Θέλουμε ἡ δημόσια τηλεόραση νά γίνει νταβατζοκάναλο;(1)

Τά ιδιωτικά ΜΜΕ, ἐδῶ καί καιρό, ἔχουν βάλει τήν δημόσια τηλεόραση στό μάτι. Πρόσφατο παράδειγμα οι κατηγορίες κατά τῆς ΕΡΤ γιά σπατάλη, ὅσον ἀφορᾶ τήν αγορά τῶν δικαιωμάτων προβολῆς τῶν αγώνων τοῦ Κυπέλλου Πρωταθλητριῶν Εὐρώπης. Πρίν μερικούς μῆνες ὁ στόχος τῶν ἀνιδιοτελῶν κατηγοριῶν ἐκ μέρους τῶν ιδιωτῶν ἦταν πάλι ἡ ΕΡΤ. Αυτή τήν φορά ὄχι γιά σπατάλη, ἀλλά γιά ἀπαράδεκτη λιτότητα στήν ἐκδήλωση επιλογῆς τραγουδιοῦ γιά τόν διαγωνισμό τῆς Γιουροβίζιον.

Τό πάντα ζεστό ἐνδιαφέρον τῶν ιδιωτικῶν ΜΜΕ γιά τήν ΕΡΤ δέν σχετίζεται καθόλου μέ τά οἰκονομικά της, τήν διαφάνεια, τήν ἀξιοκρατία, οὔτε τήν σπατάλη πόρων σέ ἐξωτερικές παραγωγές ἤ σέ μισθοδοσία ὑψηλοβάθμων στελεχῶν καί δημοσιογράφων. Περισσότερο σχετίζεται μέ τήν οἰκοδόμηση καί καθιέρωση στήν συνείδηση τοῦ κόσμου-πελάτη ἑνός προφίλ διαφάνειας καί ὑγιοῦς επιχειρηματικότητας πού ἐπιδιώκεται νά παγιωθεῖ σάν ἐγγύηση δημοκρατικότητας, ἀνεξάρτητης, σφαιρικῆς καί ἀντικειμενικῆς ενημέρωσης, πού ὑποτίθεται δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει στά κρατικά μέσα. Ὅμως ἕνα τέτοιο στερεότυπο μπάζει νερά ἀπό παντοῦ, ἄν ληφθοῦν ὑπ’ ὄψιν πέραν τοῦ ἰδιοκτησιακοῦ καθεστῶτος τῶν ἰδιωτικῶν ΜΜΕ, τά τεράστια χρέη αὐτῶν τῶν καναλιῶν σέ ἀσφαλιστικά ταμεῖα, δημόσιο καί ἐφορία καί πάνω ἀπό ὅλα ἡ μή συμμόρφωσή τους μέ τό ισχύον νομικό πλαίσιο λειτουργίας. Διότι ὄντως ἡ ρουσφετολογία, ἡ διαπλοκή καί ἡ ρεμούλα εἶναι συστατικό στοιχεῖο τοῦ ἑλλαδικοῦ κράτους καί τῶν ὀργανισμῶν του, ἀλλά ὅταν αὐτή ἡ ρητορική ἐκφέρεται ἀπό τούς λεγόμενους νταβατζῆδες τοῦ ἰδιωτικοῦ τομέα, ἄλλες σκοπιμότητες ἐξυπηρετοῦνται.

Τά ἐλαστικά ιδεολογήματα τῆς «δημοκρατίας», τῆς «ἀνάπτυξης» καί τῆς «προόδου», τῶν «ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων», τῆς «ἀπελευθέρωσης» ἀπό τόν τύραννο, πού πάνω τους στηρίχτηκε ὅλη ἡ δυτική εξάπλωση, ἀπό τήν εὐρωπαϊκή ἀποικιοκρατία μέχρι τίς μεταπολεμικές ἀμερικάνικες επεμβάσεις, παρέχουν τήν δυνατότητα νά εφαρμοσθοῦν καί στό εσωτερικό τῶν επί μέρους χωρῶν. Τό ἰδεολογικό ὁπλοστάσιο περιέχει ἐπί πλέον γενικόλογους καί νεφελώδεις ὅρους. «Διαφάνεια», «χρηστή διοίκηση», «ἐκσυγχρονισμός» καί ἄλλα ἠχηρά παρόμοια.

