Ὀμφαλόσκεψις

 

Στήν πραγματικότητα, αὐτό πού θά πρέπει νά ἐξερευνηθεῖ εἶναι οἱ τρόποι μέ τούς ὁποίους γίνεται ἀντιληπτός ὁ κόσμος καί τά πράγματα πού μᾶς περιβάλλουν στήν ὀρθόδοξη καί τή λατινική θεολογία. Νά διασαφηνιστοῦν οἱ ἔννοιες τοῦ δικαίου, τοῦ νόμου, τῆς ἀρετῆς, τῆς ἀγάπης, τοῦ καθήκοντος, τῆς συγχωρήσεως. Ἴσως τότε νά κατάφερνε κανείς νά ἐξωρύξει τό φῶς καί τήν θερμότητα ἀπό τή γενικότητα τῶν θέσεων πίσω ἀπό τίς ὁποῖες κρύβονται. Νά διαχωρίσει τό "φῶς τῆς φωτιᾶς" ἀπό τήν "ζεστασιά τῆς φωτιᾶς".

Μέ τρεῖς τρόπους μπορεῖ νά δεῖ κανείς τόν κόσμο. Τόν καταστροφικό, τόν θεϊκό καί τόν ἀνθρώπινο. Ἡ καταστροφική ἀντίληψη τοῦ κόσμου δέν εἶναι μιά τερατώδης ἐξωτερική διάστασις. Κομμάτια μέσα μας πού δέν γνωρίζουμε ἤ δέν ἐλέγχουμε συνθέτουν ἕνα σύνολο πού δέν εἶναι ἀρμονικό καί χειραγωγοῦν τόν ἐσωτερικό μας κόσμο μέ τρόπο πού μᾶς κάνει νά ἐρμηνεύουμε αὐτό πού βλέπουμε λανθασμένα περιορίζοντας τό βλέμμα μόνο στό τί τά πράγματα μποροῦν νά μᾶς προσφέρουν, πώς μᾶς ἐξυπηρετοῦν. Ἡ θεϊκή ἀντίληψη κοιτάζει τά πράγματα καί τούς ἀνθρώπους ὅπως εἶναι στήν πραγματικότητα. Ὁ Θεός δέν ἐνδιαφέρεται νά ὑπηρετήσει, δέν ἔχει ἀνάγκη νά ἱκανοποιήσει ἤ νά γίνει ἀρεστός. Ἡ θεϊκή ἀντίληψη -ὅπως ἡ Ὀμηρική ποίηση- δέν περιγράφει "αὐτό πού ἀρέσει", ἀλλά αὐτό πού "εἶναι". Ἡ ἀνθρώπινη ἀντίληψη εἶναι ἕνα ἐνδιάμεσο στάδιο ὅπου κάποια πράγματα τά ἐρμηνεύουμε σωστά καί κάποια ἄλλα λανθασμένα. Ἡ βία εἶναι ἕνας ἀπό τούς παράγοντες πού ἐπηρρεάζουν τήν διαμόρφωση τῶν τρόπων μέ τούς ὁποίους ἀντιλαμβανόμαστε τόν κόσμο. Ἡ βία περιορίζει τή δυνατότητα τῆς “ἄρνησης”. Ὁποιαδήποτε μορφή θεσμικῆς ἤ δομικῆς βίας πού δέν ἐπιτρέπει τήν ἄρνηση ἐπιβάλλει τήν ἐξαναγκαστική σιωπή.

Ἡ ἔννοια τοῦ δικαίου στίς γλῶσσες πού ἔλκουν τήν καταγωγή τους ἀπό τήν λατινική ταυτίζεται μέ τήν ἐπίλυση διαφωνιῶν, σέ ἀντιδιαστολή μέ τήν Ἑλληνική καί τήν Ἐβραϊκή στίς ὁποῖες δίκαιο σημαίνει συμβατότητα. Στό πλαίσιο αὐτό, ἡ ἀξία καί ἡ δύναμη τῆς “ἀγορᾶς” ἐμποτιζόμενες μέ προδοσία καί ἐξαπάτηση, παραγκωνίζουν τήν ἔννοια τοῦ δικαίου καί τήν ὑποκαθιστοῦν μέ τήν αἴσθηση τοῦ ὀρθοῦ. Αὐτοί πού διατρέχουν τόν μεγαλύτερο κίνδυνο σέ αὐτή τή λογική εἶναι ἐκεῖνοι πού δέν ἔχουν "ἀντίκρυσμα" στήν ἀγορά. Ἡ πραγματικότητα καί ἡ ἐμπειρία τοῦ ἀτόμου ἐκμηδενίζονται καί στό δράμα τῆς ζωῆς ὁ δυτικός ἄνθρωπος ὑποβιβάζεται σέ συναλλαγματική ἀξία. Στόν δυτικό κόσμο τό χρέος τῆς ἀγάπης εἶναι ἄρρηκτα συνδεδεμένο μέ τό χρέος οἰκονομικῶν συναλλαγῶν.

Θρησκευτικοί καί πολιτικοί ἠγέτες υἱοθετοῦν τεχνικές μάρκετινγκ προκειμένου νά ἀποκτήσουν οἰκονομική ἰσχύ καί νά καταλάβουν τήν ἐξουσία.

"εἰ κεῖνόν γ᾽ Ἰθάκηνδε ἰδοίατο νοστήσαντα,
πάντες κ᾽ ἀρησαίατ᾽ ἐλαφρότεροι πόδας εἶναι
ἢ ἀφνειότεροι χρυσοῖό τε ἐσθῆτός τε."