Ἐργασία

Ὅλα αὐτά τά χρόνια εἶναι μᾶλλον ἡ ἀνοησία πού ὑπερισχύει τῆς νοήσεως παρά ἡ ἀδικία πού ὑπερισχύει τοῦ δικαίου. Θά μποροῦσε κανείς νά θεωρήσει πώς στήν ἀνθρωπότητα ἐδόθη ἡ νοημοσύνη προκειμένου νά ὁρκίζεται ἐπ’ ἄπειρον στήν ἀνοησία. Τό μόνο πού πέτυχαν οἱ εὐφυέστεροι ἄνθρωποι ἦταν νά ἐπιδείξουν κάποια στοιχεῖα ἐξαιρετικά ἰδιαίτερης νοημοσύνης. Οἱ προσπάθειές τους ἀργότερα, κρίθηκαν ἀκριβῶς ὅπως οἱ ἴδιοι ἔκριναν τίς προσπάθειες τῶν προκατόχων τους. Στό τέλος στήν καλύτερη τῶν περιπτώσεων τό θέμα περιορίστηκε στήν πρόσθεση ἑνός ὀνόματος στόν κατάλογο τιμῶν καί διακρίσεων, στήν διανομή βραβείων πού ἐπιδεικνύουν ἀκατάπαυστη ἐπιμονή στήν διαίρεση παρά στήν σύνθεση.

Προκειμένου νά μπορεῖ κανείς νά ζήσει, προκειμένου νά μπορεῖ νά ὑπάρξει, ἡ ἐργασία εἶναι ἀπαραίτητη. Ὅμως τό ὅτι ἡ διαβίωση δέν εἶναι δυνατή παρά μόνον μέ τό πρόσχημα τῆς ἐργασίας εἶναι μιά παραπλανητική ἀποδοχή. Ἡ ἐργασία μᾶς ἐξαντλεῖ καί ἀναζητοῦμε μέ δίψα τήν ἀνάπαυση. Πρέπει νά παράγουμε καί ἡ ἀνάπαυση δικαιολογεῖται μόνον ὅταν αὐτό πού ἔχει παραχθεῖ εἶναι σέ μιά ἱκανοποιητική ποσότητα. Ἀναπαυόμαστε γιά νά συσσωρεύσουμε νέες δυνάμεις πού θά μᾶς βοηθήσουν νά αὐξήσουμε στό μέλλον τήν παραγωγή μας. Ἀντιθέτως ἡ ἀνάπαυσις ἀποσυνδεδεμένη ἀπό τό αἴσθημα τῆς αὔξησης τῆς παραγωγῆς, δημιουργεῖ συναισθήματα ἀφόρητης ἐνοχῆς καί ἐγκατάλειψης. Ἔτσι διαιωνίζεται ἡ ὑποδούλωσή μας στό πλαίσιο μιᾶς οἰκονομίας σπάταλης ὑπερβολῆς.

Στήν τρέχουσα παγκόσμια τάξη πραγμάτων ὅπου τό προϊόν τῆς ἐργασίας ἀδυνατεῖ νά ἐνταχθεῖ στήν οἰκονομία τῆς χρησιμότητος, παρά τό γεγονός ὅτι ἡ χρησιμότητά της ὑπονοεῖται ὡς ἀναγκαιότης γιά τήν ὕπαρξή μας, ὑπάρχει μιά ὁλίσθηση πρός τήν ζωϊκή κατάσταση. Ἡ διαφορά εἶναι πώς στό ζωϊκό βασίλειο ἡ ἐργασία στερεῖται σχέσεων κυριαρχίας. Οἱ κοινωνίες τῶν ἀνθρώπων διαχωρίζονται σέ ἐπιμέρους ὁμάδες μέ κύριο σημεῖο κατηγοριοποίησης τή χρησιμότητα τοῦ ἔργου πού παράγουν γιά τήν κυρίαρχη τάξη. Ὁ ἄνθρωπος μέ τήν ἐργασία του παρέχει τό προνόμιο στήν κυρίαρχη τάξη νά καθορίζει αὐτό πού εἶναι χρήσιμο καί αὐτό πού εἶναι ἄχρηστο. Ἔτσι μέ τήν ἐργασία του ὁ ἐργαζόμενος ὑποδουλώνει τόν ἐαυτό του στίς ἔννοιες τῆς χρησιμότητας καί τῆς ἀχρηστίας. Ἡ ἀποδοχή αὐτῆς τῆς ἀλήθειας ὅμως θά ἐρχόταν σέ ἀντίθεση μέ τόν σκοπό τῆς ἐργασίας ὅπως αὐτή ὁρίζεται ἀπό τήν κυρίαρχη τάξη ἀλλά καί μέ τόν μετασχηματισμό τοῦ προϊόντος της σέ ἄχρηστη ὑπερβολή. Σ’αὐτή τή μυστική συμφωνία ὁ ἀκούσιος σκλάβος -ὄχι ὁ νοήμων ἐργάτης- διατηρεῖται σέ κατάσταση ἀέναης δουλείας.  

Δέν εἴμαστε σέ θέση νἀ σεβόμαστε ὁτιδήποτε φέρει σημάδια ὑποταγῆς. Ὡστόσο, στό σύνολό του, ὁ κόσμος ἀπό τόν ὁποῖο προερχόμαστε, ἀπό τόν ὁποῖο γινόμαστε αὐτό πού εἴμαστε, ζεῖ σε μιά κατάσταση ἀτέρμονης ὑποταγῆς. Αὐτή μας ἡ καταγωγή δέν μᾶς ἐπιτρέπει νά ἀφήσουμε τή σκέψη καί τά συναισθήματά μας νά μᾶς καθοδηγήσουν σέ αὐτόνομες κρίσεις καί ὑπαγορεύει τήν ὑποταγή μας στήν ἀνοησία. Ἡ αὐτόνομη σκέψη καί ἡ δημιουργικότητα ἐκλαμβάνονται ὡς ἀνυπακοή.

Ἡ ποίηση εἶναι ἐργασία. Ἡ ποίηση καί τό κάπνισμα δέν ἀνήκουν στήν ἄχρηστη κατανάλωση ἤ στίς “μή παραγωγικές δαπάνες”. Ἡ ἀντικαπνιστική νομοθεσία βοηθᾶ τήν ἐξέλιξη χαζοχαρούμενων καί ὄχι χαρούμενων πολιτῶν. Ἡ ποίηση δέν μπορεῖ ἀποτελεσματικά νά ἀποικοδομήσει τό ψέμα. Ἡ ποίηση δέν πιστοποιεῖ οὔτε τό ὁρατό οὔτε τό ἀληθές. Ἡ ποίηση ἀνατρέπει τήν τάξη στήν ὁποία εἴμαστε ἐσώκλειστοι, εἶναι ὁ τραγικός μας σύμμαχος, μᾶς φέρνει κοντύτερα στόν ἔνδοξο θάνατο, ἄς ἀφεθοῦμε στό παραλήρημά της. Καπνίστε...

Ἡ παρακμή

Ὁ τρόπος ὑπάρξεως κατά τόν ὁποῖο ὁ καθένας μας πρέπει νά μετασχηματιστεῖ σέ ἐμπορεύσιμο εἶδος μέ τιμή ἀγορᾶς καί οἱ γνώσεις ἤ τά ταλέντα τοῦ καθενός μας ἐξαρτῶνται ἀλλά καί καθορίζονται ἀπευθείας ἀπό τήν ζήτησί των στίς ἀγορές, σταδιακά παγιώνεται. Στό πλαίσιο αὐτό ἡ ἐπαναστατική ὑποκειμενικότης τοῦ ἀκτιβιστοῦ καρποφορεῖ, καθώς ἡ προσπάθεια νά προσδώσομε νόημα στήν ὕπαρξί μας ἀλλά καί νά ἀρθρώσομε σύστημα δικαιοσύνης ἀναζητᾶ τρόπον ἐκφράσεως. Ἔτσι λοιπόν, στήν καθοδηγούμενη ἀπό τόν καπιταλισμό πόλι, ὁ μετασχηματισμός τῆς ἀπελπισίας σέ ἐλπίδα ἀναζητήθηκε σέ ἐπαναστατικούς (ντεμέκ καθώς ἐκ τῶν ὑστέρων ἀπεδήχθη) σχηματισμούς. Ὑπεσχέθη λέξεις λησμονημένες: τιμήν, γενναιοδωρίαν, σχέσιν ἀμοιβαιότητος, εὐπρέπεια. Ὑπῆρξεν χαρά καί γιορτή καθώς τόν ἠγέτη πολλοί ἠγάπησαν καί ἐσεβάσθησαν. 

Ὁ κηφήν

Ὁ κηφὴν εἶναι ἡ ἀρσενικὴ μέλισσα. Ἐμφανίζει διαφορετικὴ συμπεριφορὰ ἀπὸ τὴν ἐργάτρια μέλισσα ἀφοῦ δὲν συλλέγει νέκταρ καὶ γύρη, δὲν παράγει μέλι, δὲν συμμετέχει στὴν κατασκευὴ τῆς κυψέλης καὶ ἀδυνατεῖ νὰ τσιμπήσει. Οἱ κηφῆνες συνήθως συναθροίζονται κατὰ μάζες σὲ περιοχὲς πού ἀπέχουν μεγάλη ἀπόσταση ἀπὸ τὴν κυψέλη. Ὁ κηφὴν, παρόλο πού εἶναι ἀπόλυτα ἐξειδικευμένος νὰ ἐκτελεῖ μία καὶ μόνη λειτουργία, τὴ διατήρηση τῆς γενετικῆς ποικιλότητος τῆς κυψέλης, δὲν εἶναι κατὰ τὰ ἄλλα ἐντελῶς ἀνώφελος γιὰ τὴν κυψέλη. Ὅταν γιὰ παράδειγμα ἡ θερμοκρασία τῆς κυψέλης παρεκκλίνει ἀπὸ τὰ ὀρθὰ ὅρια, ὅλες οἱ μέλισσες παράγουν θερμότητα κουνώντας συνεχῶς τὰ φτερά τους, δραστηριότητα τὴν ὁποία οἱ κηφῆνες μοιράζονται μὲ τὶς ἐργάτριες. Τὸ προσδόκιμο ζωῆς τῶν κηφήνων εἶναι περίπου 40 μὲ 50 ἡμέρες.

Ἡ κύρια λειτουργία τῶν κηφήνων εἶναι ἡ γονιμοποιήση μίας δεκτικῆς βασίλισσας. Τὸ πέος τοῦ κηφήνα εἶναι σχεδιασμένο μὲ τέτοιο τρόπο πού νὰ μπορεῖ νὰ διασπείρει μεγάλη ποσότητα σπερματικοῦ ὑγροῦ καὶ σπερματοζωαρίων μὲ μεγάλη ταχύτητα καὶ δύναμη. Τὸ πέος διατηρεῖται στὸ ἐσωτερικό του σώματος τοῦ κηφήνα καὶ κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ ζευγαρώματος τὸ ἐσωτερικό του στρέφεται πρὸς τὰ ἔξω. Αὐτὴ ἡ κίνηση ἐπιτυγχάνεται μὲ τὴ βοήθεια συσπατικῶν κινήσεων τῶν κοιλιακῶν μυῶν οἱ ὁποῖες ἔχουν ὡς ἀποτέλεσμα τὴν διόγκωση τοῦ πέους. Ἡ σεξουαλικὴ ἐπαφὴ πραγματοποιεῖται ἐν πτήσει σὲ ὕψος 10-40 μέτρων πάνω ἀπὸ τὸ ἔδαφος καὶ διαρκεῖ λιγότερο ἀπὸ 5 δευτερόλεπτα. Ἡ διαδικασία τῆς ἐκσπερμάτωσης εἶναι ἐκρηκτικὴ καὶ ὁ παραγόμενος ἦχος μπορεῖ νὰ γίνει ἀντιληπτὸς ἀπὸ τὸ ἀνθρώπινο αὐτί. Οἱ κηφῆνες μποροῦν νὰ προβοῦν σὲ μία μόνο σεξουαλικὴ πράξη καὶ μόνο μὲ μία σύντροφο καὶ πεθαίνουν λίγο μετὰ τὴν τέλεσή της. Δεδομένου ὅτι ἡ βασίλισσα χρειάζεται νὰ ζευγαρώσει μὲ περισσότερους ἀπὸ 15 κηφῆνες καὶ οἱ κηφῆνες πεθαίνουν μετὰ τὴ σεξουαλικὴ ἐπαφή, κάθε κηφήνας θὰ πρέπει νὰ ἀξιοποιήσει στὸ ἔπακρο τὴν ἐκσπερμάτωσή του. 

