Ἔθνος καί Ἀριστερά

EΘΝΟΣ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΑ (*)

Toῦ Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Ἀγαπητoί φίλοι,

Σᾶς εὐχαριστῶ θερμά, ὅλους ὅσους ἤρθατε στή σημερινή συζήτηση, ἰδιαίτερα τούς τόσο ἐκλεκτούς ὁμιλητές στό πάνελ γιά τά καλά τους λόγια, καί γιά τίς κριτικές τους. Λυπᾶμαι πολύ γιά τήν ἀπουσία τόσο τοῦ Νίκου Κατσουρίδη, ἑνός ἀνθρώπου πού ἔχει ἀφιερώσει ὅλη τή ζωή του στό ΑΚΕΛ, ὅσο καί τῆς ὁμιλίας πού εἶχε ἑτοιμάσει γι’ αὐτή τή συζήτηση. Τοῦ ἐκφράζω τήν ἀμέριστη συμπάθειά μου στίς δύσκολες ὧρες πού περνάει.

Ἐμεῖς εἴμαστε ὑπομονετικοί. Ἐλπίζουμε ὅτι ὁ κ. Κατσουρίδης καί τά ἄλλα ἡγετικά στελέχη τοῦ ΑΚΕΛ θά προσέλθουν κάποτε στόν διάλογο, σέ ἕνα διάλογο μέ σοβαρότητα καί ἐπιχειρήματα. Ποτέ κανείς δέν ἔχασε ἀπό τή συζήτηση καί τήν ἀνταλλαγή ἐπιχειρημάτων. Ἀντίθετα. Ὁ κ. Χριστόφιας καί ὁ κ. Κυπριανοῦ εἶναι ἡγετικά στελέχη τοῦ ΑΚΕΛ, ἑνός κόμματος μέ βαθιές λαϊκές ρίζες καί ἱστορία δεκαετιῶν. Εἶναι βετεράνοι τοῦ παγκόσμιου ἀριστεροῦ κινήματος. Ὑποθέτω ὅτι θά ἔχουν κι αὐτοί βγάλει τό συμπέρασμα ὅτι ὁ τρόπος, ὁ ὅρος γιά τόν ἐκφυλισμό καί τήν καταστροφή τελικά αὐτοῦ τοῦ κινήματος ἦταν ἡ κατάργηση τῆς οὐσιαστικῆς ἐσωκομματικῆς δημοκρατίας, τῆς πραγματικῆς δυνατότητας τῶν μελῶν, στελεχῶν, ἀκόμα καί ἡγετικῶν στελεχῶν τῶν ἀριστερῶν κομμάτων νά ἐπηρεάσουν τίς ἀποφάσεις τους. Γιά νά ἀναφέρω ἕνα παράδειγμα, ἄν τά μέλη καί τά στελέχη τοῦ ΚΚΕ καί τοῦ ΕΑΜ εἶχαν τήν παραμικρή δυνατότητα νά ἐπηρεάσουν πραγματικά καί ὄχι μόνο τυπικά, τίς ἀποφάσεις πού ἔπαιρνε ἕνας πάρα πολύ στενός πυρήνας ἀνθρώπων, θά ἦταν ἀσφαλῶς ἀπολύτως ἀδύνατο, δέν ὑπῆρχε οὔτε μία πιθανότητα στό ἑκατομμύριο, νά ὑπογραφοῦν οἱ συνθῆκες τοῦ Λιβάνου, τῆς Γκαζέρτας καί τῆς Βάρκιζας, δηλαδή νά παραδοθεῖ ἡ Ἑλλάδα τῆς Ἀντίστασης στή Μεγάλη Βρετανία. Μία Μεγάλη Βρετανία πού ἐνδιαφέρεται πάντα τόσο πολύ γιά τήν Ἑλλάδα καί ἀκόμα περισσότερο γιά τήν Κύπρο.


Εὐχαριστῶ θερμά αὐτούς πούχαν πρῶτοι τήν ἰδέα αὐτῆς τῆς συζήτησης, τήν πρωτοβουλία σοσιαλιστῶν γιά μία πατριωτική-οἰκολογική συσπείρωση καί τό ΔΗΚΚΙ. Μέ τήν πρωτοβουλία τους αὐτή ἀπέδειξαν τή συνείδηση πού διαθέτουν τῆς βαθιᾶς, ὀργανικῆς ἑνότητας ἀνάμεσα στό κοινωνικό καί στό ἐθνικό.

Τό βιβλίο πού τόσο ἐκλεκτοί ἄνθρωποι μούκαναν σήμερα τήν τιμή νά συζητᾶνε, ἀναφέρεται ἄμεσα στό κυπριακό, ἡ κεντρική του ἰδέα ὅμως εἶναι μία ἄποψη γιά τήν ἑλληνική ἱστορία, ἀφορᾶ τή διάσπαση καί τήν ἀντιπαράθεση τῆς ἐθνικῆς καί τῆς κοινωνικῆς ταυτότητας, πού, ὅταν παρατηρήθηκε στή νεότερη ἑλληνική ἱστορία, ὅπως δυστυχῶς συμβαίνει καί σήμερα, ἀκολούθησαν πολύ μεγάλες καταστροφές. Ἀντίθετα, ὁ ἑλληνικός λαός μεγαλούργησε ὅταν συνέθεσε τή δύναμη τῆς κοινωνικῆς καί τῆς ἐθνικῆς του ταυτότητας, ὅταν ἑνώθηκε γύρω ἀπό ἕνα ἐθνικό σχέδιο, μέ τή γαλλική ἔννοια τοῦ ὄρου ἐθνικό, national, πού νά ἀπευθύνεται δηλαδή στό σύνολο τοῦ ἔθνους. Ἡ ἱστορία μᾶς ἔδειξε ὅτι εἶναι ἀδύνατο νά ὑπερασπίσουμε διεθνῶς τά συμφέροντα τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, χωρίς νά τά ὑπερασπίσουμε στό ἐσωτερικό της χώρας, ὅπως εἶναι ἀδύνατο νά τά ὑπερασπίσουμε στό ἐσωτερικό, ἄν δέν τά ὑπερασπίσουμε στό ἐξωτερικό .