Τό πρόβλημα δέν συνίσταται στούς ὅρους αὐτούς καθ’ αὐτούς, άλλά στό εὐμετάβλητο τοῦ περιεχομένου τους, στήν χρήση τους μόνο ὡς συνθήματα πού κρύβουν τίς πραγματικές σκοπιμότητες, καί στήν θεοποίησή τους. Οὐδόλως συμμετέχουν στήν διαμόρφωση τοῦ περιεχομένου αὐτῶν τῶν ὅρων οἱ επί μέρους κοινωνίες, μέ τίς πολιτισμικές διαφορές καί τίς ἀνάγκες πού κάθε μιά χαρακτηρίζουν. Ὅλες ὅμως ὀφείλουν νά κάνουν στήν ἄκρη, νά ἰσοπεδωθοῦν πολιτισμικά, νά «ἀναπτυχθοῦν» καί νά γίνουν «ἀνταγωνιστικές». Τό περιεχόμενο αὐτό ἐπιβάλλεται ἀπό τήν παγκοσμίως κυρίαρχη ιδεολογία καί τά κατά τόπους τσιράκια της, τά ὁποῖα τσιράκια προσαρμόζονται στά δεδομένα τῆς κάθε εποχῆς. Γιά παράδειγμα ἡ ἀνθελληνική «ἐθνική» ἰδεολογία πού καί αὐτή πολιτισμικά λειτούργησε ἰσοπεδωτικά, παρέδωσε, μαζί με τά θύματά της, τήν σκυτάλη στά Μ.Μ.Ε. Ἡ νεοελληνική κοινωνία δεν ἀπέχει πλέον πολύ ἀπό ἀγέλη πιθήκων, μέ μοναδικό πλέον στοιχεῖο πού τούς διαφοροποιεῖ νά εἶναι ἡ παρακολούθηση πρωϊνῆς, μεσημεριανῆς ἤ βραδυνῆς τηλεοπτικῆς ζὠνης.

Ἡ πολεμική κατά τῆς δημόσιας τηλεόρασης, μέ τό προαναφερθέν ὁπλοστάσιο καί ἔνταση αὐξομειούμενη, ἔχει ἀρχίσει ἀπό τήν ἐποχή τῆς λεγόμενης «ἀπελευθέρωσης» τῶν Μ.Μ.Ε. Ἡ ἐκνευριστική κυβερνητική προπαγάνδα στόν τομέα τῆς ενημέρωσης, φαντάζει ἀπό τότε ὄαση ἀντικειμενικότητας καί αἰσθητικῆς ἄποψης μπροστά στόν ὀχετό καί τόν γραβατωμένο αὐριανισμό τῶν ἰδιωτικῶν καναλιῶν. Ἡ συστηματική μετατροπή «εἰδήσεων» σέ «γεγονότα» ἐπεβλήθη κατά κράτος ἀπό τά ιδιωτικά ΜΜΕ ὡς σφαιρική ἐνημέρωση. Τό λάβαρο τῆς διαφάνειας καί ἀντικειμενικότητας, πού μέ τήν «ἀπελευθέρωση» τῶν ΜΜΕ θά ἔπερναν σάρκα καί ὀστά, ἔδωσε τήν θέση του στήν καλυμμένη ἤ ἀπροκάλυπτη προώθηση τῶν ἐπιχειρηματικῶν συμφερόντων, μέ φόντο τήν διαπλοκή κράτους καί ἰδιωτικοῦ τομέα. Τά δέ ὑψηλοῦ ἐπιπέδου προγράμματα πολιτικοῦ προβληματιμσοῦ, πολιτισμοῦ καί ἐπιμόρφωσης – τό ἄν σέ κάποιες περιπτώσεις λειτουργοῦσαν σάν ἄλλοθι ἑνός κυβερνητικοῦ ἐλέγχου στήν ΕΡΤ εἶναι ὑπαρκτό ἀλλά ἄλλης τάξεως ζήτημα καί καθόλου δέν μειώνει τήν ἀξία τους – ἀπαξιώθηκαν ἀπό τά ἰδιωτικά ΜΜΕ ὡς περιθωριακά ἤ ἐλιτίστικα, καί ἀντικαταστάθηκαν ξεδιάντροπα ἀπό τήν μετριότητα, τό ξεκατίνιασμα, τήν γκλαμουριά καί τήν αφ’ ὑψηλοῦ φόλα, τήν χυδαιότητα. Μιά μέθοδος πλύσης ἐγκεφάλου πολύ πιό ἐπικίνδυνη καί ἀποτελεσματικότερη, ἀφοῦ ἡ ἰδιωτική τηλεόραση ἐκμεταλλευόμενη τεχνηέντως τήν, ἐν πολλοῖς δικαιολογημένη, δυσφορία καί δυσπιστία τοῦ κόσμου ἔναντι τοῦ κράτους τόν ἔκανε συμμέτοχο στίς βρωμιές της…

