Ἀπό τό ἱστολόγιο http://www.dgalanis.blogspot.com/
Ἐγὼ ὁ babyboomer
Εἶμαι καὶ ἐγώ, ὅπως πολλοὶ ἀπό σᾶς ἕνας babyboomer. Εἶναι ἕνας πολὺ γενικὸς ὅρος ποὺ περιγράφει τὴ γενιὰ τῶν ἀνθρώπων ποὺ γεννήθηκαν κάπου ἀνάμεσα στὸ 1945 καὶ τὸ 1960, στὰ χρόνια ποὺ ἀκολούθησαν τὸν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, στὰ ὑπέροχα καὶ δύσκολα χρόνια ποὺ χρειάστηκαν γιὰ νὰ ξανασταθεῖ ὁ κόσμος στὰ πόδια του. Μποροῦμε νὰ ποῦμε πὼς χοντρικὰ οἱ μεγαλύτεροι ἀπὸ μᾶς γεννήθηκαν λίγο μετὰ τὴ βόμβα τῆς Χιροσίμα καὶ οἱ νεότεροι λίγο πρὶν ἀπὸ τὴ δολοφονία τοῦ προέδρου Τζὸν Κένεντι.
Αὐτὴ τὴ στιγμὴ εἴμαστε τὸ κατεστημένο. Ἐλέγχουμε τὴν πολιτική, τὶς τέχνες, τὰ γράμματα, τὰ ΜΜΕ καὶ τὶς ὑψηλὲς θέσεις σὲ ἐπιχειρήσεις καὶ βιομηχανίες. Ἕνας ἀπὸ μᾶς εἶναι πρόεδρος τῆς Ἀμερικῆς, κάποιοι εἶναι μεγιστάνες τοῦ πλούτου, ἄλλοι προικισμένοι καλλιτέχνες, ἄλλοι διάσημοι σκηνοθέτες καὶ στὰρ τοῦ Χόλιγουντ, ἄλλοι βαρόνοι τῶν media καὶ ἄλλοι φιλόδοξοι πολιτικοί. Οἱ περισσότεροι εἴμαστε αὐτὸ ποὺ λένε συνηθισμένοι ἄνθρωποι ὅλων τῶν τάξεων καὶ ὅλων τῶν εἰσοδημάτων. Δὲν εἴμαστε πλέον νέοι ἀλλὰ καὶ δὲν εἴμαστε ἀκόμη γέροι. Ὅταν ξαπλώνουμε τὸ βράδυ γιὰ νὰ κοιμηθοῦμε μᾶς ἀρέσει νὰ σκεφτόμαστε πὼς δὲν τὰ καταφέραμε καὶ ἄσχημα. Ἀλλὰ τὰ πάντα γύρω μας μᾶς λένε πὼς τὰ ἔχουμε κάνει θάλασσα. Καὶ ἂν θέλουμε νὰ εἴμαστε εἰλικρινεῖς, πρέπει νὰ τὸ παραδεχτοῦμε: ἡ γενιὰ μας εἶναι μία ἀποτυχημένη γενιά, ποὺ τὸ μόνο ποὺ ἔχει νὰ ἐπιδείξει εἶναι ἡ μετριότητα, ὁ ἐγωισμὸς καὶ ἡ ὑποκρισία!
Στὴν ταινία «Ὁ Τρίτος Ἄνθρωπος» ὁ χαρακτήρας τὸν ὁποῖο ὑποδυόταν ὁ Ὀρσον Γουὲλς ἔλεγε σὲ κάποια στιγμή:
«Οἱ Ἰταλοί, στὰ 30 χρόνια ποὺ κράτησε τὸ καθεστὼς τῶν Βοργία μπορεῖ νὰ εἶχαν νὰ ἀντιμετωπίσουν τὸν πόλεμο, τὸν τρόμο, τὶς δολοφονίες καὶ τὶς σφαγὲς ἀλλὰ ἔβγαλαν ἐπίσης τὸν Μιχαὴλ Ἄγγελο, τὸν Λεονάρντο ντὰ Βίντσι καὶ τὴν Ἀναγέννηση. Οἱ Ἐλβετοὶ μέσα σὲ 500 χρόνια εἰρήνης καὶ δημοκρατίας τὸ μόνο ποὺ ἔβγαλαν ἦταν τὰ ρολόγια - κούκους». Κάτι ἀνάλογο θὰ μποροῦσε νὰ σκεφθεῖ κανεὶς καὶ γιὰ τὴ γενιὰ τῶν babyboomers. Μπορεῖ νὰ μὴν ἦταν 500 χρόνια ἀλλὰ σὲ πέντε δεκαετίες εἰρήνης, δημοκρατίας καὶ ἀφθονίας αὐτὴ ἡ γενιὰ δὲν ἔβγαλε παρὰ μόνο ἀνθρώπους - κούκους.
Ἡ προηγούμενη γενιά, τὰ παιδιὰ τοῦ πολέμου, εἶχαν νὰ ἀντιμετωπίσουν τὴ φρίκη, τὴν πείνα καὶ τὴν ἀνέχεια καὶ παρ' ὂλ' αὐτὰ κατάφεραν ὄχι μόνο νὰ μᾶς μεγαλώσουν χωρὶς νὰ μᾶς λείπουν πολλὰ πράγματα ἀλλὰ ταυτόχρονα νὰ βελτιώσουν, στὸ μέτρο τῶν δυνατοτήτων τους, τὸ ἐπίπεδό τῆς χώρας καθὼς ἐπίσης καὶ νὰ ἐγκαθιδρύσουν καθεστὼς σχετικῆς δημοκρατίας. Καὶ κυρίως προσπάθησαν νὰ μᾶς πείσουν πὼς ὑπάρχει ἕνα καλύτερο αὔριο καὶ πὼς ἀξίζει νὰ παλέψεις γι' αὐτό.
Οἱ ἀναμετρήσεις μὲ τὴ ζωὴ
Ἐμεῖς, ἂν ἑξαιρέσουμε τὸν Μάη τοῦ '68, τὸ κίνημα ἐνάντια στὸν Πόλεμο τοῦ Βιετνὰμ καί, ὅσον ἀφορᾶ τὰ δικά μας, τὸ Πολυτεχνεῖο, ποὺ ἦταν καὶ οἱ τελευταῖες μας ἀναμετρήσεις μὲ τὴ ζωή, κατορθώσαμε μέσα σὲ λίγα μόνο χρόνια ποὺ εἴμαστε στὰ πράγματα νὰ ἀναιρέσουμε μιά γιὰ πάντα τὰ ἰδανικὰ τῶν γονιῶν μας καὶ νὰ τὰ ἀντικαταστήσουμε μὲ «τὸν νόμο τῆς ζούγκλας».
Καὶ μὴν ξεχνᾶμε πὼς δὲν μᾶς ἀνάγκασαν στὴ μετάλλαξη αὐτὴ οἱ δυσκολίες τῆς ζωῆς ἀλλὰ ἀντίθετα οἱ εὐκολίες της. Εἴμαστε ἡ γενιὰ ἡ χωρὶς ὅραμα, ἡ γενιὰ τῶν εὐνοημένων.
Δὲν εἶμαι ρομαντικός. Γνωρίζω πὼς ὁ κόσμος ἀνέκαθεν ἦταν μία «ζούγκλα», ἕνα πρωτόγονο οἰκοσύστημα μέσα στὸ ὁποῖο ἐπιβιώνει ὁ πιὸ δυνατὸς ἀλλὰ ὡς χθὲς αὐτὴ ἡ γνώση ἦταν κάτι ποὺ μᾶς ἔκανε ἐλαφρὰ νὰ ντρεπόμαστε, γιατί δὲν μᾶς ἄρεσε νὰ ἀνακαλύπτουμε πόσα λίγα χρόνια εἶχαν περάσει ἀπὸ τότε ποὺ οἱ ἄνθρωποι εἶχαν οὐρὰ καὶ ζοῦσαν στὰ δέντρα. Σήμερα ἡ ψευδαίσθηση πὼς οἱ κοινωνίες τῶν ἀνθρώπων θὰ μποροῦσε νὰ ἦταν κάτι καλύτερο ἀπὸ ρωμαϊκὲς ἀρένες ἔχει χαθεῖ γιὰ πάντα καὶ ὁ νόμος τῆς ζούγκλας εἶναι ὁ ἀπόλυτος νόμος.
Εἴμαστε μία γενιὰ κακομαθημένη. Σὰν παιδιὰ ποὺ δὲν τοὺς ἀρνήθηκαν ποτὲ τίποτε, μπήκαμε μέσα σὲ ἕναν κόσμο γεμάτο παιχνίδια καὶ ἀντὶ νὰ παίξουμε μὲ αὐτὰ ἀρχίσαμε νὰ τὰ καταστρέφουμε ἕνα ἕνα. Τὸ νὰ εἶναι μία γενιὰ κακομαθημένη δὲν σημαίνει νὰ εἶναι εὔπορη ἢ εὐνοημένη ἢ προστατευμένη ἀπὸ τὶς δυσκολίες τῆς ζωῆς. Σημαίνει νὰ εἶναι εὔπορη, εὐνοημένη καὶ προστατευμένη ἀπὸ τὶς δυσκολίες τῆς ζωῆς καὶ νὰ μὴν τὸ ξέρει. Ἡ μετὰ τὸ '45 γενιὰ ὑπῆρξε, ὡς πρόσφατα, ἀπαλλαγμένη ἀπὸ τὸν φόβο τῶν ἀνίατων ἀσθενειῶν ἢ τῆς μαζικῆς ἀνεργίας. Λίγο - πολὺ μεγάλωσε μὲ τὴν αἴσθηση πὼς εὔκολα μπορεῖ κανεὶς νὰ διαχωρίσει τὸ σὲξ ἀπὸ τὴν ἀναπαραγωγὴ καὶ εἶναι ἡ πρώτη γενιὰ στὴν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας ποὺ μεγάλωσε μὲ τὴν αἴσθηση αὐτή. Μὲ πολὺ λίγα χρήματα εἶχε στὴ διάθεσή της τὰ μεγαλύτερα βιβλία ποὺ γράφτηκαν ποτέ. Ἡ δωρεὰν ἐκπαίδευση ἦταν δικαίωμα, ὄχι προνόμιο. Καὶ ὅμως, ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ὁ πρῶτος babyboomer ἄρχισε νὰ γκρινιάζει ἡ γκρίνια δὲν σταμάτησε ποτέ. Τὸ μόνο ποὺ κάνουμε καλὰ ὡς γενιὰ εἶναι νὰ γκρινιάζουμε γιὰ τὰ πάντα, χωρὶς οὔτε μία στιγμὴ νὰ εἴμαστε διατεθειμένοι νὰ κάνουμε κάτι γι' αὐτά.
