Ταξίδι στά Κύθηρα ( μιά περιήγηση στό κοιμητήρι τῶν ἑλληνικῶν ἰδανικῶν)

«… Οἱ ἐμπνεύσεις μου εἶναι γλωσσοδέτες, νοιώθω συχνά σάν τούς τριγύρω σκηνοθέτες, πού ὡδηγήσαν μιά γενιά στά πιό βαθιά χασμουρητά…» τραγούδαγε ο Διονύσης Σαββόπουλος τό 1983, στόν πολύ καλό -ὅπως ἐξ’ἄλλου καί οἱ παλιότεροί του - δίσκο «Τραπεζάκια ἔξω». Ἐπρόκειτο γιά μιά ἀνώδυνη, ἄρα καί ἀποτυχημένη, αὐτοκριτική, ἤ ἔνοιωθε τήν ἀνάγκη νά ὑπερασπίσει μιά «ἰδεολογική» στροφή πού διαφαινόταν στή νέα του δουλειά ἔναντι τοῦ τραγουδιστικοῦ παρελθόντος του; Θεωρώντας την ἀνούσια, τήν ξεπέρασα στά γρήγορα αύτή τήν ἀπορία. Ἡ σαφής ὅμως αἰχμή γιά «τούς τριγύρω σκηνοθέτες» καί τά «χασμουρητά», ἀπαιτοῦσε μιάν ἀπάντηση. Μέ ἕνα μυαλό ἀκόμα θῦμα τῆς διαρκοῦς νεοελληνικῆς πολιτισμικῆς καθυστέρησης, κατέληξα τότε ὅτι ὁ Νιόνιος ἐννοοῦσε τόν Θόδωρο Ἀγγελόπουλο. Πολύ ἀργότερα – καί σέ αὐτό βοήθησαν τά κείμενα τοῦ Βασίλη Ραφαηλίδη – κατάλαβα πώς παρόμοιες κρίσεις, πέρα ἀπό τήν ἐπιφανειακή ἁπλότητά τους, ἔχουν βαθιά καί στενή σχέση με ἕνα ἄλλο χασμουρητό. Βαθύ καί αὐτοκαταστροφικό. Αὐτό τῆς νεοελληνικῆς κοινωνίας.

Eleutheria

Ὁ Victor κάθεται στὸ κρεβάτι. Κοιτάζει τὸ κρεβάτι, τὸ δωμάτιο, τὸ παράθυρο, τὴν πόρτα. Σηκώνεται καὶ ἀρχίζει νὰ σπρώχνει τὸ κρεβάτι του ὅσο τὸ δυνατὸ μακρύτερα ἀπὸ τὴν πόρτα καὶ τὸ παράθυρο τοῦ δωματίου, πρὸς τὴν πλευρὰ ποὺ βρίσκεται τὸ φωτιστικὸ δαπέδου, πρὸς τὸ μέρος τοῦ θεατῆ. Τὸ βρίσκει ἐξαιρετικὰ δύσκολο. Σπρώχνει καὶ μετακινεῖ, κάνει παύσεις γιὰ νὰ ἀναπαυθεῖ, κάθεται στὴν ἄκρη τοῦ κρεβατιοῦ. Εἶναι προφανὲς πὼς εἶναι πολὺ ἀσθενικός. Ἐπιτέλους τὰ καταφέρνει. Κάθεται στὸ κρεβάτι, ποὺ τώρα βρίσκεται σὲ παράλληλη θέση μὲ τὸ φωτιστικό. Μετὰ ἀπὸ μία στιγμὴ σηκώνεται, φτάνει τὸ διακόπτη, σβήνει τὸ φῶς, κοιτάζει ἔξω ἀπὸ τὸ παράθυρο, πηγαίνει καὶ κάθεται πάλι στὸ κρεβάτι ἀντικρίζοντας τὸ ἀκροατήριο, τὸ βλέμμα του ἀναζητᾶ κάτι ἀνάμεσα στὸ ἀκροατήριο, στὴν πλατεῖα, στοὺς ἐξῶστες, στὰ μπαλκόνια, πρὸς τὰ δεξιά, πρὸς τὰ ἀριστερά. Στὴ συνέχεια ξαπλώνει, γυρίζοντας τὴν ἀποστεωμένη πλάτη του πρὸς τὴν ἀνθρωπότητα.

ΑΥΛΑΙΑ

Samuel Beckett

"Πατριῶτες" ἐναντίον "προδοτῶν" , δηλαδή Ἀγγλοσαξωνικό δίκαιο, "ἐθνική" κυριαρχία καί διαρκής προστασία...

