Νόρμαν Μαίηλερ. Μιά ἄλλη ἄποψη γιά τήν 11η Σεπτεμβρίου 2001.

( Με ἀφορμή τήν κατάρρευση τῶν δίδυμων πύργων στις 11 Σεπτεμβρίου 2001, τήν πολεμική καί πατριωτική ἀτμόσφαιρα πού κυριάρχησε καί κατέληξε στήν εἰβολή τῶν ΗΠΑ στό Ιράκ, ὁ κατά πολλούς κορυφαῖος ἀμερικάνος συγγραφέας Νόρμαν Μαίηλερ ( 1923-2007), ἔγραψε τό βιβλίο Γιατί κάνουμε αὐτό τον πόλεμο ( Why are we at war?) , το ὁποῖο ἐξεδόθη το 2003 στην Ἑλλάδα ἀπό τίς έκδόσεις Ωκεανίδα, σέ μετάφραση τοῦ Τάκη Θεοδωρόπουλου. Στό ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο ( ἡ ἐπιλογή μέ τά τονισμένα μέρη εἶναι δικιά μου) περιλαμβάνεται καί μιά συνέντευξη τοῦ Μαίηλερ μέ τόν Ντότσον Ραίηντερ, δημοσιευμένη στό Sunday Times Magazine ατίς 19/9/2002.

Φυσικά τό καθ’ αὐτό θέμα τῆς 11/9/2001 δέν ἐξαντλεῖται στο βιβλίο τοῦ Μαίηλερ, ἰδιαίτερα κάποιες πολύ σκοτεινές πτυχές του, ὅπως τό ἄν οἱ ἐπίσημες ἀρχές τῶν ΗΠΑ ἦταν ἐνημερωμένες καί σέ ποιό βαθμό, οὔτε γίνεται ἀναφορά στις ἄμεσες ἀντιδράσεις τους. Μιά μικρή γεύση μᾶς δίνει ὁ Michael Moore στήν ἱστοσελίδα του . Ἄς εἴμαστε λοιπόν περισσότερο δύσπιστοι καί ἐπιφυλακτικοί μέ τίς ἐπίσημες ἐπετειακές ἐκδηλώσεις, εἴτε πρόκειται γιά καρναβάλια ζητωκραυγῶν (π.χ. γκρέμισμα τείχους τοῦ αἴσχους ) εἴτε γιά "μνημόσυνα". Καί ὄχι μόνον στίς ΗΠΑ καί τήν Εὐρώπη.

Ἐκτιμῶ ἰδιαίτερα τὴν καθαρὴ, ἰδιαίτερη, ἀντιτηλεοπτική καί καθόλου ἀγοραῖα θέση ἑνὸς ἀμερικάνου σάν τόν Μαίηλερ, πού δείχνοντας ἕνα ζοφερὸ μέλλον, δέν διακατέχεται ἀπό τήν ἀντιτρομοκρατική ψύχωση οὔτε δέχεται νὰ αὐτολογοκριθεῖ καὶ δὲν διστάζει νὰ τοποθετηθεῖ ἐνάντια στὰ «ἐθνικὰ» λεγόμενα συμφέροντα τῆς χώρας του. Καταλήγω καὶ στὸ ἑξῆς. Ὁ πατριωτισμὸς πού διαλαλεῖται εἶναι ὄχι μόνο τζούφιος ἀλλὰ σύμφωνα μὲ τὸν Μαίηλερ εἶναι καὶ ἐπικίνδυνος, ὑποστηρικτικὸς ἑνὸς περιβάλλοντος πού τὰ πάντα ἐλέγχονται ἀπὸ τὶς ἐπιχειρήσεις.

Ἡ εἰλικρίνεια, ἡ διεισδυτικότητα τοῦ Μαίηλερ, ἡ τόλμη γιά τήν διατύπωση ἄποψης σχετικά μέ τήν κρίση ταυτότητας τῶν ΗΠΑ, εἶναι τό πρῶτο ζητούμενο γιά τούς πνευματικούς ἀνθρώπους ἐπί ἀντιστοίχων θεμάτων στήν Ἑλλάδα. )

ΝΤΟΤΣΟΝ ΡΕΪΝΤΕΡ: Βρισκόμουν στὸ διαμέρισμά μου στὴν ἀνατολικὴ πλευρὰ τῆς 85^ης Ὁδοῦ στὸ Μανχάταν, ὅταν ἕνα ἀπὸ τὰ ἀεροπλάνα χτύπησε τὸν πρῶτο Δίδυμο Πύργο. Ἐκείνη τὴ στιγμὴ δὲν κατάλαβα τί συμβαίνει. Ἀργότερα προσπάθησα νὰ τηλεφωνήσω, ὅμως τὸ τηλέφωνο ἦταν νεκρό. Ἔτσι ντύθηκα καὶ βγῆκα ἔξω. Τὸ σπίτι μου ἀπέχει τέσσερα τετράγωνα ἀπὸ τὴν ἐπίσημη κατοικία τοῦ δημάρχου. Κανένα ἀπὸ τὰ καρτοτηλέφωνα δὲν λειτουργοῦσε. Ὁ κόσμος στὸν δρόμο ἔμοιαζε νὰ τὰ ἔχει χαμένα. Ἦταν πολὺ παράξενο. Ἄρχισα νὰ κατευθύνομαι πρὸς τὸ κέντρο τῆς πόλης, ἦταν μία ἡλιόλουστη, ζεστὴ θὰ ἔλεγα, νεοϋορκέζικη μέρα. Εἶχα προγραμματίσει νὰ γευματίσω μ' ἕναν φίλο στὴν 57^η Ὁδὸ καὶ κατέβαινα τὴν Τρίτη Λεωφόρο βαδίζοντας πρὸς τὸ ἑστιατόριο. Ὅταν ἔφτασα στὴν 64^η Ὁδό, εἶδα τὸ μεγάλο καὶ πυκνὸ σύννεφο ποὺ κάλυπτε τὸ νότιο τμῆμα τοῦ Μανχάταν. Ὁ ὑπόλοιπος οὐρανὸς ἦταν καθαρὸς καὶ γαλάζιος. Δὲν μποροῦσα νὰ καταλάβω τί συμβαίνει. Ἀμέσως μετὰ κοιτάζοντας πρὸς τὴν Τρίτη Λεωφόρο, σὲ ἀπόσταση ἔξι ἑπτὰ οἰκοδομικῶν τετραγώνων, ὅσο πιὸ μακριὰ ἔφτανε τὸ βλέμμα μου, παρατήρησα ἕνα ἀνθρώπινο κύμα ποὺ ἀνέβαινε ἀργὰ τὴ Λεωφόρο. Μέσα στὸ πλῆθος ὑπῆρχαν πολλοὶ ἄνδρες οἱ ὁποῖοι φοροῦσαν ἄσπρα πουκάμισα, ὑπάλληλοι γραφείων τῆς Γουὸλ Στρὶτ ποὺ ἀπομακρύνονταν τρέχοντας ἀπὸ τὸν τόπο τῆς καταστροφῆς. Ἦταν δεκάδες χιλιάδες ποὺ ἀνηφόριζαν στὸ νησὶ σὰν νὰ ἀκολουθοῦσαν κηδεία, μία σιωπηλὴ ἀνθρώπινη μάζα ποὺ ἔστριβε στὴν 57^η Ὁδὸ καὶ μετὰ κατευθυνόταν στὴ γέφυρα τῆς 59^ης γιὰ νὰ ἐγκαταλείψει τὸ νησί. Σκέφτηκα: «Χριστέ μου! Τί εἶναι αὐτό; Ἡ Δευτέρα Παρουσία;» Τὸ πλῆθος ντυμένο στὰ ἄσπρα, καλυμμένο μὲ σκόνη, ἐμβρόντητο μιλοῦσε ψιθυριστὰ σὰν τὰ παιδιὰ στὴν ἐκκλησία. Σκέφτηκα ὅτι ἦταν ἡ Ἀνάληψη, ὅτι ὁ Ἰησοῦς καλοῦσε τοὺς ἁγίους στὸν οὐρανὸ καὶ ὅτι ἐγὼ θὰ ξέμενα πίσω. Αὐτὴ ἦταν ἡ ἀρχική μου ἀντίδραση.

ΝΟΡΜΑΝ ΜΕΪΛΕΡ: Γιατί ὄχι; Ἦρθε ὁ Χριστὸς καὶ ὅλοι τρέχουν νὰ τὸν συναντήσουν διασχίζοντας τὴ γέφυρα ποὺ συνδέει τὸ Μανχάταν μὲ τὸ Κουίνς. Αὐτὸ μπορῶ νὰ συλλάβω μὲ τὴν ἀπαισιοδοξία ποὺ μὲ διακατέχει ὅποτε σκέφτομαι τὰ κοσμικὰ ζητήματα. [γέλια]

ΝΤΟΤΣΟΝ ΡΕΪΝΤΕΡ: Ἐντάξει. Ἐσὺ ποῦ ἤσουν τὴν 11^η Σεπτεμβρίου; Πῶς ἔμαθες γιὰ τὶς τρομοκρατικὲς ἐπιθέσεις καὶ ποιὰ ἦταν ἡ πρώτη σου ἀντίδραση;

ΝΟΡΜΑΝ ΜΕΪΛΕΡ: Ἤμουν στὸ σπίτι μου στὴν Πρόβινσταουν. Θυμᾶμαι ὅτι χτύπησε τὸ τηλέφωνο καὶ μοῦ εἶπαν νὰ ἀνοίξω τὴν τηλεόραση. Ὅσο παρακολουθοῦσα, τηλεφώνησα στὴ μικρή μου κόρη, τὴ Μάτζι. Ἔχω ἕνα διαμέρισμα στὰ ὑψώματα τοῦ Μπρούκλιν καὶ ἡ κόρη μου ἔμενε ἐκεῖ μ’ ἕναν φίλο της. Τὰ παράθυρα ἔχουν θέα στὸν Ἴστ Ρίβερ καὶ ἀπὸ τὸ διαμέρισμα φαίνεται τὸ νότιο Μανχάταν καὶ οἱ Δίδυμοι Πύργοι. Ἔτσι ἡ Μάτζι ὑπῆρξε αὐτόπτης μάρτυρας τῆς πρώτης ἐπίθεσης κι εἶχε πάθει σόκ. Ὅσο μιλούσαμε στὸ τηλέφωνο, τὸ δεύτερο ἀεροπλάνο ἔπεσε στὸ ἄλλο κτήριο. Ἐγὼ συνεχίζω νὰ παρακολουθῶ ὅ,τι συμβαίνει ἀπὸ τὴν τηλεόραση. Ἡ Μάτζι καὶ ὁ φίλος της βλέπουν τὸ ἴδιο πράγμα, ταυτόχρονα, καὶ ἀπὸ τὸ παράθυρο καὶ ἀπὸ τὴν ὀθόνη τῆς τηλεόρασης. Τὸ σὸκ ἦταν τρομακτικό. Γιατί; Γιατί τὸ μόνο πράγμα ποὺ μᾶς ὑπόσχεται πάντοτε ἡ τηλεόραση εἶναι πώς, κατὰ βάθος, ὅ,τι βλέπουμε στὴν ὀθόνη δὲν εἶναι πραγματικό. Τὰ πιὸ ἀπίστευτα πράγματα, τὰ πιὸ τρομακτικὰ γεγονότα ἔχουν μία δόση ἐξωπραγματικοῦ ὅταν τὰ βλέπεις στὴ μικρὴ ὀθόνη. Δὲν μᾶς τρομοκρατοῦν. Βλέπεις κάτι ποὺ εἶναι ἀποκρουστικό, ἀλλὰ τὸ σὸκ ποὺ ὑφίστασαι εἶναι πολὺ μικρότερο. Γι' αὐτὸ τὸν λόγο μπορεῖς νὰ παρακολουθεῖς τὰ πάντα στὴν τηλεόραση.

