Ὁ θόρυβος

Ὁ ἀτέλειωτος ὑπολογισμός τοῦ συμφέροντος ἔχει καταντήσει νά εἶναι μιά βασανιστική δραστηριότητα πού ἀπορροφᾶ ὅλες τίς πτυχές τῆς διαβίωσής μας σέ ἕναν ἐπίπεδο ὁρίζοντα ἀτέλειωτης συσσώρευσης κέρδους. Θρησκευτικά προσηλωμένοι στό ἀκατάπαυστο κυνηγητό τοῦ κέρδους ἀδυνατοῦμε νά παρατηρήσουμε τόν μετασχηματισμό τῆς ἠθικῆς ἤ καλύτερα τήν ἐξάλειψη τῆς ἠθικῆς στό σύνολό της. Οἱ γεμάτες ψευτροσακοῦλες τοῦ συσσωρευμένου κέρδους διευκολύνουν τήν πλεύση στήν κοινωνική ἐπιφάνεια, ἐκείνων πού ἔχουν ἀπαλλαγεῖ ἀπό κοινωνικό, ἱστορικό, καί ἠθικό ἔρμα.

Ἡ τελεολογία τῆς οἰκονομίας καθηλώνει τήν ἀνθρώπινη διαβίωση στόν ὀρθολογισμό τοῦ κέρδους. Θά πρέπει κανείς νά δίνει τήν ἐντύπωση τοῦ μοντέρνου καί τοῦ ξύπνιου. Ἡ ἐπιχειρηματική καινοτομία εἶναι μοντέρνα καί ἔξυπνη ὅταν ἐξασφαλίζει τό μέγιστο δυνατό κέρδος μέ τήν κατά τό δυνατό ἐλάχιστη προσπάθεια. Ἐάν κανείς θέλει νά θεωρεῖται ἐπιτυχημένος θά πρέπει συνεχῶς νά παράγει θόρυβο προκειμένου νά προσελκύει τήν προσοχή πού ἀπολαμβάνει ὁ κερδισμένος, ὁ μοντέρνος καί ὁ ξύπνιος.

Ὁ θόρυβος ἀποθηκεύεται, κωδικοποιεῖται, μεταφέρεται. Καλώδια καί ἠχητικά κύματα τόν μεταδίδουν σέ ἀποστάσεις μακρυνές, τόν διαχωρίζουν ἀπό τήν προέλευσή του, τόν ἀπομακρύνουν ἀπό τόν χῶρο καί τόν χρόνο τῆς παραγωγῆς του. Ὁ θόρυβος μέ τήν ἐπινομή του διαπερνᾶ ἐκπαιδευτικά συστήματα, κορεννύει τήν πνευματική καλλιέργεια τῆς νεολαίας, κυριαρχεῖ στόν πολιτικό λόγο καί καθορίζει τόν τρόπο πού θά πρέπει κανείς νά ζεῖ, νά ἐργάζεται, ἀκόμα καί νά διασκεδάζει. Ὁ θόρυβος συνεπῶς δέν διαταράσει τήν εἰρήνη, τήν ἡρεμία, ἤ τήν παραγωγικότητα, ἀλλά μιά πολύ εὐρύτερη ἔννοια, ἐκείνη τῆς ἐσωτερικότητας.

Ὁ θόρυβος βρίσκεται σέ μιά διαρκή διαμάχη μέ τήν σιωπή, καθώς ἐκείνη ἀντιστέκεται σθεναρά στήν ὑπερβολή καί τήν ἔπαρση. Ὁ θόρυβος μόνιμα προσπαθεῖ νά ἀποικοδομήσει τό μεγαλεῖο τῆς σιωπῆς ὑποτιμώντας την συστηματικά. Ὁ θόρυβος, σέ ἀντίθεση μέ τή σιωπή, δέν μπορεῖ νά προστατευθεῖ ἀπό ἐξωτερικές παρεμβάσεις. Ὁ ἦχος τοῦ καταρράκτη στόν ὁποῖο μπορεῖ νά καταλήξει ἡ ἀνθρωπότητα εἶναι τό τέλος τοῦ ἤχου, τῆς ἀκοῆς καί τῆς σκέψης μέχρι σημείου σωματικῆς ἀποτυχίας. Ὁ θόρυβος αὐτός εἶναι φίμωση ὄχι μόνο τοῦ κόσμου, τοῦ ἐαυτοῦ, τοῦ ἤθους καί τῆς λογικῆς ἀλλά καί τῆς ἐσωτερικότητας.

Ἡ σιωπή στέκεται ἀντιμέτωπη στόν θόρυβο πού ἐπιδιώκει τόν ἐγκλεισμό μας στήν ἐξουσία τῶν ἀσήμαντων ἐπιδιώξεων τοῦ κέρδους. Τό μεγαλεῖο τῆς σιωπῆς ἔγκειται στήν ἀναγνώριση τῆς κβαντικῆς της σχέσης μέ τόν θόρυβο. Στήν ἀναγνώριση πώς ἡ ἔκρηξη τοῦ θορύβου εἶναι ἀναπόφευκτη. Αὐτό πού ἐπιχειρεῖ ἡ σιωπή εἶναι ἡ ἐπιτάχυνση τῆς ἔλευσης ἐκείνης τῆς στιγμῆς. Τῆς στιγμῆς πού οἱ κραυγές ὅλων μας γίνονται σιωπή χωρίς τέλος.

Ἀπομόνωση

 

Ἡ ἀπομόνωση εἶναι μιά κατάσταση πολύ διαφορετική ἀπό τή μοναχικότητα. Ἡ ἀπομόνωση ἀπό ἄλλους ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι εἶναι καί αὐτοί ἀπομονωμένοι εἶναι ἐπίσης μιά ἐξ ὁλοκλήρου διαφορετική ἐμπειρία ἀπό αὐτή τῆς ἀπομόνωσης κάποιου ἀπό ἄλλους ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι δέν εἶναι ἀπομονωμένοι. Ἐκεῖνοι γιά τούς ὁποίους ἡ ἀπομόνωση, ὅταν οἱ ἄλλοι ἔχουν τή δυνατότητα νά ἐπικοινωνοῦν μεταξύ τους εἶναι δυσάρεστη κατάσταση, ἔχουν ὑποκαταστήσει τήν κοινωνική τους ζωή μέ τήν ἀναψυχή στόν κυβερνοχῶρο. Οἱ ἠλεκτρονικές συμμαζώξεις βεβαίως εἶναι συμπαθητικές καθώς ἐπιτρέπουν κάποιο εἶδος ἐπικοινωνίας πού χωρίς αὐτήν ἡ ἀπομόνωση θά ἦταν ἀκόμα δυσκολότερη.  

Τά πράγματα ὅμως ἔχουν πάρει μιά παράδοξη τροπή. Ἡ ἀπομόνωση ἐνῶ στό παρελθόν θά ἐθεωρεῖτο ἀντικοινωνική συνήθεια συνοδευόμενη ἀπό ἀρνητικούς χαρακτηρισμούς ὅπως μονήρης, μονόχνωτος, μοναχοφάης καί τά τοιαῦτα στήν τρέχουσα περίοδο ἔχει ἀποκτήσει κάποια μορφή ἔκφρασης ἐνδιαφέροντος γιά τούς συνανθρώπους. Τό καλύτερο πού θά μπορούσατε νά κάνετε γιά τό κοινωνικό σύνολο εἶναι νά παραμείνετε στό σπίτι. Αὐτό διατάσσσουν οἱ ἐφημερίδες καί τα ραδιόφωνα. Ὑπάρχει κατά συνέπεια μιά ἀντιστροφή. Τό νά εἶναι κανείς κοινωνικός εἶναι ἔκφραση παθολογικοῦ ἀτομικισμοῦ, ἀδιαφορίας γιά τό σύνολο καί ἐγωκεντρισμοῦ. Ἡ ἀπομόνωση ἔχει μετατραπεῖ σέ πατριωτικό καθῆκον κάτι τό ὁποῖο ἡ ἀστυνομία ἔχει καθῆκον νά ἐπιτηρεῖ.

Ἡ ἀναγνώριση τῆς ἀξιοπρέπειας τοῦ Ἄλλου, ἡ ἀμοιβαία ἐκτίμηση τῆς ἀτομικότητας καί ἰδιαιτερότητας τῶν πολιτῶν μεταξύ τους θά ἤθελε νά πιστεύει κανείς πώς ἐξακολουθεῖ νά ἀποτελεῖ τό κάτοπτρο μιᾶς εὐνομούμενης πολιτείας. Ὁ κοροναϊός ὡστόσο, ἔχει ἐπιβάλλει μιά νέα δομή σχέσεων μεταξύ τῶν ἀνθρώπων. Μπορεῖ κανείς νά ἀντιληφθεῖ αὐτή τή νέα δομή ἀσκώντας τήν ἀπλούστερη ἐγκόσμια δραστηριότητα. Νά βγεῖ γιά μιά βόλτα στήν πλατεῖα. Οἱ διαβάτες, εἴτε σέ μικρές ὁμάδες εἴτε ὡς μεμονωμένα ἄτομα, διατηροῦν ἀπόσταση μεταξύ τους ὅταν διασταυρώνονται ἤ προσπερνοῦν προσεκτικά τούς ἄλλους διαβάτες. Στήν ἐποχή τοῦ κοροναϊοῦ ὁ ἀφηρημένος, μοναχικός διαβάτης τῆς πρό τοῦ κοροναϊοῦ ἐποχῆς δέν ὑφίσταται. Ὁ κάθε διαβάτης βλέπει στόν ἄλλο τήν ἀπειλή τοῦ θανάτου, καθώς ὁ καθένας μας εἶναι ἕνας πιθανός φορέας τοῦ ἰοῦ. Τό ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς κατάστασης εἶναι ἡ ἔξαρση τοῦ παραλογισμοῦ ἐκείνων πού θεωροῦν καθῆκον τους τόν περιορισμό τῆς κυκλοφορίας. 

Φυλακές, ὁπλισμένοι ἀνεγκέφαλοι, διαβατήρια ἐμβολιασμένων, ἀδιαπέραστα σύνορα ὅλα δικαιολογοῦνται στό ἰϊκό ἐκκολαπτήριο. Ἀκόμα καί οἱ κάτοχοι τῆς ἐξουσίας πού δίνουν τό δικαίωμα νά τούς θεωρεῖ κανείς ἀναξιόπιστους καί διεφθαρμένους καί νά τούς ἀποκαλεῖ ἀλῆτες προσδοκοῦν ὑπακοή στίς ἐντολές τους. Οἱ κάτοχοι τῆς ἐξουσίας λοιπόν στήν ἀπελπισία τους, χρησιμοποιώντας μιά πολύ παράδοξη λογική, προσπαθοῦν νά ἀποδώσουν τά προβλήματα ὑγείας στήν ἀνεπαρκή ἀστυνόμευση καί θεωροῦν πώς ἡ ἐπίλυση τους εἶναι δυνατό νά ἐπιτευχθεῖ μέ ξυλοδαρμούς.

Ἡ ἀπομόνωση δέν ἔχει καταστήσει τήν ἐπικοινωνία μεταξύ τῶν ἀνθρώπων πιό δύσκολη ἤ ἀπόμακρη. Ἔχει ἀποσυνδέσει τή λογική ἀπό τήν σκέψη.

Αὐτάρκεια

Ἡ ὁπτική γωνία ὑπό τήν ὁποῖα κοιτᾶ κανείς τά πράγματα ἔχει νά κάνει μέ τήν ἀντίληψη τῆς λεπτομέρειας. Ὅταν μιλᾶμε γιά τήν ἀντίληψη τῆς λεπτομέρειας στήν οὐσία μιλᾶμε γιά τόν χαρακτῆρα τοῦ ἀτόμου. Ὁ χαρακτῆρας καί ἡ τύχη καθενός μας ἐπηρεάζονται ἀπό τήν δυνατότητά μας νά κατανοοῦμε καί νά ἀντιλαμβανόμαστε διαφορές. Πρόσωπα καί πράγματα διαφέρουν μεταξύ τους. Τά μάτια εἶναι τοποθετημένα στό σημεῖο τοῦ σώματος ὅπου πέφτουν φωτεινές ἀκτῖνες. Τό τί βλέπουν ὅμως τά μάτια δέν περιορίζεται μόνο στήν ἱκανότητα πρόσληψης τῶν φωτεινῶν ἀκτίνων. Ἕνα πρόσωπο, μιά εἰκόνα, ἕνα γεγονός, κάνουν ἐντύπωση σέ κάποιους, καί ἀφήνουν ἄλλους ἀδιάφορους. Ἐκεῖνοι πού δείχνουν ἐνδιαφέρον ἔχουν τήν εὐχέρεια νά διαχωρίζουν καί νά διακρίνουν μέ σαφήνεια τίς διαφορές μεταξύ μεμονωμένων πραγμάτων ἤ ἀτόμων. Ἐκεῖνοι πού ἀδιαφοροῦν συνήθως ὑποθέτουν ὅτι ὅλοι καί ὅλα εἶναι ἴδια καί κατηγοριοποιοῦν αὐτό πού δέν εἶναι καλό ὡς χειρότερο καί αὐτό πού δέν εἶναι μισητό ὡς καλύτερο.

