Παραδοσιακές μελωδίες

Πολλοί ἐρευνητές θεωροῦν πώς τά πολιτιστικά γνωρίσματα, πού ποικίλουν μεταξύ διαφορετικῶν ἀτόμων, μεταβιβάζονται ἀπό γενιά σέ γενιά ὡς προϊόν μίμησης ἤ ἄλλων μορφῶν μάθησης, μέσω ἐξελικτικῶν διαδικασιῶν παρόμοιων μέ ἐκεῖνες τῆς βιολογικῆς ἐξέλιξης. Ἡ πολιτιστική ἐξέλιξη μπορεῖ, σέ γενικές γραμμές, νά προχωρεῖ ἀνεξάρτητα ἀπό τή βιολογική ἐξέλιξη ἀλλά στίς περισσότερες περιπτώσεις, οἱ δύο διαδικασίες συνδέονται. Δεδομένου ὅτι τά πολιτιστικά γνωρίσματα ἐξελίσσονται, οἱ προκύπτουσες ἀλλαγές ἔχουν ἄμεσες ἐππτώσεις στήν ἐπιβίωση καί τήν ἀναπαραγωγή τῶν βιολογικῶν ὀργανισμῶν καί συλλογικά μπορεῖ ἐπίσης νά τροποποιοῦν τό περιβάλλον στό ὁποῖο ζεῖ κάποιος πληθυσμός. Κατά συνέπεια, οἱ πολιτιστικές μεταβολές ἐνδεχομένως νά ἐπηρεάζουν τή βιολογική ἐξέλιξη τῶν φυσικῶν χαρακτηριστικῶν καί ἡ μεταβίβαση γενετικῶν καί περιβαλλοντικῶν-πολιτιστικῶν ἀλλαγῶν τελικῶς μπορεῖ νά μεταβάλλει μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου καί τήν συμπεριφορά τῶν ἀτόμων.

Ὁ πολιτισμός βέβαια δέν περιορίζεται στίς ἀνθρώπινες κοινωνίες ἀλλά ἡ ὕπαρξή του μπορεῖ νά παρατηρηθεῖ καί σέ ἄλλα ζῶα. Γιά παράδειγμα στά ὡδικά πτηνά ὁ κοινωνικός περίγυρος διαδραματίζει βασικό ρόλο στήν διαδικασία μάθησης μέσω τῆς ὁποίας τά πτηνά άποκτοῦν πληροφορίες οἱ ὁποῖες καθορίζουν τή δομή τῶν μελωδιῶν τίς ὁποῖες παράγουν. Ἡ μελέτη τῶν σχημάτων πού διαμορφώνουν οἱ μελωδικές μεταβολές μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου στίς πολιτιστικές παραδόσεις τῶν ὡδικῶν πτηνῶν μπορεῖ νά βοηθήσει στήν ἀποκάλυψη μηχανισμῶν μέ τούς ὁποίους ἐξελίσσεται ἡ πολιτιστική παράδοση τῶν πτηνῶν καί νά παράσχει τήν δυνατότητα νά ἀποσαφηνιστοῦν οἱ ἀναπτυξιακοί κανόνες πού διαμορφώνουν τήν διαφοροποίηση τῶν μελωδιῶν μεταξύ διαφορετικῶν πληθυσμῶν. Μιά προσέγγιση γιά τήν ἀνίχνευση τῶν σχημάτων πολιτιστικῶν μεταβολῶν μετρᾶ τήν ποικιλομορφία, τή σχετική ἀφθονία, καί τή γεωγραφική κατανομή διαφορετικῶν τύπων μελωδιῶν καί συμπεραίνει ἀπό αὐτά τά στοιχεῖα τά ποσοστά καί τούς μηχανισμούς τῶν ἀλλαγῶν. Μιά ἐναλλακτική προσέγγιση μετρᾶ πολιτιστικές ἀλλαγές ἄμεσα, ἀκολουθώντας τύπους μελωδιῶν γιά μιά προσδιορισμένη χρονική περίοδο σέ ἕναν συγκεκριμένο πληθυσμό. Τέτοιου εἴδους μελέτες κατέληξαν στό συμπέρασμα πώς δύο ξεχωριστές διακριτές μεταξύ τους  “πολιτιστικές παραδόσεις” διαμορφώνουν δύο κατηγορίες μελωδιῶν, κάθε μιά μέ τίς δικές της ἰδιαίτερες μορφές μεταβολῶν στήν πάροδο τοῦ χρόνου. Οἱ μελωδίες πού παράγουν τά ὡδικά πτηνά καθορίζονται ἀπό τήν συνεξέλιξη τοῦ περιβάλλοντος καί τοῦ πολιτισμοῦ ἐντός τοῦ ὁποίου διαβιοῦν σέ συνδυασμό μέ αὐτή τῶν γονιδίων τους. Θά μποροῦσε κατά συνέπεια νά θεωρηθεῖ πώς οἱ μελωδίες τῶν ὡδικῶν πτηνῶν ἀντανακλοῦν τήν πολιτιστική τους παράδοση.

Κατ΄ἀντιστοιχίαν οἱ ἤχοι πού παράγουν οἱ ἀνθρώπινες κοινωνίες ἀντανακλοῦν καί τό ἐπίπεδο τοῦ πολιτισμοῦ τους. Εἶναι σαφές πώς ἐάν κανείς δουλεύει μὲ ἕναν ἐπιστάτη νὰ οὐρλιάζει μὲς στά αὐτιά του, δὲν ἔχει τὴν ψυχραιμία νὰ ἀφήσει τὴ σκέψη του νὰ περιπλανηθεῖ στὰ μονοπάτια τῆς Ἐπικούρειας θεωρίας καί εἶναι εἰς θέσιν νά παράξει μόνον ποδοσφαιρικές ἰαχές. Γιά νά διασωθεῖ ἀπό τά οὐρλιαχτά κλείνει τά αὐτιά του ὅπως ἔκανε κάποτε ὁ Ὁδυσσεύς. Ἔτσι οἱ ἄνθρωποι προτιμοῦν νά ζοῦν μέ κλειστά αὐτιά σέ μεγάλα στρατόπεδα συγκέντρωσης, εἴτε αὐτά λέγονται ἐργασιακοί χῶροι, εἴτε κέντρα διασκέδασης, εἴτε εἶναι τό ψηφιακό σύμπαν καί τά κοινωνικά δίκτυα περιορίζοντας τήν πρόσληψη ἠχητικῶν ἐρεθισμάτων τελικῶς ἀδυνατώντας νά σκεφτοῦν αὐτό γιά τό ὁποῖο ἀξίζει νά ζεῖ κανείς αὐτή τή ζωή. Προφανῶς, ὁ καθένας εἶναι ἱκανός γιά ὅλα ἀλλά πρόσφατα ἔχουν πληθύνει τά παραδείγματα ἀνθρώπων πού ἔχουν μετατραπεῖ σέ βασανιστές, πληρωμένους δολοφόνους, διεφθαρμένους πολιτικούς πού δέν χάνουν εὐκαιρία νά προβάλλουν τήν κενή περιεχομένου αὐτοπεποίθησή τουςὑπενθυμίζοντας ὅτι τό ἀνθρώπινο εἶδος ἐξακολουθεῖ νά διαμορφώνει καί νά μεταβιβάζει στίς ἐπερχόμενες γενιές πολιτιστικές παραδόσεις οἱ ὁποῖες κυβερνῶνται ἀπό κατώτερα κίνητρα σέ ἀντίθεση μέ αὐτές τῶν ὡδικῶν πτηνῶν.

