Ἡ ἐλευθερία τοῦ λόγου

Οἱ ἀποικιακές ἀρχές διαίρεσαν τούς κατοίκους ἐπί τῆ βάσει τῆς μορφώσεως: πρῶτον εἰς ἐκείνους οἱ ὁποῖοι ἐκρίνοντο κατάλληλοι νά διέπουν τάς ὑποθέσεις των κατά τρόπον φιλελεύθερον —συνήθως τό ἀστικό μέρος τοῦ πληθυσμοῦ— καί μποροῦσαν νά κατέχουν γῆ μέ νομικά ἐπίσημους τίτλους, δεύτερον εἰς ἐκείνους γιά τούς ὁποίους μία ἐκπαιδευτική/δοκιμαστική περίοδος ἦτο ἀπαραίτητος ὧστε νά κατορθώσουν νά ἀφομοιώσουν ὅρους καί προϋποθέσεις καί στή συνέχεια ἠδύναντο νά συμμετάσχουν στούς μηχανισμούς τῆς ἀγορᾶς χωρίς νά δημιουργοῦν ἐμπόδια στήν οἰκονομική ἀνάπτυξη τῆς ἀποικίας καί μετά τήν πάροδο αὐτῆς τῆς περιόδου ἀποκτοῦσαν δικαιώματα γῆς, καί τρίτον τούς ἄξεστους οἱ ὁποῖοι ἐκρίνοντο ἀνεπίδεκτοι μαθήσεως καί σίγουρα ἦτο ἀδύνατον δι’ αὐτούς νά ἐκτεθοῦν στούς διακανονισμούς τῆς ἀγορᾶς καί κατά συνέπειαν ἦτο ἀναγκαῖα μία διαρκής προστασία. 

Ἡ πρώτη κατηγορία ταυτίστηκε μέ τήν Δυτική ἀριστεία, τήν λιτότητα, τήν ὑπομονή, τήν πειθαρχία, τήν σκληρή δουλειά, τήν κομψότητα καί ὅλα αὐτά πάντοτε συνοδευόμενα ἀπό μιά ὑποτιμητική ἀντιμετώπισιν τῶν ἀξέστων, οἱ ὁποῖοι ἐθεωροῦντο ἀπείθαρχοι, τεμπέληδες, ὑπόδουλοι τῶν Διονυσιακῶν τους ἐπιθυμιῶν, καί καθοδηγούμενοι ἀπό τόν φθόνο, τήν δυσαρέσκεια, τό πάθος καί τήν ἀπουσία μετρημένης “αἰσθήσεως τῆς πραγματικότητος”. Οἱ ἀνώτερες τάξεις ἐξισώθηκαν εἴτε μέ διακριτές ψυχικές ἱκανότητες (ἱερεῖς, διδάσκαλοι, χωροφύλακες), εἴτε μέ τό παγερό πνεῦμα (τραπεζίτες, διαχειρισταί, ἐπιστήμονες). Πρόκειται γιά τήν παραλλαγή τοῦ παλαιοῦ θέματος ἀνθρώπων κατωτέρων στρωμάτων οἱ ὁποῖοι εἶναι συναισθηματικοί, σέ ἀντίθεση μέ τόν λόγο, ὁ ὁποῖος εἶναι προνόμιο τῶν ἰσχυρῶν. Εἶναι ἄλλωστε κοινῶς ἀποδεκτόν πῶς οἱ ἄξεστοι ἀπανταχοῦ συνειδητοποιοῦν τήν κοινωνική δικαιοσύνη ὥς ἀπαλλοτρίωσιν ἀγαθῶν τά ὁποῖα ἀνήκουν εἰς τήν ἄρχουσα τάξι.

Ἡ διαφοροποίησις παρεῖχε τήν δυνατότητα τοῦ σαφοῦς καθορισμοῦ τῶν διαφόρων πληθυσμιακῶν στρωμάτων, τήν διατήρησιν τῆς αὐθεντικῆς ἑτερότητος μεταξύ των, καί σέ μερικές ἀτυχεῖς περιπτώσεις τήν εὔκολη ἐκκαθάρισιν ὧστε νά εἶναι δυνατή ἡ ἀντικατάστασις τῶν γενετικῶς ἀτελῶν ἀπό πιό ἀποτετελεσματικούς χρῆστες γῆς. Ἔτσι ἦτο σέ ὅλους σαφές ποιός θά μποροῦσε νά διαχειρίζεται τήν τύχη του ὁ ἴδιος, ἤ θά ἔπρεπε νά ὑπόκειται εἰς διοικητικήν κηδεμονία κάποιου Συμβουλίου. Τό θέμα βεβαίως δέν περιορίζετο στήν “ἄρχουσα τάξι”. Ἦτο ὁ ἀποκλεισμός, ἡ καλλιέργεια τῆς κουλτούρας τῆς ἀπελπισίας, ἡ ἔλλειψις ἀποτελεσματικοῦ ἐλέγχου σέ ὅλα τά ἐπίπεδα ἐξουσίας, οἱ ἄνθρωποι ποῦ ἦταν διατεθιμένοι νά δεχθοῦν ἴση μεταχείριση καί δέν διεκδικούσαν γιά τούς ἐαυτούς τους εἰδικά προνόμια. Σταδιακῶς βεβαίως οἱ ἀμφιβολίες ἐστιγμάτισαν, ὁδήγησαν στή βύθισι στό γραφειοκρατικό χάος, στή διαφθορά, στή συμπαιγνία, στήν ἀνομία, στόν ἀποκλεισμό ἀπό βασικές πληροφορίες. Αἱ ἐθνογραφικαί μελέται κατέστησαν ἀναγκαῖαι... 

Ἡ ὕπαρξις πολιτικῆς καί πολιτιστικῆς μονοπολικότητος καί ἑνός πόλου ἐγκυρότητος ἐξακολούθησαν νά καθορίζουν τό σωστό καί τό λάθος γιά μακράς περιόδους, καί ἐπέβαλαν τήν συμμόρφωσιν πρός τήν ἄποψι τῆς “κοινῆς γνώμης”. Εἰς τά νεανικά των ἔτη πολλοί ἀπεπειράθησαν νά ἀμφισβητήσουν τήν διαφοροποίησιν, κυρίως φυσικά οἱ ἀνήκοντες εἰς τήν κατηγορίαν τῶν ἀξέστων. Πολλές φορές εἰς διαφόρους δυσώδεις συγκεντρώσεις περιέγραφαν μέ βασανιστικές λεπτομέρειες τίς πρακτικές συμβουλές ποῦ τούς εἶχαν ὑπεδείξει οἱ γονεῖς τους στήν περίπτωση ποῦ ὑπεβάλοντο σέ βασανιστήρια. Ἡ ἀναπνοή εἶναι τό πιό σημαντικό πράγμα σέ αὐτές τίς περιπτώσεις ἔλεγαν. Ἀνάσανε ὅσο μπορεῖς κανονικά, σκέψου μαθηματικούς τύπους, ἀπάγγελλε στίχους, τραγούδα κάτι ρυθμικό. Πρῶτον ἡ ἰδιωτικοποίησις καί ἡ ἐξάρθρωσις τοῦ κράτους πρόνοιας (ἀνάσανε ὅσο μπορεῖς κανονικά), συνοδευόμενη ἀπό τήν κομματική εὐθυγράμμισι (σκέψου μαθηματικούς τύπους) καί μιά ἐνθουσιώδη ἀποδοχή τῆς νεοφιλελεύθερης ἀτζέντας, ὅπως ἀρμόζει στήν θετική παράδοσι, τόν προοδευτισμό καί τόν ἐκσυγχρονισμό (ἀπάγγειλλε στίχους), τρίτον ἡ μῆνις ἐκείνων τῶν ὁποίων ἡ ἐξουσία τίθεται ἐν κινδύνω (τραγούδα κάτι ρυθμικό).

Ἡ ὁμοφωνία τῆς “κοινῆς γνώμης” στήν ὑπεράσπιση τῆς ἐλευθερίας τοῦ λόγου εἶναι ὄντως συγκινητική. Μιά στιγμή ὅμως...