Μία κυβέρνηση, γιά παράδειγμα, πού ἀνέχεται τή διαφθορά καί τή διαπλοκή, πού εἶναι ὅμηρος τῶν σκανδάλων της ἤ κάθε μορφῆς προβοκάτσιας, δύσκολα μπορεῖ νά ἔχει ἀνεξάρτητη ἐξωτερική πολιτική. Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ μία κυβέρνηση πού δέν προστατεύει, πολύ περισσότερο στή σημερινή οἰκονομική συγκυρία, τόν δημόσιο χαρακτήρα τῶν μεγάλων ἐπιχειρήσεων καί τραπεζῶν τῆς χώρας, τήν ἄθλια λειτουργία τῶν ὁποίων δέν θέλω καθόλου νά ἐξωραΐσω, γιατί ἄν κάπου χρειάζεται ἐπανάσταση στήν Ἑλλάδα εἶναι στόν δημόσιο τομέα, ἀλλά πού παραμένουν, στίς δικές μας συνθῆκες, ἀναντικατάστατος μοχλός παραγωγικῆς ἀνασυγκρότησης. Ἑλλάδα δέν εἶναι μόνο χωρικά ὕδατα καί ἐναέριος χῶρος, εἶναι ἐπίσης Ἐθνική, ΟΤΕ, ΔΕΗ, Ὀλυμπιακή, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, ἀλίμονο ἄν ξαναγυρίσουμε στήν ἐποχή τῆς Πάουερ καί τῆς ΟΥΛΕΝ, ὅταν εἴμαστε τό καταχρεωμένο κλοτσοσκούφι ξένων δυνάμεων. Μία πολιτική πού παροξύνει τίς κοινωνικές ἀνισότητες δέν μπορεῖ, ἀκόμα κι ἄν ἔχει τή διάθεση, νά ἀντισταθεῖ σέ ἰσχυρές διεθνεῖς δυνάμεις, νά χαράξει μαχητική διεθνῆ πολιτική. Κανένα νέο παιδί δέν θά θυσιάσει τίποτα, πολύ περισσότερο τή ζωή του, γιά νά ὑπερασπίσει ἕνα κράτος πού στή συνείδησή του, δέν εἶναι παρά διεφθαρμένος δυνάστης, ἕνα κράτος, μία πολιτική, κρατική, κοινωνική ἡγεσία πού ἡ διαφθορά της σέ λερώνει ὅπου κι ἄν τήν ἀγγίξεις, τήν ἴδια ὥρα πού δέν ὑπόσχεται στούς νέους αὐτῆς τῆς χώρας, παρά ἕνα μέλλον πρόσκαιρων ἐργασιῶν 400 καί 500 εὐρώ. Μία τέτοια πολιτική, μία τέτοια εἰκόνα κράτους καί κοινωνίας δέν μπορεῖ παρά νά παράγει τή συχνά τυφλή βία τῆς νέας γενιᾶς, ἐξεγέρσεις ὅπως αὐτές τοῦ Δεκέμβρη, πού εὔκολα ἐμεῖς, κατά τό μᾶλλον ἤ ἧττον βολεμένοι, καταδικάζουμε, ἀλλά δυσκολευόμαστε τόσο πολύ νά καταλάβουμε καί νά ἑρμηνεύσουμε. Τέτοιες πολιτικές δέν μποροῦν νά ἑνώσουν τή νεολαία καί τήν κοινωνία πίσω ἀπό ἕνα ἐθνικό σχέδιο, πολύ περισσότερο νά τήν κινητοποιήσουν γιά τήν ἄμυνα τῆς χώρας ἀπό ἐξωτερικές ἀπειλές.

Ἰσχύει ὅμως καί τό ἀντίστροφο. Κάποιος πού θέλει νά ὑπερασπίσει τόν ἑλληνικό λαό ἀπό τούς ἐγχώριους νταβατζῆδες, γιά νά χρησιμοποιήσω κι ἐγώ τήν ἔκφραση τοῦ κ. Πρωθυπουργοῦ, πού μοιάζει τώρα νά τήν ἔχει κάπως ξεχάσει, δέν μπορεῖ νά τό κάνει ἀδιαφορώντας γιά τήν ὕπαρξη διεθνῶν νταβατζήδων. Πολύ περισσότερο δέν μπορεῖ νά τό ἀποφύγει μία ἀριστερά ἤ μία κεντροαριστερά πού θέλει νά ἔχει, ἐκτός ἀπό ἡρωικό παρελθόν, καί κάποιο μέλλον, νά μήν εἶναι μόνο τό φῶς ἑνός ἄστρου πούσβησε πρό πολλοῦ καί πού ἡ μόνη της φιλοδοξία εἶναι νά παραμένει περιθωριακός συλλέκτης κοινωνικῆς δυσαρέσκειας.

Ἀπό τήν πρώτη στιγμή πού ὁ ἑλληνικός λαός διεκδίκησε τήν ἐλευθερία του, πραγματοποιώντας, στίς ἀρχές τοῦ 19ου αἰώνα, τή δεύτερη μεγαλύτερη ἐπανάσταση μετά τή Γαλλική στήν Εὐρώπη, τό κοινωνικό, τό πολιτικό καί τό ἐθνικό ζήτημά του παραμένουν ἀξεδιάλυτα συνδεδεμένα. Στή Γαλλία τῆς Ἐπανάστασης ὑπῆρχε μεγάλη εὐχέρεια νά τεθεῖ τό αἴτημα τῆς πολιτικῆς ἐλευθερίας χωρίς ἀρχική ἀνάμιξη ξένων δυνάμεων. Ἄν κι ἐκεῖ ἀκόμα, ἡ Ἐπανάσταση βρέθηκε γρήγορα ἀντιμέτωπη μέ τό διεθνές περιβάλλον της καί, ἐν τέλει, ἤδη ἐκφυλισμένη ἡ ἴδια, ἡττήθηκε ἀπό αὐτό, ἀπό τό διεθνές σύστημα πού ἔμελε νά ὀνομασθεῖ Ἱερά Συμμαχία. Στήν περίπτωση τῆς Ἑλλάδας δέν ὑπῆρξε καν αὐτή ἡ ἀρχική εὐχέρεια, εὐθύς ἐξ ἀρχῆς, ἡ ἑλληνική ἐπανάσταση, μαχόμενη κατά τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας, ἀλλά καί τῆς Ἱερᾶς Συμμαχίας, ὑποχρεώθηκε νά θέσει ταυτόχρονα τό ζήτημα τῆς πολιτικῆς καί τῆς ἐθνικῆς ἐλευθερίας. Ἐν μέρει μόνο τά κατάφερε. Ἡ ἐπανάστασή μας ὑπῆρξε ἀνολοκλήρωτη. Δέν μπορέσαμε νά φτιάξουμε τό κράτος πού ὁραματίστηκαν οἱ Ἐθνοσυνελεύσεις μας. Καταλήξαμε μέ μία ἀνάπηρη ἀνεξαρτησία πού μᾶς στοιχειώνει μέχρι σήμερα.