Ὁ λαϊκός πολιτισμός ὡς ἱστορικό βαρίδι

Χωρὶς περίσκεψιν, χωρὶς λύπην, χωρὶς αἰδώ μεγάλα κ’ ὑψηλὰ τριγύρω μου ἔκτισαν τείχη Καὶ κάθομαι καὶ ἀπελπίζομαι τώρα ἐδῶ. Ἄλλο δὲν σκέπτομαι: τὸν νοῦν μου τρώγει αὐτὴ ἡ τύχη• Διότι πράγματα πολλὰ ἔξω νὰ κάμω εἶχον Ἄ ὅταν ἔκτιζαν τὰ τείχη πῶς νὰ μὴν προσέξω Ἀλλὰ δὲν ἄκουσα ποτὲ κρότον κτιστῶν ἢ ἦχον. ἀνεπαισθήτως μ’ ἔκλεισαν ἀπὸ τὸν κόσμον ἔξω ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ

Ὁ νεοέλληνας δείχνει μία εὐλαβικὴ προσήλωση σὲ ὅλες τὶς ἐκφάνσεις τοῦ λαϊκοῦ του πολιτισμοῦ. Καὶ ἂν πρὸ τῆς Ἁλώσεως καὶ τοῦ 1821 αὐτή του ἡ προσήλωσή τὸν ἐγλύτωσε, ἀφ’ ἑνὸς ἀπὸ τὸν ἱστορικὸ ἀφανισμὸ πού θὰ ἐπέφερε ἡ δυτικὴ ἐπιρροὴ καὶ ἀφ’ ἑτέρου τὸν ἐβοήθησε νὰ βγεῖ πνευματικὰ ἀλώβητος ὑπὸ τὴν Ὀθωμανικὴ κυριαρχία, σήμερα ἡ ἴδια αὐτὴ προσήλωση ἐντός τῶν νέων δεδομένων παραγωγῆς καί ἐπιστήμης λειτουργεῖ ὡς ἱστορικὸ βαρίδι, μεταβάλλοντας τον ἀνεπαισθήτως σὲ ἁπλὸ χρηστικό ἐργαλεῖο τῆς διεθνοῦς πολιτικῆς.

 Φυσικὰ δὲν παραγνωρίζουμε τὴν καλλιτεχνικὴ ἀξία τῶν παληῶν ἑλληνικῶν ταινιῶν, τοῦ ρεμπέτικου ἢ τοῦ λαϊκοῦ τραγουδιοῦ, οὔτε τῆς ζωγραφικῆς τοῦ Θεόφιλου. Οὔτε ἀγνοοῦμε τὴν σημασία τῶν Ἀπομνημονευμάτων τοῦ Μακρυγιάννη,  ἂν καὶ αὐτὰ τὰ ἀντιμετωπίζουμε μὲ μεγάλη καχυποψία ὅπως καὶ τὸν δημιουργό τους. Αὐτὸ πού προσπαθοῦμε νὰ τονίσουμε σὲ αὐτὲς τὶς γραμμὲς δὲν εἶναι μία καταδίκη τῆς λαϊκῆς ψυχῆς, τῆς τέχνης πού παράγει καὶ τοῦ πῶς αὐτὴ ἐκφράζεται, ἀλλὰ τὸ πόσο προβληματικὸ καὶ δυσοίωνο εἶναι τὸ μέλλον ἑνὸς λαοῦ ὅταν δὲν ἔχει τίποτε ἄλλο πέραν αὐτῆς τῆς ἔκφρασης νὰ ἐπιδείξη. Δέν φτάνει πού εἴμαστε καταδικασμένοι νά εἰσάγουμε ὅλη τήν σύγχρονη τεχνολογία τῶν ΜΜΕ, ἀλλά καί ὅταν δέν ὑφιστάμεθα τήν ἄμεση προπαγάνδα τους, στήν καλύτερη τῶν περιπτώσεων τά χρησιμοποιοῦμε γιά νά ἀναδεύουμε τήν λαϊκή μας κουλτούρα. Εἶναι καί αὐτό μιά ἔμμεση προπαγάνδα παθητικότητος. Ἔργο ὅμως τοῦ λεγομένου πνευματικοῦ κόσμου πρέπει νὰ εἶναι ἡ ἀναγέννηση τοῦ λαϊκοῦ πνεύματος μὲ διεθνῆ, σύγχρονα ἐρεθίσματα. Διαφορετικά,  μπορεῖ ἡ « λαϊκὴ παράδοσή» μας νὰ μὴν σβήσει, νὰ γράφουμε τραγούδια γιά τόν στενό μας περίγυρο καὶ μυθιστορήματα γιά τίς ἀνθρώπινες σχέσεις, ἡ ἐκτός τῶν τειχῶν ἱστορική ἀδράνεια καί ἐξάρτησή μας  ὅμως θὰ παγιωθεῖ…Διότι, ἄλλο ἡ ἔκφραση τῆς ζωῆς καί ἄλλο ἡ προϋπόθεσή της.

Ὦ φιλτάτη Συρία

A ὄχι δὲν ταιριάζουνε σ’ ἐμᾶς αὐτά.    Σ’ Ἕλληνας σὰν κ’ ἐμᾶς δὲν κάνουν τέτοιες μικροπρέπειες.    Τὸ αἷμα τῆς Συρίας καὶ τῆς Αἰγύπτου πού ρέει μὲς στὲς φλέβες μας  νὰ μὴ ντραποῦμε, νὰ τὸ τιμήσουμε καὶ νὰ τὸ καυχηθοῦμε.   Ἐπάνοδος ἀπό τήν Ἑλλάδα( Κωνσταντῖνος Καβάφης)

Ὅτι ἐκτυλίσσεται τὰ τελευταία πέντε χρόνια στὴν Συρία εἶναι μία ἀκόμη ἐκδοχὴ τοῦ χρεωκοπημένου δυτικοῦ πολιτισμοῦ. Ὁ παγκοσμιοποιημένος πόλεμος ὡς διεθνής πολιτική,  τῆς διαδόχου πολιτικῆς τῶν «ἐθνικῶν» κρατῶν, αὐτῆς τῶν «ἀνθρωπίνων» δικαιωμάτων. Μιᾶς «πολιτικῆς» τῆς ὁποίας ἡ οὐσία συνοψίζεται στὴν ἀντιμετώπιση « ἐχθρῶν», πού ἐδημιούργησε σὲ παρελθόντα χρόνο ἡ ἴδια ἡ αὐτοθαυμαζόμενη Δύση, γιὰ νὰ βρεῖ διέξοδο σὲ προηγούμενα ἀδιέξοδά της. 

Μιά ὀργουελιανή προπαγάνδα δημιουργεῖ μὲ τὸ ἀζημίωτο τὰ ἄλλοθι, γιὰ τὴν διαιώνιση τοῦ ἱστορικοῦ ἀδιεξόδου. Ἔχουμε πιὰ ἐμπεδώσει ὅτι ὑπεύθυνος εἶναι ὁ Ἄσσαντ,  στά χνάρια τοῦ Καντάφι καί τοῦ Σαντάμ, ἕνας αἱμοσταγὴς καὶ βάρβαρος «δικτάτορας». Δὲν μᾶς εἶναι ἀρκετὸ ὅτι δὲν βγῆκε μὲ ἐκλογές; Δὲν μᾶς εἶναι ἀρκετὸ ὅτι ἐνῷ ἄλλους «δικτάτορες» τῆς περιοχῆς τοὺς παρέσυρε, μὲ τὸ καλὸ ἢ μὲ τὸ ἄγριο, ἡ ψευδεπίγραφη Ἀραβικὴ Ἄνοιξη, πρεσβεύουσα εὐρωπαϊκὲς - σιγά τόν πολυέλαιο - ἀξίες,  αὐτός ἐπιμένει νά παραμένει στήν θέση του «ἀντιδημοκρατικά»;

Ὁ εὐρύτερος χῶρος τῆς Μέσης Ἀνατολῆς καὶ οἱ ἄνθρωποί της ἀντιμετωπίζονται ὡς χρηστικά ἀντικείμενα, ἕνα πεδίο ἐπίλυσης ἔξωθεν προβλημάτων καθαρὰ ἐξ Ἑσπερίας εἰσαγομένων, γιά νά μᾶς ἐξάγουν σέ ἐξευτελιστικές τιμές πετρέλαιο. Αὐτό σημαίνει φιλελευθερισμός. Ἡ ὑποκρισία γιὰ τὴν καταστροφὴ ἀρχαιολογικῶν χώρων ἀπὸ τοὺς δυτικῆς κοπῆς τζιχαδιστὲς φτάνει καὶ περισσεύει γιὰ νὰ καλυφθεῖ ἡ παντελὴς ἄγνοια  τῆς πολυδιάστατης ἱστορίας καὶ τοῦ βαθιὰ πνευματικοῦ πολιτισμοῦ -τοῦ Ἰσλάμ καί ὄχι μόνον-,  παρακλάδι τοῦ ὁποίου ἀποτελεῖ καὶ ἡ Εὐρώπη. Τά κροκοδείλια δάκρυα ἀμέσως θα στεγνώσουν ὅταν οἱ ἀρχαιολογικοί θησαυροί άκολουθήσουν τήν πορεία τῶν ἀγωγῶν πετρελαίου καί καταλήξουν στά μουσεῖα τῶν εὐρωπαϊκῶν μητροπόλεων.  

Ὁ ἴσκιος τῆς Δύσης

Ἀρνόλδος Τόϋνμπη

Ἡ πολιτικὴ ἔννοια τοῦ « ἐθνικοῦ κράτους» εἶναι προϊόν της δυτικῆς σκέψης καὶ ἡ ἐφαρμογή της στοὺς χώρους στοὺς ὁποίους γεννήθηκε εἶχε θετικὰ ἀποτελέσματα γιὰ τὶς δυτικὲς κοινωνίες,  ἀφοῦ ἐλάμβανε ὑπ’ ὄψιν τὰ πολιτισμικά, κοινωνικά, τεχνολογικὰ καὶ παραγωγικά τους δεδομένα. Σὲ λαοὺς ὅμως τελείως διαφορετικῆς πολιτισμικῆς νοοτροπίας,  πού ἱστορικὰ ἔζησαν καὶ παρῆγαν σὲ περιβάλλοντα πολυεθνικότητας- ὅπως οἱ λαοὶ τῆς Ἐγγὺς καὶ τῆς Μέσης Ἀνατολῆς - ἀπέβη ὀλέθρια. Ἀλλὰ, σὺν τῷ χρόνω, ἀπέβη ὀλέθρια καὶ γιὰ τὴν Δύση, στὸν βαθμὸ πού αὐτὴ οὐδέποτε ἀπεκατέστησε κάποια γέφυρα πολιτισμικῆς ἐπικοινωνίας μαζὺ τους ἀλλὰ μιᾶς διαρκοῦς ἀντιπαλότητας. Ἀντιπαλότητας πού στὰ σημερινὰ, παγκοσμιοποιημένα - κυρίως λόγῳ τεχνολογίας -, προβλήματα ἀποβαίνει καταστροφική. Ἐξ ἴσου καταστροφική γιά κράτη φύσει πολυεθνικής σύστασης,  ὅπως αὐτά πού προέκυψαν ἀπό τήν διάλυση τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας, ἀποτελεῖ ἡ ἀνάληψη δυτικῶν θεσμῶν καί ἰδεολογικῶν έργαλείων, ὡς εἶδος μάλιστα ἀμύνης ἔναντι τῆς Δύσεως ( αὐτό γιά τούς ἑλληνόψυχους "πατριῶτες" ...). Στὸ «ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΝ ΖΗΤΗΜΑ» ΣΗΜΕΡΑ ( προσέχτε τὰ εἰσαγωγικά …) τοῦ Γερασίμου Κακλαμάνη – τοῦ ὁποίου ἀποσπάσματα ἔχουμε ἐδῶ παρουσιάσει - ἀναλύεται αὐτὴ ἡ ἀλληλεπίδραση.

Οἱ πήλινοι πολεμισταί

Μερικοὶ ἄνθρωποι δὲν ἔχουν τὴν συναίσθηση τοῦ ἑαυτοῦ. Στὴν πραγματικότητα δὲν πιστεύουν πὼς ὑπάρχει "ἐγὼ" πού θὰ μποροῦσε νὰ τοὺς συνδέσει μὲ τὶς σκέψεις καὶ τὰ συναισθήματά τους. Μερικοὶ μάλιστα ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους θεωροῦν πὼς ὅλοι οἱ ὑπόλοιποι ζοῦν μία ψευδαίσθηση. Πράγματι ἡ ἄμεση ἐπαφὴ τῶν αἰσθήσεων μὲ τὸ ἀντικείμενο, ὅπως τὸ ἀντιλαμβάνονται οἱ αἰσθήσεις, δηλαδὴ ὡς σύνθεση γεύσεων, χρωμάτων, θερμοκρασίας, ἤχων κλπ ἀποτελεῖ μόνο ἕνα μικρὸ μέρος τῆς αἰσθητῆς σχέσης. Αὐτὸς εἶναι καὶ ὁ λόγος πού αἰσθανόμαστε τὶς ἐπιδράσεις τοῦ ἀντικειμένου ἀκόμα καὶ χωρὶς τὴν παρουσία του. Μᾶς συμβαίνει πολλὲς φορὲς γιὰ παράδειγμα νὰ ἀνακαλοῦμε τὶς ἰδιότητες κάποιου ἀντικειμένου, τὴ γεύση του, τὸ χρῶμα, τὴ θερμοκρασία, τὸν ἦχο, κλπ, καθὼς διατηροῦμε ἀπὸ αὐτὸ εἰκόνες καὶ ὅταν δὲν τὸ διακρίνουμε ἡ ἀνάμνησή του ἀνακαλεῖ τὴν ἐπαφή μας μαζί του.  

Φοράω ὅ,τι μέ ἀρέσει

Ὅλα ἄρχισαν ὅταν ὁ βασιλιὰς τῆς Ἐφύρας (πού ἀργότερα ὀνομάστηκε Κόρινθος) ὁ Σίσυφος πρόδωσε τὸ μυστικό τοῦ Δία λέγοντας στὸν θεὸ τῶν ποταμῶν Ἀσωπό, τὸ μέρος στὸ ὁποῖο ὁ Ζεὺς κρατοῦσε τὴν κόρη του τὴν Αἴγινα. Ὁ Ἀσωπὸς σὲ ἀντάλλαγμα προσέφερε στὸν Σίσυφο μία πηγὴ μὲ νερὸ πού ἀνάβλυζε ἀσταμάτητα ἀπὸ τὴν ἀκρόπολη τῆς Κορίνθου. Ὁ Δίας ἀφοῦ διέφυγε τὴν καταδίωξη τοῦ Ἀσωποῦ τιμώρησε τὸν Σίσυφο γιὰ τὴν προδοσία στέλνοντας τὸν στὸν Ἅδη. Ὅμως ὁ Σίσυφος κατάφερε νὰ φυλακίσει τὸν Ἅδη προκαλώντας κάτι ἐντελῶς πρωτοφανές. Καθὼς ὁ Ἅδης ἀδυνατοῦσε νὰ πάρει τὶς ψυχὲς τῶν θανάσιμα τραυματισμένων ἀνθρώπων καὶ ζώων, ὁ κόσμος ἄρχισε σιγὰ-σιγὰ νὰ γεμίζει ἀπὸ ἀκρωτηριασμένα καὶ ἀνήμπορα ἔμψυχα ὄντα. Τελικὰ ὁ Ἄρης δυσαρεστημένος ἀπὸ τὴν ἀπώλεια τῆς εὐχαρίστησης τοῦ θανάτου τῶν ἀντιπάλων του, ἐλευθέρωσε τὸν Ἅδη ἀπὸ τὰ δεσμά του, καὶ ἔστειλε ξανὰ τὸν Σίσυφο πίσω στὸν κάτω κόσμο. Πρὶν πεθάνει ὅμως ὁ Σίσυφος ζήτησε ἀπὸ τὴ γυναίκα του νὰ μὴ θάψει τὸ σῶμα τοῦ ἀλλὰ νὰ τὸ ἀφήσει γυμνὸ στὴ μέση της πλατείας, ὅπως κι ἔγινε, μὲ ἀποτέλεσμα τὸ πτῶμα του νὰ καταλήξει στὶς ἀκτὲς τοῦ ποταμοῦ Στυγός. Ἐκεῖ ὁ Σίσυφος παραπονέθηκε στὴν Περσεφόνη γιὰ τὴν ἀσέβεια τῆς συζύγου του, πού δὲν ἐνταφίασε τὸ σῶμα του μὲ τὶς ἀπαιτούμενες τιμές, καὶ τῆς ζήτησε νὰ τοῦ ἐπιτρέψει νὰ ἐπιστρέψει στὸν πάνω κόσμο γιὰ νὰ τὴν ἐπιπλήξει. Ὁ Σίσυφος ἐπέστρεψε στὴν Κόρινθο ἀλλὰ ὅταν τοῦ ζητήθηκε νὰ γυρίσει στὸν κάτω κόσμο ἐκεῖνος ἀρνήθηκε ἐξαναγκάζοντας ἔτσι τὸν Ἑρμῆ νὰ τὸν σύρει διὰ τῆς βίας ἐκεῖ πίσω. Ὡς τιμωρία γὶ αὐτὴ του τὴ συμπεριφορὰ ὁ Σίσυφος ὑποβλήθηκε στὸ βασανιστήριο νὰ κουβαλάει ἕνα βράχο στὴν κορυφὴ ἑνὸς ἀπόκρημνου λόφου, ἀλλὰ μόλις ἔφτανε στὴν κορυφή, ὁ βράχος ξανακυλοῦσε πίσω ἀναγκάζοντας τὸν κάθε φορᾶ νὰ ξεκινᾶ ἀπὸ τὴν ἀρχή. Ἔκτοτε ἡ σισύφειος τιμωρία παρέμεινε αἰώνια γιὰ τὸν “νικητὴ” τὸν Ἅδη ἢ τουλάχιστον ἔτσι λένε οἱ παραδοσιακοὶ μύθοι.

