πρᾶγμα πού τό ἐπιβεβαιώνει τό 1963 μέ τήν ἐπίσκεψὴ του στὴ Μόσχα, κανείς δέν ξέρει, οὔτε καν οἱ Ἀμερικανοί, τί εἴδους εἶναι το καθεστώς πού ἐγκαθίδρυσε ὁ Κάστρο στήν Κούβα διώχνοντας τόν Μπατίστα Ὁ Κάστρο εἶναι γόνος οἰκογενείας πλούσιων ἀστῶν καί οἱ Ἀμερικανοί ἔχουν συνηθίσει στίς ἐνδοαστικές ἐπαναστάσεις καί τά πραξικοπή540 ματα στὴ Λατινικὴ Ἀμερική. Βέβαια, αὐτό ἐδῶ δέν ἔγινε μέ τήν ἄδεια τούς, ἀλλά τοῦτο δέν σημαίνει ὅτι ἐν καιρῶ δέν θά τεθεῖ ὑπό τήν προστασία τους. Γιά δύο χρόνια, μέχρι τό 1961 ὅλο καί ἐλπίζουν. Ἀλλά ὅταν ὁ Κάστρο τό 1961 δηλώνει πώς εἶναι κομουνιστής κόβοντας τήν ἀνάσα ὅλου του κόσμου, οἱ Ἀμερικανοί ἀποβιβάζονται στόν Κόλπο των Χοίρων γιά νά τόν συνετίσουν. Καί ὅσο ἀδυνατοῦν νά τόν συνετίσουν, καί ὅσο αὐξάνεται ἡ ἐξάρτησὴ του ἀπό τὴ μακρινὴ Μόσχα, τόσο ἀφρίζει ἡ κοντινὴ Οὐάσινκτσν. Ὁ ἐμπορικός ἀποκλεισμός (ἐμπάργκο) πού ἐπιβάλλουν στήν Κούβα οἱ Ἀμερικανοί τό 1961 μετά τό φιάσκο τῆς ἀπόβασης στόν Κόλπο τῶν Χοίρων, ποῦ συνεχίζεται μέχρι τίς μέρες μας, μπορεῖ νά εἶναι ἀπάνθρωπος, εἶναι ὅμως ἀπολύτως λογικός ἀπό καπιταλιστικῆς ἀπόψεως. Ἐνῷ οἱ ΗΠΑ ἀπό χρόνια ἑτοιμάζονταν νά ἐνσωματώσουν τήν Κούβα καί γιά χρόνια ἀνέβαλλαν τήν ἐνσωμάτωση ἐξαιτίας του προβλήματος τῶν μαύρων, ξαφνικά τους προκύπτει μιά φιλοσοβιετική ἐμπροσθοφυλακὴ κάτω ἀπ’ τὴ μύτη τους, ἀπέναντι ἀπό τὴ Φλόριντα

Τό 1968 καί ἐνῷ ὁ Γκεβάρα πού θά τόν εἰσηγηθεῖ εἶναι ἤδη πεθαμένος ἀπό τό 1967, ὁ «ἀπόλυτος κομουνισμός» τοῦ Κάστρο θά τρομάξει ὄχι μόνο τους Ἀμερικανούς ἀλλά καί τούς Σοβιετικούς. Τό 1968 καταργεῖται ἐντελῶς ὁ θεσμός τῆς ἀτομικῆς ἰδιοκτησίας καί ἐθνικοποιοῦνται τά πάντα, ἀκόμα καί τά κουρεῖα. Οἱ Κάστρο εἶναι ἕτοιμος νά καταργήσει καί τό χρῆμα, ὅπως εἶχε προτείνει ὁ Γκεβάρα, ὁ ὀργανωτής τοῦ νέου ἐπαναστατικοῦ τραπεζικοῦ συστήματος, ἀλλά οἱ Ρῶσοι του λέν, καί ἔχουν δίκιο, πώς δέν πρέπει νά βιάζεται, πώς αὐτά τά πράγματα δέν γίνονται μέ διατάγματα Ἐκεῖνον τόν καιρό ἡ Κίνα κάνει ἀνάλογα πειράματα γιά τήν κατάργηση τοῦ χρήματος, πού ὅμως οὔτε κι αὐτή θά τό καταργήσει τελικά, καί οἱ Ρῶσοι φοβοῦνται πώς ὁ Κάστρο, μιμούμενος τόν Γκεβάρα πού ἦταν κρυπτοφιλομαοϊκός, θά τό στρίψει καί θά ἀρχίσει νά στραβοκοιτάει κατά τήν Κίνα.

Τό 1968, τὴ μεγάλη χρονιά τῆς κουβάνικης ἐπανάστασης, παρά τή ρήξη τοῦ Κάστρο μέ τόν Γκεβάρα, πού σκοτώνεται στὴ Βολιβία τήν προηγούμενη χρονιά προσπαθώντας νά ἐξαγάγει τήν ἐπανάσταση, παρά τήν ἀποτυχία τῶν παρακινημένων ἀπό τήν Κούβα ἐξεγέρσεων στόν Ἅγιο Δομίνικο, τὴ Βενεζουέλα καί τὴ Βολιβία, ὁ κουβανικός κομουνισμός γίνεται τό πρότυπο γιά ὅλους τους κομουνιστές τῆς Δύσης. Δυστυχῶς, ὅμως, ὁ κουβανικός κομουνισμός εἶναι στηριγμένος περισσότερο στὴ βούληση καί τά καλά συναισθήματα παρά στίς ἀντικειμενικές συνθῆκες. Μ’ ἄλλα λόγια, κλίνει περισσότερο πρός τήν κινέζικη περί κομουνισμοῦ ἄποψη παρά πρός τὴ σοβιετική, κι ἅς εἶναι ἡ Κούβα ἀπόλυτα ἐξαρτημένη ἀπό τὴ Σοβιετικὴ Ἕνωση.

Κι ἐνῷ σιγά σιγά τούτη ἡ ἀντίφαση ὁδηγεῖ τόν ἀρχικό ἐνθουσιασμό τοῦ 1968 στήν σταδιακὴ διολίσθηση πρός τήν ἀπογοήτευση, ἔρχεταί το 1980 ἡ ἠθικὴ καταστροφὴ γιά τήν Κούβα μέ τὴ δήλωση τοῦ Κάστρο πώς ὑποστηρίζει τούς Σοβιετικούς, πού τὴ χρονιά αὐτὴ εἰσβάλλουν στό Ἀφγανιστάν. Ὁ Κάστρο εἶναι μέχρι τότε ἡ ὑπ’ ἀριθμόν ἕνα προσωπικότητα τοῦ Κινήματος τῶν Ἀδεσμεύτων. Καί ξαφνικά δεσμεύεται ὑπέρ των Ρώσων, πού ἔχουν εἰσβάλει σέ μιά φτωχὴ καί οὐδέτερη χώρα μέ το εὔλογο ἴσως ἐπιχείρημα πώς ἄν δέν βάλουν αὐτοί στό χέρι τό Ἀφγανιστάν θά τό βάλουν ὁπωσδήποτε οἱ Ἀμερικανοί, πού ἤδη ἔχουν διεισδύσει γιά τά καλά στήν καίριας στρατηγικῆς σημασίας ἀσιατικὴ χώρα.

Ὅπως καί νά’ναι, ὁ Κάστρο εἶναι ἀδύνατον πλέον νά παριστάνει τόν ἀδέσμευτο. Ἄλλωστε, ἀπό τό 1961 πού οἱ Ἀμερικανοί ἐφαρμόζουν ἐπί τῆς Κούβας τόν ἐμπορικό ἀποκλεισμό ὁ Κάστρο εἶναι ἔκ τῶν πραγμάτων δεσμευμένος ὑπέρ τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης, στήν ὁποία πουλάει ὅλη τὴ ζάχαρη πού πρέπει νά ἐξαχθεῖ καί ἀπό τήν ὁποία παίρνει ὅλο το πετρέλαιο πού ἔχει ἀνάγκη. Εἶναι τό ἐμπάργκο, λοιπόν, ποῦ βγάζει τόν Κάστρο ἀπό τήν οὐδετερότητα καί ὄχι ἡ πολιτική τοῦ βούληση.

Ὡστόσο, ἡ ὑπερπληθωρικὴ καί ὑπερσυναισθηματικὴ ἐπαναστατική πολιτικὴ βούληση πού ὁ Κάστρο ἔχει κληρονομήσει ἀπό τόν πιό στενό τοῦ συνεργάτη καί φίλο, τόν Γκεβάρα, θά μποροῦσε νά ἔχει ἀποτελέσματα ἄν οἱ Σοβιετικοί εἶχαν ἀποφασίσει διαφορετικά γιά τό Ἀφγανιστάν τό 1980, ἄν δέν καθυστεροῦσαν πάρα πολύ νά ἀπεμπλακοῦν ἀπό τό δικό τους Βιετνάμ τό 1989 ἐπί Γκορμπατσόφ, ἄν δέν ἄφηναν ἐκεῖ κάπου 10.000 νεκρούς, ἄν οἱ μουσουλμάνοι ἀντάρτες Μουτζαχεντίν δέν πίστευαν τόσο πολύ καί τόσο φανατικά στό μουσουλμανικό παράδεισο, πράγμα πού κάνει τό θάνατο στό πεδίο τῆς μάχης μιά ὑπόθεση μᾶλλον ἐπιθυμητή, ἄν ὁ Χρουστσόφ δέν ἦταν νταής καί δέν ἐγκαθιστοῦσε ρωσικούς πυραύλους στήν Κούβα τό 1961 ἐκβιάζοντας τόν Κάστρο καί δίνοντάς του ἀπό τήν ἀρχὴ νά καταλάβει πώς δέν μπορεῖ παρά, ἀργά ἤ γρήγορα, νά δεθεῖ στό ἅρμα κάποιος μεγάλης δύναμης, ἄν τήν ἴδια χρονιά (1961) οἱ Σοβιετικοί δέν ἔχτιζαν στό Βερολίνο τό βλακῶδες «τεῖχος τοῦ αἴσχους», πού στοίχισε τὴ ζωὴ σέ 79 ἀνθρώπους πού προσπάθησαν νά τό καβαλήσουν, ἄν τό 1968 δέν ἐρχόταν πρόωρα ἡ περίφημη «ἄνοιξη τῆς Πράγας», ἄν ὁ Μιχαήλ Γκορμπατσόφ δέν γινόταν πρόεὅρος τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης τό 1985, ἄν δέν κατέρρεέ το σοβιετικό μπλόκ τό 1990 καί ἄν δέν διαλυόταν ἡ Σοβιετικὴ Ἕνωσὴ το 1991. Ἄν, μ’ ἀλλά λόγια, ὅλα γίνονταν σύμφωνα μέ τὴ θέλησὴ μας θά ἐλέγχαμε τήν ἱστορία πιό ἀποτελεσματικά καί ἀπό τόν Παντοκράτορα θεό τῶν χριστιανῶν, πού ἀκόμα κι αὐτός δέν τά κάνει ὅλα ὅπως θέλει, ἀφοῦ δίνει στόν ἄνθρωπο τό δικαίωμα νά χρησιμοποιεῖ τὴ βούλησὴ του, κι αὐτός ὁ βλακέντιος ἀντί νά τὴ χρησιμοποιήσει σέ πλαίσια ἀνθρώπινα τό παίζει θεός «ὅς τά πάνθ’ ὁρᾶ» καί προορᾶ.

Ἡ βουλησιαρχία εἶναι καθαρὴ μεταφυσική, καί σάν τέτοια ἀδιαφορεῖ ἀπολύτως γιά τό γεγονός πώς ἡ πολιτικὴ εἶναι παιχνίδι τουλάχιστον γιά δύο, ἕνα σκάκι στό ὁποῖο ἡ κάθε κίνηση εἶναι ἀπολύτως ἐξαρτημένη ἀπό τήν κίνηση τοῦ ἀντιπάλου. Κανένα νησί, ἀκόμα καί τό πιό μικρό, ἀκόμα καί τό χαμένο στόν Εἰρηνικό Τιμόρ δέν εἶναι πολιτικά ἀπομονωμένο. Ἡ κομουνιστικὴ Κούβα χρωστάει τήν κομουνιστικὴ ἐπιβίωσὴ της στό σπάνιο ἱστορικό γεγονός πώς τὴ διεκδικοῦσαν ταυτόχρονα γιά τρεῖς δεκαετίες καί μέ μεγάλο πεῖσμα τρεῖς μεγάλες δυνάμεις, ἡ ΗΠΑ, ἡ ΕΣΣΟ καί ἡ Κίνα. Σήμερα κινεῖται μέ τὴ δύναμη τῆς ἀδράνειας καί τήν ὠστικὴ δύναμη τοῦ θαυματουργοῦ μύθου τοῦ Φιντέλ Κάστρο.

