Εἶναι δυνατόν οἱ ἐκλογές νά ἀφυπνίσουν κάποιον πού προσποιεῖται τόν κοιμισμένο;

Ἡ ἀντίληψη πὼς ἡ διαμόρφωση τοῦ μέλλοντος μπορεῖ νὰ εἶναι προϊὸν συνεποῦς καὶ ἐπίμονης συλλογικῆς δράσης καὶ ὄχι συνέπεια τυχαίων καὶ ἀπρόβλεπτων δυνάμεων εἶναι βασικὴ προϋπόθεση γιὰ τὴ δημιουργία συλλογικότητας μέσω τῆς πολιτικῆς. Ἀλλὰ τὸ νὰ ἔχει κανεὶς μία “πολιτικὴ” καὶ ἀκόμα περισσότερο γιὰ νὰ τὴν ἀκολουθήσει ἀποφασιστικά, θὰ εἶχε νόημα μόνο στὸ βαθμὸ πού θὰ θεωροῦσε ὅτι τὸ μέλλον εἶναι “διαμορφώσιμο”, καὶ ὅτι ὑπάρχουν ἢ μποροῦν νὰ κατασκευαστοῦν οἱ τρόποι καὶ τὰ μέσα πού ἔχουν τὴν διάθεση καὶ τὴν ἰσχὺ νὰ ἐργαστοῦν ἀποτελεσματικὰ πρὸς τὴν κατεύθυνση τῆς διαμόρφωσης τοῦ μέλλοντος. Ὑπάρχουν πολὺ λίγα στοιχεῖα πού θὰ μποροῦσαν νὰ στηρίξουν αὐτὴ τὴν πεποίθηση. Ἡ συνήθης ἀπάντηση στὸ αἴτημα γιὰ ἀλλαγὴ εἶναι πὼς δὲν ὑπάρχει καμμία ἐναλλακτικὴ λύση. Τὰ κόμματα, οἱ πολιτικοὶ καὶ οἱ κυβερνήσεις πού στὸ παρελθὸν εἶχαν ἐνδεχομένως τὴ δυνατότητα ἀλλαγῆς τοῦ κόσμου τώρα ζητοῦν περισσότερη “εὐελιξία” καὶ περισσότερη ὑπακοὴ στὶς “δυνάμεις τῆς ἀγοράς”. Ἡ παγκοσμιοποίηση τῆς οἰκονομικῆς δύναμης εἶναι ἡ κύρια αἰτία τοῦ κατακερματισμοῦ τῆς πολιτικῆς καὶ τῶν κομμάτων. Ἀπὸ τὴ στιγμὴ πού χειραφετήθηκαν ἀπὸ τὸν ἔλεγχο τῶν πολιτικῶν θεσμῶν, οἱ οἰκονομικὲς δυνάμεις θὰ χρησιμοποιοῦν ὅλη τους τὴν ἐνέργεια προκειμένου νὰ ἀποτρέπουν τὴν ἐπανάκτηση τοῦ ἐλέγχου ἀπὸ τὴν πολιτική, τὰ κόμματα, τὶς τοπικὲς κυβερνήσεις.

 Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ ἡ μόνη κοινότητα στὴν ὁποία θὰ μποροῦσε νὰ πεῖ κανεὶς πὼς “ἀνήκουμε” σήμερα εἶναι αὐτὴ τῶν θεατῶν. Τὸ θέαμα δὲν εἶναι ἀναγκαῖο νὰ συνοδεύεται ἀπὸ κάποια δράση ἐκ μέρους τῶν μελῶν τῆς “κοινότητας τῶν θεατών”. Ἀσφαλῶς, κανεὶς δὲν ἀναμένει ἀπὸ τοὺς θεατὲς νὰ λαμβάνουν ἀποφάσεις ἢ νὰ ἀναλαμβάνουν κάποιο εἶδος δράσης (ἐκτὸς ἀπὸ τὸ νὰ ἐπικροτοῦν ἢ νὰ ἀποδοκιμάζουν ἕνα ἔτσι κι ἀλλοιῶς γελοῖο θέαμα μέσω ἄμεσων δημοσκοπήσεων). Τὸ θέαμα χρησιμεύει μόνο γιὰ νὰ ἀποδεκνύει ὅτι ὀ,τιδήποτε “δημόσιο” ἁπλὰ σκοπεύει στὸ νὰ διασκεδάζει τὸν θεατὴ ἐν εἴδει “ἐδῶ εἴμαστε γιὰ νὰ περνᾶμε καλά”.  