Φορῶντας γούνα τόν μήνα Αὔγουστο ἤ ὁ τουρισμός ὡς ἐμπόρευμα...

Ἡ δήλωση τῆς δημοτικῆς ἀρχῆς Ζακύνθου, μετά τήν δολοφονία τοῦ 19χρονου Βρετανοῦ τουρίστα καί τοῦ τραυματισμου ἄλλων τεσσάρων ἀπό ομάδα ταξιτζήδων τῆς περιοχῆς δίνει ἀφορμές νά σχολιασθοῦν δυό πράγματα. Ἡ ἐπιχειρούμενη, ἐμμέσως πλήν ὅμως σαφῶς, μετάθεση εὐθύνης ἀπὸ τοὺς δράστες πρὸς τὴν μεριὰ τῶν θυμάτων, καὶ κυρίως ἡ σημασία τοῦ τουρισμοῦ ὡς ἐμπόρευμα.

Ἀς πάρουμε πρῶτα μια ἰδέα ἀπό τον σύνδεσμο πού ἀκολουθεῖ.

( http://www.skai.gr/news/greece/article/174804/dimarhos-zakunthou-ston-skai-na-doume-ti-poiotita-tourismou-epithumoume-/

Σύμφωνα μὲ τὴ λογικὴ καὶ τὴν ἀντίληψη τοῦ δημάρχου Ζακύνθου, ἡ δολοφονία τοῦ Βρετανοῦ τουρίστα ἀπὸ νεαρὸ ταξιτζὴ ποὺ ἔγινε τὰ ξημερώματα τῆς Τετάρτης...«…ἦταν μοιραῖο νὰ συμβεῖ».Συγκεκριμένα εἶπε: «Ξέρετε τί συμβαίνει στὴ Ζάκυνθο καὶ εἰδικὰ στὴν περιοχὴ τοῦ Λαγανά, ποὺ μαζεύονται συγκεκριμένοι τουρίστες γιὰ νὰ διασκεδάσουν καὶ νὰ κάνουν πράγματα ποὺ δὲν κάνουν στὴ χώρα τους. Πρόκειται γιὰ συγκεκριμένη ποιότητα, καὶ ἦταν ἑπόμενο νὰ συμβεῖ τὸ μοιραῖο» σημείωσε.

Θανάσης Βέγγος

Α)Μαχητὴς τῆς ζωῆς - ἐργάτης τῆς Τέχνης

http://www1.rizospastis.gr/page.do?publDate=4/5/2011&id=13538&pageNo=27&direction=1

«Ἔφυγε» χτὲς σὲ ἡλικία 84 χρόνων

Σεμνὸς «μαχητὴς» - ἀπὸ τὰ γεννοφάσκια του μέχρι τὸ τέλος του - «στὴ γαλέρα τῆς ζωῆς» ποὺ «τράβηξε ἄγριο κουπὶ» ὅπως ἔλεγε ὁ ἴδιος, ὁ Θανάσης Βέγγος, πέρασε, χτὲς στὶς 7 π.μ., στὴν ἱστορία τοῦ ἑλληνικοῦ κινηματογράφου, τοῦ θεάτρου, τοῦ λαϊκοῦ πολιτισμοῦ εὐρύτερα, ἀλλὰ καὶ τῶν ἀγώνων τοῦ λαοῦ μας.

Ὁ θάνατός του λύπησε πανελλήνια τὸ λαό, γιατί ὁ Βέγγος ἦταν, παρέμεινε, ἀγωνίστηκε, ἔζησε, βιοπάλεψε καὶ δημιούργησε σὰν γνήσιο τέκνο τοῦ λαοῦ. Καὶ πάντα μὲ μοναδικὴ σεμνότητα, συνέπεια, ἀξιοπρέπεια, καλοσύνη κι ἀνθρωπιά.

Ὁ Δωδεκάλογος τοῦ Καρούζου

( γραμμένο ἀπό τόν Ἠλία Πετρόπουλο στίς 31/8/1994. Δημοσιευμένο στήν Ἐλευθεροτυπία στίς 19/12/1994)


Μὲ τὸν ἀξέχαστο Νῖκο Καροῦζο εἴμασταν φιλαράκια. Ὁ Καροῦζος μίλαγε (ἤ, μᾶλλον ἀγόρευε) ὑπέροχα. Ὅταν ἤθελα νὰ τὸν ἀκούσω, κατηφόριζα ὡς τοῦ Λουμίδη, ὅπου ἦταν βέβαιο πώς θὰ τὸν εὕρισκα πάντα ἐκεῖ. Κάποτε-κάποτε, καταλήγαμε σὲ καμιὰ ταβέρνα. Ὁ Καροῦζος, πρὶν ἀρχίσει νὰ πίνει, ἔτρωγε στὰ γεμάτα. Ἔτρωγε σιωπηλός. Μετὰ ζήταγε ἂπ' τὸ γκαρσόνι νὰ μάσει τὰ μπάζα, δηλαδὴ τὰ ἄδεια πιάτα καὶ τὰ πιρούνια. Καί, τότε, μόνον τότε, ξεκίναγε νὰ πίνει καὶ νὰ μιλάει. Ὁ Καροῦζος ἦταν ὡραῖος ἄντρας, ἀλλὰ δὲν τόξερε. Εἶχε μεγάλη μόρφωση καὶ ἀκόμη μεγαλύτερη πνευματικότητα. Μίλαγε ἐπὶ παντὸς θέματος: ἀπὸ τὰ ποιήματα τοῦ Καβάφη μέχρι τὴν ζωγραφική τοῦ Δέρπαπα. Καὶ ὅταν μίλαγε, ἦταν σχεδὸν γοητευτικός.