Ἡ κουβανικὴ ἐπανάσταση κατ’ οὐσίαν ἦταν ἡ ἀρχὴ μιᾶς ἐξέγερσης, πού δέν ὁλοκληρώθηκε, τῆς Κεντρικῆς καί τῆς Νότιας Ἀμερικῆς κατά τῆς Βόρειας Ἀμερικῆς, καί ὄχι μιά προλεταριακὴ ἐπανάσταση. Ὁ μαρξισμός θά χρησιμεύσει στόν Κάστρο σάν ἐργαλεῖο δουλειᾶς μετά τήν ἐπικράτηση τῆς ἐπανάστασης καί ὄχι σάν καθοδηγητικό πρόγραμμα πρίν ἀπ’ αὐτήν καί κατά τὴ διάρκειά της. Ἄλλωστε, θά δηλώσει πώς εἶναι ἀφοσιωμένος στίς ἀρχές τοῦ μαρξισμοῦ-λενινισμοῦ μόλις τήν 1η Δεκεμβρίου 1961, περίπου δύο χρόνια μετά τήν κατάληψη τῆς ἐξουσίας. Ὁ Κάστρο ξεκίνησε σάν ὁ νέος λιμπερταδόρ, σάν ὁ νέος Σιμόν Μπολίβαρ καί στήν πορεία ἔγινε κατ’ ἀνάγκην ὁ νέος, ὁ λατινοαμερικανός Λένιν. Δέν εἶχε ἄλλο τρόπο νά ἐπιβάλει τόν ἐκσυγχρονισμό καί τίς κοινωνικές ἀνατροπές πού ἐπιθυμοῦσε.

Τί δηλώνει ὁ μῦθος; Δηλώνει ἁπλά καί καθαρά πώς ὁ μαρξισμός εἶναι ἕνα κλειδί πού μπορεῖ νά ξεκλειδώσει πολλές πόρτες, ὄχι κατ’ ἀνάγκην προλεταριακές. Αὐτός εἶναι ὁ λόγος πού καί οἱ ρῶσοι καί οἱ κινέζοι θεωρητικοί θά τά μπερδέψουν πολύ μέ τήν κουβανικὴ ἐπανάσταση. Γιά χρόνια συζητοῦσαν ἄν ἦταν ἤ δέν ἦταν προλεταριακή, ἄν συμφωνοῦσε ἤ δέν συμφωνοῦσε ἐξαρχῆς μέ τό μαρξιστικό δόγμα Ὡστόσο, ὅλοι ἤξεραν πώς τήν ἐπανάσταση στήν Κούβα τήν ὀργάνωσαν οἱ προοδευτικοί ἀστοί καί τήν διεκπεραίωσαν οἱ ἐξαθλιωμένοι ἀγρότες. Ἔτσι περίπου εἶχε γίνει καί μέ τά ἀπελευθερωτικά κινήματα πού ὀργάνωσαν οἱ λατινοαμερικανοί λιμπερταδόρες (ἐλευθερωτές) τόν περασμένο αἰώνα, ἔτσι περίπου εἶχε γίνει καί στό Μεξικό μέ τίς ἀγροτικές ἐπαναστάσεις τοῦ Πάντσο Βίλα καί τοῦ Ἐμιλιάνο Ζαπάτα τίς δύο πρῶτες δεκαετίας τοῦ αἰώνα μας καί πού ἦταν τά διεθνῆ πρόὅρομα ἐπαναστατικά φαινόμενα γι’ αὐτά πού θά συνέβαιναν ἀμέσως μετά στήν ἐξίσου ἐξαθλιωμένη μέ τό Μεξικό, Ρωσία τοῦ καιροῦ ἐκείνου.

Δέν εἶναι τυχαῖο πού καί τὴ μεξικανικὴ καί τήν ὀκτωβριανὴ ἐπανά- 543 στάση τήν περιέγραψε μέ τρόπο συναρπαστικό ὁ ἴδιος ἀμερικανός δημοσιογράφος, ὁ Τζῶν Ρήντ (1887-1920), ὁ μόνος ξένος πού τάφηκε μαζί μέ τούς ἀλλοῦς μεγάλους ἥρωες τῆς Ὀκτωβριανῆς Ἐπανάστασης στό τεῖχος τοῦ Κρεμλίνου, πίσω ἀπό τό μαυσωλεῖο τοῦ Λένιν, στήν Κόκκινη Πλατεία Ἡ πείνα, ἡ ἐξαθλίωση, ἡ κοινωνικὴ ἀδικία οὔτε χρῶμα ἔχουν, οὔτε σύνορα γνωρίζουν. Ἔχουν, ὅμως, τήν ἴδια κοινωνικοοικονομική ρίζα, αὐτήν ἀκριβῶς πού προσπάθησε νά ξεθάψει ὁ Κάρλ Μάρξ σκάβοντας βαθιά στά ἀπολιθώματα τῆς ἱστορίας. Ἄν σέ πολλούς δέν ἀρέσουν τέτοιου εἴδους ἀνασκαφές ἤ ἐκταφές, ἅς βουλώσουν τή μύτη μέχρι νά σκάσουν καί ποτέ πιά ἡ μπόχα τῆς ἱστορίας νά μήν τους δημιουργήσει τήν αἴσθηση πώς οἱ σκελετοί πού ξεθάβονται ἀνῆκαν σε δυστυχεῖς των περασμένων αἰώνων, πού ἄλλοι ἅρπαγες ἴσως τούς ὁδήγησαν πρόωρα στόν τάφο.