Τὸ 1941 κυκλοφόρησε τὸ βιβλίο «Τί κυνηγάει τὸν Σάμι», τοῦ Μπὰντ Σοῦλμπεργκ. Ἦταν τὸ πορτρέτο τοῦ Σάμι Γκλίκ, ἑνὸς ἡμιμαθοῦς καὶ φιλόδοξου ἀνθρώπου, ποὺ ξεκινάει ἀπὸ κλητήρας γιὰ νὰ γίνει μεγιστάνας τοῦ Χόλιγουντ, μὲ μοναδικὰ ὄπλα τὸ ἀδίστακτο τοῦ χαρακτῆρα του καὶ τὸ πρωτόγονο τῶν ἐνστίκτων του. Σκοπὸς τοῦ συγγραφέα ἦταν νὰ σκιαγραφήσει ἕναν ἀποτρόπαιο ἀνθρώπινο χαρακτήρα, ἕναν χαρακτήρα ποὺ δὲν διστάζει νὰ προδώσει τὰ πάντα ἢ νὰ πατήσει ἐπὶ πτωμάτων προκειμένου νὰ ἐπιτύχει. Ἤθελε, ὅπως γράφει ὁ ἴδιος, «νὰ περιγράψω ἕνα ἀνθρώπινο μοντέλο πρὸς ἀποφυγήν». Τὴ δεκαετία τοῦ '80 ὁ Σοῦλμπεργκ ἄρχισε νὰ παίρνει διάφορα γράμματα, ἀπὸ νεαροὺς κυρίως ἀνθρώπους, στὰ ὁποῖα τὸν εὐχαριστοῦσαν γιατί στὸν Σάμι εἶχαν ἐπιτέλους ἀνακαλύψει τὸν ἀγαπημένο τους ἥρωα.
Εἴμαστε ἡ γενιὰ ποὺ τὰ ἔκανε ὅλα καὶ τὰ ἀπέρριψε ὅλα χωρὶς πραγματικὰ νὰ ἀγαπήσει τίποτε: στὰ 60ς ἔκανε τὴ σεξουαλικὴ ἐπανάσταση καὶ πειραματιζόταν μὲ τὸ LSD κάτω ἀπὸ τὶς ὁδηγίες τοῦ Τίμοθι Λίρι. Στὰ 70ς ἀνακάλυπτε τὶς μακρινὲς Ἰνδίες, τὶς ἀνατολίτικες φιλοσοφίες καὶ τὴν ἡρωίνη. Στὰ 80ς ἀποφάσιζε πὼς ὅλα αὐτὰ εἶναι βλακεῖες, πὼς τὸ μόνο ποὺ μετράει εἶναι τὸ χρῶμα τῆς πιστωτικῆς σου κάρτας καὶ ὁ πνευματικὸς αὐνανισμὸς τῆς κοκαΐνης. Καὶ στὰ 90ς τραμπαλίζει ἀνάμεσα στοὺς κρυστάλλους, στὶς χαρτορίχτρες, στὴν ἔκσταση καὶ στὸ ἀσφαλὲς σέξ. Καὶ τί βγῆκε ἀπὸ ὅλα αὐτά; Οἱ πιστοὶ τοῦ Prosac, μὲ τὰ καλογυμνασμένα σώματα καὶ τὰ ἄδεια μάτια. Ἡ γενιὰ μὲ τὰ ἀνθρωπόμορφα ζόμπι χωρὶς ψυχή, χωρὶς συναισθήματα, χωρὶς αἴσθηση εὐθύνης, χωρὶς οἶκτο, χωρὶς ἀντιδράσεις. Μία ὁλόκληρη γενιὰ ποὺ ναρκωμένη ἀπὸ τὸν εὐδαιμονισμὸ τῆς κατανάλωσης, προσπαθεῖ νὰ ἀνακαλύψει τὸ δικό της σημεῖο G.
Τί ἀπέγινε ἀλήθεια ἡ ἐπανάσταση; Τὴν ξεχάσαμε ἐντελῶς. Ἀφεθήκαμε χωρὶς ἀντίσταση στὴ νέα ὁλοκληρωτικὴ ἐξουσία τῆς κατανάλωσης, ποὺ μὲ τὴν ψευτοανοχή της, σὰν τεράστια ἀμοιβάδα, ἀποδέχεται καὶ ἀφομοιώνει ὅλες τὶς ἐναντίον της ἀντιδράσεις, ἀντιρρήσεις καὶ ἐπαναστάσεις. Ἔτσι καὶ ἐμεῖς κάναμε ἐπανάσταση τὴν ἀποδοχή. Ἀποδεχόμαστε τὰ πάντα γύρω μας χωρὶς νὰ κάνουμε τίποτε γιὰ νὰ σταματήσουμε ἢ νὰ ἀλλάξουμε τὴ ροὴ τῶν πραγμάτων. Μᾶς λένε πὼς ὁ πλανήτης χάνεται καὶ τὸ μόνο ποὺ μᾶς νοιάζει εἶναι πότε θὰ ξεπληρώσουμε τὸ καινούριο αὐτοκίνητο. Μᾶς λένε πὼς τὸ τέλος τοῦ κόσμου ἔρχεται καὶ ἐμεῖς σκεφτόμαστε μόνο τί θὰ φορέσουμε γιὰ νὰ τὸ ὑποδεχθοῦμε. Μᾶς λένε πὼς ὁ μισὸς κόσμος πεινάει καὶ ἐμεῖς διαλέγουμε light προϊόντα ἀπὸ τὰ ράφια τῶν σουπερμάρκετ. Μᾶς λένε πὼς τὸ σύστημα εἶναι διεφθαρμένο καὶ τὸ μόνο ποὺ μᾶς ἀπασχολεῖ εἶναι πότε θὰ ἐνταχθοῦμε σὲ αὐτὸ καὶ ὄχι βέβαια γιὰ νὰ τὸ καταρρίψουμε ἐκ τῶν ἔσω. Οἱ μόνοι ποὺ θυμοῦνται τὴν ἐπανάσταση εἶναι τὰ ΜΜΕ, ποὺ κάνουν ἀφιερώματα στὸν Μάη τοῦ '68 καὶ ἡ τρομοκρατικὴ ὀργάνωση Κόκκινος Στρατὸς ποὺ ἀνακοίνωσε πρόσφατα τὴ διάλυσή της. Ἀκόμη καὶ οἱ τρομοκράτες τῆς γενιᾶς αὐτῆς παραδέχονται τὴν ἀποτυχία τους.
Ἀποτύχαμε νὰ πείσουμε τοὺς ἑαυτούς μας πὼς ἀξίζει νὰ παλέψουμε καὶ νὰ ἀγωνιστοῦμε γιὰ κάποιο ἰδανικὸ πέρα ἀπὸ τὶς παγκόσμιες εἰσπράξεις τῆς ταινίας «Τιτανικὸς» καὶ αὐτὴ τὴν ἀποτυχία τὴν περάσαμε γενετικὰ στὰ παιδιά μας ποὺ ἂν ὁ Φρόιντ εἶναι σωστός, θὰ εἶναι ἡ πρώτη γενιὰ ποὺ δὲν θὰ ἐνηλικιωθεῖ ποτέ, μία καὶ δὲν ἔχει κανένα πατρικὸ ἢ μητρικὸ πρότυπο γιὰ νὰ καταρρίψει.
Ἡ ἐξουσία τοῦ ἐργοδότη
Μέσα στὰ χαρακώματα τῆς οἰκογένειας - πυρήνα, (μαμὰ - μπαμπὰς - παιδί), ὅπου ἔχουμε περιχαρακωθεῖ μετὰ τὴ διάλυση τῆς εὐρύτερης οἰκογένειας (παπποῦδες, γιαγιάδες, θεῖοι, ἐξαδέλφια), ἡ ἐξουσία δὲν εἶναι πιὰ στὰ χέρια τοῦ πατέρα καὶ τῆς μητέρας, ἀλλὰ στὰ χέρια τοῦ ἐργοδότη ποὺ τοὺς ἀπασχολεῖ. Κανένα παιδὶ σήμερα δὲν θέλει νὰ μοιάσει στὸν πατέρα του, ὅλα θέλουν νὰ μοιάσουν στὸ ἀφεντικό του.
Μᾶς εἶναι ἄγνωστες οἱ ἔννοιες τῆς ἀντίστασης, τῆς συμμετοχῆς καὶ τῆς θυσίας. Στὸ μόνο ποὺ ἀντιστεκόμαστε εἶναι ἡ συνειδητοποίηση, στὸ μόνο ὅπου συμμετέχουμε εἶναι ἡ κατανάλωση καὶ οἱ μόνες θυσίες ποὺ κάνουμε ἀφοροῦν ἀποκλειστικὰ τὸν οἰκονομικό μας προϋπολογισμό. Δημιουργήσαμε ἕνα κοινωνικὸ μοντέλο στὸ ὁποῖο ὅλα μᾶς ὠθοῦν νὰ προσπαθήσουμε νὰ γίνουμε πλουσιότεροι καὶ τίποτε δὲν μᾶς σπρώχνει νὰ γίνουμε λίγο καλύτεροι. Λατρεύουμε τὸν Μαμμωνά, τὴ Μαντόνα καὶ ἄλλα εἴδωλα φτιαγμένα ἀπὸ χρυσάφι. Δὲν ἔχει σημασία ἂν εἴμαστε καλοὶ ἡ κακοί, σημασία ἔχει τί αὐτοκὶνητο ὁδηγοῦμε. Παλιότερα εἴχαμε ἀξίες, σήμερα ἔχουμε ἀγαθά. Δὲν μᾶς νοιάζει πὼς ὅλοι θὰ πᾶμε στὴν κόλαση. Τὸ μόνο ποὺ κοιτᾶμε εἶναι πὼς μερικοὶ ἀπὸ μᾶς ταξιδεύουν γιὰ κεῖ μὲ ἀκριβὰ αὐτοκίνητα. Σὰν τὰ σκυλιὰ τοῦ Παβλὸφ τρέχουν τὰ σάλια μας κάθε φορά ποὺ βλέπουμε κάτι ποὺ δὲν ἔχουμε, κάθε φορά ποὺ ἡ ἡμίγυμνη γκόμενα ἢ ὁ σέξι τύπος στὴν τηλεόραση μᾶς προτείνει νὰ ἀγοράσουμε κάτι ποὺ δὲν χρειαζόμαστε. Δὲν ἀγοράζουμε πλέον πράγματα ἐπειδὴ τὰ ἔχουμε ἀνάγκη ἀλλὰ ἐπειδὴ ἀκόμη δὲν τὰ ἔχουμε ἀποκτήσει.