Βόσπορος καί Μαύρη Θάλασσα

"…Τὸ βιβλίο αὐτὸ εἶναι ἕνα ταξίδι καὶ μία βιογραφία,
Ὁ χῶρος εἶναι ὁ κόσμος πού ἀνοίγεται πέρα ἀπὸ τὸ Βόσπορο καὶ τὶς Συμπληγάδες- ὁ κόσμος τῆς Μαύρης θάλασσας- Ὁ ἥρωας ἀνήκει στὴν τελευταία γενιὰ τῶν Ἑλλήνων τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Γεννήθηκε τὸ 1899 σ’ ἕνα θρακικὸ χωριὸ τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας- Οἱ περιπέτειες του ἀρχίζουν τὸ 14, μετὰ τοὺς Βαλκανικούς, ὅταν, μαθητὴς ἀκόμα, δίχως πατρίδα καὶ περιουσία, πῆγε στὴ Ρουμανία νὰ δουλέψει- Ὁ Πρῶτος Πόλεμος τὸν βρῆκε στὴν Κωνστάντζα. Ἔφυγε γιὰ τὸ Γαλάτσι. Τὸ μέτωπο ἔσπασε. Ἀπὸ τὸν Δούναβη βρέθηκε στὸν Δόν. Μπερντιάνσκα στὴν Ἀζοφική. Ξέσπασε ἢ Ὀκτωβριανὴ Ἔπανάσταση. Νοβορωσίσκ. Οἱ Λευκορῶσοι ὑποχωροῦν, οἱ Ἄγγλοι ἀποχωροῦν. Ἀπὸ τὸν Καύκασο βρέθηκε στὴν Πόλη λίγο πρὶν ἀπὸ τὴν Καταστροφή. Κωνστάντζα ὡς τὸ 44. Βουκουρέστι μετὰ τὸν Δεύτερο Πόλεμο. Ὥσπου, τὸ 1950, ἐγκαταλείποντας πιὰ τὴ Μαύρη Θάλασσα, ἔφτασε μὲ τὴ γυναίκα του καὶ δυὸ μικρὰ παιδιὰ στὸν ρουμάνο-προσφυγικὸ καταυλισμὸ τοῦ Λαυρίου. Ἡ μεταπολεμικὴ Ἑλλάδα: ἕνας νέος κι ἄγνωστος κόσμος. Στὰ πενήντα ἕνα του χρόνια, ὁ πολυταξιδεμένος μεγαλέμπορος, ἀρχίζει γιὰ ἕβδομη φορὰ τὴ ζωή του ἀπὸ τὴν ἀρχή. Ἀγρότης στὸ Κορωπί.
Ἡ ἱστορία εἶναι πέρα γιὰ πέρα ἀληθινὴ καὶ βασίζεται στὴν αὐτοβιογραφία τοΰ Γιάνκου Δανιηλόπουλου…
…Γεννήθηκα στὴν Ἀθήνα, τὸ 1949. Ἀνήκω στὴ γενιὰ τῆς ἀναδίπλωσης μετὰ τὴν ἐπικράτηση τῶν κρατικῶν ἐθνικισμῶν καὶ τὸ κλείσιμο τῶν συνόρων. Στὴ γενιὰ πού στερήθηκε τὰ μεγάλα ταξίδια κι ἔχασε τὴ συνείδηση τῆς ἀπεραντοσύνης τοῦ παλιοῦ ἑλληνικοῦ ὁρίζοντα. Ἡ ἀντικατάστασή του ἀπὸ τὸ στεῖρο ἑλληνοκεντρισμό, ποὺ μᾶς φουσκώνει τὰ μυαλά, μὲ ἀπωθοῦσε πάντα. Ἢ βαθύτατη ἄγνοια κι ὁ ἀθεράπευτος νεοελληνικὸς ἐπαρχιωτισμὸς μὲ ἐξόργιζε. Ἄρχισα νὰ ταξιδεύω καὶ νὰ διαβάζω προσπαθώντας νὰ βρῶ μίαν ἄκρη, γιὰ ν' ἀποκαταστήσω αὐτὸ πού ἔνοιωθα χαμένο.
Ἂν ζοῦσα τὸν καιρὸ τῶν Σουλτάνων θὰ γινόμουν περιπλανώμενος παραμυθὰς νὰ διηγοῦμαι στοὺς καφενέδες αὐτὰ πού εἶδα κι ἔμαθα. Μὰ κανεὶς δὲν ξεφεύγει εὔκολα ἀπὸ τὸν περίγυρο καὶ τὰ πατροπαράδοτα. Ἔτσι τὸ πρῶτο μου κείμενο δημοσιεύτηκε στὴ «Μεσημβρινὴ» στὶς 23/11/63. Ὅμως ἡ δύναμη καὶ ἡ γοητεία τοῦ προφορικοῦ λόγου καὶ ἡ δυνατότητα τῆς προσωπικῆς ἐπαφῆς μὲ τραβοῦσαν ἀλλοῦ. Ἀπὸ τὸ 1970 ἄρχισα νὰ ξεναγῶ, ξένους πρῶτα κι ἀργότερα μόνον Ἕλληνες, κι ἀπὸ τὸ 75 καὶ πέρα διοχέτευσα ἕνα μέρος τῆς δουλειᾶς μου σὲ ραδιοφωνικὲς παραγωγές, ὥσπου πιὰ κατάλαβα πώς βρῆκα τὴν ἄκρη: θὰ μιλῶ καὶ θὰ γράφω ταξιδεύοντας τοὺς ἀκροατὲς καὶ τοὺς ἀναγνῶστες στὸν κόσμο ποὺ γνώρισα κι ἀγάπησα.
Ὑπάρχει λοιπόν, ἀκόμα κάποιος χῶρος γιὰ τοὺς περιπλανώμενους παραμυθάδες. Γιὰ τὰ ὑπόλοιπα ἂς φροντίζουν ἄλλοι..."

Ross Daly - ( Ἕνας Ἰρλανδός "κόλλησε" στήν Κρήτη)

( συνέντευξη στό περιοδικό ΝΤΕΦΙ -τεῦχος 14, Φλεβάρης-Μάρτης 1987)


Μὲ ἀφορμὴ τὴν ἔκδοση τοῦ τρίτου δίσκου τοῦ Ross Daly, μὲ τὴ μορφὴ μάλιστα τῆς ἀνεξάρτητης παραγωγῆς , τὸ Ντέφι προκάλεσε καὶ δημοσιεύει μία συζήτηση μαζί του πάνω σὲ μουσικὲς ἐμπειρίες, ἀποκτημένες στὴ διάρκεια μίας ἀδιάκοπης περιπλάνησης στοὺς ἀτέλειωτους δρόμους τοῦ σχεδὸν φανταστικοῦ ἀνατολίτικου πολιτισμοῦ, τοῦ τόσο συκοφαντημένου ἀπ’ τοὺς εὐρωβαρβάρους.

ΕΡΓΟΛΑΒΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑ -2 ( Ἤτοι τό Τ.Ε.Ε. μέσῳ τοῦ Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. ὡς ὀργανισμός διαλύσεως τῆς Ἑλλάδος)

...συνέχεια τῆς προηγούμενης ἀνάρτησης " ΕΡΓΟΛΑΒΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ( Ἤτοι τό Τ.Ε.Ε. μέσῳ τοῦ Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. ὡς ὀργανισμός διαλύσεως τῆς Ἑλλάδος)-1


6) Λευκαδίτικος λόγος - Τρίτη 20/8/1996

(ὑπό τοῦ συνεργάτου μας Μ. Ἑπτανησίου)

Τὸ Πολυτεχνεῖο ἱδρύθηκε τὸ 1836 καὶ τὸ Τ.Ε.Ε. τὸ 1923. Ἡ διαφορὰ μᾶς κάνει χρόνους ὀγδόντα ἑπτά, δηλαδὴ ἕναν κοντὰ αἰώνα. Καὶ τὸ κτίριο τοῦ Πολυτεχνείου στέκεται ἐκεῖ ποὺ εἶναι ἀπὸ τὸ 1862. Ὅλες αὐτὲς τὶς πολλὲς δεκαετίες ἔβγαιναν μηχανικοί, παραδόξως ὅμως, οὐδεὶς λόγος "συνασπισμοῦ" των ὑπῆρξε. Καὶ πρόκειται ἀκριβῶς γιὰ τὶς δεκαετίες ποὺ ἡ Ἑλλάδα "ἀνεπτύσσετο" καὶ ἡ Ἀθήνα ἐλάβαινε τὴν διαμόρφωση "πρωτευούσης" τῆς χώρας. Καὶ ὄντως, εἶναι τότε ποὺ δὲν ὑπῆρχε Τ.Ε.Ε. ποὺ ἐχτίσθηκε ὅ,τι καλύτερο ὑπῆρξε στὴν Ἀθήνα. Ὅλα δηλαδὴ τὰ κτίρια, τὴν πλειονότητα τῶν ὁποίων θὰ κατέστρεφε ἀργότερα ἡ ἐργολαβικὴ μανία τῶν "συνασπισμένων" ἤδη μηχανικῶν, καί, ἐκ τῶν ὁποίων τὰ ἐλάχιστα πού ἀπομένουν χαρακτηρίζομε σήμερα διὰ νομοθετημάτων, "πολιτιστικὴ κληρονομιὰ" καὶ οἱ σύλλογοι Ἀρχιτεκτόνων σπεύδουν νὰ "συντηρήσουν"! Εἶναι βέβαια ἕνα ἐρώτημα, ἂν οἱ Κλεάνθης μὲ τὸν Καυταντζόγλου, ὁ Χάνσεν, ὁ Τσίλερ καὶ ὁ Σάουμπερτ, θὰ μποροῦσαν νὰ δημιουργήσουν ὅ,τι ἐδημιούργησαν, ἂν ἦσαν νομοθετικῶς ὑποχρεωμένοι νὰ ἀνήκουν σὲ κάποιο Τ.Ε.Ε. τοῦ ὁποίου τὰ προγράμματα "ἀναπυξιακῆς πολιτικῆς" καὶ οἱ περὶ "Πολεοδομήσεως" ἰδέες προέρχονταν ἀπὸ τὶς γκρίζες ζῶνες τῶν ὑπουργείων. Σημειωτέον ὅτι πρὶν ἀπὸ τὸ 1923 ποὺ ἱδρύθηκε τὸ Τ.Ε.Ε., καὶ ἰδίως κατὰ τὸ δεύτερο μισό τοῦ περασμένου αἰώνα, οἱ περὶ "ἀναπτύξεως" καὶ "ἐκβιομηχανίσεως" τῆς Ἑλλάδος παρόλες ἔδιναν κι ἔπαιρναν σ' ὅλα τὰ μήκη καὶ πλάτη. Κορωνίδα τῶν "προγραμμάτων" τούτων ἀπετέλεσαν τὰ Λαυρεωτικά, ποὺ ἐσυντάραξαν καὶ ἐγελοιοποίησαν τὴν Ἑλλάδα σ' ὅλον τὸν κόσμο. Δὲν ὑπῆρξε συνεπῶς ἔλλειψη "προγραμμάτων" γιὰ τὴν μὴ ὕπαρξη Τ.Ε.Ε. Πρέπει ἐπίσης νὰ ποῦμε ὅτι στὶς ἐποχὲς ποὺ συζητοῦμε ὑπῆρξε σχετικὰ μὲ τὶς νεώτερες μία εἰδοποιὸς διαφορά: ὅτι δὲν ἦταν τὸ κράτος ἀλλὰ οἱ "ἐθνικοὶ εὐεργέτες" ποὺ ἐκανόνιζαν τά τοῦ... χτισίματος. Στὴν πολιτικὴ σημασία τοῦ φαινομένου τῶν "ἐθνικῶν εὐεργετῶν", ποὺ κάθε ἄλλο παρὰ συγχρόνου νοήσεως "ἑλληνικὴ συνείδηση" εἶχαν (οἱ περισσότεροι δὲν εἶχαν πατήσει καν τὸ πόδι τους στὴν Ἑλλάδα), δὲν μποροῦμε νὰ ὑπεισέλθομε ἐδῶ (βλ. π.χ. σχετικῶς τὸ προσεχῶς ἐκδοθησόμενο βιβλίο τοῦ Γ. Κακλαμάνη: "Τὸ Ἀνατολικὸν Ζήτημα σήμερα"). Σημασία ἔχει ὅτι ἡ Ἑλλάδα ἔχτισε δύο ὁλόκληρες πρωτεύουσες, καὶ τὰ χαρακτηριστικὰ κτίριά της, χωρὶς Τ.Ε.Ε. Καὶ ἔχτιζε καλύτερα ὅταν δὲν εἶχε Τ.Ε.Ε. παρὰ μετὰ πού ἀπόκτησε.

ΕΡΓΟΛΑΒΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑ-1 ( Ἤτοι τό Τ.Ε.Ε. μέσῳ τοῦ Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. ὡς ὀργανισμός διαλύσεως τῆς Ἑλλάδος)

...συνέχεια τῆς προηγούμενης ἀνάρτησης " Ἡ μεγάλη κεντρική γαστέρα...".
Εὐχαριστῶ τόν φίλο Γιῶργο ἀπό την Λευκάδα, πού μέ πληροφόρησε γιά τήν ὕπαρξη τοῦ ἄρθρου αὐτοῦ, καί μοῦ τό ἔστειλε. Λόγῳ τῆς μεγάλης ἔκτασης του ( δημοσιεύθηκε σὲ 17 συνέχειες στὴν ἐφημερίδα «Λευκαδίτικος Λόγος», τὸ 1996-1997), ἡ σημερινὴ ἀνάρτηση περιλαμβάνει τὰ πρῶτα 5 μέρη του, τὰ δὲ ὑπόλοιπα 12 θὰ ἀποτελέσουν τὸ περιεχόμενο μελλοντικῶν ἀναρτήσεων. Οἱ φράσεις μέ ἔντονα γράμματα εἶναι ἐπιλογή δική μου.
ΕΡΓΟΛΑΒΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ( Ἤτοι τό Τ.Ε.Ε. μέσῳ τοῦ Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. ὡς ὀργανισμός διαλύσεως τῆς Ἑλλάδος) ( ὑπό τοῦ συνεργάτου μας Μ. Ἑπτανησίου )

1) Λευκαδίτικος λόγος -Τρίτη 16/7/1996
Στά κείμενα τοῦτα, τά ὁποῖα λόγῳ τῆς μεγάλης ἔκτασης θά ειναι σέ συνέχειες, ἐξετάζονται γιά πρώτη φορά ὁρισμένα θέματα πού ἀφοροῦν τούς πάντες. Τό σπίτι παραμένει γιά τόν ἄνθρωπο, ὅπως καί γιά κάθε ἔμβιο ὄν, ὁ ὕπατος σκοπός τῆς ζωῆς καί τό δικαίωμα. Τώρα τί θά πεῖ "σπίτι". Στά δικά μας πράγματα πρέπει νά ἔχει τήν ὑπομονή ὁ ἀναγνώστης νά παρακολουθήσει τοῦτες τίς συνέχειες μέχρι τό τέλος.
Πρόκειται νὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ τὸ ἑξῆς ζήτημα: Πῶς γίνεται καὶ στὴν Δ/νση Π.Π.Δ.Ε. ( Πολεοδομίας-Περιβάλλοντος –Δημοσίων Ἔργων) τῆς Νομαρχιακῆς Αὐτοδιοίκησης Λευκάδος, δηλαδὴ ἀκριβῶς στὴν ὑπηρεσία ποὺ διακινεῖ ὁλόκληρη τὴν οἰκονομικὴ καὶ συνεπῶς κοινωνικὴ ζωὴ τοῦ νησιοῦ, νὰ ὑπηρετοῦν ὡς δ/ντὲς τρεῖς ξένοι;

Ἕλληνες καί Τοῦρκοι -Δύο μουσικότατοι λαοί...

Τό παρακάτω κείμενο προέρχεται ἀπό το παλιό «ΝΤΕΦΙ», ἕνα περιοδικό γιά τό τραγούδι καί ὄχι μόνο. Πέρα ἀπό τίς ἐξειδικευμένες πληροφορίες γιά τήν μουσική συγγένεια ἑλλήνων καί τούρκων, ἀναδεικνύεται ἡ ἄποψη γιά τόν τρόπο πού λειτούργησε, σέ μεγάλο βάθος χρόνου, ἡ μουσική παράδοση σάν τρόπος ἐπικοινωνίας καί ἀλληλεπίδρασης τῶν λαῶν πού ἔζησαν στόν χῶρο τῆς ἀνατολικῆς Μεσογείου. Μιά μουσική παράδοση πού πηγάζει ἀπό τά κοινά ἱστορικά τους βιώματα. Ἡ ἐκμετάλλευση αὐτῶν τῶν λαῶν μαζί μέ ἄλλα, καταστροφικά γιά τήν εὐρύτερη περιοχή ἀποτελέσματα, προϊόν τῆς μεθοδευμένης διαίρεσής τους, κάνει ἐπιτακτικώτερη τήν ἀνάγκη ἀποκατάστασης αὐτῶν τῶν γεφυρῶν ἐπικοινωνίας –μουσικῶν καί μή – σέ πεῖσμα τῆς δυτικῆς ἰδεολογικοπολιτικῆς θολούρας τῶν δύο τελευταίων αἰώνων, περί πολιτιστικῆς καθυστέρησης καί «προαιώνιας» ἔχθρας μεταξύ τους.

Πρὶν λίγο καιρὸ ὁ Γιῶργος Κυβέλος τῆς ΕΜΙ παρουσίασε στοὺς δημοσιογράφους ἕνα δίσκο, ποὺ ἑτοίμασε στὴν Κωνσταντινούπολη ὁ ψάλτης Νικηφόρος Μεταξᾶς μὲ τὴ συνεργασία τῆς Ἀνιὲς Ἀγκοπιάν. Ὁ δίσκος περιλαμβάνει κομμάτια τούρκικης κλασσικῆς μουσικῆς, ποὺ τὰ ἔχουν συνθέσει ἕλληνες τῆς Πόλης ( ἀπὸ τὶς ἀρχές τοῦ 18ου ὡς τὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰῶνα) καὶ τὰ παίζουν τοῦρκοι μουσικοί, μεταξὺ τῶν ὁποίων εἶναι καὶ ὁ διευθυντὴς τοῦ Ὠδείου τουρκικῆς μουσικῆς Ἰχσάν Ὀζγκέν.