Ὑπάρχουν βέβαια καὶ ἐξαιρέσεις. Ἡ δολοφονία τοῦ Λὶ Χάρβεϊ Ὄσβαλντ ἀπὸ τὸν Τζὰκ Ρούμπι σὲ ζωντανὴ μετάδοση εἶναι ἕνα χαρακτηριστικὸ παράδειγμα, ὅπως καὶ τὸ δεύτερο ἀεροπλάνο τὴ στιγμὴ ποὺ ἔπεφτε στὸν δεύτερο Πύργο, ὅπως καὶ ἡ κατάρρευση τῶν Πύργων. Ἡ τηλεόραση ἐκείνη τὴ στιγμὴ δὲν ἦταν πλέον τὸ στρῶμα τῆς μόνωσης ποὺ μᾶς χώριζε ἀπὸ τὸ τρομακτικὸ γεγονός. Ὅταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, οἱ ἐπιπτώσεις εἶναι τρομακτικές.

ΝΤΟΤΣΟΝ ΡΕΪΝΤΕΡ: Αὐτὸ ποὺ μὲ σημάδεψε, αὐτὸ ποὺ δὲν θὰ ξεχάσω ποτὲ εἶναι ἡ σιωπή. Ὅλοι ἦταν σιωπηλοί. Ὅταν μιλοῦσαν ψιθύριζαν, σὰν νὰ βρίσκονταν σὲ κηδεία. Αὐτὸ συνεχίστηκε γιὰ ὧρες, γιὰ πολλὲς ὧρες. Κάπου κάπου τὴ σιωπὴ ἔσπαγαν οἱ σειρῆνες τῶν ἀσθενοφόρων καὶ τῶν περιπολικῶν. Καὶ κάτι πρωτόγνωρο, κάτι ποὺ δὲν εἶχα ξαναδεῖ ποτὲ στὴ Νέα Ὑόρκη: πολεμικὰ ἀεροπλάνα ἄρχισαν νὰ πετοῦν πάνω ἀπ' τὸ Μανχάταν γιὰ νὰ ἀπομονώσουν τὸν ἐναέριο χῶρο. Στρατιῶτες ἐμφανίστηκαν στοὺς δρόμους.•Σκεφτόμουν: «Γιὰ ὄνομα τοῦ Θεοῦ, τί συμβαίνει;»

«Γιὰ ὄνομα τοῦ Θεοῦ, τί συμβαίνει;». Ἄλλο πράγμα νὰ ἀκοῦς μία δυνατὴ ἔκρηξη καὶ τελείως διαφορετικὸ νὰ διαπιστώσεις μετὰ ἀπὸ λίγο ὅτι κουφάθηκες ἀπ' τὸν κρότο της. Στὶς Ἡνωμένες Πολιτεῖες μόλις ξεκινοῦσε μία κρίση ταυτότητας. Ἀρχίσαμε νὰ ἀναρωτιόμαστε γιὰ τὴν ἴδια τὴ φύση τῆς χώρας μας, νὰ διατυπώνουμε ἐρωτήματα ποὺ κανένας καλὸς Ἀμερικανός, ἄνδρας ἢ γυναίκα, δὲν εἶχε θέσει ποτὲ ὡς τότε στὸν ἑαυτό του. Ἐρωτήματα ὅπως: Γιατί μᾶς μισοῦν; Γιατί κάποιος μπορεῖ νὰ μᾶς ἀπεχθάνεται σὲ τέτοιο βαθμό; Δὲν κάνουμε κακό. Πιστεύουμε στὸ καλὸ καὶ στὴν ἐλευθερία. Ποιοὶ εἴμαστε, λοιπόν; Μήπως δὲν εἴμαστε αὐτοὶ πού νομίζουμε ὅτι εἴμαστε; Ἀκόμη πιὸ ἐπιτακτικὸ τὸ ἐρώτημα: Ποιοὶ εἶναι «αὐτοί»; Τί σημαίνουν ὅλα αὐτά; Ἁπλὲς ἐρωτήσεις. Κενὲς σὰν τὶς λευκὲς ἄδειες σελίδες. Περνούσαμε κρίση ταυτότητας καὶ ἡ ἐμπειρία ἦταν πρωτόγνωρη. Τὸ Ἐγὼ μας ἀπορυθμίστηκε - δέχτηκε προληπτικὴ ἐπίθεση. Οἱ περισσότεροι ἀπὸ μᾶς μοιάζουν νὰ ὁρίζουν ἕνα Ἐγὼ τὸ ὁποῖο μέσα στὸ πλαίσιο τῆς λογικῆς παραμένει ἀποτελεσματικὸ ὅσο ὑλοποιοῦμε τὶς προσωπικές μας φιλοδοξίες καὶ σχέδια. Βλέπουμε τοὺς ἑαυτούς μας ὡς συζύγους, ὡς γενναίους ἢ σώφρονες, ὡς φερέγγυους καὶ ἀξιοπρεπεῖς. Κάποιοι ἄλλοι ἐξαρτῶνται ἀπὸ τὸ δικαίωμα ποὺ ἔχουν νὰ συγχωροῦν ἑαυτοὺς ὡς ἐλαφρόμυαλους, ἢ νὰ ἀνάγουν τὰ πάντα στὴν ἀναζήτηση ἐκείνης τῆς φιλικῆς σχέσης ἡ ὁποία, ὅταν βρεθεῖ, θὰ τὰ διορθώσει ὅλα.

Ἀπ' αὐτὴ τὴν ἄποψη ἔχει ἐλάχιστη σημασία τὸ εἶδος τῆς αὐτοεκτίμησης ποὺ προσδιορίζει τὸ Ἐγώ. Αὐτὸ τὸ εἶδος αὐτοεκτίμησης, γιὰ τὶς ἀνάγκες τοῦ Ἐγώ, εἶναι πολὺ λιγότερο σημαντικὸ ἀπὸ τὴ συνεχῆ προσδοκία ὅτι ἡ αὐτοεκτίμηση θὰ παραμείνει σταθερή, στὸ πλαίσιο τῆς λογικῆς. Πάνω σ' αὐτὴ στηρίζεται ἡ ταυτότητά μας, τὸ σταθερὸ σημεῖο ἀναφορᾶς ποὺ προσφέρει στὸν ψυχικό μας κόσμο, σὰν καθημερινὴ ὑπόθεση ἐργασίας, τὴν εἰκόνα τοῦ (ὡραία, νόστιμη - ὅ,τι βολεύει).

Μία κρίση ταυτότητας οἰκοδομεῖται ἀργά, ἢ πέφτει σὰν κεραυνός. Οἱ ἐπιπτώσεις της εἶναι ἀδιαμφισβήτητες. Δὲν μποροῦμε πλέον νὰ προσδιορίσουμε μὲ σαφήνεια ποιοὶ εἴμαστε. Κάποιος τράβηξε ἀπὸ κάτω μας τὴ βάση στὴν ὁποία στηρίζεται τὸ Ἐγώ μας. Ἡ ψυχὴ σέρνεται. Ξαφνικὰ δὲν εἴμαστε σὲ θέση νὰ ἀπαντήσουμε στὶς ἁπλούστερες ἐρωτήσεις.

Μετὰ τὴν 11^η Σεπτεμβρίου ἡ κρίση ταυτότητας ἁπλώθηκε σ' ὅλη τὴν Ἀμερική. Ἡ ἀντίδραση μας εἶναι ἀπολύτως κατανοητή. Ἀνέβηκε ὁ πατριωτικός μας πυρετός. Ἡ σταθερὴ καὶ βολικὴ βεβαιότητα ὅτι ἡ Ἀμερικὴ εἶναι ἁπλούστατα ἡ πιὸ μεγαλειώδης χώρα ποὺ ὑπῆρξε ποτέ, εἶχε ἀμφισβητηθεῖ. Ἡ ἐνστικτώδης μας ἀντίδραση ἦταν νὰ τὴν ἐπανεπιβεβαιώσουμε. Ἔπρεπε νὰ ξεπεράσουμε τὴν κρίση ταυτότητας, νὰ τὴ νικήσουμε, νὰ ὑψώσουμε τὴ σημαία μας.

Κάποτε πιστεύαμε σὲ κάτι. Τὸ πλοῖο ΗΠΑ ἦταν ἀπόρθητο καὶ ἡ γραμμὴ πλεύσης του ἀλάθητη. Πιστεύαμε σὲ ἕνα πολλὰ ὑποσχόμενο μέλλον. Ξαφνικά, ἐπειδὴ δὲν μπορούσαμε πιὰ νὰ βλέπουμε τοὺς ἑαυτούς μας κατ' αὐτὸν τὸν τρόπο, νομίσαμε πὼς τοὺς προδώσαμε. Ἔτσι συσπειρωθήκαμε γύρω ἀπὸ τὸν Τζὸρτζ Μπούς. Ἡ διαμάχη γιὰ τὴν ἐκλογή του, τὸ γεγονὸς ὅτι δὲν εἶχε τὴν πλειοψηφία τῶν ἐκλογέων λειτούργησε σὰν μία νέα δύναμη ὑπέρ του. Ἡ νέα, ὑπὸ διαμόρφωση καὶ μεταβατικὴ ταυτότητά μας μᾶς ἀπαγόρευε νὰ σκεφτοῦμε ὅτι ἐνδεχομένως ὁ Μποὺς δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ βρίσκεται στὸν Λευκὸ Οἶκο. Γιατί; Μὰ γιατί ἦταν ἀναγκαῖο νὰ σωθεῖ ἡ χώρα. Μᾶς εἶχε παραλύσει ὁ τρόμος. Ὑπῆρχαν ἄνθρωποι πάνω στὴ γῆ ποὺ ἤθελαν τόσο πολὺ νὰ μᾶς καταστρέψουν, ὥστε νὰ μὴ διστάζουν νὰ θυσιαστοῦν. Ἡ ἀναφορὰ στὴ Βίβλο ἦταν σαφής: Ὁ Σαμψών γκρέμισε τοὺς κίονες τοῦ Ναοῦ. Τώρα εἴμαστε περικυκλωμένοι ἀπὸ ἀμέτρητους Μουσουλμάνους Σαμψών. Ἕνα κῦμα σάρωσε τὴ χώρα, ἕνας δυνατὸς ἄνεμος. Στὸ διάβα του σημαῖες κυμάτιζαν παντοῦ. Ὅλοι στὴν Ἀμερικὴ ἀνέμιζαν μία σημαία.

Ἤμασταν ἐλάχιστοι ὅσοι δὲν χαρήκαμε ὅταν εἴδαμε αὐτὸ τὸ σαρωτικὸ κῦμα τοῦ πατριωτισμοῦ ποὺ δὲν ἔκανε διακρίσεις. Ὁ πατριωτισμὸς εἶναι τὸ τελευταῖο καταφύγιο τοῦ ἀδίστακτου. Τὸ εἶπε ὁ Χ. Λ. Μένκεν (Henry Louis Mencken (1880-1956). Συγγραφέας, ἀρθρογράφος, ὁ ὁποῖος θεωρεῖται ὡς ὁ ἀκραῖος φιλελεύθερος εἰκονομάχος τῆς ἀμερικανικῆς πολιτικῆς ζωῆς. Σ.τ.Μ.) ἢ μήπως ὁ Σάμιουελ Τζόνσον; Μποροῦμε νὰ διαφωνήσουμε γιὰ τὴν πηγή, ὄχι ὅμως καὶ γιὰ τὴ διαπίστωση.

ΝΤΟΤΣΟΝ ΡΕΪΝΤΕΡ: Ἀνεμίζουν ἀκόμη σημαῖες στὴν Πρόβινσταουν;

ΝΟΡΜΑΝ ΜΕΪΛΕΡ: Ἀνεμίζουν. Ἔγινε μία παρέλαση τὴν 4η Ἰουλίου τοῦ 2002. Ἕνας συμπαθητικὸς καὶ εὐχάριστος ἄνθρωπός –μοῦ φάνηκε σὰν νεαρὸς δικηγόρος μὲ φιλελεύθερες ἀρχὲς- μὲ πλησίασε, μοῦ χαμογέλασε καὶ μοῦ ἔδωσε μία μικρὴ ἀμερικανικὴ σημαία. Τὸν κοίταξα καὶ ἀρνήθηκα τὴν προσφορά, κουνώντας τὸ κεφάλι μου. Κι αὐτὸς ἀπομακρύνθηκε. Δὲν ἔγινε φασαρία. Μὲ πλησίασε μισοχαμογελώντας καὶ ἀπομακρύνθηκε μισοχαμογελώντας. Ὅμως μετὰ ἔγινα ἔξαλλος μὲ τὸν ἑαυτό μου, ἐπειδὴ δὲν βρῆκα τὸ κουράγιο νὰ τοῦ πῶ: «Δὲν χρειάζεται νὰ ἀνεμίζεις σημαία γιὰ νὰ εἶσαι πατριώτης». Ἤδη, ἀπὸ τὸν Ἰούλιο τοῦ 2002 εἶχα ἀρχίσει νὰ ἐνοχλοῦμαι. Ὁ πατριωτισμὸς ποὺ κυματίζει ἐλεύθερα δίνει τὸ ἀκριβὲς μέτρο τῆς ἀγωνίας ποὺ κυματίζει ἐλεύθερα.

Τὸ ἀντίθετο συμβαίνει στὴ Βρετανία. Οἱ Βρετανοὶ ἀγαποῦν βαθιὰ τὴν πατρίδα τους. Μποροῦν νὰ τὴ γελοιοποιήσουν, νὰ ποῦν χυδαῖες ἱστορίες γι' αὐτὴν καὶ νὰ σοῦ προσφέρουν στὸ πιάτο τὶς ἀτέλειες ποὺ κυβερνοῦν τὴ χώρα τους. Ὁ πατριωτισμὸς τους ὅμως παραμένει βαθύς. Στὴν Ἀμερικὴ εἶναι σὰν νὰ παίζουμε τὶς Μουσικὲς Καρέκλες καὶ νὰ ἀποβάλλουμε ὅποιον πιάσουμε νὰ μὴν κρατάει σημαία. Γιατί πρέπει νὰ ἐπανεπιβεβαιώσουμε τοὺς ἑαυτούς μας; Λὲς καὶ βλέπεις ἕναν ἄνδρα δύο μέτρα ὕψος, ἑκατὸν πενήντα κιλά, καλοφτιαγμένο, ἐξαιρετικὰ γεροδεμένο, ὁ ὁποῖος κάθε τρία λεπτὰ θέλει νὰ ἐπιβεβαιώνει τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ μασχάλες τοῦ μυρίζουν ὑπέροχα. Δὲν μᾶς χρειάζεται αὐτὸς ὁ ὑποχρεωτικὸς αὐτοϊκανοποιούμενος πατριωτισμός. Εἶναι ἀποκρουστικός. Ὅταν ζεῖς σὲ μία μεγάλη καὶ ἰσχυρὴ χώρα, ἡ κριτικὴ ματιὰ εἶναι καθῆκον σου γιὰ νὰ τὴ βοηθήσεις νὰ ἰσχυροποιηθεῖ. Πολιτισμικὰ καὶ συναισθηματικὰ γινόμαστε πιὸ ἀλαζόνες, πιὸ ματαιόδοξοι. Χάνουμε τὴν αἴσθηση τῆς γοητείας ποὺ ἀσκεῖ ἡ Δημοκρατία, ἀκόμη καὶ τοὺς κινδύνους ποὺ συνεπάγεται.

Ἡ Δημοκρατία ἔχει οἰκοδομηθεῖ πάνω σὲ μία ὑπέροχη, πλὴν ὅμως ἐπικίνδυνη παραδοχή: Προϋποθέτει ὅτι ἂν ἡ θέληση τοῦ ὄχλου ἐκφραστεῖ ἐλεύθερα, τὰ θετικὰ ποὺ θὰ προκύψουν θὰ εἶναι περισσότερα ἀπ' τὰ ἀρνητικά. Ὅταν ἡ Ἀμερικὴ ἔγινε ἀνεξάρτητο κράτος, γιὰ πρώτη φορὰ στὴν ἱστορία τοῦ πολιτισμοῦ ἕνα ἔθνος τολμοῦσε νὰ στοιχηματίσει τόσο πολλὰ σ' αὐτὴν τὴν παράτολμη παραδοχὴ - ὅτι ὁ λαὸς εἶναι περισσότερο καλὸς καὶ λιγότερο κακός. Μέχρι τότε ἐπικρατοῦσε ἡ ἀντίληψη ὅτι οἱ ἰσχυροὶ στὴν κορυφὴ γνωρίζουν καλύτερα. Ὁ λαὸς δὲν ἀξίζει τίποτε καὶ πρέπει νὰ ἐλέγχεται. Τώρα ὀφείλουμε νὰ ἀντιληφθοῦμε ὅτι τὸ γεγονὸς πὼς ὑπήρξαμε μία μεγάλη Δημοκρατία δὲν μᾶς ἐγγυᾶται ὅτι θὰ συνεχίσουμε νὰ εἴμαστε τὸ ἴδιο. Ἡ Δημοκρατία εἶναι ὑπαρξιακὸ φαινόμενο. Ἀλλάζει, ἀλλάζει διαρκῶς. Αὐτὸς εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λόγους ποὺ μὲ κάνουν νὰ ἀποστρέφομαι τὸν ἀπελευθερωμένο πατριωτισμό. Δὲν μπορεῖς νὰ θεωρεῖς τὴ Δημοκρατία δεδομένη, βρίσκεται συνεχῶς ὑπὸ ἀμφισβήτηση. Ὅλοι ξέρουμε ὅτι ἕνας ἄνδρας ἢ μία γυναίκα εἶναι δυνατὸν ἀπὸ τὴ μία στιγμὴ στὴν ἄλλη νὰ μεταμορφωθοῦν ἀπὸ καλοὶ σὲ κακοί. Ὅλοι μποροῦμε νὰ διαφθαροῦμε, ὅλοι μποροῦμε νὰ γίνουμε ἕρμαια τῶν τραυματικῶν μας ἐμπειριῶν. Οἱ ἀθλιότητες τῆς ζωῆς μποροῦν νὰ μᾶς καταπιοῦν, νὰ μᾶς ἐξαντλήσουν, νὰ μᾶς ἀναγκάσουν νὰ ἐγκαταλείψουμε τὸν ἀγώνα. Εἴμαστε μία μεγάλη Δημοκρατία. Ἀλλὰ δὲν θὰ συνεχίσουμε ἀπαραιτήτως νὰ εἴμαστε μεγάλη Δημοκρατία ἐπειδὴ θὰ ἐξακολουθήσουμε νὰ ἀνεμίζουμε τὴ σημαία μας. Πρόκειται περὶ αἴσχους. Μία μοναρχία μπορεῖ νὰ θεωρεῖ ὅτι τὸ καθεστὼς της εἶναι δεδομένο, ἕνα φασιστικὸ κράτος ἐπίσης. Γιατί ἔτσι πρέπει. Γιατί ἔτσι ἔχουν τὰ πράγματα. Ὅμως ἡ Δημοκρατία ἀλλάζει διαρκῶς.

Ὁ φόβος ποὺ ἔσπρωξε τὸν καθένα ἀπὸ μᾶς νὰ κρατάει μία σημαία στὸ χέρι του ἔχει τὶς ρίζες του στὸν ἐφιάλτη τῆς τρομοκρατίας. Οἱ ἐφιάλτες κάνουν τὴ ζωὴ νὰ φαίνεται παράλογη, ἀνορθολογική, ἄδικη, στρεβλή, τρελή, γελοία καὶ ἐπικίνδυνη. Ἡ τρομοκρατία σοῦ ὑποβάλλει τὴν ἰδέα ὅτι ὁ θάνατος δὲν ἔχει καμιὰ σχέση μὲ τὴ ζωή σου. Ὁ θάνατος ἀρχίζει καὶ μοιάζει μὲ κρίση ταυτότητας.

Στεκόμαστε μπροστὰ στὸ τέλος μας πιστεύοντας, οἱ περισσότεροι ἀπό μᾶς, ὅτι ἀκόμη καὶ σ' αὐτὸ τὸ γεγονὸς ὑπάρχει κάποια λογική. Περνᾶμε τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς ζωῆς μας ψάχνοντας νὰ ἐντοπίσουμε αὐτὴ τὴ λογική. Ὁ καθένας μᾶς ζεῖ μὲ τὸν δικό του τρόπο. Ὁρισμένες ἀπὸ τὶς ἀρετές του καὶ μερικὰ ἀπὸ τὰ ἐλαττώματα του τὰ ἀφήνει νὰ βγοῦν στὴν ἐπιφάνεια. Ἄλλα τὰ καταπιέζει. Ἡ ἀσθένεια ποὺ μᾶς περιμένει στὸ τέλος εἶναι τὸ ἄθροισμα τῶν πράξεών μας μαζὶ μὲ ὅσα δὲν κατορθώσαμε ποτὲ νὰ κάνουμε. Αὐτὴ ἡ ὑπόθεση μᾶς ἐπιτρέπει νὰ ζήσουμε, τουλάχιστον στοὺς περισσότερους ἀπό μᾶς, καὶ μποροῦμε νὰ τὴν ἐκλάβουμε καὶ ὡς λογικὸ συμπέρασμα. Πληρώνουμε μὲ τὸ σῶμα μας τὰ ἁμαρτήματα καὶ τὶς ἀκρότητες τοῦ πνεύματος καὶ τῆς καρδιᾶς μας. Λὲς καὶ θέλαμε νὰ γίνουν τὰ πράγματα κὰτ’ αὐτὸν τὸν τρόπο. Ὁ ψυχισμὸς μας ἐρεθίζεται καὶ βασανίζεται πολλὲς φορὲς ἀπ' τὸν παραλογισμό, ἐνῷ κατευνάζεται καὶ ἀνακουφίζεται ὅποτε μπορεῖ νὰ ἀναγνωρίσει κάποια λογικὴ ἀλληλουχία.

Κι ὅμως, ἔρχεται ἡ τρομοκρατία γιὰ νὰ σπάσει αὐτὴν τὴν ἐξίσωση. Δουλεύαμε σ' ὅλη μας τὴ ζωὴ γιὰ νὰ κατακτήσουμε τὴ δυνατότητα νὰ κατανοήσουμε τὸν θάνατό μας. Καὶ τώρα αὐτὴ ἡ κατανόηση δὲν ὑπάρχει πιά. Χάσαμε τὴ δυνατότητα νὰ βροῦμε κάποιο νόημα γιὰ τὴ ζωή μας.

ΝΤΟΤΣΟΝ ΡΕΪΝΤΕΡ: Ἄρα τὴ μισεῖς τὴν τρομοκρατία.

ΝΟΡΜΑΝ ΜΕΪΛΕΡ: Τὴ μισῶ. Τὴ σιχαίνομαι. Ἀφοῦ πιστεύω στὴ μετενσάρκωση, θεωρῶ ὅτι ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο πεθαίνεις ἔχει τεράστια σημασία. Ὁ καθένας μας θέλει νὰ πεθάνει μὲ κάποια σοβαρότητα. Μοῦ φαίνεται φοβερὸ νὰ σὲ σκοτώνουν ἀπροειδοποίητα. Γιατί δὲν σοῦ δίνουν τὴ δυνατότητα νὰ ὁλοκληρώσεις τὶς τελευταῖες προετοιμασίες γιὰ τὴν ἑπόμενη ὕπαρξή σου. Κατ' αὐτὸν τὸν τρόπο ὁ θάνατος ἐνισχύει τὸ παράλογο. Ὁ ὕστατος στόχος τῆς τρομοκρατίας εἶναι νὰ κάνει τὴ ζωὴ νὰ μοιάζει παράλογη.

Ὅποτε σκέφτομαι τοὺς σχεδὸν 3.000 ἀνθρώπους ποὺ σκοτώθηκαν στὴν καταστροφὴ τῶν Διδύμων Πύργων, δὲν πενθῶ τόσο γι' αὐτοὺς ποὺ ὑπῆρξαν καλοὶ πατέρες καὶ καλὲς μητέρες καὶ καλὲς κόρες, καλοὶ ἀδελφοὶ καὶ καλοὶ σύζυγοι καὶ γιοί. Σκέφτομαι αὐτοὺς ποὺ ἀνῆκαν σὲ λιγότερο εὐτυχισμένες οἰκογένειες. Ὅταν πεθαίνει τὸ ἄξιο μέλος μίας οἰκογένειας, ἡ τρυφερότητα καὶ ἡ θλίψη ποὺ αἰσθάνονται ὅσοι μένουν πίσω τους βοηθάει νὰ πιστέψουν ὅτι ἡ ζωὴ συνεχίζεται. Ὅμως, ὅταν πεθαίνει κάποιος ποὺ οἱ ὑπόλοιποι στὴν οἰκογένεια του τὸν μισοαγαπᾶνε καὶ τὸν μισοαπεχθάνονται, ποὺ τὰ παιδιά του, γιὰ παράδειγμα, προσπαθοῦν νὰ τὸν πλησιάσουν καὶ δὲν τὰ καταφέρνουν, τότε ἡ ἀνάμνηση του ἀρχίζει καὶ μοιάζει μὲ ἐμμονή. Τὸ γερὸ χτύπημα τὸ δέχονται αὐτοὶ ποὺ μένουν πίσω. Δὲν θὰ τὶς ἔλεγα δυσλειτουργικὲς οἰκογένειες, ἀλλὰ μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι τὸ κεντρὶ τῆς τρομοκρατίας χώνεται βαθύτερα στὶς λιγότερο εὐτυχισμένες οἰκογένειες. Γιατί πονᾶς βαθιὰ ὅταν δὲν μπορεῖς πιὰ νὰ μιλήσεις στὸν νεκρὸ γονιό, ἢ στὸν νεκρό σου γιὸ ἢ στὴν κόρη σου, ἢ στὸ νεκρό σου ταίρι. Δὲν σοὺ μένει πιὰ τίποτε νὰ κάνεις γιὰ νὰ βελτιώσεις τὴν κατάσταση. Εἶχες σχέδια, εἶχες ἐλπίδες, καὶ τώρα ὅλα χάθηκαν γιὰ πάντα. Ἡ ἐμμονὴ ριζώνει βαθιά.

ΝΤΟΤΣΟΝ ΡΕΪΝΤΕΡ: Πῶς ὁρίζεις τὴν τρομοκρατία; Εἶναι διαστροφή; Εἶναι τὸ κακό;

ΝΟΡΜΑΝ ΜΕΪΛΕΡ: Δὲν εἶναι τὸ ἴδιο. Ὑπάρχει τεράστια διαφορὰ ἀνάμεσα στὴ διαστροφὴ καὶ στὸ κακό. Δὲν μπορεῖς νὰ ἀντικαταστήσεις τὴ μία ἔννοια μὲ τὴν ἄλλη. Οἱ διεστραμμένοι ποντάρουν χωρὶς νὰ ξέρουν καλὰ καλὰ τί κάνουν. Οἱ περισσότεροι ἀπὸ μᾶς εἴμαστε ἀρκετὰ διεστραμμένοι. Ποντάρουμε χωρὶς νὰ ξέρουμε ποιὰ θὰ εἶναι τὰ ἀποτελέσματα. Πὲς μας ζαβολιὰρηδες, ἂν θές.

Τὸ κακὸ ὅμως προϋποθέτει ὅτι ξέρεις πολὺ καλὰ πὼς πᾶς νὰ κάνεις κάτι ποὺ θὰ προκαλέσει ἀνεπανόρθωτη ζημιὰ καὶ αὐτὸ δὲν σὲ ἐμποδίζει νὰ προχωρήσεις. Ἀπ' αὐτὴν τὴν ἄποψη, ναί, ἡ τρομοκρατία εἶναι τὸ κακό.

Ἀξίζει ὡστόσο νὰ προσπαθήσεις νὰ καταλάβεις τὰ συμφραζόμενα μέσῳ τῶν ὁποίων οἱ τρομοκράτες ἀντιλαμβάνονται τὴ δραστηριότητά τους. Αἰσθάνονται ὅτι κομματιάζουν τὸ χταπόδι ποὺ ἦταν ἕτοιμο νὰ καταστρέψει τὸν κόσμο τους. Αἰσθάνονται ἐνάρετοι. Ὁ τρομοκράτης, ὡς ἄτομο, μπορεῖ νὰ παραβιάζει ὅλους τούς κανόνες τοῦ Ἰσλὰμ -μπορεῖ νὰ παίρνει ναρκωτικὰ ἢ νὰ πίνει τὸ καταπέτασμα-, ἐν τέλει, ὅμως, ἐξακολουθεῖ νὰ πιστεύει ὅτι ἡ θυσία του θὰ τὸν λυτρώσει. Εἶναι ἕνα μικρὸ ὄστρακο στὸ πνευματικὸ ναυάγιο τοῦ σημερινοῦ κόσμου. Στὸ κάτω κάτω στὴν Ἀμερική, πολλοί της Δεξιᾶς περιφέρονται λέγοντας: «Ἂς τοὺς σκοτώσουμε ὅλους τούς Μουσουλμάνους. Ἂς ἁπλοποιήσουμε τὸν κόσμο». Πιστεύεις ὅτι τὸ Ἰσλὰμ ἔχει κάνα ἰδιαίτερο ψώνιο μὲ τὴν τρομοκρατία;

ΝΤΟΤΣΟΝ ΡΕΪΝΤΕΡ: Αὐτὸ ποὺ πιστεύω εἶναι ὅτι ἀντιμετωπίζουμε ἕναν πόλεμο πολιτισμῶν, ἀνάμεσα στὴν ἰσλαμικὴ λατρεία τοῦ θανάτου-

ΝΟΡΜΑΝ ΜΕΪΛΕΡ: Γιὰ μισὸ λεπτό. Λατρεία τοῦ θανάτου; Τὸ πᾶς πολὺ μακριά. Γιὰ κάθε Μουσουλμάνο ὁ ὁποῖος πιστεύει σ' αὐτὸ ποὺ ἐσὺ ἀποκαλεῖς λατρεία τοῦ θανάτου, ἀντιστοιχοῦν χιλιάδες ποὺ δὲν τὸ πιστεύουν. Αὐτοὶ οἱ ὁποῖοι εἶναι ἕτοιμοι νὰ θυσιαστοῦν ἀποτελοῦν μία πολὺ μικρὴ ὁμάδα. Δέν.ἔχουν ἀνάγκη ἀπὸ πλήθη.

ΝΤΟΤΣΟΝ ΡΕΪΝΤΕΡ: Ἑκατομμύρια ὅμως τοὺς ζητωκραυγάζουν στοὺς δρόμους.

ΝΟΡΜΑΝ ΜΕΪΛΕΡ: Εὔκολα ζητωκραυγάζεις. Μπορῶ νὰ ζητωκραυγάσω κάποιον ἀθλητὴ ποὺ σκοράρει κι ἂς μὴν ξέρω τίποτε γι' αὐτόν. Ζητωκραυγάζω γιὰ μίαν ἰδέα, γιὰ τὴν ὁμάδα μου. Ἕνα τὸ κρατούμενο. Εἶναι ὅμως ἄλλο πράγμα νὰ χύνεις τὸ αἷμα σου. Αὐτὰ τὰ δύο τὰ χωρίζει ἄβυσσος. Πολλοὶ Μουσουλμάνοι μᾶς μισοῦν, ἀλλὰ δὲν ἔχουν σχέση μὲ τὴν τρομοκρατία. Παρ' ὂλ' αὐτὰ πολλοί τους μᾶς μισοῦν.

