Διαβάζοντας τὸ
διήγημα τοῦ Παπαδιαμάντη « Φῶτα ὁλόφωτα », ἀποκομίζεις μία αἴσθηση πληρότητας καὶ
ἁρμονίας. Πολὺ φυσικό, γιατί στὸ διήγημα, ὅπως καὶ σὲ ὅλο του τὸ ἔργο, οἱ ἄνθρωποι
ἀναπνέουν καὶ τὴν ἀναπνοὴ τους τὴν ἀκοῦς. Περιγράφοντας τὴν γέννα καὶ τὴν
βάφτιση ἑνὸς νεογέννητου καί ἕνα παρ’ ὀλίγον ναυάγιον, ὅλα αὐτά τίς ἡμέρες τῶν
Θεοφανείων, πράγματα δηλαδή ἁπλά καί συνηθισμένα, ἀναδεικνύει καί τήν ἐσωτερικότητα
τῶν καταστάσεων, ὄχι γιά νά τήν ἐξηγήσῃ. Ὁ Παπαδιαμάντης δέν εἶναι ψυχαναλυτής, δέν βλέπει τό βάθος τῶν πραγμάτων μέσα ἀπό μιά γυάλα,
ἀλλά γράφοντας ὅπως ἔζησε, μετέχει στό θαῦμα καί τό μυστήριο τῆς ὕπαρξης.Μερικοὶ ξινίζουν μέ κάτι τέτοια, κάποιοι ἄλλοι συγκαταβατικοὶ θὰ προτιμοῦσαν νὰ « ἀξιοποιήσουν» τὴν παρουσία του ἐντάσσοντάς την σε μια λαογραφική ἐγκυκλοπαίδεια ἢ νὰ παραχωρήσουν στὸ ἔργο του σελίδες μιᾶς ἀνθολογίας ἢ κάποια λεπτὰ μιᾶς φιλολογικῆς βραδυᾶς. Ἕνας τους ἀναζητᾶ τὸν ἐντυπωσιασμὸ τοῦ σεναρίου ἢ τῆς πλοκῆς. Δέν τόν βρίσκει καί ἀπογοητεύεται. Κάποιος ἐκστασιάζεται μὲ τὶς ὑποτιθέμενες γλωσσικὲς « ἰδιομορφίες» καί παιχνιδίσματα ἤ περιορίζει τὴν οὐσία καὶ ἀξία τοῦ λόγου στὴν διαμάχη τῶν λεγομένων « λογοτεχνικῶν» ρευμάτων. Ἄλλοι, ἀναζητῶντας μανιωδῶς βαρύγδουπες θεωρίες καί ἀναλύσεις, ἀδιαφορῶντας γιὰ ἔννοιες στέρεες καὶ νοήματα πού πατᾶνε γερὰ στὴν πραγματικότητα καὶ δὲν ὑπηρετοῦν τό θόλωμα τῶν ὑδάτων, θὰ τὸν βαρεθοῦν χαρίζοντάς του τόν χαρακτηρισμό "γραφικός". Καί οἱ πιό καπάτσοι θά τόν μετατρέψουν σέ εἶδος μουσειακό.
