Πέτρα πάνω στήν πέτρα νά μήν μείνει ἐμεῖς δέν προσκυνᾶμε

Ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821, εἶναι ἴσως ἡ μοναδική στήν ἱστορία πού συνδυάζει κοινωνικά καί ἐθνικά χαρακτηριστικά. Ὅσοι προσπαθοῦν νά περιοριστοῦν στό ἕνα ἀπό τά δύο λένε τήν ἀλήθεια μισή. Δέν πρόκειται οὔτε γιά σύγκρουση χριστιανῶν καί μουσουλμάνων, τό δέ νόημά της δεν περιορίζεται ἁπλά στόν ἀγώνα ἑνός σκλαβωμένου ἔθνους ἀπέναντι στόν δυνάστη του. Κατά τῆς Ὀθωμανικῆς ἀρχῆς, ἐκτός ἀπό τούς χριστιανούς Ἕλληνες, ἐπιτίθενται καί μουσουλμάνοι Ἄραβες, περιπτώσεις δέ πού καί Τοῦρκοι πασάδες βρίσκονται σέ πόλεμο μέ τήν Πύλη εἶναι χαρακτηριστικές ( Πασβάνογλου, Ἀλή Πασάς.). Τό θέμα δέν εἶναι θρησκευτικό, οὔτε ἔχει ἀποκλειστικά ἐθνικά χαρακτηριστικά. Τό «ἐλευθερία ἤ θάνατος» δέν τό εἶπαν οἱ φαναριῶτες, οἱ κοτζαμπάσηδες καί ὁ ἀνώτερος κλῆρος. Τό εἶπε ὁ Λαός.
Ἡ Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία τόν 18ο αἰώνα βρίσκεται σέ παρακμή. Πρόκειται γιά κοινωνική κρίση ἀνάλογη μέ τῆς Γαλλίας. Κρίσεις στό ἐσωτερικό της Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας εἴχαμε τόν 11ο αἰώνα καί τόν 15ο. Στήν πρώτη περίπτωση ἔχουμε παράλληλα μία καθολική Δύση πού παρουσιάζει ἁλματώδη οἰκονομική καί δημογραφική ἀνάπτυξη καί προσπαθεῖ μέσω τῶν Σταυροφοριῶν κυρίως νά ἐπωφεληθεῖ. Ὁ «ἱερός» πόλεμος τῆς Δύσης διεξάγεται καί κατά τῶν μουσουλμάνων καί κατά τῶν ὀρθοδόξων χριστιανῶν. Εἶναι ἡ ἐποχή τῆς πρώτης ἅλωσης, τό 1204.

Τόν 15ο αἰώνα τό Βυζάντιο βρίσκεται στά πρόθυρα τῆς κατάρρευσης. Τήν διαδοχή διεκδικοῦν οἱ Τοῦρκοι ἀπό τήν μία καί οἱ Δυτικοί ἀπό τήν ἄλλη πού προσφέρουν μία συμμαχία μέ ἐπαχθεῖς ὅρους, ἡ ὁποία δέν γίνεται δεκτή ἀπό τήν πλειονότητα τοῦ λαοῦ. Ἔχουμε τήν δεύτερη ἅλωση τό 1453.
Τόν 18ο καί 19ο αἰώνα ἡ ἱστορία ἐπαναλαμβάνεται κάπως διαφορετικά. Στή θέση τοῦ Βυζαντίου βρίσκεται ἡ Ὀθωμανική αὐτοκρατορία, μία αὐτοκρατορία πολυεθνική μέ τεράστια ὀργανωτικά καί διοικητικά προβλήματα στό ἐσωτερικό, ὁ δέ σουλτάνος ἀμφισβητεῖται ἀπό τούς κατά τόπους πασάδες. Οἱ προστριβές μέ τήν Ρωσία, ἡ ὁποία μέ τήν συνθήκη τοῦ Κιουτσούκ Καϊναρτζῆ πατάει πόδι στήν Μαύρη θάλασσα , δημιουργοῦν ἐπί πλέον προβλήματα. Ἐνῶ στίς 2 προηγούμενες περιπτώσεις κατάρρευσης τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας προσπαθοῦν νά ἐπωφεληθοῦν οἱ Τοῦρκοι καί οἱ Δυτικοί, οἱ ἐπίδοξοι διάδοχοι εἶναι τώρα οἱ Δυτικοί καί οἱ Ρῶσοι. Τό χαρακτηριστικό στοιχεῖο εἶναι πώς ὁ λαός γυρίζει τήν πλάτη στήν Δύση καί προτιμάει εἴτε τούς Τούρκους εἴτε τους Ρώσους.
