Στήν ταινία τῆς Samira Makhmalbaf “Μαυροπίνακες” πλανόδιοι ἐκπαιδευτικοί ταξιδεύουν στίς ὀρεινές περιοχές τοῦ Ἰρανικοῦ Κουρδιστάν κουβαλώντας τεράστιους μαυροπίνακες δεμένους στήν πλάτη τους ἀναζητώντας μαθητές. “Ξέρετε νά γράφετε; Θά θέλατε νά μάθετε;” ρωτοῦν ὅσους συναντοῦν σέ σοβαρό καί λίγο ἐνοχλητικό ὕφος. Μερικοί ντόπιοι ὅταν τούς βλέπουν κρύβονται μέσα στά σπίτια τους καί ὅταν οἱ δάσκαλοι κτυποῦν τό παράθυρό τους ἐκεῖνοι ἤ τούς ἀγνοοῦν ἤ τούς λένε νά φύγουν καί νά τούς ἀφήσουν ἥσυχους.
Σύμφωνα μέ τήν ὀρθολογική ἐπιλογή τῶν οἰκονομικῶν πού κυριαρχεῖ τώρα στή δημόσια ζωή, ἡ γραφή καί ἡ ἀνάγνωση εἶναι “ἄχρηστες” καί σπατάλη χρόνου καί χρήματος. Αὐτό πού ἔχει σημασία δέν εἶναι τόσο ἡ μάθηση αὐτή καθεαυτή ἀλλά ἄν μέσω τῆς μάθησης αὐξάνει κανείς τίς πιθανότητες ἐξεύρευσης ἐργασίας μέ ἀρκετά ὑψηλό μισθό πού νά δικαιολογεῖ τή δαπάνη γιά τά δίδακτρα. Ἔτσι “καλή” μάθηση εἶναι ἐκείνη τῆς ὁποῖας ἡ σπατάλη γιά τήν πληρωμή τῶν διδάκτρων δικαιολογεῖται ἀπό τό ὕψος τοῦ μισθοῦ πού θά ἔχουν νά λαβαίνουν οἱ μαθητές μετά τήν ἀποφοίτησή τους. Μάλιστα πολλά παραδείγματα “ἐπιτυχημένων” δισεκατομμυριούχων ἐπιχειρηματιῶν συνηγοροῦν πρός τήν κατεύθυνση πώς ἡ μάθηση εἶναι ἀντιστρόφως ἀνάλογη μέ τήν ἀπόκτηση χρημάτων. Ἄλλωστε ἕνας παράγοντας πού συντείνει στήν ἀπομάκρυνση καί τήν ἀπομόνωση τῶν "μαυροπινακοφορέων" εἶναι πώς εἶναι ἀκατάλληλοι ὅσον ἀφορᾶ τήν προσέλκυση πελατῶν. Οἱ μαυροπίνακες λοιπόν προσφέρουν κάτι πού δέν μπορεῖ νά ποσοτικοποιηθεῖ ἄμεσα σέ ἕνα κοινό τό ὁποῖο εἶναι μή πεπεισμένο ἤ ἀπαθές.
Ἡ μάθηση βοηθᾶ στήν ἀποκρυπτογράφηση τῶν ἱστοριῶν πού λέμε στόν ἐαυτό μας χρησιμοποιώντας εὐφάνταστη συμπάθεια, ἄγρυπνο σκεπτικισμό καί κριτική σκέψη. Ἀνατρέπει τήν τάση μας νά ἐπιβάλλουμε μιά ψεύτικη νοικοκυροσύνη καί συνοχή στή ζωή μας καί αὐτή ἡ διαδικασία μᾶς κάνει τίς περισσότερες φορές νά νοιώθουμε ἄβολα. Κάτι πού ἀμφισβητεῖ τίς παρηγορητικές ἀφηγήσεις μιᾶς κοινωνίας γιά τόν ἐαυτό της, ἀναστατώνει καί ἐνοχλεῖ τούς ἀνθρώπους. Ἡ υἱοθέτηση ἐπαναπαυτικῶν κοινῶν ἐννοιῶν καί πεποιθήσεων μοιάζει μέ τήν ὁδήγηση ποδηλάτου. Ἄν ὁ ποδηλάτης ἐπικεντρώσει τήν προσοχή του στόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο θά πρέπει νά δουλεύει τά πετάλια θά χάσει τήν ἰσορροπία του καί θά πέσει. Τό πέσιμο ἀπό τό ποδήλατο κάνει κάποιον νά φαίνεται ἀνόητος. Ἔτσι τίς περισσότερες φορές προτιμοῦμε νά μήν ἐξερευνοῦμε πολύ προσεκτικά τίς ἔννοιες πού διέπουν τίς δραστηριότητές μας. Ἁπλῶς συνεχίζουμε τήν ὀρθοπεταλιά.
Ἡ ἀπώλεια ὅμως τῆς προσοχῆς μοιάζει μέ τήν ἀπώλεια ἑνός οἰκοτόπου στόν φυσικό κόσμο – κάτι βαθύ καί ἐκτεταμένο πού συμβαίνει ