Γλῶσσα καί Κοινωνία ( τοῦ Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη)

Ἐφημερίδα ΑΛΗΘΕΙΑ (18/2/1907)-Γλῶσσα καί Κοινωνία ( Ἀλ. Παπαδιαμάντης)

Ὅτι γιά κάθε ξεχωριστό ἄνθρωπο εἶναι ἡ ἀνάσα εἶναι γιά ἕναν λαό ἡ γλῶσσα. Ἡ παρεμπόδιση τῆς φυσικῆς αναπνοῆς καταλήγει σέ ἀσφυξία. Κατ’ ἀναλογία σέ πνευματική στειρότητα καί κοινωνικό μαρασμό ὁδηγεῖ ὁ ἀκρωτηριασμός τῆς γλώσσας μέσῳ συνταγμάτων, νόμων καί διαταγμάτων συνιστᾶ δέ, ὡς βιασμός μιᾶς φυσικῆς διαδικασίας, τήν ὑψίστη μορφή πραξικοπήματος.

Μόνον στην νεοαιωνία Ἑλλάδα  θά μποροῦσαν νά ἀνακαλυφθοῦν  γλωσσικά ζητήματα, νά γίνουν μέσα αὐτοπροβολῆς κάθε ψωνισμένου ἤ ἀντικείμενο ἰδεολογικῆς ἀντιπαράθεσης, ἄλλοτε χρησιμεύοντας ὡς ἔνδειξη προοδευτικότητας καί ἄλλοτε ὡς τεκμήριο ἐθνικοφροσύνης. Ἴσως τό " γλωσσικό" νά ἦταν τό χαλί κάτω ἀπό τό ὁποῖο κρύφτηκαν τά πραγματικά προβλήματα καί ἡ πνευματική μιζέρια. Μόνον στό ἑλλαδικό τσογλανοκρατίδιο – ὅπως εὔστοχα τό χαρακτηρίζει ὁ Κωστῆς Παπαγιώργης στήν συνέντευξη πού ἀκολουθεῖ - θά μποροῦσε νά ἰδεολογικοποιηθεῖ ἡ ἀνάσα ἑνός λαοῦ καί νά ρυθμίζεται δικτατορικά μέ νομοσχέδια ἐπιβολῆς τοῦ μονοτονικοῦ.

Πνεῦμα καί μικροψυχία ( τοῦ Κωστῆ Παπαγιώργη )

Ἡ ἀριστοκρατία τοῦ πνεύματος, ὁ «ὑπόκοσμος» ἤ ἡ ἐκλεκτὴ μαγιὰ τῆς τέχνης, γενικὰ ἡ σπάνια μερίδα τῆς ἑκάστοτε κοινωνίας πού καταγίνεται στὴν πάσης φύσεως καλλιτεχνικὴ δημιουργικότητα, εἶναι γνωστὸ ὅτι ἔχει τὰ δικά της ἤθη, ἰδιάζουσες ἐκδηλώσεις μικροψυχίας καὶ μνησικακίας, ξεχωριστὴ ἄποψη γιὰ τὸ χιοῦμορ καὶ γιὰ τὴ διφορούμενη περιφρόνηση. Περιέργως πῶς, ἡ καλλιτεχνικὴ αὐτοπεποίθηση ἔχει ἀνάγκη τὴν ἀπόρριψη τῶν ἄλλων γιὰ νὰ ἐκφραστεῖ, σάμπως τὸ ἔργο τοῦ ἀλλοῦ (ἂν ἐπαινεθεῖ) νὰ τοὺς κλέβει τὸ δικαίωμα τοῦ κύρους. Ὅταν ὁ Φόκνερ χαρακτήριζε τὸν Χένρι Τζέιμς ὡς «μίαν ἀπὸ τὶς πιὸ συμπαθητικὲς κυρίες πού γνώρισε στὴ ζωὴ του» καὶ ὁ Τολστόι, μετὰ τὴν παράσταση τοῦ «Θείου Βάνια», ὁμολογοῦσε εὐθέως στὸν Τσέχοφ ὅτι «ξέρεις πόσο ἀπεχθάνομαι τὰ ἔργα τοῦ Σαίξπηρ, ἀλλὰ τὰ δικά σου εἶναι ἀκόμη χειρότερα», καταλαβαίνουμε ὅτι ἡ εἰλικρίνεια καὶ πιθανῶς ἡ ἀξιοπρέπεια μπορεῖ κάλλιστα νὰ μὴν παίζουν κανένα ρόλο στὶς ἀποτιμήσεις τους. Ὅπως ξέρουμε, ὁ Νίτσε πάσχιζε -ἐκτὸς τῶν ἄλλων- νὰ συνθέσει μουσικὰ κομμάτια. Ὅταν τὰ ἔδειξε σὲ ἕναν μεγάλο μουσικό της ἐποχῆς του, τὸν Φὸν Μπίλοβ, ἐκεῖνος, κάνοντας κατάχρηση εἰλικρίνειας, τοῦ εἶπε ὅτι «τὸ ἔργο του στὴ μουσικὴ εἶναι ὅ,τι τὸ ἔγκλημα στὴν ἠθική». Καὶ εἶχε δίκιο.

