Ἐνσυναίσθηση

Σάν κάποιο ἔργο πού διαδραματίζεται σέ κάποιο “καταφύγιο” στό ὁποῖο οἱ ἐπιζῶντες κάποιας ἀπροσδιόριστης καταστροφῆς βιώνουν τό “φινάλε” τους, καταναλώνοντας σιγά-σιγά τούς φθίνοντες πόρους πού ἐξακολουθοῦν βασανιστικά, νά τούς κρατοῦν στή ζωή κρεμασμένους ἀπό μιά κλωστή.

Ὑπάρχει μιά ἀσυμβίβαστη ἔνταση μεταξύ τῆς ἀνάγκης νά μιλήσει κανείς γιά τή φρίκη καί τῆς ἀδυναμίας νά ἐκφραστεῖ. Ἡ ὀμιλία λόγω τῆς ἔλλειψης κατάλληλης γλῶσσας δέν ἐπιτρέπει τήν ἔκφραση. Ἡ γλῶσσα ἔχει διαφθαρεῖ ἀνεπανόρθωτα, ἔχει κατασκευάσει ἕναν κόσμο πού ἀνέχεται νά φιλοξενεῖ καταστροφές. Ἀκόμα καί ἡ σιωπή εἶναι ἀνίκανη νά σέ βγάλει ἀπό αὐτή τήν ἀπόγνωση. Ἡ σιωπή προσπαθεῖ νά ἐκλογικεύσει τήν ἀνικανότητά μας, κι ἔτσι κι ἐκείνη ἐξευτελίζεται σέ ψέμα.

Ὁ σύγχρονος Ἕλληνας ἔχει καταφέρει νά μοιάσει στόν “δυτικό” ἄνθρωπο πού συγχέει τήν συμπάθεια γιά τούς ἄλλους μέ τήν ἐνσυναίσθηση, πού γιά τούς Ἕλληνες σήμαινε κάτι περισσότερο ἀπό ἁπλή κατανόηση τῆς ἐμπειρίας τῶν ἄλλων. Ἡ ἐνσυναισθητική ἀνησυχία καί ἡ ἐνσυναισθητική φροντίδα εἶναι διαφορετικά πράγματα ἀπό ἕνα ἁπλό αἴσθημα ἐνδιαφέροντος ἤ ἀνησυχίας γιά τήν εὐημερία τοῦ Ἄλλου. Τά συναισθήματα ἀνησυχίας γιά τήν εὐημερία ἄλλων ἀνθρώπων εἶναι σαφῶς διαφορετικά ἀπό τά συναισθήματα ἀνησυχίας πού δέν κατευθύνονται πρός τά θύματα ἀλλά πρός τόν ἑαυτό μας. Ἡ ἐνσυναισθητική φροντίδα ὑποδηλώνει ἐκεῖνες τίς ἐνέργειες κάποιου πού ἀποσκοποῦν κυρίως νά ὠφελήσουν ἄλλους παρά τόν ἴδιο, θέτοντας μερικές φορές σέ κίνδυνο ἀκόμη καί τή δική του εὐημερία. Εἶναι διαφορετικό πρᾶγμα ἄν κάποιος ἀποκτᾶ μιά αἴσθηση ἱκανοποίησης ἀπό τέτοιες πράξεις ἀπό τό νά ἀποσκοπεῖ νά ὠφεληθεῖ ἀπό αὐτές τίς πράξεις. Αὐτές ἦταν οὐσιώδεις διαφορές μεταξύ τοῦ Ἕλληνα καί τοῦ “δυτικοῦ” ἀνθρώπου τοῦ ὁποίου ἡ ἐνσυναίσθηση εἶναι προσανατολισμένη πρός τόν ἐαυτό του παρά πρός τούς ἄλλους. Ἡ παροχή σταθερῆς φροντίδας στούς ἄλλους ἦταν βασικό μέλημα τοῦ Ἕλληνα καί ἄς μήν εἶχε πρόσβαση σέ σημαντικούς πόρους.

Ἡ ἐνσυναίσθηση εἶναι ἕνας μηχανισμός πού ἐπιτρέπει τήν ἔγκριση ἤ τήν ἀποδοκιμασία μιᾶς πράξης ὡς ἠθικῆς ἤ ὡς ἀνήθικης. Ἡ ἐνσυναίσθηση εἶναι ἀπαραίτητη γιά τήν ἠθική. Τίς μέρες αὐτές μπορεῖ κανείς νά συνειδητοποιήσει ξεκάθαρα τήν ἀλήθεια τῆς στωικῆς σκέψης. Αὐτό πού γκρεμίζει ἕναν ἄνθρωπο δέν εἶναι ὁ πόνος ἀλλά ἡ ντροπή.