Ἡ φοροδιαφυγή δρᾷ ἐναντίον τῆς ἐπανάστασης

Τὰ καραγκιοζιλίκια πού ἔλαβαν χώρα στὴν Ὕδρα, μὲ πρωταγωνιστὲς τοὺς ὑποτιθέμενους ἀπογόνους τῶν Ὑδραίων μπουρλοτιέρηδων καὶ καπετάνιων, εἶναι μία καλὴ ἀφορμὴ γιὰ προβληματισμὸ πάνω στὸ «ἐθνικὸ» σπὸρ τοῦ νεοέλληνα, τὴν φοροδιαφυγή. Πέρα ἀπὸ τὶς κατὰ καιροὺς ἐξαγγελίες γιὰ τὴν καταπολέμησή της, πού ὅσο πιὸ ἐντυπωσιακὲς εἶναι τόσο περισσότερο εἶναι ἐγγυημένη ἡ ἀναποτελεσματικότητά τους. Ὅταν παραβλέπεις καὶ  προσπαθεῖς νὰ ἀντιμετωπίσεις μία κοινωνικὴ πραγματικότητα μὲ στεῖρες διατάξεις, νόμους καὶ συντάγματα, τὴν μετατρέπεις σὲ μία κατάσταση διαρκοῦς κοινωνικοῦ ἐμφυλίου μὲ ἀσυμμἀζευτα ἀποτελέσματα.

Θὰ περιγράψω ἐν συντομίᾳ  ἕνα φαινόμενο, στὸ ὁποῖο θεωρῶ ὡς ἀρχικοὺς ἐκφραστὲς τοὺς λογῆς λογῆς κουμπουροφόρους πού ἔζησαν τὰ πρῶτα χρόνια μετὰ τὴν σύσταση τοῦ νεοελληνικοῦ κράτους. Στὴν πορεία βασικὸς ἐκπρόσωπος τῆς φοροδιαφυγῆς εἶναι ἡ τάξη τῶν λεγομένων μεγαλοαστῶν. Ἡ φοροδιαφυγὴ κορυφώθηκε στὴν Ἑλλάδα μεταπολεμικά, διαχύθηκε δὲ ἐντὸς ὁλοκλήρου της ἑλλαδικῆς κοινωνίας κυρίως μετὰ τὴν μεταπολίτευση.

Εἶναι δυνατόν οἱ ἐκλογές νά ἀφυπνίσουν κάποιον πού προσποιεῖται τόν κοιμισμένο;

Ἡ ἀντίληψη πὼς ἡ διαμόρφωση τοῦ μέλλοντος μπορεῖ νὰ εἶναι προϊὸν συνεποῦς καὶ ἐπίμονης συλλογικῆς δράσης καὶ ὄχι συνέπεια τυχαίων καὶ ἀπρόβλεπτων δυνάμεων εἶναι βασικὴ προϋπόθεση γιὰ τὴ δημιουργία συλλογικότητας μέσω τῆς πολιτικῆς. Ἀλλὰ τὸ νὰ ἔχει κανεὶς μία “πολιτικὴ” καὶ ἀκόμα περισσότερο γιὰ νὰ τὴν ἀκολουθήσει ἀποφασιστικά, θὰ εἶχε νόημα μόνο στὸ βαθμὸ πού θὰ θεωροῦσε ὅτι τὸ μέλλον εἶναι “διαμορφώσιμο”, καὶ ὅτι ὑπάρχουν ἢ μποροῦν νὰ κατασκευαστοῦν οἱ τρόποι καὶ τὰ μέσα πού ἔχουν τὴν διάθεση καὶ τὴν ἰσχὺ νὰ ἐργαστοῦν ἀποτελεσματικὰ πρὸς τὴν κατεύθυνση τῆς διαμόρφωσης τοῦ μέλλοντος. Ὑπάρχουν πολὺ λίγα στοιχεῖα πού θὰ μποροῦσαν νὰ στηρίξουν αὐτὴ τὴν πεποίθηση. Ἡ συνήθης ἀπάντηση στὸ αἴτημα γιὰ ἀλλαγὴ εἶναι πὼς δὲν ὑπάρχει καμμία ἐναλλακτικὴ λύση. Τὰ κόμματα, οἱ πολιτικοὶ καὶ οἱ κυβερνήσεις πού στὸ παρελθὸν εἶχαν ἐνδεχομένως τὴ δυνατότητα ἀλλαγῆς τοῦ κόσμου τώρα ζητοῦν περισσότερη “εὐελιξία” καὶ περισσότερη ὑπακοὴ στὶς “δυνάμεις τῆς ἀγοράς”. Ἡ παγκοσμιοποίηση τῆς οἰκονομικῆς δύναμης εἶναι ἡ κύρια αἰτία τοῦ κατακερματισμοῦ τῆς πολιτικῆς καὶ τῶν κομμάτων. Ἀπὸ τὴ στιγμὴ πού χειραφετήθηκαν ἀπὸ τὸν ἔλεγχο τῶν πολιτικῶν θεσμῶν, οἱ οἰκονομικὲς δυνάμεις θὰ χρησιμοποιοῦν ὅλη τους τὴν ἐνέργεια προκειμένου νὰ ἀποτρέπουν τὴν ἐπανάκτηση τοῦ ἐλέγχου ἀπὸ τὴν πολιτική, τὰ κόμματα, τὶς τοπικὲς κυβερνήσεις.

 Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ ἡ μόνη κοινότητα στὴν ὁποία θὰ μποροῦσε νὰ πεῖ κανεὶς πὼς “ἀνήκουμε” σήμερα εἶναι αὐτὴ τῶν θεατῶν. Τὸ θέαμα δὲν εἶναι ἀναγκαῖο νὰ συνοδεύεται ἀπὸ κάποια δράση ἐκ μέρους τῶν μελῶν τῆς “κοινότητας τῶν θεατών”. Ἀσφαλῶς, κανεὶς δὲν ἀναμένει ἀπὸ τοὺς θεατὲς νὰ λαμβάνουν ἀποφάσεις ἢ νὰ ἀναλαμβάνουν κάποιο εἶδος δράσης (ἐκτὸς ἀπὸ τὸ νὰ ἐπικροτοῦν ἢ νὰ ἀποδοκιμάζουν ἕνα ἔτσι κι ἀλλοιῶς γελοῖο θέαμα μέσω ἄμεσων δημοσκοπήσεων). Τὸ θέαμα χρησιμεύει μόνο γιὰ νὰ ἀποδεκνύει ὅτι ὀ,τιδήποτε “δημόσιο” ἁπλὰ σκοπεύει στὸ νὰ διασκεδάζει τὸν θεατὴ ἐν εἴδει “ἐδῶ εἴμαστε γιὰ νὰ περνᾶμε καλά”.  

Ἐπιβολή

Steve Bell on the Greece bailout deal
Guardian 22/02/2012

Τό κόμμα δέν τραβάει ἀπό τό μανίκι

Ἕνας ἀπὸ τοὺς λόγους ποὺ τὸ χάσμα μεταξύ τῆς ἀνταποκρινόμενης στὶς ἐπιθυμίες τῶν πολιτῶν καὶ τῆς ἐφαρμοζόμενης πολιτικῆς τῶν κυβερνώντων κομμάτων ὁλοένα αὐξάνεται τὰ τελευταία χρόνια, εἶναι οἱ ἀλλαγὲς τῶν περιστάσεων στὶς ὁποῖες οἱ πολιτικοὶ ἀνταγωνίζονται ἀφ' ἑνός, καὶ κυβερνοῦν ἀφ’ ἑτέρου. Τὰ κόμματα στὸ παρελθὸν διαδραμάτιζαν σημαντικοὺς ρόλους στὴ λειτουργία τῆς δημοκρατίας. Κατ' ἀρχήν, ἐνεργοῦσαν ὡς ἀντιπρόσωποι τῶν πολιτῶν καὶ ἐπεδίωκαν νὰ οἰκοδομήσουν τὰ πολιτικὰ προγράμματα ποὺ θὰ ἐξυπηρετοῦσαν τὰ συμφέροντα τῶν ὑποστηρικτῶν τους, συλλέγοντας τὰ ἐνδιαφέροντα καὶ τὶς ἐπιθυμίες τῶν μελῶν τους καὶ μεταφράζοντας τὶς συλλογικὲς προτιμήσεις τους σὲ πολιτικὲς ἐπιλογές. Οἱ βασικοὶ ρόλοι τῆς πολιτικῆς -ἡ ἀντιπροσώπευση καὶ ἡ διακυβέρνηση- συνδυάζονταν μέσα σὲ μία ὀργάνωση -τὸ κόμμα- ποὺ μέχρι πολὺ πρόσφατα, ἦταν τὸ κλειδὶ τῆς νομιμοποίησης τῆς ἀντιπροσωπευτικῆς δημακρατίας.