Καί οἱ πρίν ἀπ’ τόν Μάρξ καί οἱ μετά τόν Μάρξ ἐπαναστάτες εἶναι ὅλοι σεβαστοί γιά μᾶς. Ὅλοι ἀγωνίστηκαν γιά τήν κοινωνική δικαιοσύνη καί πολλοί πέθαναν μέ τό ὅπλο στό χέρι. Ὁ Μπολίβαρ, ὁ Μαρτί, ὁ Σαντίνο, ὁ Βίλα, ὁ Ζαπάτα, ὁ Κάστρο, ὁ Γκεβάρα, ὁ Λένιν, ὁ Στάλιν, ὁ Τρότσκι, ὁ Μάο, ὁ Χό, ὁ Γκιάπ, ὁ Ἄρης, ὅλοι αὐτοί καί πάρα πολλοί ἄλλοι ἐπώνυμοι καί ἀνώνυμοι εἶναι δικοί μας ἄνθρωποι. Ὁ Πάμπλο Νερούντα (Νερούδα εἶναι τό σωστό) ἔγραψε τό «Κάντο χενεράλ» (τό «Γενικό ἄσμα») γιά ὅλους τούς ἀγωνιστές ὅλου τοῦ κόσμου. Γι’ αὐτό, ἄλλωστε, καί τό ἄσμα λέγεται γενικό. Γι’ αὐτό καί ὁ Ἕλληνας Μίκης θεοδωράκης μπῆκε τόσο βαθιά μέσα στήν ψυχή τῶν λατινοαμερικανῶν ἐπαναστατῶν ὅταν μελοποιοῦσε τό «Κάντο χενεράλ». Ἡ ἐπανάσταση κατά τῶν ἐκμεταλλευτῶν ἀφορᾶ ὅλους τούς εὐαίσθητους καί τίμιους ἀνθρώπους αὐτοῦ του κόσμου. Ἀριστερός εἶναι αὐτός πού εἶναι σέ θέση νά ἐπαναστατήσει καί ὄχι μόνο ὁ κομουνιστής. Ἡ μεγάλη περιπέτεια τοῦ μαρξισμοῦ εἶναι καί προμαρξιστικὴ καί μεταμαρξιστική, καί παραμαρξιστική, ἀφοῦ ὁ μαρξισμός ἐμπεριέχει, σάν δυνατότητα ἑρμηνείας, ὅλα τα ἐπαναστατικά γεγονότα ὅλων των αἰώνων. Ὁ κλασικός μαρξισμός εἶναι ἁπλῶς ἕνα σημεῖο ἀναφορᾶς καί μιά πυξίδα πού μᾶς ἐπιτρέπει νά μὴ χανόμαστε ὅταν περιπλανιόμαστε στούς λαβυρίνθους τῆς ἱστορίας.

Ὁ Ἀργεντινός Ἐρνέστο «Τσέ» Γκεβάρα θά ὁδηγήσει τήν περιπέτεια τοῦ μαρξισμοῦ στήν κορύφωσὴ της. Στήν παγκόσμια ἱστορία τῶν ἐπαναστάσεων δέν θά βρεῖτε ἄλλον ἐπαναστάτη τοῦ ἠθικοῦ μεγέθους τοῦ Γκεβάρα. Δέν περπάτησε στὴ γῆ ἐπαναστάτης πιό «καθαρός» ἀπ’ τόν «Τσέ». Ὁ Ἅγιος Ἐρνέστο, μεγάλη ἡ χάρη του, ἔχει ἤδη πάρει τὴ θέση τοῦ στήν κουβανικὴ Σαντερία δίπλα στόν Καμίλο Σιενφουένκος, πού μπῆκε στό μαρτυρολογίο αὐτῆς τῆς παράξενης καί ἀποκλειστικά κουβανικῆς θρησκείας πρίν ἀπ’ τόν Ἐρνέστο. Ἡ Σαντερία, ἅς ποῦμε ἡ ὑπερθρησκευτικὴ ἁγιολατρία τῶν μαύρων της Κούβας, περιέχει ὅλους τούς ἐπίσημους Ἁγίους του χριστιανισμοῦ ἀλλά καί ὅλους τους περισωθέντες ἀφρικανούς θεούς πού εἶχαν στίς ἀποσκευές τούς οἱ μαῦροι ὅταν τούς κουβαλοῦσαν σάν δούλους ἀπό τήν Ἀφρικὴ στήν Κούβα. Περιέχει ἐπίσης κάθε ἄνθρωπο πού οἱ μαῦροι της Κούβας λάτρεψαν ὅσο ἦταν ἀκόμα στὴ ζωὴ καί πού θά ἤθελαν νά συνεχίσουν νά τόν λατρεύουν καί μετά θάνατον. Γιά τόν Ἅγιο Καμίλο Σιενφουένκος μιλήσαμε σέ ἄλλη σελίδα. Τώρα θά δοῦμε μέ συντομία πώς ἔγινε Ἅγιος της Σαντερία ὁ «Τσέ», φυσικά ἐρήμην τοῦ πάπα. Ἄλλωστε, ποιός καθολικός μαῦρος λογάριασε ποτέ τόν πάπα;

Ὁ Ἐρνέστο «Τσέ» Γκεβάρα ντέ λά Σέρνα γεννήθηκε στό Ροσάριο τῆς Ἀργεντινῆς τό 1928. Ἦταν δύο χρόνια νεώτερος τοῦ Κάστρο καί λίγο πιό κοντός ἀπ’ αὐτόν. Ὁ «Τσέ» ἦταν βραχύσωμος ὅπως καί ὁ Κάστρο. Μὴ βλέπετε πού δέν τό βλέπετε στίς φωτογραφίες καί στά φίλμ. Σέ τέτοιους ἀνθρώπους ἄλλα πράγματα παρατηρεῖ κανείς.

Ὁ Ἐρνέστο, ἐκτός ἀπό κοντός ἦταν καί ἀσθματικός ἀπό πολύ νέος, ἀπό τότε πού ἦταν φοιτητής τῆς ἰατρικῆς. Ὡστόσο, τό ἄσθμα καθόλου δέν τόν ἐμπόδισε νά πάρει τό πτυχίο του σέ χρόνο ρεκόρ, πηδῶντας τα ἑξάμηνα σπουδῶν δύο δύο, σάν ἐξαιρετικὴ ἰδιοφυία, ὅπως ἀποφάνθηκαν οἱ καθηγητές του. Οὔτε στάθηκε ἐμπόδιο στίς ἐξαιρετικές ἐπιδόσεις του στόν ἀθλητισμό καί ἀργότερα στόν ἐπαναστατικό «ἀθλητισμό», ὅπου θά ἀναδειχτεῖ παγκόσμιος πρωταθλητής μέ ρεκόρ πού δύσκολα καταρρίπτονται.

Μισός Ἰσπανός ἀπ’ τὴ μεριά τοῦ πατέρα του καί μισός Ἰρλανδός ἀπ’ τὴ μεριά τῆς μητέρας του, θά μάθει ἀπό τόν πλούσιο καί καλλιεργημένο πατέρα καί τήν ὄμορφη καί μορφωμένη μητέρα πώς ἡ φτώχεια, ἐκτός ἀπό κοινωνικό καί ἠθικό πρόβλημα, εἶναι καί πρόβλημα αἰσθητικό. Ἀσχημαίνει τόν κόσμο. Καί τόν γεμίζει ἀρρώστιες. Ὅλες οἱ ἐπιδημίες ἔχουν «λαϊκὴ βάση», θά πεῖ ὁ γιατρός Γκεβάρα.