Οἱ ἄδοξοι ( τοῦ Κωστῆ Παπαγιώργη )

Τί συμφορὰ ἐνῷ εἶσαι καμωμένος γιὰ τὰ ὡραῖα καὶ τὰ μεγάλα ἔργα

ἡ ἄδικη αὐτή σου ἡ τύχη πάντα

ἐνθάρρυνση κι εὐτυχία νὰ σ’ ἀρνεῖται

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ  ( Η ΣΑΤΡΑΠΕΙΑ )

ΟΙ ΑΔΟΞΟΙ

Ἀσφαλῶς κανεὶς δὲν χάνεται, πολλοὶ ὅμως ἀποτυχαίνουν. Καὶ αὐτὸ τὸ « πολλοί», παραδομένο στὶς παγίδες τῆς στατιστικῆς καὶ τῆς ὅποιας γενικότητας, γράφει ἱστορία καθὼς πίσω ἀπὸ κάθε μικροβατερλώ, πίσω ἀπὸ κάθε κλειδαμπαρωμένη πόρτα μία ἀτομικότητα γεύεται τὸ μαράζι καὶ ἀναμετρᾶ τὶς δυνάμεις της. Ἡ κρίση πού ξεσπᾶ σὲ κάθε ψυχισμὸ ὁ ὁποῖος, αἴφνης, συνειδητοποιεῖ ὅτι τὰ σχέδια τῆς ζωῆς του « βγῆκαν ὅλα πλάνες», εἶναι ἀπὸ τὰ πιὸ γόνιμα πράγματα ὄχι μόνον γιατί στὸ κονάκι του βόσκουν οἱ κωμωδιογράφοι, ἀλλὰ κυρίως γιατί ἡ ἥττα, ὁ ξεπεσμός, ἡ κατρακύλα ἀπελευθερώνουν, ἂν μὴ τί ἄλλο, ἀναξιοποίητες δυνάμεις.

Τὸ σημαντικὸ δηλαδὴ δὲν εἶναι ἡ ἐπιχείρηση πού χρεωκόπησε, ὁ γάμος πού ὁδήγησε σὲ στραπάτσο, ὁ πολιτικὸς  πού ἀποδείχτηκε ἀνίκανο ὀντάριο, ὁ συγγραφέας πού τὰ φόρτωσε στὸν κόκκορα, ἀλλὰ ἡ σχέση τοῦ ἀποτυχόντος μὲ τὸ « δημιούργημά» του. Ἔχει τὰ κότσια νὰ ἀναγνωρίσει σ’ αὐτὸ τὸ χάλι τὸν ἑαυτό του;

Κωστῆς Παπαγιώργης - Ἡ ὁμηρική μάχη

( ἡ σημερινή ἀνάρτηση εἶναι κεφάλαιο ἀπό τό βιβλίο τοῦ Κωστῆ Παπαγιώργη Η ΟΜΗΡΙΚΗ ΜΑΧΗ. Τά ἔντονα γράμματα ἀποτελοῦν δικιά μου ἐπιλογή.)