Ἔκτοτε, οἱ διεθνεῖς δυνάμεις καί ἐξελίξεις καθόρισαν ἀποφασιστικά τήν ἱστορία τοῦ νεότερου ἑλληνικοῦ κράτους, ἀπό τή μία εἴχαμε τήν βασικά συγκρουσιακή σχέση μέ τόν τουρκικό χῶρο, ἀπό τήν ἄλλη ἀντιμετωπίσαμε τίς συνέπειες τοῦ ἀνταγωνισμοῦ τῶν μεγάλων δυνάμεων γιά τόν ἔλεγχο τοῦ ἑλληνικοῦ χώρου, χώρου ἀσύγκριτης στρατηγικῆς ἀξίας. Τό 1844, ὁ Βρετανός Πρέσβης στήν Ἀθήνα σέρ Λάιονς, συνόψισε ἔξοχα τήν πάγια δυτική στρατηγική ἐπιδίωξη, γράφοντας στήν κυβέρνησή του: Μία ἀνεξάρτητη Ἑλλάδα εἶναι παραλογισμός. Ἡ Ἑλλάδα θά εἶναι εἴτε ἀγγλική, εἴτε ρωσική. Κι ἀφοῦ δέν πρέπει νά εἶναι ρωσική, θά εἶναι ἀγγλική.

Μερικοί θά ποῦν ὅτι αὐτά εἶναι προβλήματα τοῦ παρελθόντος. ¨Ότι σήμερα ἡ Ἑλλάδα δέν ἀντιμετωπίζει ἀπειλή ἀπό τήν Τουρκία καί δέν εἶναι ἀντικείμενο ἐλέγχου ἀπό τήν Οὐάσιγκτον, εἶναι ἀξιοσέβαστο μέλος τῆς ΕΕ καί δέν ἔχει ἀνάγκη κανένα. Ἄν εἶναι ὅμως ἔτσι, τί γυρεύει ἀπέναντι ἀπό τή Χίο καί τή Μυτιλήνη ὁ μεγαλύτερος ἀποβατικός στόλος στόν κόσμο, τί θέλουν 45.000 Τοῦρκοι στρατιῶτες στήν Κύπρο, γιατί καταβάλουμε κολοσσιαίους πόρους γιά ἐξοπλισμούς, γιατί λύσσαξε ὁ κ. Μπράιζα, ὁ κ. Σπέκχαρντ, ὁ κ. Φρίντ, νά μήν κατασκευάσει ἡ Ἑλλάδα τόν ἀγωγό Σάουθστρημ. Ὅσοι τά λένε αὐτά, ὅσοι ἰσχυρίζονται ὅτι αὐτή ἡ χώρα δέν ἀντιμετωπίζει κρίσιμες ἐξωτερικές προκλήσεις, τό μόνο πού ἀπεργάζονται εἶναι ἡ ἄνευ ὅρων ὑποταγή της στά κελεύσματα τῶν πλούσιων καί ἰσχυρῶν του πλανήτη. Ὁ ἑλληνικός λαός ὅμως θά περνάει καλύτερα ἄν ὑποταγεῖ, ἄν ἀφήσει τή χώρα του, τό κράτος του, τό μόνο πού μπορεῖ, ἔστω καί λίγο, νά ἐπηρεάσει τίς ἀποφάσεις του, νά χάσει καί τά τελευταία ὑπολείμματα τῆς ἀνεξαρτησίας του; Θά περνάει καλύτερα ἄν λέει ἁπλῶς γιες στίς ἐπιταγές τῶν μεγάλων κέντρων τῆς παγκοσμιοποίησης καί τῆς αὐτοκρατορίας; Καί μάλιστα ἄν τό κάνει τώρα, ὅταν τρεκλίζει ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωση, ὅταν ὁ κόσμος μπαίνει πιθανῶς στή χειρότερη οἰκονομική κρίση πού ἔζησε ἐδῶ κι ἕναν αἰώνα, ὅταν ὅλα γύρω μας εἶναι τόσο ἀβέβαια;

Ἡ ἀλληλεξάρτηση τῶν ἐσωτερικῶν ἐξελίξεων μέ τό διεθνές περιβάλλον εἶναι σήμερα τεράστια, πολύ μεγαλύτερη ἀπ’ ὅτι στίς ἀρχές τοῦ 19ου αἰώνα. Διοχετεύουμε τεράστιους πόρους σέ ἀμυντικές δαπάνες καί γύρω στό 70% τῶν πάσης φύσεως δικαιοδοτικῶν λειτουργιῶν μας προέρχεται ἀπό τίς Βρυξέλλες.
Κανείς δέν μπορεῖ νά ἐφαρμόσει μία προοδευτική πολιτική στή χώρα ἄν δέν πάρει ὑπόψι του αὐτή τήν πραγματικότητα. Στή φαντασία μας μποροῦμε ἀσφαλῶς νά θεωρήσουμε ὅτι δέν ὑπάρχει Εὐρωπαϊκή Ἕνωση, ΝΑΤΟ, τουρκικός στρατός, Βαλκάνια ἤ Ρωσία, κυπριακό ἤ ἑλληνοτουρκικά, παγκοσμιοποίηση καί αὐτοκρατορία. Στήν πραγματικότητα ὅμως, πολιτικές δυνάμεις πού δέν ἔχουν μία αὐτόνομη διεθνῆ πολιτική, ἱκανή νά ἀντιμετωπίσει ἀποτελεσματικά τίς ἐξωτερικές προκλήσεις, προορίζονται εἴτε νά καταστραφοῦν, εἴτε νά γίνουν ἁπλοί ἱμάντες μεταβίβασης τῶν πιέσεων τοῦ διεθνοῦς περιβάλλοντος. Ἡ χώρα ὅμως χρειάζεται ἀπελπιστικά ἕνα νέο σχέδιο κι ἕνα τέτοιο σχέδιο πρέπει νά συνθέτει ἐσωτερική καί ἐξωτερική πολιτική, νά καθιστά, ὅσο εἶναι μπορετό στίς δύσκολες διεθνεῖς συνθῆκες, τόν ἑλληνικό λαό ὑποκείμενο τῆς ἱστορίας του καί τό ἑλληνικό κράτος ἐκφραστή τῶν συμφερόντων του.

