ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑΣ - 6

Μπέρτολτ Μπρέχτ –Πέντε δυσκολίες γιά να γράφει κανείς την ἀλήθεια

Ὅπως εἴπαμε καί στήν ἀνάρτηση Βιβλία μέ τό τσουβάλι πᾶρτε κόσμε, ἡ πληθώρα βιβλιοπωλείων δὲν σημαίνει ἀναγκαστικὰ καὶ κυκλοφορία ἰδεῶν. Ὅταν ἡ κυρίαρχη ἰδεολογία παράγει ἄφθονη σαβούρα, ἔτσι πού γιὰ νὰ βρεῖς ὁτιδήποτε δημιουργικὸ κυκλοφορεῖ « ἐλεύθερα» πρέπει νὰ κατέβεις στὸ δέκατο…ὑπόγειο τῶν βιβλιοπωλείων, εἶναι ἡ ψευδεπίγραφη « ἐλευθερία τῆς ἔκφρασης» πού δείχνει τὰ δόντια της. Ἡ ποιητικὴ συλλογὴ τοῦ διευθυντῆ τηλεοπτικοῦ σταθμοῦ προβάλλεται ὡς συνέχεια τοῦ Καβάφη…, ἡ μεγάλη συλλογὴ βιβλίων ( 6000 περίπου) τοῦ Γερασίμου Κακλαμάνη δωρίζεται μετὰ τὸν θάνατό του σὲ ἑλληνικὸ πανεπιστήμιο καὶ δὲν γίνεται δεκτή. Αὐτή εἶναι ἡ κυριαρχία τῆς στρογγυλεμένης καί νερουλῆς σκέψης ἔναντι τῶν ἀνεξαρτήτων καὶ πρωτοτύπων διανοουμένων. Αὐτὴ ἡ κυριαρχία σήμερα κραυγάζει ὑποκριτικά καί ἀντιμνημονιακὰ ὑπὲρ τῆς ἑνιαίας τιμῆς στὸ βιβλίο, μὲ μπροστάρη ὅλο τὸ σκοταδιστικὸ καί κρατικοδίαιτο ἐκδοτικὸ κύκλωμα. Ἀντί νά λειτουργοῦν ὡς τροχονόμοι ἰδεῶν, κοσκινίζοντας τους συγγραφεῖς ἤ πληρώνοντάς τους σάν τό προσωπικό τους στήν χάση καί στήν φέξη, ἄς βάζουν στήν βιτρίνα τῶν βιβλιοπωλείων ὅλα τά βιβλία. Ὅπως ὁ περιπτερᾶς, πού χωρίς νά ἐπιδοτεῖται λειτουργεῖ πολύ πιό ἔντιμα, και κρεμάει ὅλες τίς ἐφημερίδες στά μανταλάκια. Ἔπειτα ἄς ἀπαιτήσουν τήν διατήρηση τῆς ἑνιαίας τιμῆς. Ἔπιασε τώρα τούς ἀνιδεολόγους βιβλιέμπορους, ὁ πόνος γιά τήν ποιότητα…

Εἶναι ἀργά, μέ λέει ψιθυριστά

Ἡ Grace ἐγνώριζε πολὺ καλύτερα ἀπὸ μένα “πώς ἤτανε” καὶ δὲν στερήθηκε ποτὲ τὸ τσαγανὸ νὰ ἀντιμετωπίσει τὶς ἀναπόφευκτες δυσχέρειες. Ἀνοιχτή, αὐθόρμητη, μὲ καρδιὰ ποδοπατημένη, τρυφερότητα, σοφιστεία καὶ φρόνηση πού μὲ πῆρε τριάντα χρόνια νὰ κατανοήσω. Ἄκουγε μὲ προσοχή, ὅπως ὅλοι οἱ ἐνήλικες παριστάνουν ὅτι ἀκοῦνε τὰ παιδιὰ πού ἀγαποῦν. Μερικὲς φορὲς εἶναι ἀδύνατο νὰ πεῖς πώς τὰ πράγματα δὲν εἶναι ἔτσι, πρέπει τὰ παιδιὰ νὰ τὸ ἀνακαλύψουν μοναχά τους. Γυρίζει συχνά, εὐτυχῶς, καὶ ἐπαναλαμβάνει ἀρκετὲς ἀπὸ τὶς ρήσεις της συλλαβίζοντας τὶς λέξεις γιὰ νὰ γίνουν κατανοητὲς καὶ ἀπὸ τοὺς μπουνταλάδες.

Ὅταν πλησιάζει ὁ καιρός, ὅταν ἔρχεται ἡ μέρα, νυχτώνει καὶ πάλι καὶ τὸ ὄνειρο ἑξαχνώνεται. Ἔτσι ἀκριβῶς ἐπέρχεται ὁ χρόνος πού μὲ ἐπιτρέπει νὰ ξαναλέω αὐτὴ τὴν ἱστορία. Ἱστορία δόξης καὶ δυνάμεως καὶ δὲν γνωρίζω ἀκόμα οὔτε τὸ ὄνομά σας, ἀλλὰ σκέφτηκα πὼς θὰ σᾶς ἐνδιέφερε νὰ ἀκούσετε γιὰ τὴν ἐλαφρότητα καὶ τὴν ἐλευθερία τὶς μέρες τῶν παλαιῶν καιρῶν, τῶν ἀρχαίων ἡμερῶν, πού ὁ ἄνθρωπος ἐκινεῖτο στὴ σφαίρα τῆς ἐκπλήξεως. 

Ἄνευ λόγου

Οἱ λέξεις πού ἐκφέρονται μὲ τὴ μορφὴ διαταγῆς καὶ ἡ ἀκοὴ πού ὑπόκειται στὴν ὑπακοὴ δὲν ἀποτελοῦν πραγματικὴ συνομιλία. Κατόπιν τούτου οἱ ὑπάκουοι δὲν εἶναι ἐλεύθεροι, διότι δὲν συμμετέχουν στὴ διαδικασία τῆς συνομιλίας ἀλλὰ στὴ διαδικασία τῆς διεκπεραίωσης τοῦ περιεχομένου τῆς διαταγῆς. Οἱ λέξεις στὴν περίπτωση αὐτή, εἶναι ἕνα ἐργαλεῖο καταναγκασμοῦ ἀφοῦ χρησιμοποιοῦνται ὡς ὑποκατάστατα ὑπεροχῆς καὶ ἄσκησης βίας. Αὐτὴ τὴν ἔννοια ἔχει ἡ ἔκφραση “ἄνευ λόγου” πού χρησιμοποιοῦσαν οἱ  Ἕλληνες γιὰ τοὺς σκλάβους καὶ τοὺς βαρβάρους οἱ ὁποῖοι βρίσκονταν σὲ μιὰ κατάσταση πού τοὺς καθιστοῦσε ἀνίκανους συμμετοχῆς στὴν ἐλεύθερη συνομιλία. Ὁ ἄρχων ἐπίσης, ὁ ὁποῖος γνωρίζει μόνον τὴ χρήση λέξεων/ἐντολῶν, βρίσκεται σὲ παρόμοια κατάσταση διότι ἡ συμμετοχή του σὲ μιὰ ἐλεύθερη συνομιλία προϋποθέτει τὴν ὕπαρξη περιβάλλοντος στὸ ὁποῖο θὰ βρίσκεται μεταξὺ ἴσων. Αὐτὴ ἡ ἰσότητα δὲν ἔχει καμία σχέση, φυσικά, μὲ τὴ δικαιοσύνη.