Ὑπόκοσμος καί καραγκιόζης ( Ἠλίας Πετρόπουλος)

Πόσο μπουκωμένος μὲ «ἀναλύσεις» τηλεοπτικῶν δημοσιοκάφρων πρέπει νὰ εἶναι ὁ σημερινός νεοέλληνας, ὥστε νὰ ἀφιερώνει τὴν λίγη φαιὰ οὐσία πού τοῦ ἔχει ἀπομείνει, ἀνάγοντας σέ «ἐθνικά» ζητήματα καί ἐμβαθύνοντας, στὸ ἂν ὁ μπακλαβὰς εἶναι τούρκικο ἢ ἑλληνικὸ γλυκό, ἢ ἂν ὁ καραγκιόζης ἀνήκει στὴν ἑλληνικὴ ἢ τουρκικὴ πολιτιστικὴ παράδοση; Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι τὰ παραπάνω, (ὅπως καὶ ὁ καφές, ποὺ πρὶν πολλὰ χρόνια τόνωσε καὶ αὐτὸς τὰ πατριωτικὰ ἀντανακλαστικὰ τῶν νεοελλήνων, οἱ ὁποῖοι ἀντικατέστησαν τὸ ἐνοχλητικό ἐπίθετο «τούρκικος» μὲ τὸ «ἑλληνικός»), ἀποτελοῦσαν στοιχεῖα τῆς καθημερινότητας τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας καί, λίγο πολύ, ὡς τέτοια ἀνήκουν σὲ ὅλους τους λαοὺς ποὺ τὴν συναποτελοῦσαν. Οἱ ἔχοντες τὰ μυαλά, μὲ προγονικὰ μεγαλεῖα φουσκωμένα, νεοέλληνες, ἀπὸ τὴν μία ἀπεκδύονται τῶν πολιτιστικῶν ἐπιρροῶν ποὺ δέχτηκαν ἀπὸ ἄλλους λαοὺς τῆς Ἀνατολῆς, καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη βαφτίζουν τὶς συνήθειες ποὺ κληρονόμησαν ἑλληνικές. Ἡ ἀναγωγὴ τους ὅμως σὲ ζητήματα «ἐθνικῶν διεκδικήσεων», περισσότερο σὲ ἀνυπαρξία «ἐθνικῆς» συνείδησης παραπέμπει.

Φιλελευθερισμός καί "δημοκρατία" ἐναντίον γηγενῶν πολιτισμῶν

Διαχείριση τῶν γηγενῶν πολιτισμῶν καί μεταπολεμική νέα ἐποχή.
( Γεράσιμου Κακλαμάνη: Τό "Ἀνατολικόν ζήτημα" σήμερα , (1998),σελ. 296-306)
Ὁρισμὸς τοῦ πλούτου δὲν γράφεται σὲ κανένα λεξικὸ τοῦ κόσμου –σωστὰ φυσικά, μιά καὶ τέτοιος ὁρισμὸς δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξη. Γράφεται ὅμως συχνὰ ἕνας οἰκονομοτεχνικὸς ὁρισμὸς τῆς φτώχειας ( ποὺ κι’ αὐτὸς βέβαια στερεῖται τελικοῦ νοήματος, ἀφοῦ ἀντίστοιχο τέτοιο τοῦ πλούτου δὲν ὑπάρχει ). Ὡς φτώχεια λοιπὸν ὁρίζεται «νὰ ζῆ κανεὶς κάτω του «ἐλαχίστου ὑπάρξεως» ( Existenzminimum)» -βλ. π.χ. W.Ziegenfuss, Handbuch der Soziologie, 1956, σέλ. 987. Ἕνας βασιλιὰς κατὰ ταῦτα, ὁ ὁποῖος θέλει νὰ κάνει δέκα πολέμους, ἀλλὰ ἔχει τὰ ἔξοδα μόνο γιὰ τοὺς ἐννιά, ζῆ προφανῶς κάτω του «ὁρίου ὑπάρξεως». Αὐτὸ τὸ «ἐλάχιστον ὑπάρξεως» συνεπῶς, ἀφοῦ δὲν μπορεῖ νὰ ἀναφερθῆ στὴν κατ’ ἄτομον ἔννοια, ἀναγκαστικῶς ἀναφέρεται σὲ «πληθυσμιακὴν» τέτοια καὶ ὑπονοεῖ ἁπλούστατα τὸ κατ’ ἄλλην ἔκφραση «κατὰ κεφαλὴν εἰσόδημα» ( τὸ ὁποῖον δὲν ἀντιστοιχεῖ πάντα πρὸς τὸν οἰκονομικὸ πλοῦτο μιᾶς χώρας). 

Ἐμεῖς καί οἱ Ἕλληνες - Δημήτρης Δημητριάδης ( μιά ἄσκηση αὐτογνωσίας)

Ἐμεῖς καί οἱ Ἕλληνες ( Δημήτρης Δημητριάδης)

Παραλλάσσοντας τον, δανείζομαι τὸν τίτλο ἀπὸ τὸ κείμενο τοῦ Ph. Lacoue-Labarthe «Ὁ Χέλντερλιν καὶ οἱ Ἕλληνες», ἕνα κείμενο πού, μὲ τὴ συγγενική του θεματογραφία, διατρέχει ὑπόγεια τὸ δικό μου, ὅπως τὸ διατρέχει καὶ τὸ κείμενο τοῦ Dominique Grandmont «Ἡ Ἑλλάδα τοῦ Καβάφη», τὸ ὁποῖο ὑπῆρξε καθοριστικῆς σημασίας γιὰ τὴν ὀργάνωση καὶ διατύπωση τῶν παρακάτω σκέψεών μου. Ἀπὸ τὸ κείμενο τοῦ Lacoue-Labarthe κρατῶ ἐπίσης τὴν προμετωπίδα τοῦ Heiner Muller στὴν ὁποία θὰ ἐπανέλθω ἀργότερα.
Ὁ κληρονόμος ἀναλογίζεται τὴν κληρονομιά του ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ἀπειλεῖται μὲ τὴν ἀπώλειά της. Ὁ κίνδυνος νὰ τὴ χάσει ἢ νὰ ἀποδειχθεῖ ὅτι δὲν τοῦ ἀνήκει κινητοποιεῖ τὸν μηχανισμὸ τῆς ἰδιοποίησης μέσα του.

Ὅ,τι θεωρεῖται δεδομένο καὶ ἐξασφαλισμένο ἀποκλείει τὴ στοχαστικὴ ἀναφορὰ σὲ αὐτό.
Ξεκινώντας ἀπὸ αὐτὴ τὴν παρακινδυνευμένη διαπίστωση, δίνεται ἡ εὐκαιρία νὰ προσφύγουμε ἀπὸ τὴν περιφέρεια στὸ κέντρο, ἀπὸ τὴν περίμετρο στὴν καρδιὰ τοῦ προβλήματος, ἀπὸ τὸν ἐφησυχασμὸ στὴν ἀνησυχία. Νὰ τολμήσουμε, ὄχι χωρὶς συνέπειες, τὴν ἀκρότητα. 

Κωνσταντῖνος Δοξιάδης, Ἄρνολντ Τόϋνμπη καί ἑλληνικό πρότυπο.

Πολλές φορές ἔχω ἀναφερθεῖ σέ ἔννοιες ὅπως ἀνάπτυξη, πρόοδος, στίς θεωρίες πού μέ ὅπλο τίς λέξεις αὐτές ,ἐδῶ καί αἰῶνες ὡραιοποιοῦν-κρύβουν τήν πραγματικότητα, πραγματοποιώντας τούς πολιτικούς τους στόχους. Ὅταν πρέπει ὅμως νά δικαιολογήσεις τά ἀδικαιολόγητα, νά κοιμίσεις τό ἀνθρώπινο μυαλό, χρειάζεται κάτι πιό δραστικό, ἐντυπωσιακά ἀντιφατικό, σέ τέτοιες περιπτώσεις οἱ προαναφερθεῖσες ἔννοιες παραχωροῦν προσωρινά τήν θέση τους στήν φράση "δημιουργική καταστροφή". Εἶναι ὅτι χρειάζεται. Ἡ ἀντίφαση τῆς φράσης, μαζί μέ τήν "ἀνοιχτομυαλιά" τῶν δημιουργῶν της, σέ συνδυασμό μέ μιά νότα αἰσιοδοξίας, τήν ὁποία ἐμεῖς οἱ καθυστερημένοι πρέπει γιά τό καλό μας νά ένστερνισθοῦμε σώνει καί καλά, ἐπιχειροῦν νά ἐξαφανίσουν τόν παραλογισμό τῆς ἑκάστοτε πράξης.΄Ἔτσι, μέ μεθόδους ἐκλεπτυσμένες, ἀκόμα καί ὁ βομβαρδισμός ἀμάχων, ἡ ἰσοπέδωση πόλεων, ἐντάσσονται ἄνετα στίς θεωρίες τῆς "προόδου". Γιά νά μήν ξεθωριάσει ἡ αἴγλη του καί ἀποκαλυφθεῖ ἡ ἐξόφθαλμη ἀπάτη τοῦ ὅρου "δημιουργική καταστροφή", ἀποφεύγουμε τήν συχνή του χρήση. Γιά τό χτίσιμο ἑνός τσιμεντένιου ὄγκου, διάνοιξη αὐτοκινητοδρόμων, ἀνέγερση ἐμπορικῶν κέντρων, "συγχρόνων" συγκροτημάτων γραφείων καί κατοικιῶν, ἡ φαινομενικά ἀθώα καί λαμπερή "ἀνάπτυξη" δουλεύει καλά. Τυχόν ἐμπόδια, ἄνθρωποι, περιβάλλον, σχέσεις μεταξύ τους ἄντιμετωπίζονται...

Ἀρνόλδος Τόϋνμπη ( 1889-1975)

Ἄγγλος ἱστορικὸς καὶ φιλόσοφος της ἱστορίας. Θεωρεῖται μία ἀπὸ τὶς σημαντικότερες πνευματικὲς φυσιογνωμίες τοῦ αἰώνα μας.. Ἔχει χαρακτηριστεῖ ἄλλωστε «Θουκυδίδης τοῦ 20ου αἰῶνα.». Γεννήθηκε στὸ Λονδῖνο ἀπὸ πατέρα ἱστορικὸ καὶ μητέρα ποὺ ἀνῆκε στὴν πρώτη γενιὰ τῶν πανεπιστημιακῶν γυναικών. Μεγάλωσε σύμφωνα μὲ τὶς ἀρχὲς τῆς κλασσικῆς ἑλληνολατινικῆς παιδείας, γεγονὸς ποὺ συνετέλεσε στὸ νὰ ἔχει μεγάλο θαυμασμὸ πρὸς τὸν ἑλληνορωμαϊκὸ πολιτισμὸ καὶ τὰ ἐπιτεύγματά του. Χρησιμοποιοῦσε πολιτισμικὰ πρότυπα τοῦ ἑλληνορωμαϊκοῦ κόσμου ὡς παραδείγματα διεθνῶν πολιτισμικῶν μοντέλων καὶ γι’ αὐτὸ τὸ λόγο συνάντησε τὴν κριτικὴ τῆς νεώτερης ἱστορικῆς ἔρευνας.
Εἶναι κυρίως γνωστὸς ἀπὸ τὸ 12άτομο ἔργο του «Σπουδὴ τῆς Ἱστορίας», στὸ ὁποῖο πρότεινε μία φιλοσοφία τῆς ἱστορίας, βασισμένη στὴν ἀνάλυση τῆς κυκλικῆς ἀνάπτυξης καὶ παρακμῆς τῶν πολιτισμῶν ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα ὡς σήμερα.
Σπούδασε κλασσικὴ φιλολογία στὸ Πανεπιστήμιο τῆς Ὀξφόρδης καὶ γιὰ σύντομο χρονικὸ διάστημα στὴ Βρετανικὴ Ἀρχαιολογικὴ Σχολὴ τῆς Ἀθήνας. Τὸ 1912 ἔγινε καθηγητὴς Ἀρχαίας Ἱστορίας στὸ Κολέγιο Μπέιλιολ καὶ τὸ 1915 ἄρχισε νὰ ἐργάζεται γιὰ λογαριασμὸ τῆς Ὑπηρεσίας Πληροφοριῶν τοῦ Βρετανικοῦ Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν.

Δυτική Εὐρώπη, ἀποικίες καί Ἀνατολική Μεσόγειος (2)

Γεράσιμος Κακλαμάνης, Τό Ἀνατολικό Ζήτημα Σήμερα ( σελ.342-353)

συνέχεια τῆς προηγούμενης ἀνάρτησης http://katotokerdos.blogspot.com/2010/03/1.html


...Τὸ ἐκπληκτικὸ στὴν ἱστορία γεγονός, ὅτι ἡ ἀνατολικὴ Ἐκκλησία μὲ τὸν ἕνα τρόπο ἤ τὸν ἄλλο κατάφερε νὰ κράτηση τὴν ἑνότητα τοῦ ἀνατολικομεσογειακοῦ ὀργανισμοῦ ἐπὶ 2.000 χρόνια σχεδόν, καὶ ὅτι μέσα ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἑνότητα ἐξεπήγασε ἡ Βενετία, ἐπῆλθε ἡ Ἀναγέννηση γιὰ τὴν δυτικὴ Εὐρώπη καὶ ἡ βιομηχανικὴ ἀνάπτυξή της μὲ τὰ μαζεμένα κεφάλαια πού προείπαμε, εἶναι γεγονότα ὁλικῶς ἀνύπαρκτα στὴν σημερινὴ γενικὴ συνείδηση. Ἀλλὰ δὲν χρειάζονται αὐτὲς οἱ συνειδητοποιήσεις γιὰ μιὰ «νέα τάξη» τοῦ κόσμου; Δὲν μᾶς χρειάζεται λίγο περισσότερο ἰδεολογικὸ θάρρος; Μὲ τὸ ἀκαθορίστου περιεχομένου ἐφεύρημα «Εὐρώπη», εἶναι φυσικὸ τὰ πράγματα νὰ μὴν ἐξικνοῦνται παραπέρα ἀπὸ τὸν... Ἰωάννη Παλαιολόγο καὶ νὰ παραγνωρίζεται ἡ ὄντως βαθύτατη πανευρωπαϊκὴ συνείδηση τῶν «ἀνθενωτικῶν», οἱ ὁποῖοι ἐργάσθηκαν μὲ ἱστορικὸ αἰσθητήριο τὴν ἑνότητα τοῦ μεσογειακοῦ ὀργανισμοῦ, ὥστε ἀκριβῶς νὰ ἔχη σήμερα ἡ Εὐρώπη τὶς (ἐπὶ τοῦ παρόντος δυνάμει) προϋποθέσεις γιὰ μιὰ ἱστορικὴ ἑνότητα τοῦ μέλλοντος. Πολὺ πιθανὸν νὰ χρειασθῆ καὶ τὸν Ἅγ. Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ, ἂν ὄχι νὰ τὸν ξεκρεμάσουμε ἀπὸ τὴν χορεία τῶν ἁγίων, ὁπωσδήποτε νὰ κρεμάσωμε τὸ πορτραῖτο του μεταξὺ τῶν μεγαλυτέρων τῆς ἱστορίας πολιτικῶν... Τονίζεται ἡ «ἕνωση», ἄλλα τί θὰ γινόταν μ' αὐτὴ τὸ χρησιμώτερο ἀπ' αὐτὸ πού ἔγινε μὲ τὴν «μὴ ἕνωση»; Δυνατὴ βέβαια ἡ «ἕνωση» πρακτικὰ καὶ θεωρητικὰ δὲν ἦταν, κάποιες νέες κατανοήσεις ὅμως τῶν πραγμάτων μᾶς χρειάζονται. Δυστυχῶς, παρὰ τὸ μυθολόγημα τῆς «Εὐρώπης» καὶ τῆς «Δύσεως», ὁ χριστιανικὸς τουλάχιστον κόσμος τῆς Ἀνατολῆς δὲν νομίζομε νὰ ἔπαψε ποτὲ νὰ αἰσθάνεται Εὐρώπη καὶ ἔτσι νὰ φέρεται. Πιθανὸν εἶναι ὁ ὁρισμὸς τῆς Εὐρώπης πού μᾶς λείπει. Ὅταν ὁ Ἰωάννης Βατάτζης πολεμάη τοὺς Λατίνους στὴν Κων/πολη, ἀλλά παντρεύεται τὴν Μαρκεζίνα (σὲ μιὰ τόσο κρίσιμη ἐποχὴ καὶ μὲ δεδομένον τὸν ρόλο τῆς «Gesinnungsethik» στοὺς χώρους αὐτούς), εἶναι γιατί ἐνεργεῖ μὲ μιὰ πιὸ σύνθετη συνείδηση Εὐρωπαίου, ἀπὸ ὅσο ὑπονοοῦν οἱ ἰδεολογικοὶ μονόδρομοι τῆς σήμερον... Δυστυχῶς, ἡ βαθύτατη συνείδηση τῶν «Ἀνατολικοευρωπαίων» εἶναι μία καὶ μόνη: ὅτι αὐτοὶ πάντα ἀγωνίζονταν νὰ κρατήσουν μίαν ἑνότητα τοῦ χώρου τῆς ἀνατολικῆς Εὐρώπης, ἡ ὁποία πάντα ἐκαταλύετο ἀπὸ τὴν δυτική. Αὐτὸ τελικῶς εἶναι τὸ «ἱστορικὸ νόημα» τοῦ «φακιολίου» τοῦ Λουκᾶ Νοταρᾶ...