Κάθε φορά ποὺ συμβαίνει νὰ ἀκοῦμε γιὰ τὴν πλατωνικὴ ἀποπομπὴ  τοῦ Ὁμήρου, γιὰ τὸ πῶς ὁ μέγιστος φιλόσοφος ἀπομάκρυνε ἀπὸ τὴν πόλη  του τὸν μέγιστο τῶν ποιητῶν, τὸ συμπέρασμα συνάγεται αὐτομάτως: ἡ φιλοσοφία ἐχθρεύεται τὴν ποίηση. Ἐντούτοις, στὴ συγκεκριμένη περίπτωση, τὸ ἀντίπαλο δέος δὲν ἔχει νὰ κάνει μὲ αὐτὴ τὴν περιβόητη ἐχθρότητα. Ἀκόμα καὶ ἡ ρήση πού κολακεύει κάθε σχετικὴ προκατάληψη (παλαιὰ μὲν τις διαφορὰ φιλοσοφίᾳ τε καὶ ποιητικῇ) [1] δὲν ἐννοεῖ αὐτὸ πού προφανέστατα ὀνομάζει.Σὲ καμιὰ περίπτωση ὁ Πλάτωνας δὲν εἶδε στὸ πρόσωπο  τοῦ Ὁμήρου τὸν «ποιητὴ», τὸν ὁποῖο πάσῃ θυσίᾳ ἔπρεπε νὰ καταργήσει, γιὰ νὰ κερδίσει ὁ ἴδιος τὴν περιωπὴ  τοῦ «φιλοσόφου».

Δυόμισι χιλιάδες περίπου χρόνια πρὶν ἀπὸ τὴ δική μας ἐποχή, τὰ πράγματα ἦταν πολὺ διαφορετικά. Τὸ ἔπος κατ’ ἀρχὴν δὲν ἦταν ἁπλῶς ἕνα λογοτεχνικὸ εἶδος μέσα στὸν ἑλληνικὸ κόσμο — ἀντίθετα, ὁ κόσμος  του κάλυπτε ὁλόκληρο τὸ παρελθόν. Τὸ ἔπος ἦταν ἡ ἀρχαϊκὴ καταγωγή, ἡ φωνὴ  τοῦ θρύλου καὶ  τοῦ μύθου. Μέσα ἀπὸ τοὺς στίχους  τοῦ μιλοῦσαν οἱ θεοὶ καὶ οἱ ἄνθρωποι, ἡ ἀκατάλυτη φυλετικὴ βαθύτητα. Δὲν πρέπει νὰ μᾶς ξαφνιάζει λοιπὸν τὸ γεγονὸς ὅτι, ἐπὶ αἰῶνες, ἡ «παιδεία» γιὰ τὸν Ἕλληνα ταυτιζόταν μὲ τὴ γνώση  τοῦ ἔπους. «Ἀνέφεραν τὸν Ὅμηρο στὰ διπλωματικὰ διαβήματα σὰν θεϊκὸ κείμενο, γιὰ νὰ ὑποστηρίξουν μίαν ἐδαφικὴ διεκδίκηση. Τὸ ἔπος περιέκλειε  ὅλη τὴ γνώση καὶ ὅλη τὴ σοφία τῆς ἐποχῆς». [2]