ΝΤΟΤΣΟΝ ΡΕΪΝΤΕΡ: Ἐντάξει. Ἂς ποῦμε ὅτι εἶναι ἔτσι. Γιατί ὅμως; Γιατί μᾶς μισοῦν;

ΝΟΡΜΑΝ ΜΕΪΛΕΡ: Ὡς ἕνα σημεῖο γιατί μᾶς ζηλεύουν. Ὁρισμένα ἀνθρώπινα συναισθήματα εἶναι προφανῆ. Ὑπάρχουν ὅμως καὶ βαθύτεροι λόγοι. Ὁ καπιταλισμὸς τῶν ἐπιχειρήσεων ἔχει τὴν τάση νὰ ἀπορροφᾶ μεγάλα κομμάτια ἀπὸ τὶς οἰκονομίες τῶν ἄλλων χωρῶν. Συχνὰ θυμίζουμε πολιτιστικοὺς βαρβάρους. Δὲν προσέχουμε πάντα τί τσαλαπατᾶμε. Καὶ ὁ θυμὸς γίνεται πιὸ ἔντονος, ἀφοῦ τὶς περισσότερες φορὲς οἱ ἐμπορικές μας ἐκστρατεῖες στέφονται ἀπὸ ἐπιτυχία. Πήγαινε σ' ἐκεῖνο τὸ "Mc Donald’s" στὴ Μόσχα μὲ τὰ πατώματα ἀπὸ μάρμαρο. Τὰ ρωσικὰ ἀντίστοιχα τῶν νέων διευθυντικῶν μας στελεχῶν μιλοῦν στὸ κινητὸ ὁ ἕνας μὲ τὸν ἄλλον, ἀπ' τὴ μία ἄκρη τῆς αἴθουσας στὴν ἄλλη. Αἰσθάνονται ὑπερήφανοι γὶ’ αὐτό. Κάποτε ἔδωσα μία διάλεξη στὸ Κρατικὸ Πανεπιστήμιο τῆς Μόσχας, σὲ μία τάξη μὲ φοιτητὲς ἀμερικανικῆς λογοτεχνίας. Κάποιος ἀπὸ τοὺς φοιτητὲς μὲ ρώτησε: «Ὑπάρχει κάτι στὴν οἰκονομία μας πο;y νὰ μπορεῖ νὰ συγκριθεῖ μὲ τὴν ἀμερικανικὴ οἰκονομία;» Ἀπάντησα: «Ναί, τὸ "Mc Donald’s" σας εἶναι καλύτερο ἀπ' τὸ δικό μας». Ἐνθουσιάστηκαν. Ξετρελάθηκαν. Ἐπιτέλους βρῆκαν κάτι ποὺ νὰ μποροῦν νὰ τὸ κάνουν καλύτερα ἀπό μᾶς. Εἶναι σὰν νὰ παίζει ποδόσφαιρο τὸ Κολέγιο τοῦ Μπρούκλιν μὲ τὸ Πανεπιστήμιο τῆς Νεμπράσκα. Χάνουν 100-0, ὥσπου πετυχαίνουν τρίποντο - καὶ τὸ σκὸρ γίνεται 100-3. Καὶ οἱ ὀπαδοὶ τοῦ Κολεγίου τοῦ Μπρούκλιν τρελαίνονται. Μ' αὐτὴν τὴ λογική, τέτοιοι ἄνθρωποι -καὶ σ' αὐτὴν τὴν κατηγορία ἀνήκουν οἱ νέοι της Μόσχας- ἀντιδροῦν θετικὰ στὸν ἀμερικανικὸ πολιτισμὸ τῶν ἐπιχειρήσεων. Σκέψου ὅμως ὅλους τους ἄλλους στὴ Ρωσία ποὺ σιχαίνονται ἀκόμη καὶ τὴ σκέψη ὅτι ὄχι μόνον φαλίρισαν ἐξ’ αἰτίας τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν, ὄχι μόνον προδόθηκαν ἀπὸ ἕναν κομμουνισμὸ στὸν ὁποῖο πολλοὶ ἀπ' αὐτοὺς εἶχαν πιστέψει, ἀλλὰ δέχονται ἀπὸ πάνω καὶ τὴν πολιτιστικὴ εἰσβολὴ αὐτῶν τῶν τύπων μὲ τὴ σαβουροειδῆ καὶ κερδοφόρα ἀντίληψη τοὺς περὶ φαγητοῦ. Καὶ τὸ χειρότερο - οἱ νέοι τὸ λατρεύουν αὐτὸ τὸ φαγητό. Οἱ νέοι τους ἐγκαταλείπουν. Ἔτσι ἐντείνεται τὸ μῖσος κατὰ τῆς Ἀμερικῆς.

Πάρε τώρα τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο εἰσέβαλε ὁ δυτικὸς πολιτισμὸς στὸ Ἰσλάμ. Οἱ Μουσουλμάνοι ἀντιδροῦν γιατί πιστεύουν πὼς τὸ Ἰσλὰμ ἀπειλεῖται ἀπὸ τὴ σύγχρονη τεχνολογία καὶ τὸν καπιταλισμὸ τῶν ἐπιχειρήσεων. Πιστεύουν ὅτι οἱ πάντες στὴν Ἀμερικὴ σκοπεύουν νὰ καταστρέψουν τὴ βάση τοῦ Ἰσλάμ. Ἡ τεράστια ἐλευθερία ποὺ ἀπολαμβάνουν οἱ γυναῖκες στὸν ἀμερικανικὸ πολιτισμὸ εἶναι πρόκληση γιὰ τοὺς ὀρθόδοξους Μουσουλμάνους. Ἡ ἀμερικανικὴ τηλεόραση τοὺς φαίνεται ἀκραία καὶ ἀνήθικη. Αἰσθάνονται πὼς ὅλες οἱ ἀξίες τοῦ Ἰσλὰμ θὰ διαβρωθοῦν ἀπὸ τὸν ἀμερικανικὸ πολιτισμό. Γιὰ νὰ τὸ ἐπαναλάβω: ὁ πυρήνας τοῦ μίσους ποὺ αἰσθάνονται οἱ Μουσουλμάνοι γιὰ μᾶς εἶναι ὁ φόβος ὅτι οἱ δυτικὲς ἀξίες θὰ κερδίσουν τοὺς δικούς τους ἀνθρώπους. Μπορεῖ ὁ μισὸς πληθυσμὸς στὶς μουσουλμανικὲς χῶρες νὰ θέλει, κρυφά, νὰ ἀπελευθερωθεῖ ἀπὸ τὸ Ἰσλάμ, μὲ ἀποτέλεσμα οἱ θεματοφύλακες τῆς παλιᾶς θρησκείας νὰ ὁδηγοῦνται σὲ ἀκραῖες ἀντιδράσεις. Ἡ ἔνταση τῆς πίστης πολλῶν Μουσουλμάνων κάνει τοὺς φανατικοὺς Χριστιανοὺς νὰ κοκκινίζουν. Στὸ κάτω κάτω ἡ πίστη τους ἔχει ἐνδιαφέρον.

Ὑπάρχει ἕνα μαγευτικὸ στοιχεῖο στὸ Ἰσλάμ: ἡ ἰδέα ὅτι ὅλοι οἱ Μουσουλμάνοι εἶναι ἴσοι μπροστὰ στὸν Θεὸ ἀποτελεῖ μία ἐκπληκτικὴ ἀντίληψη γιὰ τὴν ἰσότητα. Ὅπως ὅλες οἱ ὀργανωμένες θρησκεῖες, ἔτσι καὶ τὸ Ἰσλὰμ καταντάει νὰ διαφθείρει τὸν ἑαυτό του στὶς πρακτικές του ἐφαρμογές. Γιὰ τὸν χριστιανισμὸ τὸ σημαντικότερο ἀγαθὸ θεωρεῖται ἡ φιλευσπλαχνία, ἀλλὰ ἡ ἐφαρμογὴ της σήμερα παγκοσμίως μοιάζει μὲ διατριβὴ μὲ θέμα τὴν πολεμικὴ δύναμη καὶ τὴ λαιμαργία. Στὸ Ἰσλὰμ κανένας Μουσουλμάνος δὲν δικαιοῦται νὰ θεωρεῖ τὸν ἑαυτὸ του ἀνώτερο ἀπὸ ὁποιονδήποτε ἄλλο Μουσουλμάνο. Στὴν πραγματικότητα ὅμως ἔχεις νὰ κάνεις μὲ καταπιεστικὲς κοινωνίες ποὺ τὶς κυβερνοῦν οἱ πλούσιοι, ἀφήνοντας ἐλάχιστα γιὰ τοὺς φτωχοὺς - ὑπάρχουν τεράστιες οἰκονομικὲς ἀνισότητες σὲ πολλὲς μουσουλμανικὲς χῶρες. Καὶ τύραννοι στὰ κέντρα ἐξουσίας.

Ἐννοεῖται ὅτι ὑπάρχει κάτι γιὰ ὅλους στὸ Κοράνι, ὅπως στὴν Παλαιὰ καὶ τὴν Καινὴ Διαθήκη. Μπορεῖς νὰ πάρεις τὴν κατεύθυνση τοῦ βορρᾶ, τοῦ νότου, νὰ τραβήξεις ἀνατολικὰ ἢ δυτικά. Ὅμως, στὸ πέρασμα τῶν αἰώνων, ἐμφανίστηκαν πολυάριθμες ἐπαναστάσεις στὸ ἐσωτερικό του Ἰσλὰμ οἱ ὁποῖες προσπάθησαν νὰ ἀποκαταστήσουν τὴν ἀρχικὴ πίστη. Εἶναι ἀδύνατον νὰ κατανοήσεις τὸ Ἰσλὰμ ἂν δὲν συνειδητοποιήσεις ὅτι οἱ ἀληθινὰ εὐσεβεῖς Μουσουλμάνοι αἰσθάνονται πὼς ἔχουν ἀπ’εὐθείας σχέση μὲ τὸν Θεό. Ὁ ἰσλαμικὸς πολιτισμὸς τους εἶναι ἡ σημαντικότερη ἐμπειρία τῆς ζωῆς τους καὶ τώρα νιώθουν ὅτι κάποιος διαβρώνει τὸν πολιτισμό τους. Αἰσθάνονται ἀπέναντι μας τὸ ἴδιο ποὺ θὰ αἰσθανόταν κάποιος Καθολικὸς ἂν ἔβλεπε στὴν ἐκκλησία του τελετὲς μαύρης μαγείας.

ΝΤΟΤΣΟΝ ΡΕΪΝΤΕΡ: Ἂν ὅμως ἔτσι ἔχουν τὰ πράγματα, ἂν ὄντως αὐτὰ εἶναι τὰ κίνητρα, τότε δὲν διορθώνονται μὲ τίποτε.

ΝΟΡΜΑΝ ΜΕΪΛΕΡ: Δὲν θὰ διορθωθοῦν εὔκολα. Φτάνω στὸ σημεῖο νὰ πῶ πὼς αὐτὸς ὁ πόλεμος γίνεται ἀνάμεσα σὲ ὅσους πιστεύουν ὅτι ἡ τεχνολογικὴ πρόοδος εἶναι ἡ καλύτερη λύση γιὰ τὰ ἀνθρώπινα δεινὰ καὶ ὅσους πιστεύουν ὅτι ἐκτροχιαστήκαμε, πρὶν ἀπὸ ἕναν, δύο, πέντε αἰῶνες, καὶ ἀπὸ τότε ἔχουμε πάρει λάθος κατεύθυνση, ἀφοῦ σκοπὸς τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης σ' αὐτὴν τὴ γῆ δὲν εἶναι ἡ αὔξηση τῆς τεχνολογικῆς δύναμης ἀλλὰ ὁ ψυχικὸς καθαρμός. Πρόκειται γιὰ ἕνα βαθὺ ρῆγμα στὸ παρόν, ποὺ ἰσχύει καὶ γιὰ πολλοὺς Ἀμερικανοὺς ἀκόμη. Ξέρεις, τώρα, «τί ὠφελεῖ νὰ κερδίσω τὸν κόσμο ὁλόκληρο ἂν πρόκειται νὰ χάσω τὴν ψυχή μου».