Φτιάξαμε ἕναν κόσμο γεμάτο καταναλωτικὰ ρομπὸτ καὶ ἐγωπαθεῖς ἡμιάγριους ποὺ ψάχνουν γιὰ ἐπιβεβαίωση στὰ πιὸ λάθος μέρη. Ταυτίσαμε τὴν ὁλοκλήρωση μὲ τὴν ἐπιτυχία. Πήραμε πολὺ στὰ σοβαρὰ τὸ δόγμα Μονρόε, τὴν ἐξυπνακίστικη ἀτάκα ποὺ ἀποδίδουν στὴ Μέριλιν: «Εἶναι καλύτερα νὰ κλαῖς μέσα σὲ μία λιμουζίνα παρὰ νὰ κλαῖς στὸ τρόλεϊ». Ἐπικεντρώσαμε τὴν ὕπαρξή μας στὴ λιμουζίνα καὶ ξεχάσαμε νὰ κλαῖμε. Μεταλλάξαμε τὶς ἔννοιες πνευματικὴ πρόοδος, ἠθικὴ ὁλοκλήρωση καὶ κοινωνικὴ πρόνοια καὶ τὶς ἀντικαταστήσαμε μὲ ἔννοιες ὅπως πληθωρισμός, οἰκονομικὴ ἀνάκαμψη καὶ ἰδιωτικὴ πρωτοβουλία.
Ἡ μόνη πραγματικὰ ἐπιτυχημένη ἐπανάσταση τῆς γενιας μᾶς ἦταν ἡ ἀπελευθέρωση τῶν γυναικῶν ἀλλά, ὅπως λέει καὶ ὁ Νόρμαν Μέιλερ, «θὰ ἔπρεπε νὰ ἀναρωτηθοῦμε γιὰ ποιὸν λόγο πέτυχε ἡ ἐπανάσταση αὐτή. Γιὰ ἕναν πολὺ καλὸ λόγο. Γιατί ἦταν τέλεια γιὰ τὰ συμφέροντα τῆς ἑταιρείας... Μπαίνεις μέσα στὸ ἀεροπλάνο ἀπὸ τὴ Βοστώνη στὴν Νέα Ὑόρκη καὶ τί βλέπεις; Γυναῖκες καὶ καλοραμμένα ταγὲρ ποὺ κουβαλᾶνε τὰ φορητά τους κομπιοῦτερ, μοιάζουν μὲ θηλυκὰ ἀντίτυπα ἀντρῶν, ἐργάζονται γιὰ τὴν ἑταιρεία καὶ εἶναι περήφανες γι' αὐτό. Καὶ ἐκεῖ ποὺ παλιότερα οἱ ἄντρες αἰσθάνονταν ἕνα μικρὸ αἴσθημα ντροπῆς γιατί καταλάβαιναν πὼς δουλεύοντας γιὰ τὴν ἑταιρεία κάτι μέσα τους πέθαινε, οἱ γυναῖκες αἰσθάνονται ὑπερηφάνεια γιατί ἔχουν ἀντικαταστήσει τὴν ἑταιρεία μὲ τὴν οἰκογένεια».
Ἡ βόμβα τῆς Χιροσίμα καὶ ἡ δολοφονία τοῦ Κένεντι δὲν εἶναι τυχαῖα ὁρόσημα. Εἶναι δύο σημεῖα στὸν χωροχρόνο στὰ ὁποῖα οἱ ἄνθρωποι ποτίστηκαν μὲ δύο γενναῖες μεγαδόσεις καθαροῦ, ἁγνοῦ κυνισμοῦ. Ἡ ρήψη τῆς ἀτομικῆς βόμβας ἦταν ἡ ἐπίγνωση πὼς στὸν ὁρίζοντα τῆς realpolitic ἀνέτειλε μία νέα ὑπερυπερδύναμη, ἡ Ἀμερική, ποὺ εἶχε στὰ χέρια της ἀποκαλυπτικὰ ὄπλα καὶ δὲν θὰ δίσταζε νὰ τὰ χρησιμοποιήσει. Ἡ βόμβα στὴ Χιροσίμα ἦταν ἐπίσης ἡ ἀπόδειξη πὼς οἱ Ἀμερικανοὶ δὲν εἶχαν ἀνάγκη πλέον τοὺς Ρώσους γιὰ νὰ κάνουν στάχτη τὴν Ἰαπωνία καὶ ἄρχισαν νὰ ὑποχωροῦν στὰ ὅσα εἶχαν συμφωνήσει στὴ Γιάλτα μὲ τὸν Στάλιν, ἰδιαίτερα σὲ ὅ,τι ἀφοροῦσε τὶς ἀποζημιώσεις τῆς Γερμανίας πρὸς τοὺς Ρώσους. Ὅπως γράφει καὶ ὁ Γκὸρ Βιντάλ: «Ἀπὸ τὸν Μάιο τοῦ 1946 ἀρχίσαμε (σ.σ.: οἱ Ἀμερικανοὶ) νὰ ἐπανοπλίζουμε τὴν Γερμανία. Ὁ Στάλιν τρελάθηκε ἀπὸ αὐτὴ τὴν προδοσία. Ὁ Ψυχρὸς Πόλεμος εἶχε ἀρχίσει».
Ἡ δολοφονία τοῦ προέδρου Κένεντι μᾶς ἀποκάλυψε τὴν οὐσιαστικὴ μεταφορὰ τῆς ἐξουσίας ἀπὸ τὴν παραδοσιακὴ πολιτικὴ σὲ κάτι ἄλλο, ἀπροσδιόριστο καὶ ζοφερό, ποὺ ἐκείνη τὴν ἐποχὴ ἀποκαλοῦσαν «σκοτεινὰ συμφέροντα». Ὕστερα ἀπὸ αὐτὸ καταλάβαμε πὼς τὸ παιχνίδι δὲν τὸ ἔπαιζαν πλέον οἱ πολιτικοὶ ἀλλὰ κάποιοι ἄλλοι, ποὺ βρίσκονταν πίσω ἀπὸ αὐτούς. Ἦταν δύο ψυχρολουσίες ποὺ εἶχαν ἀποτέλεσμα νὰ κάνουν τὸν κυνισμὸ παντιέρα μίας ὁλόκληρης ἐποχῆς.
Ἡ τηλεόραση ἐπίσης ἔπαιξε καταλυτικὸ ρόλο στὴ διαμόρφωση τῶν babyboomers. Εἴμαστε τὰ πρῶτα παιδιὰ τῆς τηλεόρασης ἤ, γιὰ νὰ εἴμαστε ἀκριβεῖς, τὰ πρῶτα ἐγγόνια της. Ἡ τηλεόραση ἔχει πλέον γίνει ἡ γιαγιὰ ποὺ ὅλα τὰ γνωρίζει, ὅλα τὰ ἀποκαλύπτει καὶ ὅλα τὰ μεταδίδει σὲ ἀπευθείας μετάδοση. Γιὰ τὴ γενιὰ ὕστερα ἀπὸ μᾶς ἡ τηλεόραση ἔχει γίνει ἡ μητέρα καὶ ἡ νταντά. Τὰ πρόσφατα περιστατικὰ βίας στὰ ἀμερικανικὰ σχολεῖα ἀποδεικνύουν πὼς στὶς ἀμερικανικὲς μεγαλουπόλεις κυκλοφορεῖ ἕνα νέο εἶδος ἁρπακτικοῦ, πιτσιρίκια ποὺ ἔχουν μεγαλώσει μὲ τὴν τηλεόραση νὰ βομβαρδίζει τὰ πιὸ εὐαίσθητα χρόνια τους, τὴν ἡλικία πρὶν ἀπὸ τὰ ἑπτά, στὴν ὁποία ὁ ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ ἀκόμη νὰ ξεχωρίσει τὴ διαφορὰ ἀνάμεσα στὴν πραγματικότητα καὶ στὴν ἀναπαράσταση τῆς πραγματικότητας. Αὐτὰ τὰ παιδιὰ μεγαλώνουν μὲ τὴν αἴσθηση πὼς ὁ κόσμος ἐκεῖ ἔξω εἶναι ὁ κόσμος ποὺ δείχνει ἡ τηλεόραση καὶ ἔτσι ὅταν βγαίνουν σὲ αὐτὸν κάνουν αὐτὰ ποὺ ἔχουν δεῖ: κλέβουν, ληστεύουν, σκοτώνουν, πυρπολοῦν, κυνηγοῦν καὶ ξυλοκοποῦν ὁτιδήποτε κινεῖται.
Ἡ ἐπιμονή μου στὴν ἀμερικανικὴ πραγματικότητα δὲν εἶναι τυχαία. Ἂν θὲς νὰ δεῖς τί σοῦ ἐπιφυλλάσει τὸ μέλλον, δὲν χρειάζεται παρὰ νὰ ρίξεις μία ματιὰ σὲ αὐτὸν ποὺ ἔφθασε ἐκεῖ πρὶν ἀπὸ σένα. Ἐξάλλου ὅλοι ἔχουμε λίγο - πολὺ ἀφεθεῖ στὸ Ἀμερικανικὸ Ὄνειρο, ἀπὸ τὸ ὁποῖο θὰ ξυπνήσουμε μία μέρα οὐρλιάζοντας. Δὲν εἴμαστε ἐμεῖς πού ἀγοράζουμε στὰ παιδιὰ μας λαμπάδες Power Ranger γιὰ νὰ πᾶνε στὴν Ἀνάσταση; Δὲν εἶναι ἡ Ἀμερικὴ κάτω ἀπὸ τὴν ἡγεσία ἑνὸς babyboomer προέδρου, τοῦ Μπὶλ Κλίντον, πού ἀρνήθηκε νὰ ὑπογράψει τὴ συμφωνία γιὰ τὴ μείωση τῶν βιομηχανικῶν ρύπων, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ καταρρεύσει ἡ πρόσφατη σύνοδος γιὰ τὸ περιβάλλον στὸ Κιότο; Δὲν εἴμαστε ἐμεῖς πού ἀνησυχοῦμε γιὰ τὸ περιβάλλον τοῦ πλανήτη μας; Δὲν εἴμαστε ἐμεῖς αὐτοὶ ποὺ ρυπάναμε καὶ συνεχίζουμε νὰ ρυπαίνουμε καὶ νὰ καταστρέφουμε τὸ περιβάλλον αὐτὸ ὅσο ποτὲ κανένας ἄλλος στὴν Ἱστορία;
Ἂς σταθοῦμε γιὰ λίγο στὸν Μπὶλ Κλίντον, τὴν ἐπιτομὴ τῶν babyboomers. Τί εἶναι ἀκριβῶς ὁ Κλίντον; Εἶναι ἕνας πρόεδρος ποὺ ρούφηξε ἀλλὰ δὲν εἰσέπνευσε (μαριχουάνα), ἕνας πολιτικὸς ποὺ προσπάθησε ἀλλὰ δὲν τὰ κατάφερε (νὰ ἀναμορφώσει τὸ ἐθνικὸ σύστημα ὑγείας), ἕνας ἄντρας ποὺ κατηγορήθηκε ἀλλὰ δὲν ἁμάρτησε (Πόλα Τζόουνς), ἕνας πλανητάρχης ποὺ ἀπείλησε ἀλλὰ δὲν μπόρεσε νὰ φοβίσει τὸν ἐχθρό του (Ἰράκ). Κλασικὸ παράδειγμα ἀνθρώπου μὲ φουσκωμένο ἐγὼ καὶ ἀδύναμη ταυτότητα.