Περιθωριοποίηση, ἀποκλεισμός καί παγκοσμιοσυνεντοπισμός

Τὸ σύγχρονο κοινωνικὸ ναρκοπέδιο ἔχει δημιουργηθεῖ ἀπὸ τὸ συνδυασμὸ καταναλωτισμοῦ, αὐξανόμενης ἀνισότητας, ἀνταγωνισμοῦ καὶ φιλαργυρίας ποὺ θεωροῦνται προϋποθέσεις γιὰ μιὰ "ἀνθηρὴ" οἰκονομία. Ἔχουμε ὅλοι μας ἀποπλανηθεῖ νὰ πιστεύουμε πὼς οἱ ἀγορὲς εἶναι ἡ συνταγὴ γιὰ μιὰ καλὴ ζωὴ καὶ ὁ μόνος τρόπος ἐπίλυσης τῶν προβλημάτων της, ἀλλὰ στὴ συνέχεια ἕνα μεγάλο μέρος τοῦ πληθυσμοῦ παρεμποδίζεται ἀπὸ τὴ χρήση αὐτῆς τῆς συνταγῆς. Ἡ ἐπιδίωξη τῆς εὐτυχίας ἐπιχειρεῖται μέσω τοῦ σημερινοῦ μοντέλου "ἀνάπτυξης" τὸ ὁποῖο τὴν καταμετρᾶ μὲ δεῖκτες ὅπως ὁ πλοῦτος, ἡ αὔξηση τῆς ὑλικῆς παραγωγῆς, ἡ ἐπιμέρους ἀνταγωνιστικότητα καὶ ἀντιπαλότητα ἀντὶ τῆς ἀνθρώπινης ὁμοψυχίας, τῆς ποιότητας τῆς ψυχαγωγίας, τῆς ὑγείας, τῆς ἐκπαίδευσης καὶ τῆς προώθησης πολιτιστικῶν δραστηριοτήτων. Ὡς ἐκ τούτου ἕνα ἐρώτημα ποὺ προκύπτει στὸν καπιταλισμὸ τῆς ἰδεολογίας τοῦ τύπου "κέρδος πάνω ἀπ’ ὅλα" εἶναι κατὰ πόσον οἱ χαρὲς τῆς κοινωνικῆς ἐπαφῆς εἶναι σὲ θέση νὰ ἀντικατασταθοῦν ἀπὸ τὴν ἐπιδίωξη συσσώρευσης πλούτου, τὴν ἀπόλαυση ποὺ παρέχεται ἀπὸ τὴν ἀγορὰ ἀναλωσίμων καὶ τὴν τείνουσα πρὸς τὸ ἄπειρο ἰδέα τῆς οἰκονομικῆς ἀνάπτυξης.