Ὑποστήριξα ὅτι ὅταν ἡ κοινωνική καί ἡ ἐθνική ταυτότητα συγκρούστηκαν, ὁδηγηθήκαμε πάντα σέ μεγάλες κοινωνικές καί ἐθνικές καταστροφές, ὅπως ἡ μικρασιατική καί ἡ κυπριακή. Ἰσχύει ὅμως καί τό ἀντίστροφο. Ὅταν ἐνώθηκε ἡ δύναμη τῆς ἐθνικῆς καί τῆς κοινωνικῆς ταυτότητας, ὁ ἑλληνικός λαός γέννησε τό μεγαλεῖο της Ἐθνικῆς Ἀντίστασης, τῆς λαμπρότερης στήν Εὐρώπη τοῦ Γ’ Ράιχ. Ἡ σύνθεση τοῦ κοινωνικοῦ καί τοῦ ἐθνικοῦ ἀπό τόν Ἀνδρέα Παπανδρέου, ὅποια κριτική κι ἄν κάνει κανείς στήν ἐμπειρία τοῦ ΠΑΣΟΚ, ἦταν πού ἐπέτρεψε στήν Ἑλλάδα νά ἀνασυγκροτηθεῖ μετά τήν κυπριακή τραγωδία καί νά παίξει ἕνα σπουδαῖο διεθνῆ ρόλο, τελείως δυσανάλογο πρός τό μέγεθος τῆς χώρας μας. Τό Ἰσραήλ, μία στρατιωτική ὑπερδύναμη πού διέλυε ταυτόχρονα ὅλους τους στρατούς τῶν Ἀράβων, δέν μπόρεσε νά κάμψει ἕνα ἀντάρτικο κίνημα στόν Λίβανο, πού κατάφερε νά συνθέσει τή δύναμη τῆς θρησκευτικῆς, τῆς ἐθνικῆς καί τῆς κοινωνικῆς ταυτότητας. Οἱ μεγάλες ἐπιτυχίες τῆς ἀριστερᾶς σήμερα, στή Λατινική Ἀμερική, στηρίζονται ἀκριβῶς στή σύνθεση τῆς πάλης γιά κοινωνικά δικαιώματα καί τῆς ἐθνικῆς ἀντίστασης στήν βορειοαμερικάνικη ἐπιβουλή.

Ἡ ἑλληνική ἀριστερά, ὅτι κι ἄν τῆς προσάψει κανείς, μπορεῖ νά εἶναι περήφανη γιατί ἡγήθηκε τῆς μεγαλειώδους Ἐθνικῆς Ἀντίστασης, γιατί ἔδωσε τούς πρώτους νεκρούς στούς δρόμους τῆς Ἀθήνας συμπαραστεκόμενη στόν ἀγώνα τῶν Κυπρίων γιά αὐτοδιάθεση, γιατί ἀντιστάθηκε στίς διαρκεῖς ἐπεμβάσεις τῶν Ἀγγλοαμερικανῶν στή μετεμφυλιακή Ἑλλάδα. ‘Ηταν ὁ Πρόεδρος τῆς ΕΔΑ, ὁ Ἠλίας Ἡλιοῦ, πού προειδοποίησε ὅτι οἱ συνθῆκες τῆς Ζυρίχης καί τοῦ Λονδίνου, μία πρώιμη μορφή στήν πραγματικότητα τοῦ σχεδίου Ἀνάν, ἄν καί τό σχέδιο ἦταν σαφῶς χειρότερο ἀπό τίς συνθῆκες ἐκεῖνες, θά καταρρεύσουν μέσα στό αἷμα, ἦταν ὁ Ἠλίας Ἡλιοῦ πού τίς χαρακτήρισε, μέσα στή Βουλή τῶν Ἑλλήνων, Ἀνταλκίδειο Εἰρήνη. Ἔλεγαν τότε, οἱ ὀπαδοί τῶν συνθηκῶν, ὅτι μία περίοδος ἀνέφελης εἰρήνης ἐγκαινιάζεται μεταξύ Ἑλλάδας καί Τουρκίας, ὅτι ἀνήκει ὁριστικά στό παρελθόν ἡ ἀντιπαράθεση. Ξέρουμε τώρα τί περιελάμβανε αὐτή ἡ ἀνέφελη εἰρήνη: δικτατορία στήν Ἑλλάδα, εἰσβολή στήν Κύπρο, παρ’ ὀλίγον πόλεμο Ἑλλάδας-Τουρκίας. Μόνο χάρη στήν παρουσία καί δράση τῶν σοσιαλιστῶν τοῦ Βάσσου Λυσσαρίδη καί τοῦ Δώρου Λοῒζου, ἔγινε δυνατή ἡ ματαίωση τῶν σχεδίων τοῦ Κίσσινγκερ γιά ἐγκατάσταση τοῦ Κληρίδη καί ἡ ἐπιστροφή τοῦ Μακαρίου, δηλαδή ἡ διάσωση, ἔστω καί ἀκρωτηριασμένης, τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας. Ἔκτοτε, ὄχι μόνο δέν κερδίσαμε τήν εἰρήνη, ἀλλά πληρώνουμε ἀκόμα τήν ὑποταγή μας στήν Ἀγγλία καί τήν Ἀμερική, τό 1960, τούς δύο πνεύμονες τῆς Ἑλλάδας κατά τήν ἔκφραση τοῦ Γεωργίου Παπανδρέου, μέ μία τρομακτική κούρσα ἐξοπλισμῶν, πού γονατίζει τήν κοινωνική ἀνάπτυξη τῆς χώρας μας, ὑπονομεύοντας ἐντέλει καί τήν ἀμυντική της ἱκανότητα.