Ἡ πολιτιστικὴ κλωνοποίηση
Ἡ νευρωτικὴ κατανάλωση στὴν ὁποία ἔχουμε ἀφεθεῖ ἔχει ἀποτέλεσμα τὴν ἐξομοίωση τῶν πάντων. Ἡ κλωνοποίηση τῶν ἀνθρώπων σὲ πολιτιστικὸ ἐπίπεδο ἔχει ἀρχίσει ἐδῶ καὶ καιρό. Ὅσοι τρομάζουν μὲ τὰ τελευταία ἐπιτεύγματα τῆς γενετικῆς, ποὺ ὑπόσχονται νὰ κάνουν πραγματικότητα τὶς ἐφιαλτικὲς προφητεῖες τοῦ Ὀργουελ, δὲν ἔχουν παρὰ νὰ ρίξουν μία ματιὰ γύρω τους. Θὰ διαπιστώσουν τότε πὼς δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ μᾶς φοβίζει ἕνα μέλλον μὲ ὅμοιους ἀνθρώπους, τὴ στιγμὴ ποὺ μᾶς ἀφήνει ἀδιάφορους τὸ παρὸν ποὺ εἶναι γεμάτο ὁλόιδιους ἀνθρώπους. Ἀνθρώπους ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν ἔχουν τὰ ἴδια χαρακτηριστικὰ ἀλλὰ φοροῦν τὰ ἴδια ροῦχα, ἔχουν τὶς ἴδιες ἀξίες, ἀκοῦν τὴν ἴδια μουσική, βλέπουν τὶς ἴδιες ταινίες, ἔχουν τὰ ἴδια ὄνειρα, θαυμάζουν τοὺς ἴδιους ἥρωες, ἀφομοιώνουν τὶς ἴδιες ἄχρηστες πληροφορίες καὶ καταναλώνουν τὰ ἴδια ἄχρηστα ἀγαθά.
Ἀνθρώπους ποὺ ὁ ἕνας μετὰ τὸν ἄλλον πετοῦν τὶς προσωπικὲς ἀποσκευὲς τῆς ἰδιαίτερης κουλτούρας καὶ τῆς πολιτιστικῆς ταυτότητας καὶ τρέχουν νὰ προλάβουν καὶ αὐτοὶ τὸ τρένο τῆς προόδου καὶ τῆς ἀνάπτυξης. Τὸ τρένο ποὺ θὰ τοὺς ὁδηγήσει μία ὥρα ἀρχύτερα στὴ Νιρβάνα τῶν Σουπεμάρκετ, στὸ τρένο τῆς μεγάλης ἀποφυγῆς.
Μέσα στὸ τρένο αὐτὸ ἄλλοι ἀπολαμβάνουν τὴν πολυτέλεια τοῦ VIP Room, ἄλλοι τὴν ἄνεση τῆς πρώτης θέσης, ἄλλοι τὴ μικροαστικὴ θαλπωρὴ τῆς δεύτερης καὶ ἄλλοι στριμώχνονται στὰ βρώμικα κουπὲ τῆς τρίτης, παρέα μὲ τοὺς λαθρομετανάστες. Πάντως σὲ ὁλόκληρο τὸ τρένο ἀόρατα μεγάφωνα μεταδίδουν τὶς τελευταῖες κραυγὲς τῶν Spice Girls, τεράστιες γιγαντοοθόνες προβάλλουν τὸν «Τιτανικὸ» καὶ σὲ κάθε βαγόνι πανομοιότυπα φαστφουντάδικα πουλοῦν πανομοιότυπα χάμπουργκερ.
Σιγὰ σιγὰ οἱ καλωδιωμένοι ἐπιβάτες ἀρχίζουν καὶ χάνουν τὰ ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Ὅταν εἶναι μόνοι σιγοψιθυρίζουν τοὺς ἴδιους σκοπούς, ὅταν κλείνουν τὰ μάτια κάνουν τὰ ἴδια ὄνειρα καὶ ὅταν πέφτουν σὲ κατάθλιψη εἶναι γιατί ἀπέτυχαν στὸ ἴδιο μοντέλο - πρότυπο. Ὅταν βγαίνουν ἀπὸ τὸ τρένο, εἶναι ὅλοι ἴδιοι.
Ἀκόμη καὶ τὰ χαρακτηριστικά τοῦ φύλου μας ἔχουν ἀρχίσει νὰ ἐκφυλίζονται. Ἡ τελευταία μόδα ποὺ θέλει τὰ ἀγόρια νὰ μοιάζουν μὲ κορίτσια καὶ τὰ κορίτσια μὲ ἀγόρια δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνα trend, ἕνας συρμός. Πίσω ἀπὸ τὸ ἀνδρόγυνο look κρύβεται ἡ προσπάθεια ἐξομοίωσης τῆς καταναλωτικῆς μάζας, προκειμένου ὅσο τὸ δυνατὸν περισσότεροι ἄνθρωποι νὰ ἀγοράζουν τὸ ἴδιο προϊόν.
Πρὶν ἀπὸ σχεδὸν 100 χρόνια ὁ Νίτσε μὲ τὴ φιλοσοφική του δήλωση «Ὁ Θεὸς πέθανε» εἶχε προβλέψει καὶ περιγράψει μὲ κρυστάλλινη διαύγεια καὶ μὲ τρεῖς μόνο λέξεις αὐτὸ ποὺ βιώνει σήμερα ἡ γενιὰ τῶν babyboomers μέσα στὸ εὐρύτερο πλαίσιο τῶν ἀναπτυγμένων καὶ ὑπὸ ἀνάπτυξιν κοινωνιῶν, δυτικοῦ τύπου. Μία ματιὰ γύρω μας ἀρκεῖ γιὰ νὰ ἀντιληφθοῦμε πὼς στὸν κόσμο ποὺ διαμορφώσαμε ὁ Θεὸς ἔχει πεθάνει, τουλάχιστον μέσα στὴ συνείδηση καὶ στὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων. Ἀπὸ τὸ 1973 ἤδη ὁ Παζολίνι ἔγραφε: «Τὸ σύγχρονο μοντέλο τοῦ Νέου Ἄντρα καὶ τῆς Νέας Γυναίκας, ποὺ τόσο ἀθόρυβα καὶ τόσο ἀπόλυτά μᾶς ἐπιβάλλει ἡ "φιλελεύθερη" ἐξουσία τῆς ἰδιωτικῆς πρωτοβουλίας καὶ ἐμεῖς τόσο ἀπόλυτα ἔχουμε ἀποδεχθεῖ, δὲν ἐμπεριέχει κανένα ἀνθρωπιστικό, ἰδεολογικό, πνευματικὸ καὶ κατ' ἐπέκτασιν θρησκευτικὸ στοιχεῖο».
Οἱ κρύσταλλοι καὶ οἱ χαρτορίχτρες, οἱ πιστοί τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἡλίου ποὺ δηλητηριάζουν τὸ μετρὸ τοῦ Τόκυο, ἡ Μαντόνα ποὺ μελετάει τὴν Καββάλα, οἱ αὐτόχειρες ποὺ πᾶνε νὰ συναντήσουν τοὺς ἐξωγήινους, ὁ Τὸμ Κρούζ, οἱ σατανιστὲς καὶ οἱ σαϊεντολόγοι δὲν ἐκφράζουν παρὰ τὸν θάνατο τοῦ Θεοῦ. Ὅταν οἱ ἄνθρωποι δὲν πιστεύουν σὲ Αὐτόν, θὰ πιστέψουν σὲ ὁτιδήποτε. Ἔστω καὶ ἂν αὐτὸ εἶναι ἕνας τυφλὸς παρανοϊκὸς ποὺ τοὺς λέει πὼς ἡ σωτηρία εἶναι νὰ χτυπήσουν τὸ μετρὸ μὲ δηλητηριώδη ἀέρια.
Βλέπω τοὺς συμβιβασμένους τῆς γενιᾶς τῆς μεγάλης ἀνατριχίλας, δεμένους μὲ τὶς ζῶνες, προστατευμένους ἀπὸ τοὺς ἀερόσακους, νὰ τρέχουν μὲ τὰ καινούρια τους ἁμάξια βρίζοντας ἀλλήλους καὶ θέλω νὰ τοὺς φωνάξω: Μὰ γιατί τρέχετε; Γιὰ νὰ προλάβετε τὸ ἑπόμενο ραντεβοὺ μὲ τὸν ψυχαναλυτή σας; Γιατί προστατεύετε τοὺς ἑαυτούς σας; Γιὰ νὰ ἀποσυρθεῖτε κάποτε μὲ μία καλὴ σύνταξη καὶ μία καλὴ συνταγὴ γιὰ ἀντικαταθλιπτικά;
Τί κυνηγάει ὅλους ἐμᾶς τοὺς Σάμι, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἐπίγνωση πώς εἴμαστε ὑπεύθυνοι γιατί εἴμαστε αὐτοὶ πού ἔφεραν τὸ τέλος τοῦ πολιτισμοῦ, τὴν ἐποχὴ τῆς ἀγριότητας;
Ἐγὼ ὁ babyboomer
Εἶμαι καὶ ἐγώ, ὅπως πολλοὶ ἀπό σᾶς ἕνας babyboomer. Εἶναι ἕνας πολὺ γενικὸς ὅρος ποὺ περιγράφει τὴ γενιὰ τῶν ἀνθρώπων ποὺ γεννήθηκαν κάπου ἀνάμεσα στὸ 1945 καὶ τὸ 1960, στὰ χρόνια ποὺ ἀκολούθησαν τὸν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, στὰ ὑπέροχα καὶ δύσκολα χρόνια ποὺ χρειάστηκαν γιὰ νὰ ξανασταθεῖ ὁ κόσμος στὰ πόδια του. Μποροῦμε νὰ ποῦμε πὼς χοντρικὰ οἱ μεγαλύτεροι ἀπὸ μᾶς γεννήθηκαν λίγο μετὰ τὴ βόμβα τῆς Χιροσίμα καὶ οἱ νεότεροι λίγο πρὶν ἀπὸ τὴ δολοφονία τοῦ προέδρου Τζὸν Κένεντι.