Κωστῆς Παπαγιώργης - Ἄφωνοι καί ἀμνήμονες ἀναγνῶστες

Στήν ἀνάρτηση Βιβλία μέ τό τσουβάλι, πάρτε κόσμε ἀντικρούσαμε τήν ἄποψη ὅτι ἡ βιβλιοφιλία – ἐκπορευόμενη ἀπό μιά τυφλή ἐκδοτική μανία- εἶναι συνώνυμο τῆς μάθησης, τῆς ἐνημέρωσης ἢ τῆς πνευματικῆς καλλιέργειας. Ἴσα ἴσα, σέ κλῖμα προσχηματικῆς ἐλευθερίας καί στήν οὐσία ἀστυνόμευσης τῶν ἰδεῶν ὅπως το ἑλλαδικό, ἡ ἄποψη αὐτή στοχεύει σέ περιβάλλον κατοχυρωμένης, καί γενικευμένης ἀμάθειας.

The subjucated reader - ὁ ὑποδουλωμένος ἀναγνώστης ( 1928 Rene Magritte)

Ἡ πνευματική μετριότης, πού δέν καταπολεμεῖται μέ τίτλους σπουδῶν καί τήν ἐπιτηδευμένη καλλιέργεια, στίς διάφορες μορφές καπιταλισμοῦ σκοπίμως ἀναδεικνύεται ἀπό ἁπλῆ συνιστῶσα σέ κυρίαρχο ρεῦμα. Ὁ φιλελευθερισμός, νεοφιλελευθερισμός, ἡ σοσιαλδημοκρατία, ἡ ἐλευθερία τῆς ἀγορᾶς, ἡ ἀνάπτυξη καὶ ἡ πρόοδος - ὅλα αὐτὰ καπιταλισμὸς εἶναι - τοποθετοῦν τόν ἄνθρωπο τοῦ συρμοῦ καί τήν τυποποιημένη, εἰς βάρος τῆς γνησιότητος σκέψη του, σέ σημεῖο ἀναφορᾶς τῶν πάντων. Ἔκφραση αὐτῆς τῆς μετριότητος, ἀντίστοιχος τῶν παλαιῶν δεισιδαιμονιῶν καί τῆς προκατάληψης ἀπέναντι στο καινούργιο εἶναι καί ὁ ἄλογος θαυμασμὸς πού ἐκφράζει ὁ μέσος ἄνθρωπος γιὰ τὶς λεγόμενες κατακτήσεις τοῦ πνεύματος,  γιά τὴν ὅλο καὶ μεγαλύτερη χρήση τῶν μηχανῶν σὲ ὅλο τὸ φάσμα τῆς καθημερινότητος. Τό ἴδιο καί ὁ ὕμνος πρός τὶς δυνατότητες τοῦ διαδικτύου καὶ τίς περιβόητες νέες τεχνολογίες.

Κωστῆς Παπαγιώργης - Μαϊμούδες

Τό παρακάτω κείμενο τοῦ Κωστῆ Παπαγιώργη προέρχεται ἀπό τό βιβλίο του " Ἡ κόκκινη ἀλεποῦ -Οἱ ξυλοδαρμοί"

Ὅταν πασχίζει κανείς νά ἐκφραστεῖ, τό μέγιστο ἐμπόδιο εἶναι ἡ παιδεία του. Ὅσα τοῦ μάθανε. Ὄχι τόσο ἐπειδή ἡ προσωπική ἔφεση μπορεῖ νά ἀντιβαίνει στά καθεστῶτα διδάγματα, ἀλλά κυρίως ἐπειδή ἡ συστηματική μόρφωση καταδικάζει τίς περισσότερες φορές σέ ἀτροφία καί σκολίωση αὐτήν ἀκριβῶς τήν ἐνδιάθετη τάση.

Ἡ παιδεία πού ἐπιδαψιλεύεται ἀφειδώλευτα δημιουργεῖ κάτι τερατῶδες: ἄτομα μέ συγκρότηση ἀλλά χωρίς κλίση, μῆτρες πού πάσχουν ἁπλῶς ἀπό ἀνεμογκάστρι. Ἀλλά χωρίς τήν κλίση καί τήν ἀληθινή «σύλληψη», τή φλέβα μέ ἄλλα λόγια, καμιά δουλειά δέ γίνεται στήν ἐντέλεια. Χρειάζεται κανείς τύχη, τύχη καί ἀτυχία μαζί, γιά νά μπορεῖ νά ζεῖ τό θέμα του καί ὄχι νά τό ἀναπτύσσει κάθ ὑπαγόρευση, νά γράφει ἀπό δική του ὁρμέμφυτη ἀνάγκη καί ὄχι ἀπό φιλολογικό κούρδισμα –ἐπειδή τζάνεμ, τό πολύ διάβασμα φέρνει καί τό πολύ γράψιμο -, πράγματα ὅλα αὐτά πού εὐτυχῶς δέν διδάσκονται καί οὔτε ἦταν ποτέ δυνατόν νά διδαχτοῦν καί νά μεταδοθοῦν.

Χρῆστος Βακαλόπουλος ( 1956-1993) - Κωστῆς Παπαγιώργης

Τό παρακάτω κείμενο βρίσκεται στο βιβλίο τοῦ Κωστῆ Παπαγιώργη «Γειά σου Ἀσημάκη», γραμμένο στήν μνήμη τοῦ Χρήστου Βακαλόπουλου. (Ἡ ἐπιλογή τῶν τονισμένων γραμμάτων δικιά μου).

...Μπεκιάρηδες οἱ πιό πολλοί, χωρίς δουλειά καί τακτικά λεφτά, χωρίς σπίτι – πάνω ἀπ’ ὅλα – ὅπου βράζει κατσαρόλα καθημερινά καί ἔχεις τήν ἄνεση νά καλέσεις δυό φίλους τό βράδυ, χωρίς παιδιά καί μόνιμη γυναίκα, εἶναι ἑπόμενο ἐπί χρόνια νά συναντιόμαστε σέ ταβέρνες, καφενεῖα, μπάρ καί νυχτερινά κέντρα. Αὐτή ἡ ἀνοικοκύρευτη ζωή, πρώτη ὕλη γιά μυθιστόρημα τῆς πεντάρας, τραγούδι μέ ἐνοχλητικές ρίμες ἤ ἕνα δικαιολογημένο ἀϊ σιχτίρ, ἀξίζει τέλος πάντων ὅτι ἀξίζει. Ἄσχετο μέ τό τί μολογάει τό ἀστυνομικό δελτίο καί ἡ ἱστορία τῆς μελαγχολίας, ἡ μαγκουφιά καί τό ἐκ πεποιθήσεως ἐργενιλίκι ἔχουν τροφοδοτήσει τά ἐρωτικά καί τά καλλιτεχνικά χρονικά μέ σπάνια δῶρα. 

Διαφορά ποιότητας...( Κωστῆς Παπαγιὤργης )

Ὅπως ἡ ἐκκλησία καταντᾶ μουσεῖο ἤ ὠδεῖο μετά τήν ἀποχώρηση τοῦ Θεοῦ, τά στάδια ἐκεῖ πού ἀνέδειχναν ὑποψήφιους μαραθωνομάχους καί σαλαμινομάχους, κατέληξαν νά φιλοξενοῦν μανιακούς – ἀθλητές καί φιλάθλους – γιά ρεκόρ. Ὁ πρῶτος ( καί μοναδικός ἄλλωστε) μαραθωνοδρόμος ἔτρεξε καί ἔπεσε γιά κεῖνο πού ἀποκαλοῦσε «πατρίδα» του, οἱ ὑπολοιποι κάνουν ὅτι μποροῦν γιά νά σβήσουν τά ἴχνη του. Γνωστή ἱστορία: ὅπου πέφτει στά κύματα ἕνας Αἰγέας, οἱ «νοσταλγοί» στήνουν πανηγυρικά ἕνα βατήρα γιά καταδύσεις.