Ἡ «μέτρηση ἀκροαματικότητας καί τηλεθέασης» καλλιεργεῖ μιά επίφαση «δημοκρατίας». Δολίως συγκρίνει δύο ἐντελῶς διαφορετικά πράγματα, ἕνα ἐμπόρευμα παραγόμενο μέ μοναδικό σκοπό νά πουληθεῖ καί νά ἀποφέρει κέρδος, μέ ἕνα προϊόν πού ἀποσκοπεῖ, ἤ τουλάχιστον πρέπει νά ἀποσκοπεῖ, νά καλύψει πνευματικές ἀνάγκες τῆς κοινωνίας( ἐνημέρωση, μόρφωση, ψυχαγωγία). Ἀποτελεῖ λοιπόν ἔνα ακόμα ὅπλο τοῦ ιδιωτικοῦ ΜΜΕ ἐναντίον τοῦ ἀντίστοιχου δημοσίου. Ἡ χλαπάτσα, πού σάν πειρατής εἰσβάλλει ἀλλά καί «δημοκρατικότατα» ἀμείβεται μέ 90%, «νομιμοποιεῖται» καί μιλάει ἀπό θέση ἰσχύος ἔναντι τοῦ 5 % μιᾶς γνήσιας πνευματικῆς δημιουργίας. 

Ἡ χλαπάτσα ἐπιτρέπει στόν μοχθοῦντα δημιουργό συμμετάσχει στό στημένο παιχνίδι τῶν ἀριθμῶν, ἀποφαινόμενη τό χυδαῖο ἀπόφθεγμα περί δυνατότητας συνδυασμοῦ «ποιότητας καί ἐμπορικότητας» στό ἴδιο πακέτο. Οἱ ἐκπρόσωποι τῆς χλαπάτσας γνωρίζουν πώς οἱ ἔννοιες αὐτές εἶναι φύσει ἀσύμβατες. Τό ἴδιο γνωρίζουν καί οἱ φωτισμένοι δημιουργοί πού ἀρνοῦνται νά συμμετάσχουν, λέγοντας πώς «ἡ καλή μουσική σκοτώνει τήν πειρατεία». Ἡ ἀποτίμηση τοῦ δημόσιου ἀγαθοῦ μέ μετρήσεις τηλεθέασης ἀποτελεῖ μιά νίκη τοῦ αὐριανισμοῦ, γραβατωμένου ἤ ὄχι.

Ἡ ΕΡΤ τελείωσε πιά, ὅπως τελειώνει καί τό ἑλλαδικό κρατικό μόρφωμα. Αὐτό εἶναι το βαθύτερο νόημα τῶν «ρυθμίσεων» πού ἐξαγγέλθηκαν γιά τήν δημόσια ραδιοτηλεόραση. Δυστυχῶς μέ ὄτι ἀξίζει ἀπό αὐτήν, θά πληρωθεῖ τό τίμημα γιά τούς ρουσφετολογικούς διορισμούς, τήν ἀναξιοκρατία καί σπατάλη, τήν διαπλοκή κράτους καί ἰδιωτικοῦ τομέα. Τό μέρος τοῦ ἰδιωτικοῦ τομέα πού ἀπομυζεῖ, δηλαδή οἱ νταβατζήδες -παράσιτα, ὁρμάει νά ἐπωφεληθεῖ. Ἡ αἰσθητική τοῦ κορακιοῦ πού βουτάει στά ψοφίμια καί ἐποφθαλμιᾶ τό πλουσιώτατο ἀρχεῖο τῆς ΕΡΤ, θά ἐπιβάλλει, ὡς ἀδιαπραγμάτευτη ἀρχή πλέον, πώς «ποιοτικό εἶναι ὅτι πουλάει».