Αὐτὴ τὴ στιγμὴ εἴμαστε τὸ κατεστημένο. Ἐλέγχουμε τὴν πολιτική, τὶς τέχνες, τὰ γράμματα, τὰ ΜΜΕ καὶ τὶς ὑψηλὲς θέσεις σὲ ἐπιχειρήσεις καὶ βιομηχανίες. Ἕνας ἀπὸ μᾶς εἶναι πρόεδρος τῆς Ἀμερικῆς, κάποιοι εἶναι μεγιστάνες τοῦ πλούτου, ἄλλοι προικισμένοι καλλιτέχνες, ἄλλοι διάσημοι σκηνοθέτες καὶ στὰρ τοῦ Χόλιγουντ, ἄλλοι βαρόνοι τῶν media καὶ ἄλλοι φιλόδοξοι πολιτικοί. Οἱ περισσότεροι εἴμαστε αὐτὸ ποὺ λένε συνηθισμένοι ἄνθρωποι ὅλων τῶν τάξεων καὶ ὅλων τῶν εἰσοδημάτων. Δὲν εἴμαστε πλέον νέοι ἀλλὰ καὶ δὲν εἴμαστε ἀκόμη γέροι. Ὅταν ξαπλώνουμε τὸ βράδυ γιὰ νὰ κοιμηθοῦμε μᾶς ἀρέσει νὰ σκεφτόμαστε πὼς δὲν τὰ καταφέραμε καὶ ἄσχημα. Ἀλλὰ τὰ πάντα γύρω μας μᾶς λένε πὼς τὰ ἔχουμε κάνει θάλασσα. Καὶ ἂν θέλουμε νὰ εἴμαστε εἰλικρινεῖς, πρέπει νὰ τὸ παραδεχτοῦμε: ἡ γενιὰ μας εἶναι μία ἀποτυχημένη γενιά, ποὺ τὸ μόνο ποὺ ἔχει νὰ ἐπιδείξει εἶναι ἡ μετριότητα, ὁ ἐγωισμὸς καὶ ἡ ὑποκρισία!
Στὴν ταινία «Ὁ Τρίτος Ἄνθρωπος» ὁ χαρακτήρας τὸν ὁποῖο ὑποδυόταν ὁ Ὀρσον Γουὲλς ἔλεγε σὲ κάποια στιγμή:
«Οἱ Ἰταλοί, στὰ 30 χρόνια ποὺ κράτησε τὸ καθεστὼς τῶν Βοργία μπορεῖ νὰ εἶχαν νὰ ἀντιμετωπίσουν τὸν πόλεμο, τὸν τρόμο, τὶς δολοφονίες καὶ τὶς σφαγὲς ἀλλὰ ἔβγαλαν ἐπίσης τὸν Μιχαὴλ Ἄγγελο, τὸν Λεονάρντο ντὰ Βίντσι καὶ τὴν Ἀναγέννηση. Οἱ Ἐλβετοὶ μέσα σὲ 500 χρόνια εἰρήνης καὶ δημοκρατίας τὸ μόνο ποὺ ἔβγαλαν ἦταν τὰ ρολόγια - κούκους». Κάτι ἀνάλογο θὰ μποροῦσε νὰ σκεφθεῖ κανεὶς καὶ γιὰ τὴ γενιὰ τῶν babyboomers. Μπορεῖ νὰ μὴν ἦταν 500 χρόνια ἀλλὰ σὲ πέντε δεκαετίες εἰρήνης, δημοκρατίας καὶ ἀφθονίας αὐτὴ ἡ γενιὰ δὲν ἔβγαλε παρὰ μόνο ἀνθρώπους - κούκους.
Ἡ προηγούμενη γενιά, τὰ παιδιὰ τοῦ πολέμου, εἶχαν νὰ ἀντιμετωπίσουν τὴ φρίκη, τὴν πείνα καὶ τὴν ἀνέχεια καὶ παρ' ὂλ' αὐτὰ κατάφεραν ὄχι μόνο νὰ μᾶς μεγαλώσουν χωρὶς νὰ μᾶς λείπουν πολλὰ πράγματα ἀλλὰ ταυτόχρονα νὰ βελτιώσουν, στὸ μέτρο τῶν δυνατοτήτων τους, τὸ ἐπίπεδό τῆς χώρας καθὼς ἐπίσης καὶ νὰ ἐγκαθιδρύσουν καθεστὼς σχετικῆς δημοκρατίας. Καὶ κυρίως προσπάθησαν νὰ μᾶς πείσουν πὼς ὑπάρχει ἕνα καλύτερο αὔριο καὶ πὼς ἀξίζει νὰ παλέψεις γι' αὐτό.
Οἱ ἀναμετρήσεις μὲ τὴ ζωὴ
Ἐμεῖς, ἂν ἑξαιρέσουμε τὸν Μάη τοῦ '68, τὸ κίνημα ἐνάντια στὸν Πόλεμο τοῦ Βιετνὰμ καί, ὅσον ἀφορᾶ τὰ δικά μας, τὸ Πολυτεχνεῖο, ποὺ ἦταν καὶ οἱ τελευταῖες μας ἀναμετρήσεις μὲ τὴ ζωή, κατορθώσαμε μέσα σὲ λίγα μόνο χρόνια ποὺ εἴμαστε στὰ πράγματα νὰ ἀναιρέσουμε μιά γιὰ πάντα τὰ ἰδανικὰ τῶν γονιῶν μας καὶ νὰ τὰ ἀντικαταστήσουμε μὲ «τὸν νόμο τῆς ζούγκλας».
Καὶ μὴν ξεχνᾶμε πὼς δὲν μᾶς ἀνάγκασαν στὴ μετάλλαξη αὐτὴ οἱ δυσκολίες τῆς ζωῆς ἀλλὰ ἀντίθετα οἱ εὐκολίες της. Εἴμαστε ἡ γενιὰ ἡ χωρὶς ὅραμα, ἡ γενιὰ τῶν εὐνοημένων.
Δὲν εἶμαι ρομαντικός. Γνωρίζω πὼς ὁ κόσμος ἀνέκαθεν ἦταν μία «ζούγκλα», ἕνα πρωτόγονο οἰκοσύστημα μέσα στὸ ὁποῖο ἐπιβιώνει ὁ πιὸ δυνατὸς ἀλλὰ ὡς χθὲς αὐτὴ ἡ γνώση ἦταν κάτι ποὺ μᾶς ἔκανε ἐλαφρὰ νὰ ντρεπόμαστε, γιατί δὲν μᾶς ἄρεσε νὰ ἀνακαλύπτουμε πόσα λίγα χρόνια εἶχαν περάσει ἀπὸ τότε ποὺ οἱ ἄνθρωποι εἶχαν οὐρὰ καὶ ζοῦσαν στὰ δέντρα. Σήμερα ἡ ψευδαίσθηση πὼς οἱ κοινωνίες τῶν ἀνθρώπων θὰ μποροῦσε νὰ ἦταν κάτι καλύτερο ἀπὸ ρωμαϊκὲς ἀρένες ἔχει χαθεῖ γιὰ πάντα καὶ ὁ νόμος τῆς ζούγκλας εἶναι ὁ ἀπόλυτος νόμος.
Εἴμαστε μία γενιὰ κακομαθημένη. Σὰν παιδιὰ ποὺ δὲν τοὺς ἀρνήθηκαν ποτὲ τίποτε, μπήκαμε μέσα σὲ ἕναν κόσμο γεμάτο παιχνίδια καὶ ἀντὶ νὰ παίξουμε μὲ αὐτὰ ἀρχίσαμε νὰ τὰ καταστρέφουμε ἕνα ἕνα. Τὸ νὰ εἶναι μία γενιὰ κακομαθημένη δὲν σημαίνει νὰ εἶναι εὔπορη ἢ εὐνοημένη ἢ προστατευμένη ἀπὸ τὶς δυσκολίες τῆς ζωῆς. Σημαίνει νὰ εἶναι εὔπορη, εὐνοημένη καὶ προστατευμένη ἀπὸ τὶς δυσκολίες τῆς ζωῆς καὶ νὰ μὴν τὸ ξέρει. Ἡ μετὰ τὸ '45 γενιὰ ὑπῆρξε, ὡς πρόσφατα, ἀπαλλαγμένη ἀπὸ τὸν φόβο τῶν ἀνίατων ἀσθενειῶν ἢ τῆς μαζικῆς ἀνεργίας. Λίγο - πολὺ μεγάλωσε μὲ τὴν αἴσθηση πὼς εὔκολα μπορεῖ κανεὶς νὰ διαχωρίσει τὸ σὲξ ἀπὸ τὴν ἀναπαραγωγὴ καὶ εἶναι ἡ πρώτη γενιὰ στὴν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας ποὺ μεγάλωσε μὲ τὴν αἴσθηση αὐτή. Μὲ πολὺ λίγα χρήματα εἶχε στὴ διάθεσή της τὰ μεγαλύτερα βιβλία ποὺ γράφτηκαν ποτέ. Ἡ δωρεὰν ἐκπαίδευση ἦταν δικαίωμα, ὄχι προνόμιο. Καὶ ὅμως, ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ὁ πρῶτος babyboomer ἄρχισε νὰ γκρινιάζει ἡ γκρίνια δὲν σταμάτησε ποτέ. Τὸ μόνο ποὺ κάνουμε καλὰ ὡς γενιὰ εἶναι νὰ γκρινιάζουμε γιὰ τὰ πάντα, χωρὶς οὔτε μία στιγμὴ νὰ εἴμαστε διατεθειμένοι νὰ κάνουμε κάτι γι' αὐτά.