Ἡ μπύρα καί ὁ βάτραχος

Ἡ στρατηγική τῆς παγκοσμιοποίησης βασίζεται στὸ φόβο τῶν διαφορετικῶν ἐθνικῶν κρατῶν πὼς χωρὶς χρηματοοικονομικὴ ὑποστήριξη θὰ συντριβοῦν ἀπὸ τὴν παγκόσμια οἰκονομία, ἀναγκάζοντας τα ἔτσι νὰ ἐπιζητοῦν νὰ συμπεριληφθοῦν στὸ “παγκόσμιο κίνημα”. Ὁ σχηματισμὸς ὑπερ-εθνικῶν κρατῶν λοιπὸν δὲν εἶναι καταναγκαστικὴ διαδικασία, ἀλλὰ ἐπιθυμητὴ τουλάχιστον ἀπὸ τὴν πλειοψηφία τῶν “λογικὰ” σκεπτόμενων πολιτῶν. Ἡ μείωση τῶν εὐθυνῶν παράλληλα μὲ τὴν οἰκονομικὴ ἐξασφάλιση φαντάζει σὰν προσφορὰ ποὺ θὰ ἦταν ἐθνικὴ αὐτοκτονία νὰ ἀπορρίψει κανείς. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ οἱ νόμοι τῶν πολυεθνικῶν ἐπιχειρήσεων, ἢ τῆς παγκόμιας ἀγορᾶς γίνονται ἀποδεκτοὶ καὶ αὐτὸ ποὺ ἀπομένει στὶς ἐθνικὲς κυβερνήσεις δὲν εἶναι τίποτα περισσότερο παρὰ τὸ νὰ πείσουν τοὺς πολίτες τους νὰ συμμορφωθοῦν. Μὲ παρόμοιο τρόπο ἡ κοινωνικὴ χειραγώγηση διεξάγεται κατὰ τρόπο ποὺ δὲν εἶναι προφανὴς στὶς μάζες. Στοὺς μοντέρνους καιροὺς τὰ ἄτομα δὲν καταπιέζονται νὰ συμμορφωθοῦν στὴν τήρηση κοινωνικῶν προτύπων ὅπως ἴσχυε στὸ παρελθόν, ἀλλὰ ὁ φόβος τοῦ κοινωνικοῦ ἀποκλεισμοῦ καὶ ἡ ἐπιθυμία ταύτισής τους μὲ οὐτοπικὲς εἰκόνες τὰ διατηρεῖ πιὸ συγκρατημένα καὶ τὰ καθιστᾶ πιὸ πρόθυμα καὶ ἴσως εὐτυχῆ στὴν ἀποδοχὴ κατευθύνσεων. 

Ὁ αἰῶνας τοῦ ἀτομισμοῦ καί οἱ φίλοι οἱ παλιοί

Ὁ Κίμων προερχόταν ἀπὸ οἰκογένεια μὲ κομμουνιστικὸ παρελθόν, ἀλλὰ δὲν ἦταν καὶ ὁ μόνος σ΄αὐτὴ τὴ γειτονιά. Τὸν Κίμωνα στὸ σχολεῖο τὸν φωνάζαν αἱμοδότη. Δὲν ἤμουν πολὺ σίγουρος γιὰ τὸ λόγο, οὔτε ἤξερα ἂν ἦταν θετικὸ ἢ ἀρνητικὸ τὸ γνώρισμα τοῦ αἱμοδότη. Ἂν ἔκρινα ἀπὸ τὰ συμφραζόμενα, ἡ λέξη αἱμοδότης χρησιμοποιόταν μᾶλλον μὲ ἀρνητικὸ περιεχόμενο. Θυμᾶμαι ὅταν τὸν ρωτούσαμε τί ἐπάγγελμα ἤθελε νὰ κάνει, ἀπαντοῦσε φαροφύλακας. Ἀσφαλῶς πολλοὶ τὸ παίρνανε στ΄ἀστεῖα. Ξέρεις πὼς εἶναι τώρα αὐτά, ἔλεγαν. Δὲν ξέρεις καὶ πολλὰ πράγματα γιὰ τοὺς φαροφύλακες, οὔτε γιὰ τοὺς φάρους, ἁπλὰ φαντάζεσαι, κι ὁ Κίμων τοὺς φαντάζεται σὰ φωτάκια πάνω στὴν ὑδρόγειο σχεδιασμένα γιὰ νὰ φτιάχνουν τὴ διάθεση ἐκείνων ποὺ κατοικοῦν στὰ ἀπομακρυσμένα σημεῖα τῆς ἀκτῆς. Ἀλλὰ δὲν μποροῦσες ποτὲ νὰ πάρεις στ΄ ἀστεῖα αὐτὰ ποὺ ἔλεγε ὁ Κίμων. Ἦταν πάντοτε προσεκτικὸς κι οἱ ἀπόψεις του εἶχαν μιὰ σκληρὴ ἐπένδυση ἀπὸ ἐπιχειρήματα. Μὲ συνεπαίρνει ἡ ἰδέα νὰ γίνω φαροφύλακας, μ΄ἔλεγε, γιατί στὴ φαντασία μου, τὸ ἐσωτερικὸ τῶν φάρων δημιουργεῖ ἕνα τοπίο οἰκεῖο. Μὲ συγκινοῦν οἱ μοναχικές, σκληρὲς ὧρες, σὰν αὐτὲς ποὺ μὲ διηγεῖται ὁ πατέρας μου ἀπὸ τὸν Ἁη Στράτη, τὰ μεγάλα γεύματα, ἡ θέα τῶν μεταναστευτικῶν πτηνῶν, οἱ μισοτελειωμένες ἀναγνώσεις, ἡ μυρωδιὰ τῆς φλόγας τοῦ πυρακτωμένου ἄνθρακα, ἡ ἐξωτερική τους ὄψη, ἄσπροι, ἀμετακίνητοι, πεπαλαιωμένοι, κι ὁ ἥλιος πίσω τους ποὺ ἀνατέλλει καὶ δύει ἀκατάπαυστα, σὰν τὴν εἰκόνα τοῦ πατέρα μου ὅταν ἔφευγε τὸ πρωΐ καὶ γυρνοῦσε τὸ βράδυ ἐξουθενωμένος ἀπὸ τὸ τυπογραφεῖο. Τὰ μαλλιὰ τοῦ Κίμωνα κρέμονταν κάτω ἀπὸ τοὺς ὤμους, ὁ ἐφοδιασμὸς του πλήρης (ἐνημερωμένο ἀρχεῖο δίσκων, στριφτὰ τσιγάρα, ἀρκετὰ σακκιὰ μὲ βιβλία ποίησης), ἐν ὀλίγοις, ἦταν ὁ καταλληλότερος γιὰ ν’ ἀναλάβει τὴ δουλειά. Ἢ τουλάχιστον, ἤμουν πεπεισμένος πὼς ἔτσι εἶναι.