Ὅτι ἀκολουθεῖ εἶναι τά λόγια πού ἀκούγονται στό βιντεάκι. Μιά ἐκπομπή μέ τίτλο « ΤΟ ΑΛΟΓΟ», ἀπό τήν σειρά τό ΒΛΕΜΜΑ, μέ οἰκολογικές ἀνησυχίες καί ὄχι μόνο, πού παρουσίασε στήν ΕΡΤ πρίν μερικά χρόνια ὁ συγγραφέας Χρόνης Μίσσιος, σέ κείμενα τῆς Ἀλόης Σιδέρη. Μιά αἰσθητική ἀντιεμπορική καί γι’ αὐτό ἀνύπαρκτη στά ἰδιωτικά κανάλια. Ἀκόμα καί σέ αὐτά τά «οίκολογικά», πού ἔχουν μετατρέψει τήν οἰκολογία σε ἀβανταδόρικη ἐπιχείρηση.

ΤΟ ΑΛΟΓΟ (Βιντεάκι ἀπό τό ἀρχεῖο τῆς ΕΡΤ )

Τί νὰ πρωτοπεῖ κανεὶς γιὰ τὸ ἄλογο. Κένταυρος, Πήγασος, μαγικὸς μονόκερως, πιστὸς καὶ ἀκούραστος σύντροφος τοῦ ἀνθρώπου στὸ ταξίδι τῆς ζωῆς του.

Ὅλα αὐτὰ βέβαια πρὶν γίνει ἵππος μηχανῆς καὶ ἱπποδρομιακὴ ρουλέτα. Διότι μόνο ἐκεῖ πιὰ ὁ ἵππος μετράει ὡς ἀξία χρήσης. Μία καὶ στὴν ἐποχή μας ἡ φιλία, ἡ τρυφερότητα, ἡ περηφάνια, ἡ ὀμορφιὰ, εἶναι ἀξίες ἔκπτωτες καὶ αὐτονόητα μὴ κερδοσκοπικές. Δὲ φταίει ποὺ στεροῦμε ἀπὸ τὰ ζῶα τὴ δυνατότητα τῆς ἐλεύθερης ζωῆς, δὲν φτάνει ποὺ περιορίζουμε τὴν ποικιλότητα τοῦ εἴδους τους, ἀλλὰ τοὺς ἐπιβάλλουμε καὶ ἕναν ρόλο σύμφωνο μὲ τὰ δικά μας συμφέροντα καὶ τὰ δικά μας βίτσια. Τὰ ἱπποδρομιακὰ ἄλογα, ἄλογα ράτσας, εἶναι ἴσως καὶ τὰ μόνα ποὺ θὰ ἐπιζήσουν μιάς καὶ κατέχουν ἐξέχουσα θέση στὸν πίνακα τοῦ ἐπικερδοῦς ἐμπορίου. Ὅμως αὐτὸς ἀκριβῶς ὁ τζίρος, αὐτὰ ἀκριβῶς τὰ ὑψηλὰ κέρδη εἶναι καὶ ἡ πρόκληση γιὰ ἕνα ἀκόμα ἀθέμιτο ἀνταγωνισμὸ πού τὸ μόνο ποὺ δὲν παίρνει ὑπ’ ὄψι του εἶναι ἡ φύση καὶ ὁ σεβασμὸς τῆς ζωῆς.

Ἕνας ἀνταγωνισμὸς γιὰ ἀκόμα μεγαλύτερα κέρδη, ἕνας ἀνταγωνσιμὸς γιὰ ἀκόμα μεγαλύτερες ἐπιδόσεις, ἕνας ἀνταγωνισμὸς γιὰ ἀκόμα μεγαλύτερους τζίρους εἶναι δυνατὸν νὰ μᾶς ὁδηγήσει σὲ τέτοιου εἴδους παρεμβάσεις στὸν γενετικὸ κώδικα τῶν ζώων καὶ στὴν χρήση χημικῶν οὐσιῶν, οἱ ὁποῖες θὰ διαμορφώσουν, διαμορφώνουν μᾶλλον ἀπρόβλεπτες συνέπειες γιὰ τὸ μέλλον αὐτοῦ τοῦ ζώου. Παρακολουθεῖστε ἕνα θέαμα αἰσθητικῆς ἀπόλαυσης, φυσικῆς στοργῆς, τρυφερότητας καὶ ἀνθρώπινης ἀγνωμοσύνης.

