Ἐλευθερία

Νομίζω πώς ὅλα ἔχουν νά κάνουν μέ τήν αὐτοδιάθεση, τήν ἀνάγκη νά ἀπαλλαγεῖ κανείς ἀπό τούς περιορισμούς τοῦ ἐτεροκαθορισμοῦ καί τῶν ἀναγκαστικῶν ἐπιλογῶν πού ὁδηγοῦν στήν ἀπώλεια τοῦ αὐτοσεβασμοῦ. Ἐφόσον ἀγαπᾶμε τήν ἐλευθερία μαθαίνουμε νωρίς τήν ὕπαρξη τῆς ἐρημικῆς ξενιτειᾶς μέσα στήν πόλη καί τήν πολυκοσμία, ἐξοικειωνόμαστε μέ τή μοναχικότητα καί τήν ζωή στήν ἔρημο καί μαθαίνουμε νά χρησιμοποιοῦμε τίς ὁάσεις της. Ἀργότερα ἀκοῦμε γιά ἄλλα εἴδη ἐλευθερίας. Ἐλευθερία τῶν ἀγορῶν, ἐλευθερία τῶν συναλλαγῶν, ἐλευθερία τῶν ἡθῶν, ἐλευθερία ἀπό δεσμεύσεις. Αὐτά τά εἴδη ἐλευθερίας δέν ἀπαλλάσουν ἀπό κάποιου εἴδους κυριαρχία καί κατά συνέπεια δέν καθιστοῦν κατ’ἀνάγκην κάποιον ἐλεύθερο.

Τό ἔργο τῆς ποίησης δέν ἦταν ποτέ τό νά κάνει πράγματα νά συμβοῦν, ἀντ' αὐτοῦ, κάθε ποίημα ὑπάρχει μέ τούς δικούς του ὅρους, σάν μιά συμφωνία πού ἐπιτρέπει στίς συγκρουόμενες πλευρές νά συνυπάρχουν εἰρηνικά. Ἡ ποίηση ἀκολουθεῖ τή δική της ἄγρια πορεία, ἀνασύρει παλιές ἐρωτήσεις καί ξαναρωτᾶ μέ νέους τρόπους, ἐπανασχεδιάζει τούς χάρτες ὧστε νά ἀπεικονίζονται καλύτερα οἱ λεπτομέρεις τοῦ τοπίου. Ἡ ποίηση δέν κάνει τίποτα νά συμβεῖ, ἀλλά χρησιμοποιημένη σωστά τά ἀλλάζει ὅλα ἐπικεντρώνοντας ἐκ νέου τήν προσοχή μας.     

Τά μονοπάτια πού ὁδηγοῦν στήν κορυφή εἶναι γεμάτα κόσμο. Καί ὄχι μόνο ὁ ἀνταγωνισμός γιά τήν κατάκτηση τῆς κορυφῆς εἶναι ἔντονος, ἀλλά πολύ συχνά εἶναι βυθισμένος στό τέλμα τῆς δολοπλοκίας.

Εὔνοια τοῦ Ἀλεξάνδρου Βάλα

Ἄ δέν συγχίζομαι πού ἔσπασε μιά ρόδα
τοῦ ἁμαξιοῦ, καί πού ἔχασα μιά ἀστεῖα νίκη.
Μέ τά καλά κρασιά, καί μές στά ὡραῖα ρόδα
τήν νύχτα θά περάσω. Ἡ Ἀντιόχεια μέ ἀνήκει.
Εἶμαι ὁ νέος ὁ πιό δοξαστός.
Τοῦ Βάλα εἶμ' ἐγώ ἡ ἀδυναμία, ὁ λατρευτός.
Αὔριο, νά δεῖς, θά ποῦν πώς ὁ ἀγών δέν ἔγινε σωστός.
(Μά ἄν ἥμουν ἀκαλαίσθητος, κι ἄν μυστικά τό εἶχα προστάξει -
θάβγαζαν πρῶτο, οἱ κόλακες, και τό κουτσό μου ἁμάξι).

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης

Διαλογισμοί τοῦ κυρίου Cogito γιά τά βάσανα

Ὅλες οἱ προσπάθειες νά ἀποσύρει κανείς

τό ἀποκαλούμενο πικρό ποτήρι τοῦ μαρτυρίου

ἀπέτυχαν

θά πρέπει κάποιος νά συγκατατεθεῖ

νά σκύψει ἥπια τό κεφάλι

νά μή σφίξει τά χέρια

νά χρησιμοποιήσει τά βάσανα ἥπια συγκρατημένα

ὅπως ἕνα τεχνητό ἄκρο

χωρίς ψευτοντροπές

ἀλλά καί χωρίς περιττή ὑπερηφάνεια 

νά πιεῖ τήν οὐσία τῆς πίκρας 

ἀλλά ὄχι καί τά κατακάθια της  

καί νά φυλάξει προσεκτικά μερικές γουλιές γιά τό μέλλον

δέξου   

ἀλλά ταυτόχρονα

ἀπομόνωσε καί προστάτευσε τήν πίκρα μέσα σου

καί ἐάν εἶναι δυνατό δημιούργησε ἀπό τήν ὕλη τοῦ μαρτυρίου σου

ἕνα πράγμα ἤ ἕνα πρόσωπο 

Zbigniew Herbert