Πνεῦμα καί μικροψυχία ( τοῦ Κωστῆ Παπαγιώργη )

Ἡ ἀριστοκρατία τοῦ πνεύματος, ὁ «ὑπόκοσμος» ἤ ἡ ἐκλεκτὴ μαγιὰ τῆς τέχνης, γενικὰ ἡ σπάνια μερίδα τῆς ἑκάστοτε κοινωνίας πού καταγίνεται στὴν πάσης φύσεως καλλιτεχνικὴ δημιουργικότητα, εἶναι γνωστὸ ὅτι ἔχει τὰ δικά της ἤθη, ἰδιάζουσες ἐκδηλώσεις μικροψυχίας καὶ μνησικακίας, ξεχωριστὴ ἄποψη γιὰ τὸ χιοῦμορ καὶ γιὰ τὴ διφορούμενη περιφρόνηση. Περιέργως πῶς, ἡ καλλιτεχνικὴ αὐτοπεποίθηση ἔχει ἀνάγκη τὴν ἀπόρριψη τῶν ἄλλων γιὰ νὰ ἐκφραστεῖ, σάμπως τὸ ἔργο τοῦ ἀλλοῦ (ἂν ἐπαινεθεῖ) νὰ τοὺς κλέβει τὸ δικαίωμα τοῦ κύρους. Ὅταν ὁ Φόκνερ χαρακτήριζε τὸν Χένρι Τζέιμς ὡς «μίαν ἀπὸ τὶς πιὸ συμπαθητικὲς κυρίες πού γνώρισε στὴ ζωὴ του» καὶ ὁ Τολστόι, μετὰ τὴν παράσταση τοῦ «Θείου Βάνια», ὁμολογοῦσε εὐθέως στὸν Τσέχοφ ὅτι «ξέρεις πόσο ἀπεχθάνομαι τὰ ἔργα τοῦ Σαίξπηρ, ἀλλὰ τὰ δικά σου εἶναι ἀκόμη χειρότερα», καταλαβαίνουμε ὅτι ἡ εἰλικρίνεια καὶ πιθανῶς ἡ ἀξιοπρέπεια μπορεῖ κάλλιστα νὰ μὴν παίζουν κανένα ρόλο στὶς ἀποτιμήσεις τους. Ὅπως ξέρουμε, ὁ Νίτσε πάσχιζε -ἐκτὸς τῶν ἄλλων- νὰ συνθέσει μουσικὰ κομμάτια. Ὅταν τὰ ἔδειξε σὲ ἕναν μεγάλο μουσικό της ἐποχῆς του, τὸν Φὸν Μπίλοβ, ἐκεῖνος, κάνοντας κατάχρηση εἰλικρίνειας, τοῦ εἶπε ὅτι «τὸ ἔργο του στὴ μουσικὴ εἶναι ὅ,τι τὸ ἔγκλημα στὴν ἠθική». Καὶ εἶχε δίκιο.