Τὸ 1941 κυκλοφόρησε τὸ βιβλίο «Τί κυνηγάει τὸν Σάμι», τοῦ Μπὰντ Σοῦλμπεργκ. Ἦταν τὸ πορτρέτο τοῦ Σάμι Γκλίκ, ἑνὸς ἡμιμαθοῦς καὶ φιλόδοξου ἀνθρώπου, ποὺ ξεκινάει ἀπὸ κλητήρας γιὰ νὰ γίνει μεγιστάνας τοῦ Χόλιγουντ, μὲ μοναδικὰ ὄπλα τὸ ἀδίστακτο τοῦ χαρακτῆρα του καὶ τὸ πρωτόγονο τῶν ἐνστίκτων του. Σκοπὸς τοῦ συγγραφέα ἦταν νὰ σκιαγραφήσει ἕναν ἀποτρόπαιο ἀνθρώπινο χαρακτήρα, ἕναν χαρακτήρα ποὺ δὲν διστάζει νὰ προδώσει τὰ πάντα ἢ νὰ πατήσει ἐπὶ πτωμάτων προκειμένου νὰ ἐπιτύχει. Ἤθελε, ὅπως γράφει ὁ ἴδιος, «νὰ περιγράψω ἕνα ἀνθρώπινο μοντέλο πρὸς ἀποφυγήν». Τὴ δεκαετία τοῦ '80 ὁ Σοῦλμπεργκ ἄρχισε νὰ παίρνει διάφορα γράμματα, ἀπὸ νεαροὺς κυρίως ἀνθρώπους, στὰ ὁποῖα τὸν εὐχαριστοῦσαν γιατί στὸν Σάμι εἶχαν ἐπιτέλους ἀνακαλύψει τὸν ἀγαπημένο τους ἥρωα.
Εἴμαστε ἡ γενιὰ ποὺ τὰ ἔκανε ὅλα καὶ τὰ ἀπέρριψε ὅλα χωρὶς πραγματικὰ νὰ ἀγαπήσει τίποτε: στὰ 60ς ἔκανε τὴ σεξουαλικὴ ἐπανάσταση καὶ πειραματιζόταν μὲ τὸ LSD κάτω ἀπὸ τὶς ὁδηγίες τοῦ Τίμοθι Λίρι. Στὰ 70ς ἀνακάλυπτε τὶς μακρινὲς Ἰνδίες, τὶς ἀνατολίτικες φιλοσοφίες καὶ τὴν ἡρωίνη. Στὰ 80ς ἀποφάσιζε πὼς ὅλα αὐτὰ εἶναι βλακεῖες, πὼς τὸ μόνο ποὺ μετράει εἶναι τὸ χρῶμα τῆς πιστωτικῆς σου κάρτας καὶ ὁ πνευματικὸς αὐνανισμὸς τῆς κοκαΐνης. Καὶ στὰ 90ς τραμπαλίζει ἀνάμεσα στοὺς κρυστάλλους, στὶς χαρτορίχτρες, στὴν ἔκσταση καὶ στὸ ἀσφαλὲς σέξ. Καὶ τί βγῆκε ἀπὸ ὅλα αὐτά; Οἱ πιστοὶ τοῦ Prosac, μὲ τὰ καλογυμνασμένα σώματα καὶ τὰ ἄδεια μάτια. Ἡ γενιὰ μὲ τὰ ἀνθρωπόμορφα ζόμπι χωρὶς ψυχή, χωρὶς συναισθήματα, χωρὶς αἴσθηση εὐθύνης, χωρὶς οἶκτο, χωρὶς ἀντιδράσεις. Μία ὁλόκληρη γενιὰ ποὺ ναρκωμένη ἀπὸ τὸν εὐδαιμονισμὸ τῆς κατανάλωσης, προσπαθεῖ νὰ ἀνακαλύψει τὸ δικό της σημεῖο G.
Τί ἀπέγινε ἀλήθεια ἡ ἐπανάσταση; Τὴν ξεχάσαμε ἐντελῶς. Ἀφεθήκαμε χωρὶς ἀντίσταση στὴ νέα ὁλοκληρωτικὴ ἐξουσία τῆς κατανάλωσης, ποὺ μὲ τὴν ψευτοανοχή της, σὰν τεράστια ἀμοιβάδα, ἀποδέχεται καὶ ἀφομοιώνει ὅλες τὶς ἐναντίον της ἀντιδράσεις, ἀντιρρήσεις καὶ ἐπαναστάσεις. Ἔτσι καὶ ἐμεῖς κάναμε ἐπανάσταση τὴν ἀποδοχή. Ἀποδεχόμαστε τὰ πάντα γύρω μας χωρὶς νὰ κάνουμε τίποτε γιὰ νὰ σταματήσουμε ἢ νὰ ἀλλάξουμε τὴ ροὴ τῶν πραγμάτων. Μᾶς λένε πὼς ὁ πλανήτης χάνεται καὶ τὸ μόνο ποὺ μᾶς νοιάζει εἶναι πότε θὰ ξεπληρώσουμε τὸ καινούριο αὐτοκίνητο. Μᾶς λένε πὼς τὸ τέλος τοῦ κόσμου ἔρχεται καὶ ἐμεῖς σκεφτόμαστε μόνο τί θὰ φορέσουμε γιὰ νὰ τὸ ὑποδεχθοῦμε. Μᾶς λένε πὼς ὁ μισὸς κόσμος πεινάει καὶ ἐμεῖς διαλέγουμε light προϊόντα ἀπὸ τὰ ράφια τῶν σουπερμάρκετ. Μᾶς λένε πὼς τὸ σύστημα εἶναι διεφθαρμένο καὶ τὸ μόνο ποὺ μᾶς ἀπασχολεῖ εἶναι πότε θὰ ἐνταχθοῦμε σὲ αὐτὸ καὶ ὄχι βέβαια γιὰ νὰ τὸ καταρρίψουμε ἐκ τῶν ἔσω. Οἱ μόνοι ποὺ θυμοῦνται τὴν ἐπανάσταση εἶναι τὰ ΜΜΕ, ποὺ κάνουν ἀφιερώματα στὸν Μάη τοῦ '68 καὶ ἡ τρομοκρατικὴ ὀργάνωση Κόκκινος Στρατὸς ποὺ ἀνακοίνωσε πρόσφατα τὴ διάλυσή της. Ἀκόμη καὶ οἱ τρομοκράτες τῆς γενιᾶς αὐτῆς παραδέχονται τὴν ἀποτυχία τους.
Ἀποτύχαμε νὰ πείσουμε τοὺς ἑαυτούς μας πὼς ἀξίζει νὰ παλέψουμε καὶ νὰ ἀγωνιστοῦμε γιὰ κάποιο ἰδανικὸ πέρα ἀπὸ τὶς παγκόσμιες εἰσπράξεις τῆς ταινίας «Τιτανικὸς» καὶ αὐτὴ τὴν ἀποτυχία τὴν περάσαμε γενετικὰ στὰ παιδιά μας ποὺ ἂν ὁ Φρόιντ εἶναι σωστός, θὰ εἶναι ἡ πρώτη γενιὰ ποὺ δὲν θὰ ἐνηλικιωθεῖ ποτέ, μία καὶ δὲν ἔχει κανένα πατρικὸ ἢ μητρικὸ πρότυπο γιὰ νὰ καταρρίψει.
Ἡ ἐξουσία τοῦ ἐργοδότη
Μέσα στὰ χαρακώματα τῆς οἰκογένειας - πυρήνα, (μαμὰ - μπαμπὰς - παιδί), ὅπου ἔχουμε περιχαρακωθεῖ μετὰ τὴ διάλυση τῆς εὐρύτερης οἰκογένειας (παπποῦδες, γιαγιάδες, θεῖοι, ἐξαδέλφια), ἡ ἐξουσία δὲν εἶναι πιὰ στὰ χέρια τοῦ πατέρα καὶ τῆς μητέρας, ἀλλὰ στὰ χέρια τοῦ ἐργοδότη ποὺ τοὺς ἀπασχολεῖ. Κανένα παιδὶ σήμερα δὲν θέλει νὰ μοιάσει στὸν πατέρα του, ὅλα θέλουν νὰ μοιάσουν στὸ ἀφεντικό του.
Μᾶς εἶναι ἄγνωστες οἱ ἔννοιες τῆς ἀντίστασης, τῆς συμμετοχῆς καὶ τῆς θυσίας. Στὸ μόνο ποὺ ἀντιστεκόμαστε εἶναι ἡ συνειδητοποίηση, στὸ μόνο ὅπου συμμετέχουμε εἶναι ἡ κατανάλωση καὶ οἱ μόνες θυσίες ποὺ κάνουμε ἀφοροῦν ἀποκλειστικὰ τὸν οἰκονομικό μας προϋπολογισμό. Δημιουργήσαμε ἕνα κοινωνικὸ μοντέλο στὸ ὁποῖο ὅλα μᾶς ὠθοῦν νὰ προσπαθήσουμε νὰ γίνουμε πλουσιότεροι καὶ τίποτε δὲν μᾶς σπρώχνει νὰ γίνουμε λίγο καλύτεροι. Λατρεύουμε τὸν Μαμμωνά, τὴ Μαντόνα καὶ ἄλλα εἴδωλα φτιαγμένα ἀπὸ χρυσάφι. Δὲν ἔχει σημασία ἂν εἴμαστε καλοὶ ἡ κακοί, σημασία ἔχει τί αὐτοκὶνητο ὁδηγοῦμε. Παλιότερα εἴχαμε ἀξίες, σήμερα ἔχουμε ἀγαθά. Δὲν μᾶς νοιάζει πὼς ὅλοι θὰ πᾶμε στὴν κόλαση. Τὸ μόνο ποὺ κοιτᾶμε εἶναι πὼς μερικοὶ ἀπὸ μᾶς ταξιδεύουν γιὰ κεῖ μὲ ἀκριβὰ αὐτοκίνητα. Σὰν τὰ σκυλιὰ τοῦ Παβλὸφ τρέχουν τὰ σάλια μας κάθε φορά ποὺ βλέπουμε κάτι ποὺ δὲν ἔχουμε, κάθε φορά ποὺ ἡ ἡμίγυμνη γκόμενα ἢ ὁ σέξι τύπος στὴν τηλεόραση μᾶς προτείνει νὰ ἀγοράσουμε κάτι ποὺ δὲν χρειαζόμαστε. Δὲν ἀγοράζουμε πλέον πράγματα ἐπειδὴ τὰ ἔχουμε ἀνάγκη ἀλλὰ ἐπειδὴ ἀκόμη δὲν τὰ ἔχουμε ἀποκτήσει.