Στή ζωή κάθε ἀνθρώπου ὑπάρχει κάποια στιγμή ὅπου κανείς φτάνει στήν πεποίθηση ὅτι ἀκόμα καί ἄν ὁ κόσμος ἦταν γεμᾶτος εὐγένια καί καλωσύνη, δέν θά τοῦ εἶχε παραχωρηθεῖ τίποτα ἐάν ὁ ἴδιος δέν κόπιαζε νά καλλιεργήσει τό ταλέντο του. Αὐτό πού κανείς πραγματικά κατέχει, ἡ ἰδιοκτησία του, εἶναι ὅ,τι δέν μπορεῖ νά τοῦ ἀφαιρεθεῖ, αὐτό πού τόν καθιστᾶ αὐτάρκη. Ἡ δύναμη πού κατοικεῖ μέσα στόν καθένα μας εἶναι ἕνα συστατικό τῆς φύσης μας πού μόνο οἱ ἴδιοι μποροῦμε νά γνωρίσουμε τήν ἰσχύ της, ἀλλά αὐτή δέν θά τήν μάθουμε μέχρις ὅτου προσπαθήσουμε καί ἡ γνωριμία μέ αὐτή τή δύναμη εἶναι ἀπελευθερωτική.

Ὑπάρχουν δύο πράγματα πού οἱ δάσκαλοι μποροῦν νά κάνουν γιά τούς μαθητές τους. Τό ἕνα εἶναι νά παρέχουν χρήσιμες πληροφορίες πού ἐμπλουτίζουν τή γνώση, καί τό ἄλλο νά περιγράφουν διανοητικά πρότυπα ὑποδεικνύοντας τά ἐπιτεύγματα γιά τά ὁποῖα θά μποροῦσε κανείς νά νοιώσει ἱκανοποίηση καί ἴσως ὑπερηφάνεια. Τήν μεγαλύτερη ἐπιρροή στήν διαμόρφωση τοῦ χαρακτῆρα τοῦ μαθητῆ ὅμως ἔχει ἡ συνεισφορά τοῦ δάσκαλου στήν δεύτερη πτυχή τῆς διδασκαλίας. Ὁ δάσκαλος πού περιγράφει τά πρότυπα γιά τά ὁποῖα θά μποροῦσε κανείς νά ὑπερηφανεύεται πώς διατηρεῖ συνεισφέρει στήν διαμόρφωση τῆς ἀνάγλυφης μνήμης στόν ἐγκέφαλο ἡ ὀποῖα θά μορφοποιήσει τήν ἀρμονία καί συνεπῶς τήν προσωπικότητα τοῦ μαθητῆ.

Ὁ ρόλος τῆς διδασκαλίας δέν εἶναι ἡ ἐπισήμανση τοῦ τί εἶναι σημαντικό καί τί ὄχι, οὔτε ἡ ὑπόδειξη τῆς μόνης ἀντικειμενικῆς καί ἀπόλυτης ἀλήθειας. Ἡ πιό σημαντική προσφορά τοῦ δάσκαλου πρός τούς μαθητές εἶναι νά τούς βοηθήσει νά ἀναπτύξουν ἀνεξάρτητο μηχανισμό σκέψης, νά δημιουργήσουν αὐτάρκεις μεθόδους σκέψης, καθώς δέν εἶναι ἡ πρόσοψη τοῦ ρολογιοῦ ἀλλά τά γρανάζια του πού κάνουν τή διαφορά.

Ψάχνοντας τά γυαλιά της ἡ Χριστίνα σταμάτησε τήν ὁμιλία της. Πῆγα εἶπε, πολύ πιό πέρα ἀπό κάθε ἀνάλυση γιά τήν ὁποῖα εἶμαι ἱκανή. Κι ἔτσι ἀντί νά πεῖ τήν "ἐπόμενη διαφάνεια παρακαλῶ" ὑποκλίθηκε εὐγενικά...