Γιὰ νὰ ἐξηγοῦμαι, δὲν θέλω νὰ δώσω τὴν εἰκόνα ὅτι στέκομαι σὲ μία γωνιὰ γιὰ νὰ ὑποστηρίξω τὸ Ἰσλάμ. Εἶμαι σίγουρος πὼς διαθέτουν ὅσα καθάρματα διαθέτουμε κι ἐμεῖς, μπορεῖ καὶ περισσότερα, ἀφοῦ οἱ συνθῆκες τῆς ζωῆς τους εἶναι χειρότερες καὶ ἡ πίεση ποὺ νιώθουν μεγαλύτερη. Οἱ Μουσουλμάνοι κουβαλοῦν καὶ τὸ φορτίο τῆς ντροπῆς ποὺ αἰσθάνονται, γιατί ὁ πολιτισμὸς τους ἦταν ἀνώτερος γύρω στὸ 1200, τὸ 1300 μ..Χ., ἦταν τότε ὁ πιὸ προχωρημένος πολιτισμός, τώρα ὅμως ἔχει ξεμείνει πίσω. Διακατέχονται ἀπὸ τὸ αἴσθημα τῆς ἀποτυχίας. Σκέψου πόσες φορὲς στὴ ζωή σου αἰσθάνθηκες ἀποτυχημένος καὶ θυμήσου τὴν πικρία, τὸν θυμό, τὴν ταραχή. Πολλαπλασίασε τα ὅλα αὐτὰ μὲ τὸν ἀριθμὸ τῶν πιστῶν μίας ὁλόκληρης θρησκείας καὶ λίγο πολὺ θὰ καταλάβεις τὸ πόσο ἄσχημα εἶναι τὰ πράγματα.

Ἐμεῖς, στὴ Δύση, ἔχουμε τὴ συνήθεια νὰ ψάχνουμε λύσεις. Μέρος τοῦ τεχνολογικοῦ πνεύματος εἶναι ἡ πεποίθηση πὼς πάντα ὑπάρχει λύση στὰ προβλήματα, ἢ ἐν πάσῃ περιπτώσει κάτι ποὺ μοιάζει μὲ λύση. Κι αὐτὴ τὴ φορὰ μπορεῖ νὰ μὴν ὑπάρχει λύση. Ἴσως πρόκειται γιὰ τὸ πρῶτο στάδιο ἑνὸς διεθνοῦς καρκίνου τὸν ὁποῖο δὲν μποροῦμε νὰ θεραπεύσουμε. Τί σκέφτεται τὸ καρκινογόνο κύτταρο; Χωρὶς ἀμφιβολία ἡ βασική του ἐπιθυμία εἶναι νὰ σκοτώσει ὅσα περισσότερα κύτταρα καὶ νὰ εἰσχωρήσει σὲ ὅσα περισσότερα ὄργανα μπορεῖ. Μὲ τὴν ἴδια λογική, ὅσο περισσότερους καθαρίσουν οἱ τρομοκράτες, τόσο εὐτυχέστεροι θὰ εἶναι. Πρὶν ὅμως βγεῖς ἀπ' τὰ ροῦχα σου, ἀφοῦ εἶσαι σίγουρος πὼς ἔχεις τὸ δίκιο μὲ τὸ μέρος σου, θέλω νὰ σὲ ρωτήσω κάτι: μήπως ὁ Χάρι Τρούμαν ἔνοιωθε ρίγη στὸ κρεβάτι του, ἐπειδὴ δὲν τὸν ἄφηνε νὰ κοιμηθεῖ ἡ σκέψη ὅτι στὴ Χιροσίμα σκοτώθηκαν 100.000 ἄνθρωποι καὶ δύο μέρες μετὰ ἄλλοι 120.000 στὸ Ναγκασάκι; Ἢ μήπως αἰσθανόταν ὑπερήφανος γιατί κέρδισε τὸν πόλεμο;

Καὶ ἐννοεῖται, μπορεῖς νὰ πεῖς ὅτι χρησιμοποίησε ἐκπληκτικὰ καὶ πρωτόγνωρα μέσα γιὰ νὰ τὸν κερδίσει. Ἡ ἔκρηξη τῆς πρώτης ἀτομικῆς βόμβας ἐπηρέασε ἀπείρως περισσότερο τὴν ταυτότητα τῆς ἀνθρωπότητας, τῆς ἀνθρωπότητας παγκοσμίως, ἀπ' ὅ,τι ἡ 11^η Σεπτεμβρίου. Ναί, πρόκειται γιὰ διαφορὰ στὴν τάξη τῶν μεγεθῶν. Δὲν ἔχουμε καταφέρει νὰ συνέλθουμε ἀπὸ τότε ποὺ συνειδητοποιήσαμε ὅτι τὸ γήινο σύμπαν μας ἁλυσοδέθηκε σὲ μία βόμβα ἡ ὁποία ὑπερβαίνει τὰ ἀνθρώπινα μέτρα. Αὐτὴ ἡ βόμβα ξερίζωσε ἕνα μεγάλο μέρος τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας, κι ἀπὸ τότε τὸ πληρώνουμε.

…Κάποτε, στὶς προκριματικές τοῦ Δημοκρατικοῦ Κόμματος τὸ 1969, εἶχα κατέβει γιὰ δήμαρχος τῆς Νέας Ὑόρκης ἐλπίζοντας νὰ φτιάξω μία ἀριστερο-δεξιὰ συμμαχία ἡ ὁποία θὰ ἦταν σὲ θέση νὰ βυθίσει τὶς δαγκάνες τῆς Δεξιᾶς καὶ τῆς Ἀριστερᾶς στὶς δυνάμεις ποὺ ἔμεναν στὰ χαρακώματα τοῦ Κέντρου. Τὸ καλύτερο ποὺ μπορῶ νὰ πῶ γιὰ τὴν ἐκστρατεία μας τότε εἶναι ὅτι εἶχε τὴ χάρη της. Δὲν εἶμαι, παρ' ὂλ' αὐτά, βέβαιος πὼς πρέπει νὰ ἐγκαταλειφθεῖ τελείως ἡ βασικὴ ἰδέα. Χρειάζεται κάποιου εἴδους ἀλχημεία ποὺ θὰ ἐπιτρέψει στὴν Ἀριστερὰ καὶ τὴ Δεξιὰ νὰ ἀνατρέψουν τὸ σωματεῖο τοῦ Κέντρου. Τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὅλες μας οἱ ἀντιλήψεις στηρίζονταν στὴν ἰδέα ὅτι δὲν ξέραμε πῶς μπορεῖ μία κοινωνία νὰ γίνει πραγματικὰ βιώσιμη, καλή. Εἴχαμε ὅλοι τὶς διαφορετικές μας ἀπόψεις, τὶς δικές μας συνήθειες καὶ τὶς δικές μας πολιτικὲς ἐπιθυμίες, ἀλλὰ σπανίως βρίσκαμε τρόπους γιὰ νὰ τὶς πραγματοποιήσουμε. Γι' αὐτὸ ζητήσαμε ἐνισχύσεις ἀπὸ τοὺς γείτονες. Προτείναμε νὰ μετατραπεῖ ἡ Νέα Ὑόρκη σὲ Πολιτεία, τὴν Πεντηκοστὴ Πρώτη. Οἱ πολίτες της θὰ εἶχαν σ' αὐτὴν τὴν περίπτωση τὴ δυνατότητα νὰ δημιουργήσουν διάφορες νέες συνοικίες, νέους οἰκισμούς, χωριὰ καὶ κωμοπόλεις, ἡ καθεμιὰ χτισμένη μὲ διαφορετικὴ νοοτροπία, πυρῆνες ἀπὸ συνοικίες ποὺ θὰ ἱδρύονταν ἀνάλογα μὲ τὴν ἔνταξή τους στὴν ἀγαπημένη τοὺς Δεξιὰ ἢ τὴν ἀγαπημένη τοὺς Ἀριστερά, θὰ μποροῦσε κάποιος νὰ διαλέξει νὰ ζήσει σὲ μία πόλη ὅπου θὰ ἴσχυε ἡ κοινωνικὴ ἰσότητα ἢ σὲ προνομιοῦχες περιοχές, ἢ ἀκόμη, ὅσοι δὲν θὰ ἤθελαν νὰ ἀσχοληθοῦν μὲ τόσο ἀπαιτητικὲς κοινωνικὰ λεπτομέρειες, θὰ μποροῦσαν νὰ διαλέξουν τοὺς παλιοὺς γνωστοὺς τρόπους κοινωνικῆς συμβίωσης - τὴν Πολιτεία τῆς Πόλης τῆς Νέας Ὑόρκης, μία κυβέρνηση κομμένη καὶ ραμμένη γιὰ ὅσους δὲν ἐνδιαφέρονται γιὰ τὴν πολιτική, ὅπως στὸν παλιὸ καλὸ καιρό.

Τὸ μενοὺ προσέφερε δυνατότητες κοινωνικοῦ πειραματισμοῦ καὶ ἀναζήτησης. Ἂν εἴχαμε ἐκλεγεῖ, πιθανῶς θὰ καταλήγαμε σ' ἕνα εἶδος ἀβυσσαλέου χάους. Τὸ σχῆμα ἦταν στρεβλό, γιατί δὲν ξέραμε (ὅπως δὲν ξέρει τὸ ἔθνος μας σήμερα γιὰ ποιὸ λόγο ἐπιβάλλεται ὁ πόλεμος μὲ τὸ Ἰρὰκ) ποῦ θὰ μᾶς ὁδηγήσουν ὅλ' αὐτά, κι αὐτὴ εἶναι ἡ οὐσία τῆς διαστροφῆς - ποντάρεις καὶ κλείνεις τὰ μάτια σου περιμένοντας νὰ γυρίσει τὸ χαρτί.

Παρ' ὂλ' αὐτά, τὸ σπέρμα τῆς ἰδέας μίας κοινωνίας ποὺ εἶναι ἀρκετὰ ἀνοιχτὴ ὥστε νὰ ἐπιτρέπει στοὺς ἀνθρώπους της νὰ ζοῦν ἔντονη κοινωνικὴ ζωή, ἐξακολουθεῖ νὰ μὲ συγκινεῖ. Τὸ ἐπαναλαμβάνω: δὲν ξέρουμε τί εἶναι αὐτὸ ποὺ ἐπιτρέπει στὴ σύγχρονη κοινωνία νὰ λειτουργεῖ, ὅμως ὅσα συνηγοροῦν στὴν ἄνθηση μίας κοινωνίας τοῦ Κέντρου (δεδομένης τῆς ἱκανότητάς της νὰ στενεύει τὶς διεξόδους καὶ νὰ προωθεῖ τὴν ἁπλή, κεντρώα καὶ ἀσφαλῆ της ἄποψη) ἀποδεικνύουν μᾶλλον ὅτι πρόκειται γιὰ τὴ χειρότερη λύση. Μέχρι νὰ ἀναγνωρίσουν, καὶ ἡ Ἀριστερὰ καὶ αὐτὸ τὸ κομμάτι τῆς Δεξιᾶς τὸ ὁποῖο παραμένει πιστὸ στὶς παλιές του ἀξίες, ὅτι παρὰ τὶς οὐσιαστικές τους διαφορὲς μοιράζονται μία βαθιὰ ἀξία ποὺ θὰ ὄφειλαν νὰ φροντίσουν νὰ τὴν ὑποστηρίξουν ἀπὸ κοινοῦ -τὴν τρωτὴ ἀξιοπρέπεια τῆς ἀνθρώπινης δημιουργίας. Πρὸς τὸ παρὸν εἴμαστε ὅλοι ὑποχρεωμένοι νὰ ταξιδεύουμε, ἐκόντες ἄκοντες, σ' ἐκείνη τὴν ἄχαρη γῆ ποὺ τὴν ἡγεμονεύουν οἱ ἐπιχειρήσεις, μὲ τὴν ἰδιοτελῆ ἀντίληψη ποὺ ὁρίζει ὅτι ἡ Δημοκρατία εἶναι μία θρεπτικὴ οὐσία τὴν ὁποία μπορεῖς νὰ διοχετεύσεις σὲ ὁποιαδήποτε χώρα ὁπουδήποτε, μία ἀπολύτως καταπιεστικὴ παρανόηση τῆς πολλὰ ὑποσχόμενης δημοκρατικῆς εὐαισθησίας, ἡ ὁποία στηρίζεται στήν ὀργανική ἀνάγκη πού ἔχει ὁ καθένας μας νά βγεῖ ἀπό τά ὅρια τοῦ ἑαυτοῦ του καί νά διδαχτεῖ ἀπό τά ἀνθρώπινα λάθη του.

Σήμερα πιά, τὸ ἔθνος μας ἔχει γίνει μία Δημοκρατία ἡ ὁποία ἀποστερεῖται ὁρισμένα ἀπ' αὐτὰ τὰ οὐσιαστικὰ στοιχεῖα. Κανεὶς δὲν εἶπε ποτέ, ἀπ' ὅσο ξέρω, ὅτι ἡ Δημοκρατία πρέπει νὰ εἶναι ἕνα μέρος ὅπου οἱ πλουσιότεροι ἄνθρωποι τῆς χώρας κερδίζουν χίλιες φορὲς περισσότερα ἀπ' τοὺς φτωχότερους. Ὅταν ὁ πιὸ πλούσιος στὴν πόλη μαζεύει δέκα, ἢ καὶ πενήντα φορὲς περισσότερα, δὲν δυσκολεύεσαι νὰ συλλάβεις μία λογικὰ ἀξιοπρεπῆ κοινωνία. Ὅταν φτάνεις στὸ σημεῖο νὰ μιλᾶς γιὰ χίλια πρὸς ἕνα, συμβαίνει κάτι ἐξωφρενικό. Τὴν ἀνισορροπία αὐτὴ τὴν αἰσθάνονται πάνω ἀπὸ τὰ δύο τρίτα του πληθυσμοῦ, ὅμως προτιμοῦν νὰ μὴν τὴ σκέφτονται. Στὸ κάτω κάτω δὲν μποροῦν νὰ κάνουν τίποτε. Δὲν τὴν ἐλέγχουμε τὴ χώρα μας. Ἡ χώρα διοικεῖται ἀπὸ τὴ δύναμη τῶν ἐπιχειρήσεων. Δὲν εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἡ Δημοκρατία μας παραμένει ἐνεργὴ καὶ μπορεῖ νὰ ἐλέγξει τὸ πεπρωμένο μας. Ψήφισα ποτὲ γιὰ τὸ ὕψος τῶν κτηρίων; Ὄχι. Μπόρεσα ποτὲ νὰ πῶ πώςς δὲν μ' ἀρέσει τὸ κατεψυγμένο φαγητό; Ὄχι. Μπόρεσα ποτὲ νὰ ὑποστηρίξω τὴν ἄποψη ὅτι οἱ προεκλογικὲς ἐκστρατεῖες πρέπει νὰ χρηματοδοτοῦνται μὲ χρήματα τοῦ φορολογούμενου καὶ ὄχι ἀπὸ ὁμάδες συμφερόντων; Κανεὶς δὲν μπόρεσε ποτὲ νὰ ψηφίσει γιὰ κανένα ἀπὸ τὰ ζητήματα ποὺ ὁρίζουν τὸν τρόπο τῆς ζωῆς μας. Καί, ἐννοεῖται, παρακολουθοῦμε τὴν πολιτικὴ νὰ γίνεται ὅλο καὶ περισσότερο χρηματομηχανοκίνητη. Ἔχουμε καβαλήσει τὸ καλάμι καὶ μόνον ἕνα ἐλάχιστο κομμάτι τῆς Ἀμερικῆς μπορεῖ νὰ μᾶς ἀκολουθήσει.

Πολλοὶ μιλοῦν γιὰ προκαρκινικὲς καταστάσεις στὸ σῶμα - πιστεύω κι ἐγὼ ὅτι βρισκόμαστε μπροστὰ σὲ μία προ-ὁλοκληρωτικὴ κατάσταση. Ἐλπίζω ὅτι κουτσὰ στραβὰ θὰ τὰ βγάλουμε πέρα, ἀρκεῖ νὰ μὴν ὑπάρξουν ἄλλες μείζονες καταστροφές. Ὁρισμένες δυνάμεις στὴν Ἀμερικὴ πιστεύουν στὴ Δημοκρατία καὶ κάνουν αἰσθητὴ τὴν παρουσία τους ὅταν δὲν τὸ περιμένεις.

Ὅμως ἡ κατάσταση εἶναι σοβαρή. Ἂν ὑπάρξει οἰκονομικὴ καταστροφή, ἢ ἐν πάσῃ περιπτώσει ἂν ἔρθουν καιροὶ οἰκονομικῆς ἀπελπισίας, δὲν ξέρω μἐ ποιὸν τρόπο δὲν θὰ διαλυθοῦμε. Κυκλοφορεῖ πολὺς θυμὸς ἐδῶ γύρω, πολλὲς πληγωμένες μεγαλειότητες, πολλὴ ταραχή, πολλὲς κρίσεις ταυτότητας. Καί, τὸ χειρότερο, πολὺς πατριωτισμός. Ὁ πατριωτισμός, ὅταν ἡ χώρα ξεπέφτει, λογικὰ ἔχει τὴν τάση νὰ μετατραπεῖ σὲ φασισμό, μὲ τὸν ἴδιο τρόπο ποὺ τὸ ὑπερβολικὸ συναίσθημα διαφθείρει τὴ φιλευσπλαχνία. Τὸν φασισμὸ στὴν Ἀμερικὴ δὲν θὰ τὸν φέρει ἕνα πολιτικὸ κόμμα. Δὲν θὰ φοράει φαιοὺς ἢ μέλανες χιτῶνες. Ἁπλῶς θὰ ἀρχίσουν περικοπὲς στὶς ἐλευθερίες μας. Ἡ Ἐσωτερικὴ Ἀσφάλεια ἔχει στήσει τὸν μηχανισμό. Ὅσοι κυβερνοῦν τὴ χώρα, κατὰ τὴ γνώμη μου, δὲν ἔχουν οὔτε τὴ σοφία οὔτε τὴ δύναμη τοῦ χαρακτῆρα ποὺ ἀπαιτοῦνται προκειμένου νὰ πολεμήσουν γιὰ τὴν ἰδέα τῆς ἐλευθερίας ἂν ἀρχίσουμε νὰ ὑποφέρουμε ἀπὸ φρικαλεότητες. Δὲν ὑπάρχει περίπτωση νὰ ἀντιδράσουν τὴ στιγμὴ ποὺ θὰ ἀρχίσουμε νὰ ὑποφέρουμε ἀπὸ βρώμικες βόμβες, ἀπὸ τρομοκρατικὲς ἐπιθέσεις, ἀπὸ μολυσματικὲς ἀσθένειες. Εἶναι τουλάχιστον περίεργο νὰ σκέφτεσαι ὅτι μποροῦν νὰ σώσουν τὴν ἐλευθερία σου σεκιουριτάδες. Αὐτοὶ εἶναι μονόδρομος. Θεωροῦν κάκιστα ὅλα τὰ κακὰ αὐτοῦ του τύπου. Γι' αὐτὸ θὰ κάνουν ὅ,τι περνάει ἀπ' τὸ χέρι τους γιὰ νὰ περιορίσουν τὶς ἐλευθερίες τοῦ κόσμου ὅταν οἱ καταστάσεις γίνουν κρίσιμες. Σὲ τελευταία ἀνάλυση ἡ Δημοκρατία ἀπεχθάνεται τὴν ἀσφάλεια. Οἱ Ἀμερικανοὶ ὀφείλουν νὰ ἔχουν τὴ θέληση, ὥστε νὰ μπορέσουν νὰ ποῦν κάποτε ὅτι εἴμαστε ἕτοιμοι νὰ δεχτοῦμε μερικὰ τρομοκρατικὰ χτυπήματα χωρὶς νὰ πανικοβληθοῦμε, ὅτι ἡ ἐλευθερία μετράει περισσότερο γιὰ μᾶς ἀπ' ὅ,τι ἡ Δημοκρατία.

Ἂς ὑποθέσουμε πὼς μία μικρὴ βόμβα σκοτώνει δέκα ἀνθρώπους στὴ γωνιὰ ἑνὸς δρόμου κάπου στὴν Ἀμερική. Τὸ πρῶτο ποὺ πρέπει νὰ καταλάβουμε εἶναι ὅτι ὑπάρχουν 285.000.000 Ἀμερικανοί. Ἄρα ὑπάρχει μία περίπτωση στὰ 28.500.000 νὰ εἶσαι ἕνας ἀπ' αὐτούς. Μὲ τέτοιους ἄκαρδους ὑπολογισμούς, οἱ 3.000 νεκροὶ τῶν Διδύμων Πύργων ἀνάγονται σὲ ἕναν θάνατο ἀνὰ 90.000 Ἀμερικανούς. Ἡ πιθανότητα νὰ σκοτωθεῖς ὁδηγώντας εἶναι μία στὶς 7.000 κατ' ἔτος. Παρ' ὅλ' αὐτὰ μοιάζουμε νὰ βολευόμαστε μὲ τὶς στατιστικὲς τῶν αὐτοκινητικῶν δυστυχημάτων.

ΝΤΟΤΣΟΝ ΡΕΪΝΤΕΡ: Σ' αὐτὰ ποὺ λὲς ἐλλοχεύει κάποιος κίνδυνος. Εἶναι σὰν νὰ ὑπονοεῖς ὅτι ὑπάρχει ἕνα ἀνεκτὸ ἐπίπεδο τρομοκρατίας, τὸ ὁποῖο ὀφείλουμε νὰ ἀποδεχτοῦμε.

ΝΟΡΜΑΝ ΜΕΪΛΕΡ: Φοβᾶμαι ὅτι αὐτὸ ἑτοιμάζομαι νὰ πῶ. Ὑπάρχει ἕνα ἀνεκτὸ ἐπίπεδο τρομοκρατίας. Ἂς ἀπαλλάξουμε ἑαυτοὺς ἀπὸ τὴν ἰδέα ὅτι πρέπει νὰ ἐξαλείψουμε τὴν τρομοκρατία. Ἂς μάθουμε νὰ ζοῦμε μὲ τὴν ἀγωνία της.

Μοῦ κόπηκαν τὰ ἥπατα ὅταν διάβασα μία πρόσφατη στατιστικὴ ποὺ ἔλεγε ὅτι πάνω ἀπὸ τοὺς μισοὺς Ἀμερικανοὺς εἶναι ἕτοιμοι νὰ ἀποδεχτοῦν τὸν σχετικὸ περιορισμὸ τῶν ἐλευθεριῶν τους γιὰ νὰ αἰσθάνονται περισσότερο ἀσφαλεῖς. Ἐφόσον, σήμερα ἤδη, 50% τοῦ κόσμου εἶναι ἕτοιμο νὰ παραχωρήσει μερικὲς ἀπὸ τὶς ἐλευθερίες του γιὰ νὰ κερδίσει αὐτὴν τὴν ἀμφίβολη ἀσφάλεια, τότε τί θὰ γίνει ἂν προκύψει κάτι πράγματι κακό; Τὴν πίστη μας ὅτι οἱ Ἀμερικανοὶ εἶναι ἐλεύθερα ἄτομα τὴ διάβρωσαν τὰ τελευταία χρονιὰ οἱ ὑπερβολικὲς δόσεις ἀπὸ χρηματιστήριο καὶ ἡ συνεπαγόμενη ἀπληστία. Ὁ Μὰρξ καὶ ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς συγκλίνουν σὲ μία βασικὴ σκέψη, ὅτι τὸ χρῆμα διυλίζει ὅλες τὶς ὑπόλοιπες ἀξίες. Τὰ τελευταῖα δέκα χρόνια ἔκαναν μεγάλη ζημιὰ στὸν χαρακτήρα αὐτῆς τῆς χώρας. Ὁ τόπος δὲν εἶναι πιὰ τόσο ὡραῖος ὅσο ἦταν κάποτε.

Θὰ τὸ ξαναπῶ: Ὅταν σὲ μία χώρα καταρρέουν οἱ ἀξίες, ὁ πατριωτισμὸς γίνεται τὸ τσιράκι τοῦ ὁλοκληρωτισμοῦ. Ἡ χώρα γίνεται θρησκεία. Μᾶς ζητοῦν νὰ ζήσουμε σὰν θρησκευτικοὶ ζηλωτές: Ἀγάπα τὴν Ἀμερική! Ἀγάπα τη, γιατί ἡ Ἀμερικὴ ἔγινε τὸ ὑποκατάστατο τῆς θρησκείας. Ἂν ὅμως ἀγαπᾶς ἀδιακρίτως τὴ χώρα σου, σημαίνει ὅτι ἡ κρίση σου ἀρχίζει νὰ μὴν μπορεῖ πιὰ νὰ διακρίνει. Καὶ ἡ Δημοκρατία ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν ἱκανότητα ποὺ ἔχει ἡ κρίση σου νὰ διακρίνει. Ἕνας καλὸς Ἀγγλος ἔχει συγκεκριμένη ἀντίληψη γιὰ τὴν πολυπλοκότητα τῆς ἐθνικῆς του ζωῆς. Ἀκόμη κι ὅταν κυνηγάει ἀλεποῦδες. Οἱ Βρετανοὶ διαθέτουν μία μνήμη ποὺ ἐμεῖς δὲν ἔχουμε. Δὲν ἔχουμε τὶς ρίζες ποὺ ἔχουν ἄλλες χῶρες. Τηρουμένων τῶν ἀναλογιῶν, δὲν ἔχουμε βαθιὲς παραδόσεις. Γι' αὐτὸ θὰ μπορούσαμε νὰ περάσουμε πολὺ εὔκολα ἀπὸ τὴ Δημοκρατία στὸν ὁλοκληρωτισμό. Ἐδῶ δὲν θὰ παρουσιαστοῦν πολλὰ ἐμπόδια, μόνον αὐτοὶ οἱ φράκτες καὶ τὰ φρένα στὰ ὁποῖα ὑπολογίζουν οἱ παλιοὶ συντηρητικοί. Ἂν ὅμως δὲν μποῦν λουκέτα γιὰ νὰ μᾶς σταματήσουν, τὸ ἔθνος θὰ κυλήσει γλυκὰ ἀπὸ τὸ ἕνα ἄκρο στὸ ἄλλο.

ΝΤΟΤΣΟΝ ΡΕΪΝΤΕΡ: Τί ἀγαπᾶς περισσότερο σ' αὐτὴ τὴ χώρα;

ΝΟΡΜΑΝ ΜΕΙΛΕΡ: Τὴν ἐλευθερία. Τὴν ἐλευθερία ποὺ εἶχα στὴ ζωή μου. Ποιὸς εἶχε ποτὲ τὶς εὐκαιρίες πού μου δόθηκαν, αὐτὴν τὴν ἐκπληκτικὴ ἐλευθερία νὰ μπορῶ νὰ σκέφτομαι ὅπως σκέφτομαι, εἴτε γιὰ καλὸ εἴτε γιὰ κακό; Ὄχι, τὸ καλύτερο πράγμα στὴν Ἀμερικὴ εἶναι αὐτὴ ἡ ἐλευθερία. Ἤμουν πολὺ τυχερός, ὅσο λίγοι. Εἶχα τὴν τύχη νὰ γίνω συγγραφέας καὶ νὰ μπορῶ νὰ εἶμαι σχετικὰ ἀνεξάρτητος οἰκονομικὰ ἀπὸ τὰ εἴκοσι πέντε μου. Δὲν ἦταν πάντα τόσο ἁπλό, σὲ γενικὲς γραμμὲς ὅμως εἶχα πιὸ πολὺ καιρὸ στὴ διάθεσή μου ἀπὸ ὅ,τι οἱ περισσότεροι γιὰ νὰ σκέφτομαι. Εἶχα αὐτὸ τὸ προνόμιο, αὐτὴν τὴν πολυτέλεια. Δὲν μπορῶ νὰ τὴν ἀντιπαθήσω αὐτὴ τὴ χώρα. Δὲν μ' ἀρέσουν οἱ συναισθηματικὲς περιπλανήσεις, ὅμως μπορῶ νὰ πῶ ὅτι μου φέρθηκαν πολὺ καλά.

Ξέρεις, κάποτε ἐπιτέθηκα στὸν Ἔντγκαρ Χοῦβερ ἀπὸ τηλεοράσεως, τὸ 1959, ὅταν ἦταν ἀκόμη ἀρχηγὸς τοῦ FBI. Εἶπα ὅτι ἔβλαψε τὴν Ἀμερικὴ περισσότερο κι ἀπὸ τὸν Στάλιν. Χρόνια ἀργότερα, ἔκανα χρήση τοῦ δικαιώμ.ἀτὸς πού μου ἔδινε ὁ νόμος γιὰ τὴν ἐλεύθερη πρόσβαση στὶς πληροφορίες καὶ πῆρα τὸν φάκελό μου ἀπὸ τὸ FBI. Ἦταν γύρω στὶς τριακόσιες σελίδες, ἐκ τῶν ὁποίων οἱ ὀγδόντα ἦταν ἀφιερωμένες σὲ ὅσα εἶχα πεῖ σ' ἐκείνη τὴν ἐκπομπὴ στὴν τηλεόραση. Τὰ περισσότερα σχόλια τοῦ FBI ἦταν τοῦ τύπου: Ἔλα τώρα, ὁ Μέιλερ εἶναι τρελὸς καὶ ἀλαζόνας. Ὅσο ὅμως κι ἂν εἶχαν θυμώσει ὅλοι αὐτοὶ μαζί μου, δὲν μὲ ἁλυσοδέσανε.

Ἀπήλαυσα πολλὲς ἐλευθερίες ἐδῶ στὴν Ἀμερικὴ καὶ δὲν θέλω νὰ τὶς χάσουν οἱ μεταγενέστεροι. Τὸ ἐπαναλαμβάνω ὅμως: ἡ ἐλευθερία εἶναι ἐξίσου εὐαίσθητη μὲ τὴ Δημοκρατία. Πρέπει νὰ τὴν κρατᾶμε ζωντανὴ κάθε μέρα τῆς ὕπαρξής μας. Ναί, λοιπόν, τὴν ἀγαπῶ αὐτὴ τὴ χώρα. Ἂν ἡ Δημοκρατία εἶναι τὸ εὐγενέστερο πείραμα τῆς ἱστορίας τοῦ πολιτισμοῦ, μπορεῖ νὰ ἀποδειχτεῖ καὶ τὸ πιὸ εὐάλωτο.

Ὅταν ξύσεις κάτω ἀπὸ τὴν ἐπιδερμίδα τοῦ Ἀμερικανοῦ, θ' ἀκούσεις ἕνα: «Αὐτὴ ἡ χώρα ἀνήκει στὸν Θεό». Θὰ ἔλεγα λοιπὸν ὅτι ὁ Θεὸς πειραματίζεται ἀπὸ καρδιᾶς μὲ τὴν Ἀμερική. Ἡ Ἀμερικὴ εἶναι τὸ πιὸ ἀκραῖο του πείραμα. Τείνω λοιπὸν νὰ πιστέψω πὼς ἡ καλύτερη ἐξήγηση ποὺ ταιριάζει στὴν 11^η Σεπτεμβρίου εἶναι ὅτι τὴν ἡμέρα ἐκείνη ὁ Διάβολος κέρδισε μία μεγάλη μάχη. Ναὶ - ὁ Σατανᾶς ἦταν ὁ πιλότος ποὺ ὁδήγησε αὐτὰ τὰ ἀεροπλάνα σ' αὐτὸ τὸ ξεκαθάρισμα ἀπ' τὸ ὁποῖο ἀπουσίαζε ὁ Θεός.

ΝΤΟΤΣΟΝ ΡΕΪΝΤΕΡ: Θυμίζει κινηματογραφικὴ ταινία. Ἔτσι δὲν εἶναι;

ΝΟΡΜΑΝ ΜΕΪΛΕΡ: Ναί. Γιατί στὴν αἰσθητικὴ διορατικότητα τοῦ Διαβόλου συγκαταλέγεται καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι διεκπεραίωσε τὴν ὑπόθεση κάνοντάς μας νὰ πιστέψουμε ὅτι βλέπαμε τὴν ἴδια περιπέτεια ποὺ παρακολουθοῦμε ἐδῶ καὶ χρόνια. Ἐκεῖ ἐντοπίζω τὸν πυρήνα τῆς τεράστιας ἐπιρροῆς ποὺ ἔχει ἡ 11^η Σεπτεμβρίου στὴν Ἀμερική. Οἱ ταινίες μας βγῆκαν ἀπ' τὶς ὀθόνες κι ἄρχισαν νὰ μᾶς κυνηγοῦν στὰ φαράγγια τῆς πόλης. Εἶναι λογικὸ ποὺ ὁ Διάβολος χτύπησε κατ' αὐτὸν τὸν τρόπο. Πιστεύω ἀκράδαντα στὸ ξυράφι τοῦ Ὄκκαμ: ἡ ἁπλούστερη ἐξήγηση μὲ τὴν ὁποία μπορεῖς νὰ ἑρμηνεύσεις ἕνα σύνολο γεγονότων εἶναι ἀναγκαστικὰ καὶ ἡ καλύτερη ἐξήγηση. Ἂν μὲ ρωτήσετε ὡστόσο γιατί ὁ Θεὸς ἤθελε νὰ πετύχει ἡ 11η Σεπτεμβρίου, ἐκεῖ πάω πάσο. Ὡς τότε ὅμως ἀφῆστε με νὰ πιστεύω ὅτι ἐκείνη ἡ ἡμέρα ἦταν μία μεγάλη μέρα γιὰ τὸν Διάβολο.