Φτιάξαμε ἕναν κόσμο γεμάτο καταναλωτικὰ ρομπὸτ καὶ ἐγωπαθεῖς ἡμιάγριους ποὺ ψάχνουν γιὰ ἐπιβεβαίωση στὰ πιὸ λάθος μέρη. Ταυτίσαμε τὴν ὁλοκλήρωση μὲ τὴν ἐπιτυχία. Πήραμε πολὺ στὰ σοβαρὰ τὸ δόγμα Μονρόε, τὴν ἐξυπνακίστικη ἀτάκα ποὺ ἀποδίδουν στὴ Μέριλιν: «Εἶναι καλύτερα νὰ κλαῖς μέσα σὲ μία λιμουζίνα παρὰ νὰ κλαῖς στὸ τρόλεϊ». Ἐπικεντρώσαμε τὴν ὕπαρξή μας στὴ λιμουζίνα καὶ ξεχάσαμε νὰ κλαῖμε. Μεταλλάξαμε τὶς ἔννοιες πνευματικὴ πρόοδος, ἠθικὴ ὁλοκλήρωση καὶ κοινωνικὴ πρόνοια καὶ τὶς ἀντικαταστήσαμε μὲ ἔννοιες ὅπως πληθωρισμός, οἰκονομικὴ ἀνάκαμψη καὶ ἰδιωτικὴ πρωτοβουλία.
Ἡ μόνη πραγματικὰ ἐπιτυχημένη ἐπανάσταση τῆς γενιας μᾶς ἦταν ἡ ἀπελευθέρωση τῶν γυναικῶν ἀλλά, ὅπως λέει καὶ ὁ Νόρμαν Μέιλερ, «θὰ ἔπρεπε νὰ ἀναρωτηθοῦμε γιὰ ποιὸν λόγο πέτυχε ἡ ἐπανάσταση αὐτή. Γιὰ ἕναν πολὺ καλὸ λόγο. Γιατί ἦταν τέλεια γιὰ τὰ συμφέροντα τῆς ἑταιρείας... Μπαίνεις μέσα στὸ ἀεροπλάνο ἀπὸ τὴ Βοστώνη στὴν Νέα Ὑόρκη καὶ τί βλέπεις; Γυναῖκες καὶ καλοραμμένα ταγὲρ ποὺ κουβαλᾶνε τὰ φορητά τους κομπιοῦτερ, μοιάζουν μὲ θηλυκὰ ἀντίτυπα ἀντρῶν, ἐργάζονται γιὰ τὴν ἑταιρεία καὶ εἶναι περήφανες γι' αὐτό. Καὶ ἐκεῖ ποὺ παλιότερα οἱ ἄντρες αἰσθάνονταν ἕνα μικρὸ αἴσθημα ντροπῆς γιατί καταλάβαιναν πὼς δουλεύοντας γιὰ τὴν ἑταιρεία κάτι μέσα τους πέθαινε, οἱ γυναῖκες αἰσθάνονται ὑπερηφάνεια γιατί ἔχουν ἀντικαταστήσει τὴν ἑταιρεία μὲ τὴν οἰκογένεια».
Ἡ βόμβα τῆς Χιροσίμα καὶ ἡ δολοφονία τοῦ Κένεντι δὲν εἶναι τυχαῖα ὁρόσημα. Εἶναι δύο σημεῖα στὸν χωροχρόνο στὰ ὁποῖα οἱ ἄνθρωποι ποτίστηκαν μὲ δύο γενναῖες μεγαδόσεις καθαροῦ, ἁγνοῦ κυνισμοῦ. Ἡ ρήψη τῆς ἀτομικῆς βόμβας ἦταν ἡ ἐπίγνωση πὼς στὸν ὁρίζοντα τῆς realpolitic ἀνέτειλε μία νέα ὑπερυπερδύναμη, ἡ Ἀμερική, ποὺ εἶχε στὰ χέρια της ἀποκαλυπτικὰ ὄπλα καὶ δὲν θὰ δίσταζε νὰ τὰ χρησιμοποιήσει. Ἡ βόμβα στὴ Χιροσίμα ἦταν ἐπίσης ἡ ἀπόδειξη πὼς οἱ Ἀμερικανοὶ δὲν εἶχαν ἀνάγκη πλέον τοὺς Ρώσους γιὰ νὰ κάνουν στάχτη τὴν Ἰαπωνία καὶ ἄρχισαν νὰ ὑποχωροῦν στὰ ὅσα εἶχαν συμφωνήσει στὴ Γιάλτα μὲ τὸν Στάλιν, ἰδιαίτερα σὲ ὅ,τι ἀφοροῦσε τὶς ἀποζημιώσεις τῆς Γερμανίας πρὸς τοὺς Ρώσους. Ὅπως γράφει καὶ ὁ Γκὸρ Βιντάλ: «Ἀπὸ τὸν Μάιο τοῦ 1946 ἀρχίσαμε (σ.σ.: οἱ Ἀμερικανοὶ) νὰ ἐπανοπλίζουμε τὴν Γερμανία. Ὁ Στάλιν τρελάθηκε ἀπὸ αὐτὴ τὴν προδοσία. Ὁ Ψυχρὸς Πόλεμος εἶχε ἀρχίσει».
Ἡ δολοφονία τοῦ προέδρου Κένεντι μᾶς ἀποκάλυψε τὴν οὐσιαστικὴ μεταφορὰ τῆς ἐξουσίας ἀπὸ τὴν παραδοσιακὴ πολιτικὴ σὲ κάτι ἄλλο, ἀπροσδιόριστο καὶ ζοφερό, ποὺ ἐκείνη τὴν ἐποχὴ ἀποκαλοῦσαν «σκοτεινὰ συμφέροντα». Ὕστερα ἀπὸ αὐτὸ καταλάβαμε πὼς τὸ παιχνίδι δὲν τὸ ἔπαιζαν πλέον οἱ πολιτικοὶ ἀλλὰ κάποιοι ἄλλοι, ποὺ βρίσκονταν πίσω ἀπὸ αὐτούς. Ἦταν δύο ψυχρολουσίες ποὺ εἶχαν ἀποτέλεσμα νὰ κάνουν τὸν κυνισμὸ παντιέρα μίας ὁλόκληρης ἐποχῆς.
Ἡ τηλεόραση ἐπίσης ἔπαιξε καταλυτικὸ ρόλο στὴ διαμόρφωση τῶν babyboomers. Εἴμαστε τὰ πρῶτα παιδιὰ τῆς τηλεόρασης ἤ, γιὰ νὰ εἴμαστε ἀκριβεῖς, τὰ πρῶτα ἐγγόνια της. Ἡ τηλεόραση ἔχει πλέον γίνει ἡ γιαγιὰ ποὺ ὅλα τὰ γνωρίζει, ὅλα τὰ ἀποκαλύπτει καὶ ὅλα τὰ μεταδίδει σὲ ἀπευθείας μετάδοση. Γιὰ τὴ γενιὰ ὕστερα ἀπὸ μᾶς ἡ τηλεόραση ἔχει γίνει ἡ μητέρα καὶ ἡ νταντά. Τὰ πρόσφατα περιστατικὰ βίας στὰ ἀμερικανικὰ σχολεῖα ἀποδεικνύουν πὼς στὶς ἀμερικανικὲς μεγαλουπόλεις κυκλοφορεῖ ἕνα νέο εἶδος ἁρπακτικοῦ, πιτσιρίκια ποὺ ἔχουν μεγαλώσει μὲ τὴν τηλεόραση νὰ βομβαρδίζει τὰ πιὸ εὐαίσθητα χρόνια τους, τὴν ἡλικία πρὶν ἀπὸ τὰ ἑπτά, στὴν ὁποία ὁ ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ ἀκόμη νὰ ξεχωρίσει τὴ διαφορὰ ἀνάμεσα στὴν πραγματικότητα καὶ στὴν ἀναπαράσταση τῆς πραγματικότητας. Αὐτὰ τὰ παιδιὰ μεγαλώνουν μὲ τὴν αἴσθηση πὼς ὁ κόσμος ἐκεῖ ἔξω εἶναι ὁ κόσμος ποὺ δείχνει ἡ τηλεόραση καὶ ἔτσι ὅταν βγαίνουν σὲ αὐτὸν κάνουν αὐτὰ ποὺ ἔχουν δεῖ: κλέβουν, ληστεύουν, σκοτώνουν, πυρπολοῦν, κυνηγοῦν καὶ ξυλοκοποῦν ὁτιδήποτε κινεῖται.
Ἡ ἐπιμονή μου στὴν ἀμερικανικὴ πραγματικότητα δὲν εἶναι τυχαία. Ἂν θὲς νὰ δεῖς τί σοῦ ἐπιφυλλάσει τὸ μέλλον, δὲν χρειάζεται παρὰ νὰ ρίξεις μία ματιὰ σὲ αὐτὸν ποὺ ἔφθασε ἐκεῖ πρὶν ἀπὸ σένα. Ἐξάλλου ὅλοι ἔχουμε λίγο - πολὺ ἀφεθεῖ στὸ Ἀμερικανικὸ Ὄνειρο, ἀπὸ τὸ ὁποῖο θὰ ξυπνήσουμε μία μέρα οὐρλιάζοντας. Δὲν εἴμαστε ἐμεῖς πού ἀγοράζουμε στὰ παιδιὰ μας λαμπάδες Power Ranger γιὰ νὰ πᾶνε στὴν Ἀνάσταση; Δὲν εἶναι ἡ Ἀμερικὴ κάτω ἀπὸ τὴν ἡγεσία ἑνὸς babyboomer προέδρου, τοῦ Μπὶλ Κλίντον, πού ἀρνήθηκε νὰ ὑπογράψει τὴ συμφωνία γιὰ τὴ μείωση τῶν βιομηχανικῶν ρύπων, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ καταρρεύσει ἡ πρόσφατη σύνοδος γιὰ τὸ περιβάλλον στὸ Κιότο; Δὲν εἴμαστε ἐμεῖς πού ἀνησυχοῦμε γιὰ τὸ περιβάλλον τοῦ πλανήτη μας; Δὲν εἴμαστε ἐμεῖς αὐτοὶ ποὺ ρυπάναμε καὶ συνεχίζουμε νὰ ρυπαίνουμε καὶ νὰ καταστρέφουμε τὸ περιβάλλον αὐτὸ ὅσο ποτὲ κανένας ἄλλος στὴν Ἱστορία;
Ἂς σταθοῦμε γιὰ λίγο στὸν Μπὶλ Κλίντον, τὴν ἐπιτομὴ τῶν babyboomers. Τί εἶναι ἀκριβῶς ὁ Κλίντον; Εἶναι ἕνας πρόεδρος ποὺ ρούφηξε ἀλλὰ δὲν εἰσέπνευσε (μαριχουάνα), ἕνας πολιτικὸς ποὺ προσπάθησε ἀλλὰ δὲν τὰ κατάφερε (νὰ ἀναμορφώσει τὸ ἐθνικὸ σύστημα ὑγείας), ἕνας ἄντρας ποὺ κατηγορήθηκε ἀλλὰ δὲν ἁμάρτησε (Πόλα Τζόουνς), ἕνας πλανητάρχης ποὺ ἀπείλησε ἀλλὰ δὲν μπόρεσε νὰ φοβίσει τὸν ἐχθρό του (Ἰράκ). Κλασικὸ παράδειγμα ἀνθρώπου μὲ φουσκωμένο ἐγὼ καὶ ἀδύναμη ταυτότητα.