Οἱ συνδετικοὶ κρίκοι τῆς “κοινότητας τῶν θεατών” εἶναι σύντομα ἀποσπασματικὰ θεάματα χωρὶς ἰδιαίτερη σημασία. Ὁ ἥρωας μιᾶς μέρας, ὁ ἀπατεώνας μιᾶς ἄλλης, μιὰ ἐξαιρετικὰ εὐτυχισμένη καὶ χαζοχαρούμενη διασημότητα, μία καινούρια ἐφαρμογὴ γιὰ τὸ κινητό. Τὸ εἶδος αὐτῆς τῆς κοινότητας ἐνῶ φέρει κάποια χαρακτηριστικὰ συλλογικότητας ὅπως γιὰ παράδειγμα τὴν ἐμπειρία τοῦ ἀνήκειν, στερεῖται ἐκείνων πού καθορίζουν τὴν πραγματική της “οὐσία” δηλαδὴ τὴν ἀνθεκτικότητα καὶ τὴ διάρκεια. Δεδομένου ὅτι ἡ “οὐσία” στὸν σημερινὸ κόσμο εἶναι κατὰ βάση ἀποῦσα, ἡ “κοινότητα τῶν θεατών” ἀνεξάρτητα μὲ τὸ πόσο βραχύβια μπορεῖ νὰ εἶναι, εἶναι τὸ μοναδικὸ ὑποκατάστατο τῆς ἐπιθυμητῆς “οὐσίας”. Ὡστόσο, δεδομένου ὅτι ἡ “κοινότητα τῶν θεατών” εἶναι ἐκ φύσεως βραχύβια καὶ οἱ δεσμοὶ μεταξὺ τῶν μελῶν τῆς ἀδύναμοι δημιουργεῖται ἕνα κενὸ στὴ συνοχὴ τῆς τὸ ὁποῖο πρέπει νὰ συμπληρωθεῖ. Ἐδῶ καὶ πάλι τὰ σύντομα ἀσήμαντα συμβάντα πού προβάλλει ἡ τηλεόραση βοηθοῦν στὴν κάλυψη τοῦ κενοῦ πού ἀφήνουν ἡ ἀπουσία τῆς λογικῆς καὶ τῆς συνέχειας. Ἀπὸ ὅλες αὐτὲς τὶς ἀπόψεις, ἡ “κοινότητα τῶν θεατών” ἔρχεται σὲ σύγκρουση μὲ τὴν “κοινότητα τῶν πολιτών” δηλαδὴ μὲ τὴν πολιτική, καθὼς ἡ λειτουργία τῆς πολιτικῆς εἶναι ἡ ἐνσωμάτωση ὁμοίως σκεπτόμενων ἀνθρώπων σὲ μιὰ κοινότητα, ἐνῶ ὁ ρόλος τῶν ἐπὶ μέρους ἀσήμαντων συμβάντων τοῦ θεάματος εἶναι ἡ δημιουργία τῆς ψευδαίσθησης τῆς ὕπαρξης κάποιου εἴδους κοινότητας μὲ κοινὲς ἐπιθυμίες καὶ ἐπιδιώξεις.

Βέβαια οὔτε λύσεις προτείνω, οὔτε ἰδαίτερα αἰσιόδοξος εἶμαι, ἀλλὰ ἴσως ἡ ἀναζήτηση τῆς αἰτίας τῶν προβλημάτων τῶν ἀνθρώπων σὲ παγκόμιο ἐπίπεδο εἶναι πιθανότερο νά βοηθήσει στήν εὕρεση μιάς λύσης. Στά κάθ΄ἡμᾶς, οἱ ἐπερχόμενες, ὅπως και οἱ προηγούμενες ἐκλογές, προκαλοῦν τούς ψηφοφόρους νά δοκιμάσουν νά ἀνοίξουν κάποιο ψηφιακό χρηματοκιβώτιο ἐπιλέγοντας ἕνα κλειδί ἀπό ἕνα μάτσο σκουριασμένα. Ἐκεῖνο πού φοβᾶμαι περισσότερο εἶναι πὼς ἕνα μεγάλο μέρος τῶν ψηφοφόρων τοῦ ΣΥΡΙΖΑ ζητᾶ ἀπὸ τὸ κόμμα αὐτὸ τὴν ἐπανάληψη τῶν πολιτικῶν τοῦ ΠΑΣΟΚ καὶ τῆς ΝΔ πού ἁπλῶς αὐτὴ τὴ φορὰ θὰ μετονομαστοῦν σὲ “ἐξεύρεση βιώσιμης λύσης”, ἀλλὰ πάλι τὸ πιθανότερο εἶναι πὼς ἡ δική μου παθολογία εἶναι ἀρκετὴ καὶ ἡ μόνη ἑρμηνεία αὐτοῦ του φόβου.