Κωστῆς Παπαγιώργης ( Σιαμαῖα καί ἑτεροθαλῆ)

Τό τσούρμο τῶν γελωτοποιῶν - Κωστῆς Παπαγιώργης

ΤΟ ΤΣΟΥΡΜΟ ΤΩΝ ΓΕΛΩΤΟΠΟΙΩΝ (Κωστῆς Παπαγιώργης - " Κόσμος τοῦ Ἐπενδυτῆ" 16-4-2009)


Ὅπως καί στά βρέφη, τό κλάμα γενικά προηγεῖται τοῦ γέλωτος· ἀκόμα καί τό γελόκλαμα ἕπεται τοῦ κλάματος. Τό βλέπουμε καί στή δική μας πείρα ζωῆς· ὅσο ταυτιζόμαστε μέ τή ζωή καί τό ἄμεσο βίωμα, τά παίρνουμε ὅλα στά «σοβαρά», κατάκαρδα, ὅποτε ἀπόσταση δέν ὑπάρχει. Ἀντίθετα, μέ τίς λογῆς λογῆς ἀτυχίες ἀρχίζουμε νά κρατᾶμε κάποια ἀπόσταση, νά ἀντιδροῦμε σάν χιουμορίστες ἐκεῖ ὅπου ἄλλοτε τά βάφαμε μαῦρα. Τυχαία χαρακτήρισαν τό χιοῦμορ «εὐγένεια τοῦ ἀπελπισμένου»; Πρόσφατα, στούς σεισμούς τῆς Λ’ Ἀκουίλα, ἔβγαλαν ἀπό τά χαλάσματα μία γραῖα ἐνενήντα τόσο ἐτῶν πού παρέμεινε παγιδευμένη δύο εἰκοσιτετράωρα. Ὅταν λοιπόν τή ρώτησαν τί ἔκανε ἀναμένοντας τά συνεργεῖα, ἀπάντησε φυσικότατα: «Ἔπλεκα γιλέκο!». Ὤ θεία ἁπλότης, ὅπως θά ἔλεγε ὁ Ἰωάννης ὁ Οὔσιος. 

Κωστῆς Παπαγιώργης ( περί μέθης )

Ἐπανέρχομαι στόν Κωστή Παπαγιώργη καί τό συγγραφικό του ἔργο. Χαρακτηριστική περίπτωση λογοτέχνη πού ἀντιλαμβάνεται τήν σημασία τῆς μορφῆς στό ἀποτέλεσμα τῆς συγγραφῆς. Θά τόν ἔλεγα μερακλῆ τοῦ γραψίματος.
Κύριο χαρακτηριστικό καί ὅπλο του εἶναι οἱ μεταφορές καί οἱ εἰκόνες, σχεδόν σέ κάθε φράση. Σχήματα λόγου πού ἀγκαλιάζουν ὅλες τίς αἰσθήσεις, μία μία ξεχωριστά ἀλλά καί πολλές μαζί. Πρόκειται γιά ζωντάνεμα τῶν αἰσθήσεων καί κατ’ἐπέκταση τοῦ μυαλοῦ. Τό ἀποτέλεσμα τῆς συγγραφῆς; ἕνα κείμενο πού παραμένει φρέσκο, μετά ἀπό χρόνια κάθε ἐπί πλέον ἐπαφή μαζί του προσφέρει κανούργιες συγκινήσεις. Λόγος ἐξομολογητικός ἀλλά και άκαδημαϊκός ταυτόχρονα, ἄμεσος καί μαζί πειθαρχημένος, γράφει μέ τό χέρι στήν καρδιά χωρίς νά λοξοκυττάζει την βιβλιοθήκη, τήν ὁποία ὅμως δείχνει νά κατέχει σέ βάθος. Ἀποφασιστικά πιστός στό φαινόμενο πού περιγράφει ἀλλά παράλληλα σαφῶς αὐτονομημένος, ἀποδεικνύοντας γιά ἄλλη μία φορά πώς – στή λογοτεχνία - ἐκτός ἀπό τό τί γράφουμε ἔχει περισσότερη σημασία τό πῶς τό γράφουμε. Τό ἐργαλεῖο ἐδῶ, τό ἀντίστοιχο της κάμερας τοῦ σκηνοθέτη, ἤ τῆς παλέτας τοῦ ζωγράφου, εἶναι ἡ γλῶσσα. Σαφῶς πιό δύσκολο καί ἀπαιτητικό, λόγῳ τῶν πολύπλοκων συμβολισμῶν. Ἀλλά καί μέ πολλαπλάσιες συμπυκνωμένες δυνατότητες λόγῳ τῆς ἱστορίας πού κουβαλάει. Γλωσσικός πλοῦτος, δομή καί σύνταξη, γνώση καί βίωμα, ἁρμονικά ζυγιασμένα δίνουν καρπούς ἀπολαυστικούς πού διατηροῦν τό χυμό τους. Ἄρα σάν καρποί ἑνός μερακλῆ ἀπευθύνονται σέ μερακλῆδες.

Παπαδιαμάντης καί γλῶσσα - Κωστῆς Παπαγιώργης

Τόν Βασίλη Ραφαηλίδη τόν γνώρισα ἀπό τά ἄρθρα του στίς ἐφημερίδες. Ἐκτός ἀπό τά πολύ ὡραῖα κείμενα καί βιβλία του, πού ξεχώριζαν γιά τό πλῆθος τῶν ἱστορικῶν στοιχείων καί πληροφοριῶν, ὅπως καί γιά τίς συγκροτημένες καί ξεκάθαρες θέσεις του, ἕνα ἐπί πλέον κέρδος γιά μένα ἦταν ἡ ἀναφορά του ἀπό καιροῦ εἰς καιρόν σέ συγγραφεῖς καί λογοτέχνες. Εἴτε ὡς ἀναφορά ἀποσπασματική λόγω τῶν ἀναγκῶν τοῦ ἄρθρου, εἴτε πιό ἐκτεταμένη. Ἀπό τίς στῆλες του, μεταξύ ἄλλων, ἔμαθα γιά τόν Γεράσιμο Κακλαμάνη, τόν Κωστῆ Παπαγιώργη, καί τόν Παναγιώτη Κονδύλη. Γιά τόν Γεράσιμο Κακλαμάνη, τόν πιό ἄγνωστο στό ἑλληνικό κοινό, καί κατά κάποιο τρόπο τόν πιό ἀδικημένο –ἀδικημένο καί μέ εὐθύνη δικιά μας πού ἀνεχόμαστε ὁτιδήποτε μᾶς σερβίρουν ὡς ποιότητα, δημιουργία καί τέχνη – ἴσως ἀναφερθῶ στό μέλλον. Γιά τόν Κονδύλη εἶχα ψιλοακούσει ἐπιτιμητικές ἀναφορές ἀπό κάτι ψωνισμένες γραφίδες γιά τό ἔργο του « Ἡ θεωρία τοῦ πολέμου» καί μέχρι ἕνα σημεῖο μέ εἶχαν ἐπηρεάσει. Δυστυχῶς γιά αὐτούς καί γιά ὅσους ἄλλους κάτω του μετρίου προσπαθοῦν εἴτε νά προσαρμόσουν στό μηδαμινό τους ἀνάστημα τίς ἀξίες πού ἀπό μόνες τους ξεχωρίζουν –ἀλλιῶς τί ἀξίες θά ἦταν – , εἴτε ἐπειδή βρίσκονται σέ διατεταγμένη ὑπηρεσία, ὁ Βασίλης Ραφαηλίδης ἔσωσε τήν παρτίδα καί μέ ἔκανε νά διαβάσω Κονδύλη.
 
Ἄν γιά τόν Κονδύλη εἶχα ἀκούσει ὅτι τό πνευματικό κατεστημένο ἐπιθυμοῦσε, γιά τόν Παπαγιώργη ἀγνοοῦσα τήν ὕπαρξή του. Τό πρῶτο βιβλίο του πού ἀγόρασα ἦταν τό « Περί μέθης». Κάποιοι ἄνθρωποι, καί ὁ Παπαγιώργης ἀνήκει σέ αὐτούς, ἔχουν τόν τρόπο τους γράφοντας νά προσελκύουν τό ἐνδιαφέρον γιά κάτι πού προηγουμένως σέ ἔκανε νά ἀδιαφορεῖς. Ἐκτός ἀπό τήν σέ βάθος γνώση τοῦ ἀντικειμένου μέ τό ὁποῖο καταπιάνεται καί τήν διεισδυτικότητα πού τόν διακρίνει, ὁ τρόπος γραφῆς καί ἔκφρασης εἶναι ἕνα δυνατό ἐργαλεῖο καί ὁ ἴδιος ξέρει νά τό χειρίζεται ἐντυπωσιακά. Μέ μέτρο καί χωρίς καμιά μά καμιά ἐπιτήδευση. Μέ τά χρόνια δέν μέ ἀπασχολοῦσε ποιό θά ἦταν τό ἑπόμενο βιβλίο του. Ἀρκεῖ νά μάθαινα ὅτι κυκλοφόρησε κάτι, τό ἀγόραζα σίγουρος ὅτι θά τό ἀπολαύσω. Στά μέχρι τώρα 21 βιβλία του ἔχει ἀσχοληθεῖ μέ τά ἀνθρώπινα πάθη καί συμπεριφορές, φιλοσοφικά , ἰδεολογικά ρεύματα, Ὅμηρο, Σωκράτη, Ντοστογιέφσκυ, Παπαδιαμάντη, τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1821. Αὐτή ὅμως εἶναι μία ἁπλή περιγραφή τῆς θεματολογίας του. Κατά τήν ἀνάπτυξη καί τήν παρουσίαση τοῦ θέματος, ἀντί γιά ξερή καί κουραστική ἀναφορά στοιχείων καί πάσης φύσεως λεπτομερειῶν καί ἀπόψεων, ὁ Παπαγιώργης συνδυάζοντας, αὐτός ξέρει τόν τρόπο, γνώσεις ἱστορικές, γνώση τῆς γλώσσας καί πάνω ἀπό ὅλα βίωμα - τό τελευταῖο μπορεῖ νά μήν φαίνεται ἀλλά ἄν δέν τόχεις δέν γίνεται νά γράψεις κάτι ἀξιόλογο– παρουσιάζει ἕνα ζωντανό δημιούργημα. Μέ ἐντυπωσιάζει πώς θέματα τοῦ παρελθόντος ἤ καταστάσεις καί θεωρίες ἀπομακρυσμένες στόν χῶρο καί τό χρόνο, ὁ Παπαγιώργης τίς κάνει ὄχι ἁπλά κτῆμα τοῦ ἀναγνώστη ἀλλά ἐπί πλέον εἴτε τόν ἀναγκάζει εἴτε τόν βοηθάει νά συλλογιστεῖ καί στό τέλος νά ἀνακαλύψει πόσο οἰκεῖα μᾶς εἶναι ὅσα γράφει.
Ἀνάμεσα στά γραπτά του περιλαμβάνεται καί τό « Γειά σου Ἀσημάκη», ἕνα βιβλίο γιά τόν φίλο του Χρῆστο Βακαλόπουλο, συγγραφέα τῆς ἐκπληκτικῆς « Γραμμῆς τοῦ ὁρίζοντος»
Ἀκολουθεῖ ἕνα κείμενο τοῦ Κωστῆ Παπαγιώργη, ἀπό τό βιβλίο του γιά τόν Παπαδιαμάντη,
« Ἀλέξανδρος Ἀδαμαντίου Ἐμμανουήλ», στό ὁποῖο ἀπόσπασμα, λίγο ἐκτεταμένο, ἀσχολεῖται μέ τό γλωσσικό του ὕφος.