Πολιτικὴ δίχως ἱστορικὴ ἀντίληψη τῶν πραγμάτων δὲν ὑφίσταται. Ἡ ἀδυναμία τῆς νεοελληνικῆς κοινωνίας νὰ παράξει πολιτικὸ λόγο συμβαδίζει μὲ τὸ ἑλλαδικὸ κράτος ἀπὸ ἱδρύσεώς του. Γιὰ νὰ σταθεῖ ὅμως, ἔστω καὶ ὑποτυπωδῶς αὐτὸ τὸ κράτος, ἦταν ὑποχρεωμένο νὰ καλύψει τὸ κενό. Ἔτσι, μὲ πρωτοπόρα τὴν ἑλλαδικὴ «διανόηση» καὶ τὴν κοινωνία οὐραγὸ ἀλλὰ συμμέτοχο, μετέτρεψε τὴν ἱστορία, ἄρα καὶ τὴν ἐξ αὐτῆς προκύπτουσα πολιτική, σὲ ἕνα ρομάντσο κακῆς ποιότητος, τὸ ὁποῖο ἔγινε ὁ τροφοδότης ὅλης τῆς ἑλλαδικῆς πολιτικῆς πού ἀσκήθηκε μέχρι σήμερα. Ἐπὶ πλέον, ἐπειδὴ ἡ σύγχρονη πολιτικὴ ἐκινεῖτο κυρίως μέσῳ τῶν ἰδεολογιῶν, μὴ δυνάμενη ἡ νεοελληνικὴ κοινωνία νὰ τὶς παρακολουθήσει, ἀναγκάστηκε νὰ τὶς κακοποιήσει, ἀντικαθιστῶντας τὶς γόνιμες ἰδεολογικὲς ἀντιπαραθέσεις μὲ τὴν συνθηματολογία, τὸ παραμύθιασμα, καὶ τὶς διαρκεῖς ἀλληλοκατηγορίες γιὰ προδότες καὶ Ἐφιάλτες. Ἡ ἀντικατάσταση τῆς πολιτικῆς πάλης καί ἀντιπαράθεσης μέ "πατριωτικούς" ἤ "ἐκσυγχρονιστικούς" τόνους εἶναι ἰδιαίτερα ἀντιαισθητική. Ὡς γνωστόν, ἡ μορφή γεννᾶ περιεχόμενο, ἀλλά εἶναι καί ἰδιαίτερα ἐπικίνδυνη γιά λόγους ούσίας. Σύμπτωμα καὶ ἀντικατοπτρισμὸς τῆς διαρκοῦς πολιτικῆς ἔνδειας καὶ σύγχυσης τῆς χώρας μας. Καὶ ὄχι μόνο ἀντικατοπτρίζει ἢ καλύπτει αὐτή τήν σύγχυση, ἀλλὰ ταυτόχρονα συντηρεῖ τὴν παρουσία της στὸ διηνεκές.

Τό κόμμα δέν τραβάει ἀπό τό μανίκι

Ἕνας ἀπὸ τοὺς λόγους ποὺ τὸ χάσμα μεταξύ τῆς ἀνταποκρινόμενης στὶς ἐπιθυμίες τῶν πολιτῶν καὶ τῆς ἐφαρμοζόμενης πολιτικῆς τῶν κυβερνώντων κομμάτων ὁλοένα αὐξάνεται τὰ τελευταία χρόνια, εἶναι οἱ ἀλλαγὲς τῶν περιστάσεων στὶς ὁποῖες οἱ πολιτικοὶ ἀνταγωνίζονται ἀφ' ἑνός, καὶ κυβερνοῦν ἀφ’ ἑτέρου. Τὰ κόμματα στὸ παρελθὸν διαδραμάτιζαν σημαντικοὺς ρόλους στὴ λειτουργία τῆς δημοκρατίας. Κατ' ἀρχήν, ἐνεργοῦσαν ὡς ἀντιπρόσωποι τῶν πολιτῶν καὶ ἐπεδίωκαν νὰ οἰκοδομήσουν τὰ πολιτικὰ προγράμματα ποὺ θὰ ἐξυπηρετοῦσαν τὰ συμφέροντα τῶν ὑποστηρικτῶν τους, συλλέγοντας τὰ ἐνδιαφέροντα καὶ τὶς ἐπιθυμίες τῶν μελῶν τους καὶ μεταφράζοντας τὶς συλλογικὲς προτιμήσεις τους σὲ πολιτικὲς ἐπιλογές. Οἱ βασικοὶ ρόλοι τῆς πολιτικῆς -ἡ ἀντιπροσώπευση καὶ ἡ διακυβέρνηση- συνδυάζονταν μέσα σὲ μία ὀργάνωση -τὸ κόμμα- ποὺ μέχρι πολὺ πρόσφατα, ἦταν τὸ κλειδὶ τῆς νομιμοποίησης τῆς ἀντιπροσωπευτικῆς δημακρατίας.

Ἡ ἀνωνυμία τῆς πόλης

"Στὴν Ersilia, γιὰ τὸν καθορισμὸ τῶν σχέσεων ποὺ διατηροῦν τὴ ζωὴ τῆς πόλης, οἱ κάτοικοί της συνδέουν τὶς γωνίες τῶν σπιτιῶν τους μὲ κορδέλλες λευκές, μαῦρες, γκρί, ἢ ἀσπρόμαυρες ἀνάλογα μὲ τὸ ἂν σχετίζονται μεταξύ τους μὲ δεσμοὺς αἵματος, ἐμπορίου, ἀρχῆς, ἢ ὑπηρεσίας. Ὅταν οἱ συμβολοκορδέλλες γίνονται τόσο πολυάριθμες ὥστε εἶναι ἀδύνατο νὰ περάσει κανεὶς ἀνάμεσά τους, οἱ κάτοικοι ἐγκαταλείπουν τὰ σπίτια τους καὶ τὸ μόνο ποὺ ἀφήνουν πίσω τους εἶναι οἱ συμβολοκορδέλλες."

Italo Calvino, Invisible Cities, Trading Cities