Πῶς ἐξηγεῖται ὅμως αὐτό τό διαρκές ἀντιδυτικό φρόνημα τοῦ λαοῦ; Ὁ Γιάννης Κορδάτος γράφει στό βιβλίο του Τά τελευταία χρόνια τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας
« ..Ἔτσι τό ἕνα κόμμα, οἱ ἑνωτικοί, μέ ἐπικεφαλῆς τόν Παλαιολόγο, ἤθελε τήν ὑποταγή τῆς Αὐτοκρατορίας στόν Πάπα, καί τό ἄλλο οἱ ἀνθενωτικοί, μέ ἐπικεφαλῆς τό Νοταρᾶ καί τό Γεννάδιο Σχολάριο, ἤθελαν τόν ἐρχομό τῶν Τούρκων» καί συνεχίζει
«..Ἡ Βυζαντινή Φεουδαρχία ἦταν τόσο σκληρή καί ἄσπλαχνη, πού οἱ σκλάβοι τῆς γῆς, οἱ δουλοπάροικοι, ὅπως λέγονταν τότες, βαρυγκομοῦσαν κι ἤθελαν ν’ἀλλάξουν κυρίαρχο… Τά δοσίματα ἀπ’τή μία μεριά, πού κάθε τόσο γύρευε τό Κράτος, ἡ Ἐκκλησία καί οἱ ἀρχόντοι, καί οἱ πόλεμοι ἀπό τήν ἄλλη, τούς εἴχανε ρημάξει καί ξεκληρίσει… Γι’αὐτό οἱ πιό πολλές ἐπαρχίες, ἡ μία ὕστερα ἀπό τήν ἄλλη, καί πολύ πρίν τό πέσιμο τῆς Πόλης, καλνοῦσαν τούς Τούρκους νάρθουν νά τίς πάρουν. Οἱ Ἁγιορεῖτες μάλιστα καλόγεροι – καί ὑπάρχουν γραφτά πού τό μαρτυρᾶνε –στά χρόνια 1326-1390 τά εἴχανε καλά μέ τούς Τούρκους καί ἅμα ἔπεσε ἡ Σαλονίκη στά 1430, καλέσαν τό Σουλτάνο Μουράτ τό Β νά στείλει ἀνθρώπους νά τοῦ παραδώσουν τό Ἅγιο Ὅρος. Στά 1396 πάλι, ὅταν ὁ Βαγιαζήτ περνοῦσε ἀπό τή Θεσσαλία καί τή Ρούμελη, οἱ περισσότερες πόλεις ( Τρίκκαλα, Δομοκός, Λάρισσα, Ὑπάτη, Λαμία) παραδόθηκαν θεληματικά. Μά καί οἱ Κρητικοί προτίμησαν τούς Τούρκους ἀπό τούς Λατίνους, καί οἱ Μωραῖτες πολέμησαν κι ὅλας γιά νά διώξουν τούς Φράγκους ( δεύτερη κατάκτηση) καί νά φέρουν τούς Τούρκους (1715-1821)»
(Ἱστορία τοῦ Ἀγροτικοῦ Ζητήματος)
Τήν περίοδο αύτή ἔχει προστεθεῖ καί ἕνα ἐπί πλέον στοιχεῖο, τό στοιχεῖο τοῦ ἐθνικισμοῦ, τό ὁποῖο τόν Μεσαίωνα ἀπουσίαζε. Σέ ἄμεση συνάρτηση μέ τήν πολιτική ἐπικράτηση τῆς ἀστικῆς τάξης στήν δυτική Εὐρώπη, οἱ ἰδέες τοῦ ἐθνικισμοῦ καλλιεργοῦνται καί στό ἐσωτερικό της Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας. Αὐτό ἐμποδίζει τήν ἄμεση καί συνολική κατάκτησή της ἀπό τούς διαδόχους πού καραδοκοῦν. Οἱ μέν δυτικοί, μέ προεξάρχουσα τήν Ἀγγλία, ἀπό τήν μία διακηρύσσουν τόν σεβασμό στήν ἀκεραιότητα τῆς αὐτοκρατορίας –κυρίως γιατί φοβοῦνται τούς Ρώσους, ὅπως ἀπέδειξαν ἀργὀτερα στόν Κριμαϊκό πόλεμο – καί ἀπό τήν ἄλλη ἐνθαρρύνουν τούς ἐπί μέρους ἐθνικισμούς στό ἐσωτερικό μέ σκοπό νά ἐλἐγχουν ὅσο γίνεται καλύτερα τους Ὀθωμανούς.
Ἐν τῷ μεταξύ, ἡ ὀθωμανική ἀστική τάξη, ἡ ὁποία κατ’οὐσίαν εἶναι ἑλληνική, καί δρᾶ σέ ἕνα πολύ διαφορετικό πλαίσιο ἀπό τίς ἀντίστοιχες ἀστικές τάξεις τῆς Εὐρώπης, ἐλέγχει τήν ναυτιλία καί τό ἐμπόριο. Ἀντικειμενικά ἔτσι ὑφίσταται ἕνας ἐπί πλέον διαχωρισμός μεταξύ Ἑλλήνων καί Τούρκων, ἀφοῦ ἡ προοδευτική τάξη τῆς ἐποχῆς, ἡ ἀστική, κινούμενη στό ρεῦμα τῶν καιρῶν προσπαθεῖ νά καταλάβει τήν ἐξουσία, χωρίς ὅμως νά ἔχει ὡς στόχο της τήν διάλυση τῆς αὐτοκρατορίας. Χαρακτηριστικός ἐκπρόσωπος αὐτῆς τῆς τάσης ὁ Ρήγας Φεραῖος, ὁ ὁποῖος ὁραματίζεται μία πολυεθνική ὀντότητα χωρίς τήν δυναστεία τοῦ σουλτάνου. Στήν ἐπαναστατική διακήρυξή του ὁ Ρήγας, Σλάβους, Ἕλληνες, Τούρκους, Ἄραβες, τούς ἀποκαλεῖ ὅλους ἀδέλφια. Μετά τήν σύλληψη καί τήν ἐκτέλεσή του, καί τήν φυγή πολλῶν φαναριωτῶν στήν Δύση, ὑπάρχουν σκέψεις καί συζητήσεις στούς ἐκεῖ ἀστικούς φιλελεύθερους κύκλους ἐμπνεόμενες ἀπό τά πολιτικά ρεύματα τῆς Γαλλικῆς έπανάστασης. Ἀκόμα ἔχουμε τήν ἵδρυση τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας ἀπό ἕλληνες ἐμπόρους στήν Ὀδησσό. Ἡ Φιλική Ἑταιρεία περιμένει πολλά ἀπό τούς Ρώσους λόγῳ τοῦ κοινοῦ θρησκεύματος. Αὐτή ἡ ἀπόπειρα ὅμως ἀποτυγχάνει γιατί δέν λαμβάνει ἀρκετά ὑπ’ὄψιν της, τόν πολυεθνικό χαρακτήρα τῆς αὐτοκρατορίας. Εἶναι χαρακτηριστικό, ὅτι οἱ Ρουμάνοι, ὑποτελεῖς καί αὐτοί στόν τουρκικό ζυγό , σέ πολύ χειρότερη μοίρα ἀπό τούς Ἕλληνες, δέν βρίσκουν τόν λόγο νά ἀλλάξουν δυνάστη καί νά βάλουν στήν θέση τοῦ Τούρκου τόν Ἕλληνα, ὁπότε και τάσσονται ἐναντίον τοῦ κινήματος στις ἡγεμονίες. Κάτι πού εἶναι πολύ λογικό.
Μέχρι τώρα βλέπουμε πώς ἡ ἑλληνική ἀστική τάξη ἐπιδιώκει νά πάρει τήν πολιτική ἐξουσία εἴτε ἐπηρεαζόμενη ἀπό τήν σχέση της μέ τίς ἀστικές τάξεις τῶν εὐρωπαϊκῶν χωρῶν, εἴτε μέ τήν βοήθεια τῆς Ρωσίας λόγω κοινῆς θρησκείας. Ἡ ἑπόμενη ἀπόπειρα λαμβάνει ἐθνικό χαρακτήρα, μέ στόχο πλέον ὄχι τήν ἐκδίωξη τοῦ σουλτάνου, ἀλλά τήν ἀπελευθέρωση τῶν Ἑλλήνων. Ἀλλά ἔχει καί σαφῆ κοινωνικά χαρακτηριστικά, καθώς ὁ λαός ὁ ὁποῖος θά ἔπρεπε νά τήν φέρει εἰς πέρας, τά περισσότερα τά τραβοῦσε ἀπό τούς κοτζαμπάσηδες.
Χαρακτηριστικό της στάσης τῶν κοτζαμπάσηδων εἶναι τό παρακάτω ἀπόσπασμα ἀπό τήν «Ἑλληνική Νομαρχία»
« … Ἐκεῖνοι λέγω οἱ ἄφρονες καί μωροί ἄνθρωποι ὁπού κράζονται προεστοί καί ἄρχοντες, οἵτινες ἀπό τήν βρωμεράν συνήθειαν ἔχασαν σχεδόν καί τήν ἐντροπήν τῶν ἀνθρώπων καί τόν φόβον τοῦ Θεοῦ καί μέ ἄκραν ἀναισχυντίαν δέν διστάζουσιν ἀπό τό νά ἀρνῶνται πότε μέν τάς ποσότητας τῶν πληρωμῶν, πότε δέ νά ξαναζητῶσι ἐκεῖνο πού ἔλαβαν ἤδη καί, τό χειρότερον, νά καυχῶνται εἰς τό νά δεικνύωνται πιστοί ὀπαδοί καί δοῦλοι τοῦ τυράννου ἑκούσιοι».
Τρεῖς φορές, στά Βέρβαινα, στή Ζαράκοβα καί στό Ἄστρος ἔσωσε τούς πρόκριτους καί τούς καλαμαράδες ὁ Κολοκοτρώνης ἀπό τόν λαό
« Ἕλληνες!...τούς εἶπε, νά συχάσετε. Νά σκοτώσετε τούς Ἄρχοντας θέλετε πάλι; Μή φοβάστε, κλεισμένους τούς ἔχομε στόν Πύργο σάν πουλιά, μά δέν ἔχουν φτερά νά πετάξουν. Κι ἀντίς πρίν σκεφτοῦμε τούς σκοτώσουμε, τούς σκοτώνουμε μετά μία ὥρα ἀφοῦ σκεφτοῦμε, ἄν τόβρουμε σωστό νά σκοτωθοῦν. Ἐδῶ τους ἔχουμε. Ἐγώ σᾶς τούς παραδίνω. Ἔχετε λοιπόν ὑπομονή…» ( Δ.Κόκκινος )
Ὁ Σκαρίμπας λέει χαρακτηριστικά ἐπ’αὐτοῦ:
« Οἱ Τοῦρκοι δέν ἤσαν οἱ χειρότεροι... ὁ ἑλληνικός λαός δέ θάκανε τήν ἐπανάσταση, γιά νά ἀποκαταστήσει καί πολιτικά τούς κοτζαμπάσηδες. Οἱ λέγοντες ὅτι ἡ Ἐπανάσταση ἦταν μόνον Ἐθνική, ἤ εἶναι ἀδιάβαστοι ἤ δέν μᾶς λένε τήν ἀλήθεια. Σκοτώνοντας τούς Τούρκους ἤξερε ὅτι σκοτώνει τόν σύμμαχο τῶν κοτζαμπάσηδων. Χωρίς τόν ἀφανισμό πρῶτα αὐτουνοῦ, δέν μπόραε νά ξεπάτωνε τούς ἄλλους. Τό ὅτι σ'αὐτό ἡ Ἐπανάσταση γελάστηκε, δέ παναπεῖ διόλου ὅτι τούς ἐφείσθη. Θά τούς πέρναε ἐν στόματι μαχαίρας. Τό ὅτι νόμισε ὅτι γιά τοῦτο εἶχε καιρό, αὐτό τήν ἔφαγε...Η Ἐ π α ν ά σ τ α σ η ἀ π ό τ υ χ ε... »
( Γ.Σκαρίμπα –Τό 21 καί ἡ ἀλήθεια )
Ἡ τάξη τῶν κοτζαμπάσηδων εἶχε τήν πρόσφατη ἐμπειρία τῶν Ὀρλωφικῶν, ὅταν οἱ Ρῶσοι ἄφησαν τους Ἕλληνες στά κρύα τοῦ λουτροῦ, λογικό λοιπόν νά εἶναι κουμπωμένοι σέ νέες ἐξεγέρσεις. Πάντως δέν ἦταν ἀρνητικοί στό ἐνδεχόμενο μίας ἐπανάστασης, μέ τή προϋπόθεση βέβαια πώς δέν θά ἔχαναν τά προνόμια καί τά ἀξιώματα. Καί ἔχοντας αὐτό στό μυαλό τους συμμετεῖχαν. Ἀλλά στό μέλλον θά εἶχαν νά ἀντιμετωπίσουν ἀφ’ἑνός τό πόπολο, καί ἀφ’ἑτέρου ὅσους ἐρχόμενοι ἀπό τό ἐξωτερικό θά ἐπιχειροῦσαν νά ποδηγετήσουν τήν νέα κατάσταση γιά δικό τους λογαριασμό ἤ γιά λογαριασμό τῶν ξένων, πού μέ τά τοκογλυφικά δάνεια προσπαθοῦσαν νά ἐμπλέξουν καί νά ἐλέγξουν τό μελλοντικό κρατίδιο. Αὐτοῦ τοῦ εἴδους τά δάνεια ἦταν μιά συνηθισμένη μορφή ἐπένδυσης σέ ἐπαναστατημένες χῶρες. Ὅπως ἔγινε ἐκείνη τήν περίοδο καί στίς χῶρες τῆς λατινικῆς Ἀμερικῆς πού προσπαθοῦσαν να ἀποτινάξουν τόν ἱσπανικό ζυγό. Ἡ έξαγωγή «δημοκρατίας» εἶναι μιά πολύ καλή ἐπιχείρηση πού κρατάει μέχρι σήμερα. Πάντως στήν Ἑλλάδα τό σπέρμα τῶν ἐμφυλίων ἔχει ἤδη μπεῖ. Χρήματα καί διπλώματα πού ἀπονέμονται μέ στόχο τήν ἐξυπηρέτηση πολιτικῶν ἐπιδιώξεων, θά φέρουν τήν ἐπανάσταση στό χεῖλος τοῦ γκρεμοῦ. Θλιβερή κατάληξη τό ψήφισμα ὑποτέλειας πρός τήν Ἀγγλία στίς 24/7/1825. Καί τό κακό εἶναι πῶς πρωταγωνιστικό ρόλο μαζί μέ τούς ξενόφερτους φαναριῶτες , τούς προκρίτους, θά παίξουν καί ἁγνοί ὁπλαρχηγοί καί ἀγωνιστές πού τό ὑπογράφουν, ἑξαιρουμένου τοῦ Δημήτρη Ὑψηλάντη.
Τήν μεγάλη διαφορά ὅμως στήν προσφορά τῶν μέν ἀπό τούς δέ ἀποδίδει γλαφυρότατα ὁ Γιάννης Σκαρίμπας
«Πατρίκιοι καί πρίγκηπες Βυζαντινοί, «Δικέφαλοι», πού ἀντίς κορῶνα φόραγαν φέσι…, φέσι αὐτοί καλπάκι ὁ Καποδίστριας, κι ὁ Κοραῆς κολλάρο προτεστάντη… Μά γιά σταθεῖτε ρέ παιδιά… Κατά τῆς Χιός τά πόρτα ἐκεῖ ἕνας βρόντος συγκλόνισε τό πέλαο καί τά οὐράνια!.. Τί νάταν:.. Ὤ τίποτα.. Κάποιος Κανάρης λεγόμενος, δίδαχνε τή δική του Γραμματική στόν Κοραῆ, τά δικά του μαθηματικά στόν Καποδίστρια… Τοῦτοι οἱ καταφρονεμένοι, αὐτοί οἱ ξυπόλητοι, οἱ κλέφτες, οἱ μοῦτσοι καί οἱ χωριάτες, αὐτοί ἦσαν τό ἅλας τούτης τῆς γῆς, τό καύχημα καί τό καμάρι τούτου τοῦ ἔθνους!.. Στήν ἠττοπάθεια τῶν ἀρχόντων, στούς ἀφορισμούς τῶν Δεσποτάδων, στίς προβοκάτσιες τῶν Ζαῒμηδων, στίς προδοσιές τοῦ Βαρνακιώτη, στοῦ Μαυροκορδάτου τό ξεπούλημα, στίς τρικλοποδιές τῶν δύο παπάδων (= τοῦ Γερμανοῦ καί τοῦ Ἰγνάτιου), στοῦ Κοραῆ τά ἐπιρρήματα καί στά προσκυνοχάρτια τοῦ Νενέκου, αὐτοί ἀντίταξαν τό «φούρκα καί φωτιά», τήν Ἀλαμάνα καί τό Χάνι.» ( Γ.Σκαρίμπα –Τό 21 καί ἡ ἀλήθεια )
Ὅπως τά λέει ὁ Σκαρίμπας εἶναι. Μιά ἐπανάσταση κοινωνική καί ἐθνικἠ μαζί, γι’ αὐτό καί άνοργάνωτη, αὐθὀρμητη, μέ ἐκρήξεις κατά τόπους καί χωρίς ἀρχηγούς. Μιά ἐπανάσταση ἡ ὁποία πέτυχε τόν ἐθνικό της στόχο, τήν ἀποτίναξη τοῦ τουρκικοῦ ζυγοῦ, ἀλλά ἔπεσε στό ζυγό τῶν ξένων. Μία ἐπανάσταση πού σφυρηλάτησε μέ τήν νίκη αὐτή τό ἐθνικό φρόνημα τοῦ λαοῦ πού εἶχε πρωτοπάρει μορφή μετά τήν ἀποτίναξη τοῦ φράγκικου ζυγοῦ τό 1204, ἀλλά καί μία ἐπανάσταση πού ἔμεινε ἀνολοκλήρωτη. Αὐτός πού τήν ξεκίνησε καί τήν ἔφερε εἰς πέρας, ὁ λαός, τό πόπολο, προδόθηκε. «Μεταξύ δουλείας καί δουλείας δέν ὑπάρχει καμιά διαφορά. Μέ τό νά κάμεις μία ἐπανάσταση κι ἀποτινάξεις τό ζυγό, δέν ἔκαμες τίποτα. Τό 21 αὐτό ἔκαμε. Τό νά μήν ξαναεμπέσεις σέ ζυγό –αὐτό εἶναι ἐπανάσταση.» Τούς ἡρωϊκούς Κλέφτες οἱ μεγαλόσχημοι Μαυροκορδάτοι τούς συκοφαντοῦν ὡς συνεργάτες τῶν Τούρκων ( περίπτωση Καραϊσκάκη), σήμερα κάποιοι ψωνισμένοι ἱστορικοί τούς ἀποκαλοῦν ἁπλά κλέφτες στά συγγράματά τους. Ὁ μηχανοράφος Μαυροκορδᾶτος θεωρεῖται πιά ἰσότιμος τοῦ πολεμιστῆ Κολοκοτρώνη σέ προσφορά στόν Ἀγῶνα. Αὐτός ὁ πρόγονος τῶν σημερινῶν εὐρωλιγούρηδων πού ἔσπερνε τήν διχόνοια γιά λογαριασμό τῶν Ἄγγλων, σαμποτάρισε τόν Καποδίστρια, ἔβαλε τό χεράκι του στήν ἐξέγερση τῆς Ὕδρας καί τήν δολοφονία τοῦ Κυβερνήτη. Κάποιοι ἄλλοι ἐκχυδαῒζουν τούς ὁπλαρχηγούς μέ πρόσχημα τίς μεταμοντέρνες καλλιτεχνικές ἀνησυχίες τους. Δεῖτε τήν γελοία καί ἀηδιαστική ἔρευνα τοῦ Σκάϊ γιά τούς μεγάλους Ἕλληνες. Πασάδες καί κοτζαμπάσηδες, βαυαροί καί βασιλιάδες, ξενόφερτοι ἄκαπνοι πολιτικάντηδες καί ξενόδουλοι κοινοβουλευτικοί, δικτάτορες, γερμανοί, ἄγγλοι, κάτσανε στό σβέρκο τοῦ λαοῦ ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλον ὅλα αὐτά τά χρόνια ἀπό τότε μέχρι σήμερα. Μιά ἀναλαμπή, τό ἄνθος τῆς καθολικῆς λαϊκῆς Ἐθνικῆς Ἀντίστασης πού προδίδεται καί αὐτή ὅπως τό 1821. Ξανά «δημοκρατίες» πού διαφέρουν ἀπό τίς δικτατορίες μόνο στό ὄνομα, χούντα, μεταπολίτευση. Τά πράγματα φαίνεται νά ἠρεμοῦν, μά εἶναι ἡ ἠρεμία τῆς Ε.Ε., τῶν μονοπωλίων καί τῶν καρτέλ, τῆς δημοκρατίας τῶν τραπεζῶν πού ἀπαρτίζουν τό ἐφιαλτικό σκηνικό της Νέας Τάξης. Τό ὁποῖο συμπληρώνουν οἱ νταβατζῆδες μεγαλοδημοσιογράφοι τῶν ΜΜΕ μαζί με τίς τσόντες τῶν «ἀντιρατσιστῶν», καί τῶν μεταλλαγμένων ἀριστερῶν. Εἶναι μιά σκλαβιά προχωρημένης μορφῆς, μία ἐλευθερία εἰκονική ἀφοῦ πάει πακέτο μέ τήν ἀνεργία, τήν μιζέρια καί τήν ἐξαθλίωση, ἀποπνευματοποιεῖ τό σῶμα ἀκρωτηριάζοντας τό πνεῦμα καί τό μετατρέπει σέ κορμί, ἱκανό μόνο νά καταναλώνει καί νά καταναλώνεται.
Ἡ ἐπανάσταση κολοβώθηκε ἀφοῦ ὁ κοινωνικός της χαρακτήρας ἔμεινε στό ράφι. Οἱ μεγάλες δυνάμεις τῆς ἐποχῆς μεταχειρίζονται τό νέο κράτος σάν προτεκτοράτο τους, ὅπως και εἶναι. Καί μέ τήν πάροδο τῶν χρόνων, κυρίως μετά τήν δολοφονία τοῦ άντιδυτικοῦ Καποδίστρια, τό ἑλληνικό κράτος κατάντησε μία ὑπάκουη μαριονέτα στά κελεύσματα τῶν ἐξ ἑσπερίας άφεντάδων. Οἱ παλιοί κοτζαμπάσηδες ἔδωσαν τήν θέση τους στά πολιτικά τζάκια. Τώρα ἀντί γιά τόν σουλτάνο ὑπηρετοῦν τά μεγάλα οἰκονομικά συμφέροντα. Τρόπος ἄμυνας στίς νέες συνθῆκες: Ὅπως και τότε, ἄμεσο ταίριασμα τοῦ κοινωνικοῦ στοιχείου μέ τό ἐθνικό.
Γιά τό τελευταῖο δέν νομίζω ὅτι θά ταίραζε κάτι καλύτερο γιά κλείσιμο, ἀπό τό παρακάτω ἀπόσπασμα τοῦ Γιάννη Σκαρίμπα

«Εἶναι Μεγάλο, ὄχι γιά τίς ἀπάντησες ( πού δέν δόθηκαν), ἀλλά γιά τίς πού ἔθεσε ἐρωτήσεις. Μπορεῖ νά, ἕνας λαός νοεῖται λεύτερος, μέ μόνο τήν Ἐθνική ἀνεξαρτησία του; Ἡ ἅλωση τῆς Βαστίλλης λέει ὄ χ ι. Ἀλλά τοῦ 21 οἱ ἐρωτήσεις εἶναι δύο: χωρίς τήν Ἐθνική ἀνεξαρτησία τους οἱ λαοί, μποροῦν νά ἁλώνουν τίς Βαστίλλες τους; Τήν ἐρώτηση αὐτή, πρῶτο τήν ἔθεσε, μπρός στούς ἱστορικούς του κόσμου, τό 21. Κι αὐτοί ἔμειναν κόκκαλο –δέν ἤξεραν τί ν’ἀπαντήσουν στό …τσαρούχι!...Ἡ ἐρώτηση τούς ἦρθε σάν κεντιά βούκεντρου ζευγολάτη στά ὀπίσθια. Ἦσαν ὁ ὄνος ὁ ἀρνούμενος νά διασκελίσει τό αὐλάκι! Βάλθηκαν νά ψάχνουν λοιπόν τήν Ἱστορία…Πουθενά, πουθενά –καμιά τέτοια… ἄλλου εἴδους ταραχή, κανένα τέτοιο στραβομουτσούνιασμα... τοῦ «ὡραίου»! Μόνη ἡ ἀνεξαρτησία χωρίς τήν κοινωνική καταξίωσή της, εἶναι τό φύλον τῆς συκῆς μέ τό ὁποῖον ἡ Εὔα ἔκρυβε…τό «πράμα» της. Τί λοιπόν; Τά Δερβενάκια καί τό Ζάλογγο, τό Μεσολόγγι καί τό Βαλτέτσι, τό Ναυαρῖνο καί τό Πρωτόκολλο ( γιά τήν ἀνεξαρτησία ) τοῦ Λονδίνου, ὅλ’αὐτά θά μνέσκαν μάταια, χωρίς τό σφάξιμο τῶν Προκρίτων; ( χωρίς τή Βαστίλλη, ἡ ἀνεξαρτησία τί τούς χρειάζονταν τῶν Γάλλων; Πόσες δεκάρες ἀξίζουν σήμερα οἱ ἀνεξαρτησίες τῆς Εὐρώπης;)
…Μήν τούς πιστεύετε. Ἡ καρδιά τοῦ 21 δέν ἔπαλλε –ταριχευμένη – στίς σοφίες τους, οὔτε μές στά ραγιάδικα καλυμμαύχια τους καί τά φέσια. Οἱ Κοραῆδες, οἱ Καποδίστριοι, οἱ Ἰγνάτιοι τό θεόρριχναν, οἱ Δεσποτάδες τό ἀφόριζαν. Οἱ δέ λογιώτατοι τῆς - τάχα – Διασπορᾶς, εἶχαν μέ τίς «ἑλληνικοῦρες» τους νά κάμνουν…Ἀλλά τό 21 δέν μίλησε τή γλῶσσα τους, δέ βούταε σέ καλαμάρια πέννες χήνας. Μίλησε μέ τῶν καρυοφιλιῶν τίς ντουφεκιές καί μέ τῶν γιαταγανιῶν του τίς ἀδράξες…Μέ τό κατέβασμα τῆς σκούφιας μου ( σκούφιας ἑνός ἀλόγιου ἁπλοέλληνα ) νά τοῦ βροντοφωνήσω ( κι ἐγώ!) ἕνα ζήτω: ΖΗΤΩ ΣΟΥ –θά τοῦ πῶ –τό 21 τῶν Ἑλλήνων! ΖΗΤΩ Ἀθάνατε Λαέ τοῦ Μαραθώνα καί τῆς Πίνδου!»