Ἀπό αὐτή τήν τραγική ἐμπειρία μισοῦ αἰώνα, θάπρεπε νά εἴχαμε βγάλει ἤδη ὁρισμένα συμπεράσματα. Πρῶτον, ὅτι θά ἦταν εὐχῆς ἔργο, τόσο γιά τόν ἑλληνικό, ὅσο καί γιά τόν τουρκικό λαό, ἡ διακοπή τῆς ἑλληνοτουρκικῆς ἀντιπαράθεσης, πού ἔχει ἕνα τεράστιο κόστος γιά πολύ ἀμφίβολα κέρδη καί προσφέρει σέ ξένες πρός τήν περιοχή μας δυνάμεις ἕναν τεράστιο μοχλό πίεσης καί ἐλέγχου. Δεύτερον, ὅτι ἡ συμφιλίωση δέν μπορεῖ νά ἐπέλθει μέ ἀνέξοδους δεκάρικους, ἤ μέ τή μή ἀναγνώριση τοῦ πραγματικοῦ προβλήματος, πρέπει νά στηρίζεται σέ ὑγιεῖς βάσεις, γιά νά ἔχει μέλλον καί νά μήν ὁδηγήσει ἕναν ψυχρό πόλεμο, ἤ μία ψυχρή εἰρήνη, διαλέξτε ἐσεῖς πώς θέλετε νά περιγράψετε τή σημερινή κατάσταση, σέ μία θερμή ἀντιπαράθεση. Γιά νά βροῦμε μία λύση μέ τήν Τουρκία, πού δέν θέλουμε καί δέν μπορεῖ νά πάρει τή μορφή τῆς πλήρους ἐπικράτησης τῆς μίας χώρας ἐπί τῆς ἄλλης, τότε πρέπει νά ἀναζητήσουμε μία μέση λύση, γιά νά χρησιμοποιήσω τόν ὄρο τοῦ Ἀριστοτέλη. Μία τέτοια λύση προϋποθέτει ὅμως μία σχετική συμμετρία τῶν δύο συναλλασσόμενων καί σήμερα δέν ὑφίσταται τέτοια συμμετρία. Οἱ διαρκεῖς ἑλληνικές παραχωρήσεις καί ὑποτιθέμενες χειρονομίες καλῆς θέλησης, μέ ἀποκορύφωμα τήν ἔναρξη ἐνταξιακῶν διαπραγματεύσεων μέ μία χώρα πού δέν ἀναγνωρίζει ἕνα μέλος τῆς ΕΕ καί διατηρεῖ στρατό κατοχῆς στό ἔδαφός του, ἔχουν ἐμπεδώσει τό συμπέρασμα τῆς Ἄγκυρας ὅτι μέ τούς Ἕλληνες, ἄν ὄχι καί μέ τούς Εὐρωπαίους περνάει ὁ τσαμπουκάς. Μέ τήν πολιτική πού ἀσκήσαμε ἀφαιρέσαμε ἀπό τήν ‘Ἄγκυρα ὁποιοδήποτε κίνητρο γιά συμβιβασμό. Τό τρίτο καί σπουδαιότερο συμπέρασμα, ἀπό τήν τραγική ἐμπειρία πού ἐγκαινίασαν οἱ συνθῆκες Ζυρίχης καί Λονδίνου, εἶναι ὅτι μία κακή συμφωνία μπορεῖ νά ἀποδειχθεῖ πολύ χειρότερη, πολύ πιό ἐπικίνδυνη, ἀπό τή συνέχιση μίας ψυχρῆς ἀντιπαράθεσης. Ὅσοι νομίζουν γιά παράδειγμα, ὅτι θά ἀπαλλαγοῦν ἀπό τό κυπριακό ἤ τά προβλήματα στό Αἰγαῖο, κλείνοντας τα ὅπως-ὅπως, ὄχι μόνο θά τά ξαναβροῦν μπροστά τους, θά τά ξαναβροῦν μέ πολύ χειρότερη μορφή. Μία κακή ρύθμιση αἴφνης στήν Κύπρο, μπορεῖ νά στερήσει τήν Ἑλλάδα ἀπό τή δυνατότητα ὑπεράσπισης τῶν Ἑλληνοκυπρίων καθιστώντας καί ἐκείνη καί αὐτούς ὅμηρους τῆς καλῆς διάθεσης Ἄγκυρας, Λονδίνου καί Οὐάσιγκτον. Στή χειρότερη περίπτωση θά μποροῦσε νά προκαλέσει μία ἐθνοτική σύρραξη στό νησί, τύπου Λιβάνου ἤ Βοσνίας, μέ ὅτι θά συνεπάγεται γιά τίς ἑλληνοτουρκικές σχέσεις. Ἀπό τή στιγμή πού θά θιγοῦν κρίσιμα ζητήματα κρατικῆς κυριαρχίας, μπορεῖ ἐπίσης νά διαρραγοῦν οἱ προϋποθέσεις τοῦ ἐσωτερικοῦ, εἰρηνικοῦ πλαισίου πολιτικῶν ἐξελίξεων, πού χαρακτηρίζει τόν ἑλληνικό χῶρο μετά τό 1974.

Γι’ αὐτόν ἀκριβῶς τόν λόγο πρέπει νά ὁρίσουμε ἐπακριβῶς τά ὅρια μίας ἀσφαλοῦς λύσης γιά τήν Κύπρο. Ἡ δική μου τουλάχιστον κριτική στό σχέδιο Ἀνάν, δέν ἀφοροῦσε τόν ἑτεροβαρῆ, ὑπέρ τῶν Τουρκοκυπρίων χαρακτήρα του. Ἐγώ δέν θά εἶχα ἀντίρρηση, ἄν θέλουν νά δώσουν οἱ Ἑλληνοκύπριοι τρεῖς Τζάγκουαρ καί πέντε σπίτια σέ κάθε Τουρκοκύπριο. Δυστυχῶς βέβαια, μερικοί, ὅσο σφιχτοί εἶναι στά ρεάλια, τόσο πιό large ἐμφανίζονται στά ζητήματα τῆς κρατικῆς κυριαρχίας, ὑπονομεύοντας ἔτσι τό συλλογικό ἀγαθό ἐπί τοῦ ὁποίου στηρίζεται καί ἡ ἀτομική τους εὐημερία. Ἡ δική μου κριτική ἦταν ὅτι τό σχέδιο Ἀνάν ἀφαιροῦσε στήν πραγματικότητα ἀπό τούς Κύπριους τό κράτος πού σήμερα διαθέτουν, ἐν ὀνόματι μίας φαντασιακῆς ἐπανένωσης τοῦ νησιοῦ καί μίας ἐξίσου φαντασιακῆς λύσης τοῦ κυπριακοῦ. Ὑπήγαγε τήν πλειοψηφία τοῦ κυπριακοῦ πληθυσμοῦ, στήν ἐξουσία τριῶν ξένων δικαστῶν, πού θά ἐκπροσωποῦσαν τά συμφέροντα Ἀγγλίας καί Ἀμερικῆς, καί τριῶν ξένων στρατών. Δημιουργοῦσε ἔτσι τήν προϋπόθεση μίας ἀνεξέλεγκτης ἔκρηξης, προϊόν της σύγκρουσης ἀνάμεσα στή θέληση τῆς πλειοψηφίας καί τίς νομικές ρυθμίσεις πού θά τῆς εἶχαν ἐπιβληθεῖ.