Βγήκανε μὲ ἀνοιχτὰ φτερά, ἄλογα μαῦρα ἀκινητοῦν στὸν οὐρανό.

Ἄλογα τῶν ὀνείρων, τὸ ἄσπρο τῆς δόξας ἤ τοῦ γάμου, τὸ μαῦρο τοῦ κακοῦ, τὸ καστανὸ μὲ τὴ λευκὴ βούλα, τοῦ πολέμου, ἄλογα τῶν παραμυθιῶν, ὁ Πήγασος μὲ τὰ μεγάλα φτερὰ σύμβολο τοῦ ἀνέμου, τῆς θύελλας, τῶν πηγῶν , τῶν κυμάτων, τοῦ χειμάρρου, τοῦ κεραυνοῦ, μὲ τὸν Βελερεφόντη στὴ ράχη του νὰ κυνηγάει τὴν Χίμμαιρα, νὰ σέρνει τὸ ἅρμα τῆς αὐγῆς, νὰ χτυπάει μὲ τὴν ὁπλὴ του τὴν πέτρα καί νὰ ἀναβλύζει νερό, νὰ σηκώνει στὴν ράχη του παρθένα Ἀμαζόνα. Κένταυρος, τὸ παιδὶ ἑνὸς σύννεφου, νὰ καλπάζει ἀνάμεσα στὴν Ὄσσα καὶ στὸ Πήλιο νὰ ἁρπάξει μεθυσμένος τὴ νύφη, νὰ μάχεται μὲ τοὺς Λαπίθες ἢ μὲ τοὺς Γίγαντες, νὰ διδάσκει τὸν Ἡρακλῆ. Ἱππόκαμπος, θαλάσσιο ἄλογο, στὴν ράχη του νὰ ταξιδεύει ὁ Ποσειδώνας, ὁ Ὠκεανός, Νεράϊδες, μικροὶ ἔρωτες.

Ἄλογα τῆς τέχνης. Ἀπὸ τὰ προϊστορικὰ σπήλαια, ὡς τὴν ζωοφόρο τοῦ Παρθενώνα, καὶ ὡς τοὺς πρίγκιπες τοῦ Βελάσκεθ, κι ὡς σήμερα στὶς ἐκκλησιὲς νὰ πολεμᾶνε τὸ κακό, μαζὶ μὲ τὸν πανένδοξο Ἅγιο Δημήτριο ἢ μὲ τὸν Ἀη Γιώργη τὸν καβαλλάρη.

Ἄλογα τῆς ζωῆς. Νὰ σέρνουν τὸ ἀλέτρι ἢ τὸν ἀραμπά. Μὲ τὸ γιορντάνι στὸ λαιμό, νὰ μὴν τὰ πιάνει μάτι.

Μαθαίνεις το νὰ περπατεῖ, μαθαίνεις το νὰ τρέχει, μαθαίνεις το νὰ ἔρχεται τὸν ὄχλο τοῦ πολέμου, μαθαίνεις το καὶ τῆς στεριᾶς ὡσὰν καὶ τοῦ πελάγου.

Ρυθμὸς καὶ ἁρμονία. Ἡ τέλεια γραμμὴ ἀπὸ τὸν μηρὸ ὡς τὸ γόνατο καὶ ὡς τὴν ὁπλή. Στὸ βάδισμα, στὸν τροχασμό, στὸν καλπασμό. Στὴ μικρὴ στιγμὴ τῆς αἰώρησης στὸν ἀέρα, στὸ λύγισμα τοῦ γόνατου πρὶν ἀπὸ τὴ νέα ἐκτόξευση. Ἡ μουσικὴ τῶν ἀλόγων.

Ἄγρια ἄλογα. Κοπάδια ποὺ καλπάζουν στὶς στέππες τῆς Ἀσίας, στὶς ἐρήμους τῆς Ἀφρικῆς ἢ στὰ παρθένα δάση τῆς Ἀμερικῆς καὶ Αὐστραλίας, χαλκόξανθα μὲ τὴν κηλίδα στὸ μέτωπο, μαῦρα στ’ αὐτιὰ ἢ ὁλόλευκα, μὲ τὴν οὐρὰ σὲ ἐλαφρότατη καμπύλη, μὲ τὴν χαίτη στὸν ἄνεμο, ὄνειρο πρωϊνό, καθάριο φῶς.

Ἄλογο τοῦ πολέμου, σύντροφος ἀκριβὸς τῶν ἀκριτῶν, μαῦρος ἀκριβοτάγιστος καὶ μοσχαναθρεμμένος. Νὰ τοῦ προσπέφτει ὁ ἀντρειωμένος τάζοντας τὰ δαχτυλίδια τῆς ξανθιᾶς, σκάλες καὶ χαλινάρια. Καὶ κεῖνο ἕτοιμο στὸ γέμμα γιὰ νὰ παλέψει. Γιὰ τὸ χατήρι τῆς κυρᾶς ὅπου τ’ ἀκριβοτάγιζε στό γύρο τῆς ποδιᾶς της.

Καὶ σεῖς ἐδῶ στὸν κόσμο τῆς συναλλαγῆς, στὴν βασιλεία τοῦ κέρδους. Πέταλα δίχως ἄλογα, καὶ στάχτη.

Ξεκινοῦμε τὴν δημοπρασία μας μὲ τὸ νούμερο 1. Πατέρας ὁ Μπλάκ Θάντερ , ὁ γνωστὸς αὐτὸς ἐπιβήτορας, μητέρα ἡ Ἀδαμαντία, νικήτρια 5 ἱπποδρομιῶν, μητέρα 3 πώλων….

4200, 4200 ἔχω, 4300 ἔχω, 4500 ἑκατομμύρια, 4500 ἕνα, 4600 εὐχαριστῶ, 4600 ἕνα, 4700, 4700, 4700 ἕνα, 4800, 4800 γιὰ τὸ ὑπέροχο ἀρσενικὸ αὐτὸ πουλάρι μὲ τὴν τέλεια διάπλαση, 5 ἑκατομμύρια, 6 ἑκατομμύρια, 6 ἑκατομμύρια προσφορὰ γιὰ τὸ θαυμάσιο αὐτὸ ζῶο, 6 ἑκατομμύρια 400 χιλιάδες, 8 ἑκατομμύρια ἔχω, 8 ἑκατομμύρια γιὰ τὸ ὑπέροχο αὐτὸ ζῶο, 8 ἑκατομμύρια ἔχω, 8 ἑκατομμύρια κύριοι, 8 ἑκατομμύρια 100 χιλιάδες.

Ξέρουμε πόσο δύσκολο εἶναι κοινωνίες διαβρωμένες ἀπὸ τὴν ἰδεολογία τῆς εὐκολίας, τοῦ κέρδους καὶ τοῦ καταναλωτισμοῦ νὰ δείξουν σεβασμὸ στὴν φύση. Στὴν ἐποχή μας ὁ ἄνθρωπος μοιάζει μὲ τὸν βασιλιὰ Μίδα, θέλει νὰ μετατρέψει τὰ πάντα σὲ χρυσό. Σὰ νὰ μὴν τὸν προειδοποίησε ὁ μῦθος, ὅτι τότε θὰ πεθάνει ἀπὸ τὴν παγερὴ μοναξιὰ τῆς ἀπόλυτης σιωπῆς. Τρέχει συνεχῶς μὲ ἀσύλληπτες ταχύτητες παράγοντας, καταναλώνοντας, ρυπαίνοντας καὶ πολεμώντας, χωρὶς νὰ παίρνει κὰν ὑπ’ ὄψιν του τὰ ὅρια τῆς ὕπαρξής του. Αὐτὸν τὸν τόσο περιορισμένο χρόνο ζωῆς, πού πρέπει νὰ ζήσουμε καὶ ὄχι νὰ καταναλώσουμε.

Τὰ αἰτήματα γιὰ μία ἄλλη ποιότητα ζωῆς, ὀργανικὰ δεμένης μὲ τὴν φύση, γιὰ τὴν ὑπεράσπιση τοῦ πλανήτη καὶ τοῦ μέλλοντός μας δὲν εἶναι οὐτοπικά. Ἁπλῶς οἱ δυνάμεις τῶν συμφερόντων πού καθορίζουν τὴν πορεία τοῦ κόσμου μας μέσα ἀπὸ τόσο σοβαροὺς κινδύνους εἶναι ἀκόμα πάρα πολὺ ἰσχυρές. Ὅμως τὸ ξανάπαμε. Ἡ εὐθύνη γιὰ τὴν κάθε μέρα τῆς ζωῆς πάνω σὲ τοῦτο τὸν πλανήτη εἶναι καὶ προσωπική μας εὐθύνη.