Κέρδος

Δανειστεῖτε δανειστεῖτε φώναζαν σὲ κάθε γωνιά. Οἱ ἐπικλήσεις τους ἦταν δικαιολογημένες, ἀφοῦ αὐτὸ ὑπαγόρευε τὸ συμφέρον τῶν μετόχων. Οἱ οἰκονομικοὶ γίγαντες ἀφοῦ κατάφεραν νὰ σωθοῦν ἀπὸ τὴν ἀποπνικτικὴ “κρατικὴ γραφειοκρατία”, τὴν ὁποία ἐξακολουθοῦν νὰ χλευάζουν, προσπαθοῦν τώρα νὰ κατακτήσουν αὐτὸ ποὺ δὲν κατάφεραν μὲ πpοηγούμενες πρακτικές. Ἡ κατάρρευση καὶ τῶν τελευταίων φραγμῶν ποὺ θὰ ἐπιτρέψει τὴν πλήρη ἐλευθερία τῆς ἐξασφάλισης κέρδους -ἢ ἐπὶ τὸ χυδαιότερον, κλοπῆς- ἐπιτέλους πλησιάζει μετὰ τὴν ἐκλέπτυνση καὶ τὴν ὑποβάθμιση τῶν προστατευτικῶν λειτουργιῶν τοῦ κράτους στὸν ἔλεγχο καὶ τὴν ἐπιβολὴ τῆς τάξης στὶς μικρογειτονιές. Ὁ λαουτζίκος ἀναμένεται νὰ ξαναγεμίσει τὰ ἀπύθμενα κιβώτια τῶν ἐταιριῶν δεδομένου ὅτι δὲν τὸ ἔπραξε σὲ ἱκανοποιητικὸ βαθμὸ ὅταν παραπλανήθηκε νὰ δανειστεῖ. Θὰ τὸ πράξει τώρα σὲ μία πιὸ ἱκανοποιητικὴ κλίμακα ἀφοῦ ἀναγκάστηκε νὰ ὑποθηκεύσει τὸ μέλλον τῶν παιδιῶν του. Τὸ δικαίωμα τοῦ πολίτη νὰ ὑπερασπίζεται τὰ νόμιμα δικαιώματά του ἔχει ποινικοποιηθεῖ.

Ἐκείνη ἔβγαλε μὲ ἁπαλὲς κινήσεις τὸ στηθόδεσμο καὶ τὸν ἐναπόθεσε στὴ διπλανὴ καρέκλα. Ἄσε τοὺς Ἀμερικάνους μάτια μου, καιρὸς ν΄ἀποφασίσεις γιὰ τὴ δική σου τύχη.