Ἡ πολιτιστικὴ κλωνοποίηση
Ἡ νευρωτικὴ κατανάλωση στὴν ὁποία ἔχουμε ἀφεθεῖ ἔχει ἀποτέλεσμα τὴν ἐξομοίωση τῶν πάντων. Ἡ κλωνοποίηση τῶν ἀνθρώπων σὲ πολιτιστικὸ ἐπίπεδο ἔχει ἀρχίσει ἐδῶ καὶ καιρό. Ὅσοι τρομάζουν μὲ τὰ τελευταία ἐπιτεύγματα τῆς γενετικῆς, ποὺ ὑπόσχονται νὰ κάνουν πραγματικότητα τὶς ἐφιαλτικὲς προφητεῖες τοῦ Ὀργουελ, δὲν ἔχουν παρὰ νὰ ρίξουν μία ματιὰ γύρω τους. Θὰ διαπιστώσουν τότε πὼς δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ μᾶς φοβίζει ἕνα μέλλον μὲ ὅμοιους ἀνθρώπους, τὴ στιγμὴ ποὺ μᾶς ἀφήνει ἀδιάφορους τὸ παρὸν ποὺ εἶναι γεμάτο ὁλόιδιους ἀνθρώπους. Ἀνθρώπους ποὺ μπορεῖ νὰ μὴν ἔχουν τὰ ἴδια χαρακτηριστικὰ ἀλλὰ φοροῦν τὰ ἴδια ροῦχα, ἔχουν τὶς ἴδιες ἀξίες, ἀκοῦν τὴν ἴδια μουσική, βλέπουν τὶς ἴδιες ταινίες, ἔχουν τὰ ἴδια ὄνειρα, θαυμάζουν τοὺς ἴδιους ἥρωες, ἀφομοιώνουν τὶς ἴδιες ἄχρηστες πληροφορίες καὶ καταναλώνουν τὰ ἴδια ἄχρηστα ἀγαθά.
Ἀνθρώπους ποὺ ὁ ἕνας μετὰ τὸν ἄλλον πετοῦν τὶς προσωπικὲς ἀποσκευὲς τῆς ἰδιαίτερης κουλτούρας καὶ τῆς πολιτιστικῆς ταυτότητας καὶ τρέχουν νὰ προλάβουν καὶ αὐτοὶ τὸ τρένο τῆς προόδου καὶ τῆς ἀνάπτυξης. Τὸ τρένο ποὺ θὰ τοὺς ὁδηγήσει μία ὥρα ἀρχύτερα στὴ Νιρβάνα τῶν Σουπεμάρκετ, στὸ τρένο τῆς μεγάλης ἀποφυγῆς.
Μέσα στὸ τρένο αὐτὸ ἄλλοι ἀπολαμβάνουν τὴν πολυτέλεια τοῦ VIP Room, ἄλλοι τὴν ἄνεση τῆς πρώτης θέσης, ἄλλοι τὴ μικροαστικὴ θαλπωρὴ τῆς δεύτερης καὶ ἄλλοι στριμώχνονται στὰ βρώμικα κουπὲ τῆς τρίτης, παρέα μὲ τοὺς λαθρομετανάστες. Πάντως σὲ ὁλόκληρο τὸ τρένο ἀόρατα μεγάφωνα μεταδίδουν τὶς τελευταῖες κραυγὲς τῶν Spice Girls, τεράστιες γιγαντοοθόνες προβάλλουν τὸν «Τιτανικὸ» καὶ σὲ κάθε βαγόνι πανομοιότυπα φαστφουντάδικα πουλοῦν πανομοιότυπα χάμπουργκερ.
Σιγὰ σιγὰ οἱ καλωδιωμένοι ἐπιβάτες ἀρχίζουν καὶ χάνουν τὰ ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Ὅταν εἶναι μόνοι σιγοψιθυρίζουν τοὺς ἴδιους σκοπούς, ὅταν κλείνουν τὰ μάτια κάνουν τὰ ἴδια ὄνειρα καὶ ὅταν πέφτουν σὲ κατάθλιψη εἶναι γιατί ἀπέτυχαν στὸ ἴδιο μοντέλο - πρότυπο. Ὅταν βγαίνουν ἀπὸ τὸ τρένο, εἶναι ὅλοι ἴδιοι.
Ἀκόμη καὶ τὰ χαρακτηριστικά τοῦ φύλου μας ἔχουν ἀρχίσει νὰ ἐκφυλίζονται. Ἡ τελευταία μόδα ποὺ θέλει τὰ ἀγόρια νὰ μοιάζουν μὲ κορίτσια καὶ τὰ κορίτσια μὲ ἀγόρια δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνα trend, ἕνας συρμός. Πίσω ἀπὸ τὸ ἀνδρόγυνο look κρύβεται ἡ προσπάθεια ἐξομοίωσης τῆς καταναλωτικῆς μάζας, προκειμένου ὅσο τὸ δυνατὸν περισσότεροι ἄνθρωποι νὰ ἀγοράζουν τὸ ἴδιο προϊόν.
Πρὶν ἀπὸ σχεδὸν 100 χρόνια ὁ Νίτσε μὲ τὴ φιλοσοφική του δήλωση «Ὁ Θεὸς πέθανε» εἶχε προβλέψει καὶ περιγράψει μὲ κρυστάλλινη διαύγεια καὶ μὲ τρεῖς μόνο λέξεις αὐτὸ ποὺ βιώνει σήμερα ἡ γενιὰ τῶν babyboomers μέσα στὸ εὐρύτερο πλαίσιο τῶν ἀναπτυγμένων καὶ ὑπὸ ἀνάπτυξιν κοινωνιῶν, δυτικοῦ τύπου. Μία ματιὰ γύρω μας ἀρκεῖ γιὰ νὰ ἀντιληφθοῦμε πὼς στὸν κόσμο ποὺ διαμορφώσαμε ὁ Θεὸς ἔχει πεθάνει, τουλάχιστον μέσα στὴ συνείδηση καὶ στὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων. Ἀπὸ τὸ 1973 ἤδη ὁ Παζολίνι ἔγραφε: «Τὸ σύγχρονο μοντέλο τοῦ Νέου Ἄντρα καὶ τῆς Νέας Γυναίκας, ποὺ τόσο ἀθόρυβα καὶ τόσο ἀπόλυτά μᾶς ἐπιβάλλει ἡ "φιλελεύθερη" ἐξουσία τῆς ἰδιωτικῆς πρωτοβουλίας καὶ ἐμεῖς τόσο ἀπόλυτα ἔχουμε ἀποδεχθεῖ, δὲν ἐμπεριέχει κανένα ἀνθρωπιστικό, ἰδεολογικό, πνευματικὸ καὶ κατ' ἐπέκτασιν θρησκευτικὸ στοιχεῖο».
Οἱ κρύσταλλοι καὶ οἱ χαρτορίχτρες, οἱ πιστοί τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἡλίου ποὺ δηλητηριάζουν τὸ μετρὸ τοῦ Τόκυο, ἡ Μαντόνα ποὺ μελετάει τὴν Καββάλα, οἱ αὐτόχειρες ποὺ πᾶνε νὰ συναντήσουν τοὺς ἐξωγήινους, ὁ Τὸμ Κρούζ, οἱ σατανιστὲς καὶ οἱ σαϊεντολόγοι δὲν ἐκφράζουν παρὰ τὸν θάνατο τοῦ Θεοῦ. Ὅταν οἱ ἄνθρωποι δὲν πιστεύουν σὲ Αὐτόν, θὰ πιστέψουν σὲ ὁτιδήποτε. Ἔστω καὶ ἂν αὐτὸ εἶναι ἕνας τυφλὸς παρανοϊκὸς ποὺ τοὺς λέει πὼς ἡ σωτηρία εἶναι νὰ χτυπήσουν τὸ μετρὸ μὲ δηλητηριώδη ἀέρια.
Βλέπω τοὺς συμβιβασμένους τῆς γενιᾶς τῆς μεγάλης ἀνατριχίλας, δεμένους μὲ τὶς ζῶνες, προστατευμένους ἀπὸ τοὺς ἀερόσακους, νὰ τρέχουν μὲ τὰ καινούρια τους ἁμάξια βρίζοντας ἀλλήλους καὶ θέλω νὰ τοὺς φωνάξω: Μὰ γιατί τρέχετε; Γιὰ νὰ προλάβετε τὸ ἑπόμενο ραντεβοὺ μὲ τὸν ψυχαναλυτή σας; Γιατί προστατεύετε τοὺς ἑαυτούς σας; Γιὰ νὰ ἀποσυρθεῖτε κάποτε μὲ μία καλὴ σύνταξη καὶ μία καλὴ συνταγὴ γιὰ ἀντικαταθλιπτικά;
Τί κυνηγάει ὅλους ἐμᾶς τοὺς Σάμι, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἐπίγνωση πώς εἴμαστε ὑπεύθυνοι γιατί εἴμαστε αὐτοὶ πού ἔφεραν τὸ τέλος τοῦ πολιτισμοῦ, τὴν ἐποχὴ τῆς ἀγριότητας;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου