Ἄνευ λόγου

Οἱ λέξεις πού ἐκφέρονται μὲ τὴ μορφὴ διαταγῆς καὶ ἡ ἀκοὴ πού ὑπόκειται στὴν ὑπακοὴ δὲν ἀποτελοῦν πραγματικὴ συνομιλία. Κατόπιν τούτου οἱ ὑπάκουοι δὲν εἶναι ἐλεύθεροι, διότι δὲν συμμετέχουν στὴ διαδικασία τῆς συνομιλίας ἀλλὰ στὴ διαδικασία τῆς διεκπεραίωσης τοῦ περιεχομένου τῆς διαταγῆς. Οἱ λέξεις στὴν περίπτωση αὐτή, εἶναι ἕνα ἐργαλεῖο καταναγκασμοῦ ἀφοῦ χρησιμοποιοῦνται ὡς ὑποκατάστατα ὑπεροχῆς καὶ ἄσκησης βίας. Αὐτὴ τὴν ἔννοια ἔχει ἡ ἔκφραση “ἄνευ λόγου” πού χρησιμοποιοῦσαν οἱ  Ἕλληνες γιὰ τοὺς σκλάβους καὶ τοὺς βαρβάρους οἱ ὁποῖοι βρίσκονταν σὲ μιὰ κατάσταση πού τοὺς καθιστοῦσε ἀνίκανους συμμετοχῆς στὴν ἐλεύθερη συνομιλία. Ὁ ἄρχων ἐπίσης, ὁ ὁποῖος γνωρίζει μόνον τὴ χρήση λέξεων/ἐντολῶν, βρίσκεται σὲ παρόμοια κατάσταση διότι ἡ συμμετοχή του σὲ μιὰ ἐλεύθερη συνομιλία προϋποθέτει τὴν ὕπαρξη περιβάλλοντος στὸ ὁποῖο θὰ βρίσκεται μεταξὺ ἴσων. Αὐτὴ ἡ ἰσότητα δὲν ἔχει καμία σχέση, φυσικά, μὲ τὴ δικαιοσύνη.

Ἀνεξαρτήτως τοῦ ἐὰν τὸ πολιτικὸ σῶμα στηρίζεται στὴν ἐμπειρία τῆς ἰσότητας ἢ τῆς διάκρισης, σὲ κάθε περίπτωση ἡ ἀπὸ κοινοῦ ἐνέργεια εἶναι ἡ μοναδικὴ δυνατότητα στὴν ὁποία ἡ φυσικὴ δύναμη μπορεῖ νὰ ἐξελιχθεῖ σὲ ἐξουσία. Σὲ μιὰ διεστραμμένη κατάσταση ὁ φόβος προέρχεται ἀπὸ τὸν περιορισμὸ τῆς δύναμης ἐκείνων πού θεωροῦνται ἴσοι, στὸ βαθμὸ πού ἡ δύναμη τοῦ ἑνὸς ἀκυρώνει τὴ δύναμη τῶν ἄλλων. Ἀνομία στὴν περίπτωση αὐτὴ σημαίνει ὄχι μόνο ὅτι ἡ ἐξουσία, ἡ παραγόμενη ἀπὸ τὴν ἀπὸ κοινοῦ δράση τῶν μεταξύ τους ἴσων πολιτῶν εἶναι πλέον ἀδύνατη, ἀλλὰ ἐπίσης ὅτι ἡ ἀδυναμία αὐτὴ ἔχει δημιουργηθεῖ μὲ τεχνητὸ τρόπο. Οἱ τυραννίες ἀποσκοποῦν στὴν ἀπομόνωση τοῦ ἑνὸς πολίτη ἀπὸ τὸν ἄλλο προκειμένου νὰ καταστρέψουν τὴν πολυφωνία. Βασίζονται σὲ μία θεμελιώδη ἐμπειρία ὅπου ὁ ἀπομονωμένος, δηλαδὴ ὁ ἐντελῶς ἀνήμπορος (ὅπως ὁ Ἐπίκτητος κάποτε ὅρισε τὴν ἀπομόνωση), δὲν εἶναι σὲ θέση νὰ ζητήσει τὴ βοήθεια τῶν συνανθρώπων του.

 

Ἡ σύγχρονη μορφὴ ὁλοκληρωτισμοῦ διαφέρει ἀπὸ τὴν παλιομοδίτικη τυραννία -ἀπόλυτη ἐξουσία στὴ θέληση ἑνὸς ἀτόμου- στὸ ὅ,τι ἡ ἀπόλυτη ἐξουσία ἀνήκει στὴν ἀπρόσωπη “παγκόσμια κοινότητα” ἢ στὶς ἐπίσης ἀπρόσωπες “ἀγορές”, ἔννοιες στὴ βούληση τῶν ὁποίων τὰ ἀνθρώπινα ὄντα εἶναι ὑποδουλωμένα. Τὸ τρομακτικότερο ὅμως δὲν εἶναι ἡ ὑποδούλωση αὐτὴ καθεαυτὴ ἀλλὰ ἡ ἀνικανότητα τῶν ἀνθρώπινων ὄντων νὰ ἀντισταθοῦν στὴν αὐθόρμητη ἐξάπλωσή της.

Ὁ τύπος βακτηριδίων πού σχηματίζουν ἀποικίες στὰ ἔντερα τῶν ἀνθρώπων ἔχουν σημαντικὴ ἐπίδραση στὴ διανοητικὴ ὑγεία ἀφοῦ ἐπηρεάζουν καταστάσεις ὅπως ἡ ἀνησυχία καὶ ἡ κατάθλιψη. Στοὺς ὑγιεῖς ὀργανισμούς, τὸ ἔντερο διαμορφώνει μία δεξαμενὴ “φιλικής” βακτηριδιακῆς χλωρίδας πού καθορίζει τὴ διατροφὴ καὶ προλαμβάνει μολύνσεις ἀπὸ ἐπιβλαβῆ βακτηρίδια. Ἡ σχέση μας μὲ τὰ βακτηρίδια πού κατοικοῦν τὸ γαστρεντερικό μας σύστημα εἶναι δυναμικὴ παρὰ τὴν ἐπικρατοῦσα ἄποψη περὶ τοῦ ἀντιθέτου. Τὸ γεγονὸς ὅτι μὲ ἀρέσουν τὰ Μεξικάνικα φαγητὰ μὲ ὑψηλὴ συγκέντρωση καυστικῆς πιπεριᾶς (καψαϊκίνης) δὲν εἶναι προϊὸν δικῆς μου θέλησης ἀλλὰ ὀφείλεται σ’αὐτὸ πού ἐπιβάλλει στὸν ἐγκέφαλό μου ἡ ἐξουσία τῶν ἀπὸ κοινοῦ ἐνεργειῶν τῶν βακτηριδίων πού κατοικοῦν τὸ γαστρεντερικό μου σωλήνα. Πολλὰ παραδείγματα πού ἐνισχύουν τὴν ἄποψη τῆς ὕπαρξης ἄξονα βακτηριδίων τοῦ γαστρεντερικοῦ σωλήνα καὶ ἐγκεφάλου πυκνώνουν τὶς σελίδες νευροβιολογικῶν περιοδικῶν. Διάφορες κοινὲς γαστρεντερικὲς ἀναταραχές, συμπεριλαμβανομένου τοῦ συνδρόμου εὐερέθιστων ἐντέρων (Irritable Bowel Syndrome (IBS)), συνδέονται συχνὰ μὲ τὴν κατάθλιψη, καὶ ὁρισμένες ψυχιατρικὲς διαταραχές, ὅπως ὁ αὐτισμός, μποροῦν ἐπίσης νὰ συνδεθοῦν μὲ διαφορετικὴ βακτηριδιακὴ σύνθεση στὸ ἔντερο αὐτιστικῶν ἀτόμων. Τὰ βακτηρίδια τοῦ γαστρεντερικοῦ σωλήνα ἐπηρεάζουν ἐπίσης τὴ μάθηση καὶ τὴ μνήμη.

Στὸ μέλλον λοιπὸν θὰ πρέπει νὰ λαμβάνουμε ὑπόψη πῶς τὰ βακτηρίδια τοῦ γαστρεντερικοῦ μας σωλήνα δὲν εἶναι “ἄνευ λόγου” ἀλλὰ καθορίζουν τὶς ἀποφάσεις τοῦ ἐγκεφάλου μας μέσῳ μιᾶς ἀμφίδρομης ἐπικοινωνίας πού ἐπηρεάζει ὄχι μόνο τὸ ἀνοσοποιητικό μας σύστημα ἀλλὰ καὶ τὴν συμπεριφορὰ καὶ τὴν προσωπικότητά μας.

Ἂς στρέψω τώρα τὴν προσοχή μου στὴ θλίψη τοῦ μολυβιοῦ μου γιὰ τὸ ὁποῖο χρόνια τώρα ἔχω τὴν ἐντύπωση πὼς εἶμαι ὁ ἄρχων του κι ἐκεῖνο ὁ ὑπάκουος ἐκτελεστής τῶν λέξεων/ἐντολῶν μου...