Φοιτητής ἀκόμα, μέ τά χρήματα τοῦ πατέρα του, περιοδεύει ὁλόκληρη τὴ Λατινικὴ Ἀμερική. Προσπαθεῖ νά καταλάβει πώς γίνεται καί μιά ἀμερικάνικη ἐταιρία ἐμπορίας φρούτων, ἡ Γιουνάιτεντ Φρούτ, γνωστή σέ μᾶς κυρίως ἀπό τίς μπανάνες Τσικίτα, ἐλέγχει τόσο ἀποτελεσματικά τήν πολιτικὴ ζωὴ σ’ ὁλόκληρη τὴ Λατινικὴ Ἀμερική. Οἱ δημοκρατίες τῆς μπανάνας, γνωστές καί σάν μπανανιές, δέν εἶναι παρά το εἰδικό πολιτικό ψευδοδημοκρατικό καθεστώς πού ἐπέβαλε σ’ ὁλόκληρη τὴ Λατινικὴ Ἀμερικὴ μιά ἐταιρία πού ἐμπορεύεται μπανάνες. Ἄν εἶναι δυνατόν!

Καί ὅμως εἶναι δυνατόν. Γιά νά ἐμποδίσουν τὴ βιομηχανικὴ ἀνάπτυξη τῆς Νότιας Ἀμερικῆς, ὥστε νά μποροῦν νά πουλοῦν εὔκολα σ’ αὐτήν τά δικά τους βιομηχανικά προϊόντα, οἱ Βορειοαμερικανοί ἐνισχύουν ὅσο μποροῦν τὴ γεωργικὴ της παραγωγή. Κάθε ἀπόπειρα ἐκβιομηχάνισης πρέπει νά τσακίζεται στὴ γέννησὴ της, ὥστε τά Ἑκατό χρόνια μοναξιᾶς τοῦ Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, τοῦ στενοῦ φίλου τοῦ Κάστρο, νά γίνουν μιά αἰώνια μοναξιά, πού θά ἐπιβάλλει τήν αἰώνια ἐξάρτηση τῆς γεωργικῆς Νότιας ἀπό τὴ βιομηχανικὴ Βόρεια Ἀμερική. Ἡ Νότια Ἀμερική πρέπει νά παραμείνει ἡ δούλα πού ταΐζει τήν κυρά.

Ὅσο γιά τούς Λατινοαμερικάνους, αὐτοί μποροῦν νά κάνουν δίαιτα μέ φροῦτα, πού κάνουν καλό καί στήν ἐπιδερμίδα τῶν μουλάτων, τῶν δίμετρων μιγάδων γυναικών μέ τά ἐβένινα σώματα, πού τίς βλέπεις καί σοῦ τρέχουν τά σάλια Τά φροῦτα πράγματι κάνουν καλό σ’ αὐτούς ποῦ τά τρῶν, ὄχι ὅμως καί στίς οἰκονομίες τῶν χωρῶν πού τά παράγουν σέ μονοκαλλιέργειες. Ὁ Γκεβάρα καθιστᾶ ὑπεύθυνη γι’ αὐτὴ τήν κατάσταση τὴ Γιουνάιτεντ Φρούτ Κόμπανυ.

Ὁ «Τσέ», πού γνωρίζει ἀπ’ ἔξω κι ἀνακατωτά, πού λέμε, τὴ Λατινική Ἀμερική, σκόπευε νά ἐγκαταλείψει τὴ σχετικά πλούσια Ἀργεντινή καί νά ἐγκατασταθεῖ στὴ φτωχὴ Γουατεμάλα τῆς Κεντρικῆς Ἀμερικῆς. Ἀπό τὴ Γουατεμάλα, ἄλλωστε, θά ἀρχίσει τήν ἐπαναστατικὴ του δράση τό 1953. Βρίσκεται ἐκεῖ ὅταν τό 1954 οἱ Ἀμερικανοί ἐπεμβαίνουν ἀπροσχημάτιστα γιά νά ἀνατρέψουν τό ἀριστερό καθεστώς τοῦ συνταγματάρχη Χάκοβο Ἄρμπενς Γκουσμάν, φίλου τοῦ «Τσέ».

Τό Τσέ δέν εἶναι ἐπαναστατικό ψευδώνυμο, εἶναι ἱσπανικό ἐμφατικό ἐπιφώνημα Τσέ, λέν οἱ Ἰσπανοί πρίν ἀρχίσουν νά μιλοῦν πολύ σοβαρά. Τσέ, συνεπῶς, θά μποροῦσε νά σημαίνει «πρόσεξε τί θά σοῦ πῶ». Ὁ Ἐρνέστο, ὁ κοντός, ὁ ἀσθματικός γιατρός μέ τά τεράστια μαῦρα διαπεραστικά μάτια καί τό πλατύ μελαγχολικό χαμόγελο, πού μιλάει πάντα σοβαρά, λέει συνέχεια τσέ. Συνεπῶς «Τσέ» Γκεβάρα θά μποροῦσε νά σημαίνει ὁ «τσετσές Γκεβάρα», αὐτός πού λέει συνέχεια τσέ γιατί πάντα λέει καί κάνει σοβαρά πράγματα.

Εἶναι τέτοιο τό ἐπαναστατικό πάθος αὐτοῦ του ἀνθρώπου, πού θά ἐγκαταλείψει τά βολὴ του στήν Ἀργεντινὴ καί θά γίνει ὁ Ἐπαναστάτης Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν. Ὁ «Τσέ» μέ τό σχεδόν σταυρικό του θάνατο θά δείξει πώς ἡ ἀγάπη γιά τούς πάσχοντες ἀποκλείεται νά εἶναι χριστιανική στό μέλλον. Καί τοῦτο διότι οἱ χριστιανοί εἶναι πλέον παντελῶς ἀνίκανοι νά πεθάνουν γιά συμφέροντα πού δέν εἶναι τά προσωπικά τους. Οἱ Ἅγιοι τοῦ μέλλοντος θά ἔχουν τήν ποιότητα καί τό ἦθος του Ἐρνέστου τοῦ Μεγαλομάρτυρα.

Τόν Ἐρνέστο «Τσέ» Γκεβάρα (Γκουεβάρα εἶναι τό σωστό) θά τόν σκοτώσουν στὴ Βολιβία, τὴ χώρα πού φέρει τό ὄνομα τοῦ λιμπερταδόρ Σιμόν Μπολίβαρ, οἱ ντόπιοι πράκτορες τῶν Ἀμερικανῶν, τήν 9η Ὀκτωβρίου 1967. Εἶχε πάει ἐκεῖ γιά νά ξεσηκώσει τούς φτωχούς, ὅπως στήν Κούβα, ὅπου ὅλα εἶχαν γίνει μᾶλλον εὔκολα Στό μεταξύ, ὅμως, οἱ Ἀμερικανοί θά πάρουν τά μέτρα τους παντοῦ στόν «ἐλεύθερο» κόσμο, ἀκόμα καί στήν «ἐλεύθερη, ὑπερήφανη καί ἀνεξάρτητη Ἑλλάδα», πού ἐκεῖνον τόν καιρό κινδύνευε, λέει, ἀπό τούς κομουνιστές!

Ὁ θάνατος τοῦ Γκεβάρα ἕπεται κατά ἕξι μῆνες τοῦ θανάτου τῆς ἑλληνικῆς δημοκρατίας τήν 21η Ἀπριλίου 1967. Φύλαγε τά ροῦχα σου γιά νά’χεις τά μισά, αὐτά πού θά σοῦ ἀφήσουν οἱ κομουνιστές, πού ὅλα τα παίρνουν, ὅπως στήν Κούβα Βέβαια, στήν Ἑλλάδα δέν ὑπῆρχαν κομμουνιστές δυνάμενοι νά κάνουν ξανά ἐπανάσταση. Ἀλλά σάμπως ὑπῆρχαν στήν Κούβα; Βάρα, λοιπόν, στά κουτουροῦ πρίν προκύψει ἐξ ἀστῶν ἀποστατῶν τῆς τάξης τους κανένας Κάστρο ἤ κανένας Γκεβάρα Οἱ ἐκκαθαριστικές ἐπιχειρήσεις τύπου Ἡρώδη δέν ἀφοροῦν πλέον τα ἀθῶα νήπια Ἀφοροῦν τήν ἐπαναστατικὴ ἀθωότητα αὐτήν ἀκριβῶς πού συμβολίζει μ’ ἕναν τρόπο συναρπαστικό ὁ Γκεβάρα καί κάνει τους ἀπογοητευμένους ἀπό τόν καιροσκοπισμό τῶν πατεράδων τους νεαρούς νά κρεμοῦν τό πορτραῖτο του πάνω ἀπό τό προσκεφάλι τους. Τό μέλλον τῆς Ἐπανάστασης προεικονίζεται ἀπό τώρα στό διασημότερο καί δημοφιλέστερο πορτραῖτο ὅλων των ἐποχῶν.

Σύντροφοι, ἡ ἐπανάσταση συνεχίζεται! Μέ τρόπους ὀρθόδοξους, μισοορθόδοξους, ἀνορθόδοξους, ἀτομικούς, ὁμαδικούς, μαζικούς.