Οἱ Ἑλληνοκύπριοι, δηλαδή τό 80% τῶν Κυπρίων ἔζησαν τίς τελευταῖες δεκαετίες μέ ἀσφάλεια καί εὐημερία γιατί ἀπολάμβαναν τῆς προστασίας ἑνός σχετικά κανονικοῦ κράτους. Καί κανονικό κράτος σημαίνει σέ ὅλο τόν κόσμο ὅτι κυβερνᾶ ἡ πλειοψηφία, μέ εἰδικές ρῆτρες προστασίας τῆς μειονότητας, πού δέν μποροῦν ὅμως νά καταργοῦν τόν κανόνα τῆς πλειοψηφίας στά κεντρικά κρατικά ζητήματα. Κράτος σημαίνει ἀστυνομία, στρατό, δικαίωμα αὐτοάμυνας. Ἄν αὐτά δέν ὑπάρχουν, δέν ὑπάρχει κράτος. Σέ αὐτές τίς ἀρχές θά μποροῦσε νά γίνει σκόντο μόνο σέ ὅτι ἀφορᾶ τίς ρυθμίσεις γιά τό κατεχόμενο σήμερα τμῆμα τῆς νήσου. Ὅπου ζοῦν ὅμως οἱ Ἑλληνοκύπριοι τό κράτος πρέπει νά εἶναι κανονικό, μέ τήν ἔννοια πού ἀναφέραμε. Ἄν αὐτό τό ὅριο παραβιασθεῖ, ἄν οἱ Ἑλληνοκύπριοι μείνουν χωρίς κρατική προστασία, χωρίς δικαίωμα καί μέσο αὐτοάμυνας, πότε κυβερνώμενοι ἀπό Ἕλληνα Πρόεδρο, πότε ἀπό Τοῦρκο Πρόεδρο καί πότε ἀπό ξένο δικαστή, ὅπως ἤδη ἀποκαλύφθηκε ὅτι συζητεῖται στίς διαπραγματεύσεις τῆς Λευκωσίας, τότε, φοβᾶμαι, ὄχι μόνο δέν θά λύσουμε τό κυπριακό, θά ἀνοίξουμε ἕνα νέο, πολύ πιό τραγικό καί αἱματηρό κεφάλαιο τῆς κυπριακῆς καί ἑλληνικῆς ἱστορίας.

Οἱ ἑλληνικές καί κυπριακές πολιτικές δυνάμεις ὀφείλουν, πρίν εἶναι ἀργά, νά τοποθετηθοῦν εὐθαρςῶς ἀπέναντι στό πρόβλημα, πού ἐπιδιώκουν νά ἀποφύγουν. Στήν Ἑλλάδα, κι ἀκόμα περισσότερο στήν Κύπρο, ἔχουμε μάθει ἄλλα νά λέμε, ἄλλα νά σκεφτόμαστε, ἄλλα νά κάνουμε. Ὑπογράψαμε τίς συνθῆκες τοῦ 1960 νομίζοντας ὅτι δέν θά τίς ἐφαρμόσουμε στό τέλος, ἀλλά ἦρθε ἡ στιγμή πού ἡ Τουρκία ἐπικαλέστηκε τό δικαίωμα ἐπέμβασης πού τῆς παραχωρήσαμε. Τό 2004 γλυτώσαμε τό κυπριακό κράτος γιατί, τρόπον τινά, ξεγελάσαμε, αἰφνιδιάσαμε τόν διεθνῆ παράγοντα. Ἀλλά κανένας στρατηγός δέν κέρδισε τήν ἴδια μάχη γιά δεύτερη φορά μέ τόν ἴδιο τρόπο. Ἡ ἱστορία, ὄχι ἐγώ, ζητάει ἀπό τούς Ἑλληνοκύπριους νά ἀποδείξουν ὅτι εἶναι ὥριμοι πολίτες, ὅτι δέν εἶναι κοινότητα εἰς ἀναζήτηση διεθνοῦς κηδεμόνα, ὅτι μποροῦν νά μιλήσουν τή γλώσσα τῆς ἀλήθειας καί νά ὑποτάξουν τά μερικά, ἰδιοτελῆ τους συμφέροντα στό ὕψιστο ἀγαθό διατήρησης τῆς κρατικῆς τους ὀντότητας, εἰδάλλως δέν θά ἀξίζουν καί δέν θά διατηρήσουν τό κράτος τους καί κανείς, φοβᾶμαι, στό τέλος δέν θά τούς λυπηθεῖ καί δέν θά τούς συμπαρασταθεῖ. Θέλοντας νά κάνουμε μονίμως τό καλό παιδί, λέγοντας πράγματα πού δέν ἐννοοῦμε στήν πραγματικότητα, τό μόνο πού θά καταφέρουμε στό τέλος εἶναι νά ξεγελάσουμε τούς ἑαυτούς μας, κάνοντας τό ψέμα μας ἀλήθειά μας. Καί ἡ εἰρωνία τῆς ἱστορίας εἶναι ὅτι θά τήν πατήσουμε, προσπαθώντας νά γίνουμε ἀρεστοί στά δυτικά κέντρα ἰσχύος, τή στιγμή ἀκριβῶς πού ἡ ἰσχύς τους κλονίζεται παγκόσμια. Μόνο ἄν τό κυπριακό κράτος καί ὁ κυπριακός λαός διεκδικήσουν εὐθέως τό κανονικό κράτος πού δικαιοῦνται ὅλοι οἱ λαοί τοῦ κόσμου, ὑπάρχει ἐλπίδα νά σώσουν τουλάχιστο αὐτό πού σήμερα διαθέτουν.

Στήν περιοχή μας διασταυρώνονται δύο μεγάλες αὐτοκρατορικές στρατηγικές. Ἡ ἐπέκταση στή Μέση Ἀνατολή, περιλαμβανομένης τῆς ἔνταξης τῆς Τουρκίας στήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση. Ἡ δεύτερη εἶναι ἡ ὁλοκλήρωση τοῦ ἐλέγχου τῶν Βαλκανίων, μέ τή δημιουργία μιᾶς ζώνης μή βιώσιμων κρατιδίων προτεκτοράτων, στήν προοπτική μίας μεγάλης σύγκρουσης μέ τή Ρωσία γιά τόν ἔλεγχο τῆς Οὐκρανίας. Αὐτές οἱ στρατηγικές ἀπαιτοῦν ἄμεσα ἀπό τόν ἑλληνικό χῶρο νά λύσει τό κυπριακό μέ μία παραλλαγή τοῦ σχεδίου Ἀνάν, νά ἀποδεχθεῖ μία λύση μαϊμού γιά τά Σκόπια, νά ἀναγνωρίσει τήν ἀνεξαρτησία τοῦ Κοσόβου καί νά διακόψει τίς σχέσεις μέ τή Ρωσία.

Πιστεύει κανείς ὅτι ὁ ἑλληνικός λαός θά ζήσει καλύτερα ἄν ἀποδεχθεῖ αὐτά πού τοῦ ζητᾶνε; Γιατί δίπλα μας, ἡ Τουρκία τοῦ Ἐρντογάν καταφέρνει νά ἔχει καλές σχέσεις καί μέ τήν Οὐάσιγκτον καί μέ τήν Τεχεράνη, καί μέ τή Χαμάς καί μέ τό Ἰσραήλ, διεκδικεῖ ἤδη νά ἐκτοπίσει τήν Ἑλλάδα ἀπό τήν προνομιακή σχέση πού πῆγε νά ἀποκτήσει κάποια στιγμή μέ τή Ρωσία τοῦ Πούτιν?

Κανείς δέν θάθελε μία μετωπική σύγκρουση μέ ἰσχυρά κέντρα ἰσχύος. Ἀλλά ἐδῶ κινδυνεύουμε νά μήν διαπραγματευόμαστε οὔτε καν τήν ἐξάρτησή μας, νά θυσιάσουμε ζωτικά ἐθνικά συμφέροντα τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, γιά μία φωτογραφία μέ τόν Ὀμπάμα ἤ τή Χίλλαρυ, γιά τήν εὔνοιά τους, πού κάποιο ἀταβιστικό ἔνστικτο κάνει μεγάλο μέρος τῶν πολιτικῶν μας νά θεωρεῖ τό κυριότερο ὅπλο γιά τήν ἐσωτερική πολιτική τους ἐπικράτηση. Ἐγώ πιστεύω ἀντίθετα ὅτι καί τά δυτικά κέντρα ἰσχύος θά τροποποιοῦσαν τήν πολιτική τους, ἄν ἔβρισκαν ἀπέναντί τους ἕνα μέτωπο πολιτικῶν δυνάμεων πού, ἀνεξαρτήτως ἄλλων ἰδεολογικῶν διαφορῶν, θά ἐξέφραζε τή διάθεση τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ γιά ἀξιοπρεπεῖς λύσεις σέ Κύπρο καί Αἰγαῖο, γιά συνέχιση καί ἐμβάθυνση τῆς σχέσης μέ τή Ρωσία καί μίας εὐρύτερης πολύπλευρης διεθνοῦς πολιτικῆς.

Οἱ δυνάμεις πού μᾶς ἐπιβουλεύονται ξέρουν ἀπό τήν ἐμπειρία δύο αἰώνων ὅτι τούς συμφέρει ἡ διάσπαση, ὅτι αὐτός εἶναι ὁ προνομιακός τρόπος γιά νά νικήσουν τόν ἑλληνικό λαό. Ἡ ἑλληνική ἀριστερά καί κεντροαριστερά ἀνδρώθηκαν καί ἀπέκτησαν ἕνα τεράστιο ἠθικό κεφάλαιο γιατί ὑπερασπίστηκαν τή χώρα ἀπέναντι σέ ξένες ἐπιβουλές, τό ΚΚΕ στή δεκαετία τοῦ 1940, τό ΠΑΣΟΚ στή δεκαετία τοῦ 1970 καί 1980. Ἡ Οὐάσιγκτον θάθελε πάρα πολύ νά εἶναι αὐτές οἱ δυνάμεις πού θά ἐπωμισθοῦν τό βάρος ἐθνικά ἐπαχθῶν ρυθμίσεων. Κι ὅταν αὐτές καταρρεύσουν, τότε θά πριμοδοτήσουν ἐνδεχομένως ἕναν ἀκροδεξιό ὑπερπατριωτικό ἐθνικισμό, πού δέν θά τούς ἐνοχλεῖ, γιατί θά ἔχουν γίνει ἤδη οἱ παραχωρήσεις, ἀντίθετα μπορεῖ νά γίνει τό ἰδεολογικό τσιμέντο γιά τήν ἐπιβολή αὐταρχικῶν, ἄν ὄχι νεοφασιστικῶν λύσεων, ἄν ζητήσει τέτοιες λύσεις ἡ μεγάλη οἰκονομική κρίση.

Ἡ πορεία ἀποσύνδεσης τοῦ ἐθνικοῦ καί τοῦ κοινωνικοῦ, σταδιακῆς ἀποσύνθεσης τοῦ ὅποιου ἐθνικοῦ σχεδίου, ἀποσύνδεσης Ἑλλάδας καί Κύπρου εἶναι ἤδη σέ ἐξέλιξη. Ἡ πολιτική καί εὐρύτερη δημόσια ζωή μας, καί στήν Ἑλλάδα καί στήν Κύπρο, γίνονται ὅλο καί πιό σουρεαλιστικές. Συζητᾶμε γιά τά γκάλοπ, γιά τό ποιός θά κυβερνήσει τή χώρα, ἀλλά δέν ἀκοῦμε οὔτε μισή ἰδέα γιά τό τί θά κάνει αὐτός πού τήν κυβερνάει ἤ θά τήν κυβερνήσει. Στήν Κύπρο ἀσχολοῦνται μέ λύσεις ἀνέκδοτα, ἐκπονοῦν νέα συντάγματα, προσπαθώντας νά κρύψουν πού θά πάει ἡ ἐξουσία πού ἀφαιροῦν αὐτά τά σχέδια ἀπό τήν πλειοψηφία τοῦ κυπριακοῦ λαοῦ. Ἐπισήμως ἐπιδιώκουμε μία διζωνική-δικοινοτική ὁμοσπονδία μέ πολιτική ἰσότητα, τό 80% ὅμως τῶν πολιτῶν πού θά ζήσουν σέ αὐτό τό κράτος-εὔρημα δηλώνουν στίς δημοσκοπήσεις ὅτι δέν καταλαβαίνουν περί τίνος πρόκειται.

Ὁρισμένοι θά ποῦν ὅτι οἱ ἀριστεροί δέν ἔχουν δουλειά μέ τά ἔθνη, θά ἀρνηθοῦν ἀκόμη καί τήν ὕπαρξή τους. Δέν τούς παραξενεύει καθόλου ὅτι κάποτε, ὅσους μιλοῦσαν γιά διεθνισμό, τούς φώναζαν στήν Ἀσφάλεια, ἐνῶ σήμερα τούς κάνουν καθηγητές στά πανεπιστήμια. Ἔχουν ξεχάσει πρό πολλοῦ ἐκεῖνο τό ἐπίθετο προλεταριακός πού συνόδευε κάποτε τόν διεθνισμό καί, ἐγώ τουλάχιστο δέν ξέρω πολλούς προλετάριους πού συμμερίζονται τίς ἰδέες τους. Ὁ διεθνισμός ὅμως πρῶτον προϋποθέτει ἔθνη καί δεύτερον θέλει νά τά ἐνώσει σέ σχέση συνεργασίας, ὄχι ὑποταγῆς τοῦ ἑνός πρός τό ἄλλο. Γιά νά ἑνωθοῦν τά ἔθνη δέν ὠφελεῖ σέ τίποτα νά ἀνακηρυχθοῦν ἀνύπαρκτες οἱ διαφορές τους, ὠφελεῖ ἀντίθετα νά λυθοῦν μέ δίκαιο τρόπο. Ἡ Αὐτοκρατορία ἐπιτίθεται στό ἔθνος ὄχι γιατί θέλει νά τό ξεπεράσει πρός ὄφελος μίας παγκόσμιας σοσιαλιστικῆς δημοκρατίας, ἀλλά γιατί θέλει ὅλη τήν Οἰκουμένη δική της. Πῶς εἶναι δυνατόν ἕνα ριζοσπαστικό, προοδευτικό, ἀριστερό ἄτομο, πού λέει ὅτι ἐνδιαφέρεται γιά τήν καταπίεση τῶν ἐργατῶν, τῶν γυναικών, τῶν ὁμοφυλόφιλων ἤ ὅποιας ἄλλης κοινωνικῆς ὁμάδας, νά ἀδιαφορεῖ γιά τήν καταπίεση ἑνός ἔθνους ἀπό ἕνα ἄλλο καί μάλιστα τοῦ δικοῦ της ἔθνους; Ἡ ἀριστερά ἔχασε τήν ψυχή της καί στό τέλος τήν ἐξουσία της, ὅταν ξέχασε τό βασικό ἠθικό αἴτημα πού ἦταν στή βάση τοῦ διαβήματός της. Ὅσοι μᾶς προτείνουν, ἀπό ἀριστερή σκοπιά, νά ξεχάσουμε τήν εἰσβολή τῆς Τουρκίας στήν Κύπρο ἤ τήν ὕπαρξη τῆς στρατιᾶς τοῦ Αἰγαίου, δέν διερωτῶνται ἄραγε πώς συμβαίνει νά συμπίπτουν στήν πολιτική πού προτείνουν μέ τούς ἐπίδοξους κοσμοκράτορες; Μήπως κάτι δέν πάει καλά; Ἡ Ἀριστερά ἔχει σήμερα μία ἱστορική εὐκαιρία, ὑπό τόν ὄρο ὅτι μπορεῖ νά γίνει φορέας ἑνός σχεδίου γιά τήν ταυτόχρονη ἀντιμετώπιση τῆς βαθιᾶς ἐσωτερικῆς κρίσης καί τῶν σοβαρῶν γεωπολιτικῶν προκλήσεων πού ἀντιμετωπίζει ἡ χώρα καί ἄν δέν περιορισθεῖ σέ ρόλο συμπαθοῦς συνήγορου ἀδικημένων. Στήν Ἑλλάδα ἀποφεύγουμε πεισματικά νά συζητήσουμε τά προβλήματά μας. Εἶναι ὅμως τέτοιο τό βάθος τῆς κρίσης πού θά μᾶς ὑποχρεώσει νά τά συζητήσουμε. Θά ἦταν καλύτερα νά τό κάνουμε τώρα, παρά μετά ἀπό μία μεγάλη καταστροφή, πού δυστυχῶς δέν μποροῦμε νά θεωρήσουμε ἀνύπαρκτη ὡς πιθανότητα καί κίνδυνο.

(*) To κείμενο αὐτό ἦταν ἡ εἰσήγηση τοῦ συγγραφέα σέ ἐκδήλωση-παρουσίαση τοῦ βιβλίου του «H Κύπρος σέ παγίδα» (ἔκδ. Λιβάνη), στήν Ἀθήνα, στίς 16.3.09. Τό βιβλίο παρουσίασαν οἱ Ἀλέκος Ἀλαβάνος, Ἀναστάσης Πεπονῆς καί Ἠλίας Νικολόπουλος, μέ συντονιστή τόν Γιῶργο Δελαστίκ. Δέν μπόρεσε νά παρευρεθεῖ στήν ἐκδήλωση ὁ κοινοβουλευτικός ἐκπρόσωπος τοῦ ΑΚΕΛ Νίκος Κατσουρίδης, λόγω συνεδρίασης τῆς Κεντρικῆς Ἐπιτροπῆς καί ἐν συνεχεία τοῦ Ἐθνικοῦ Συμβουλίου τήν ἴδια μέρα.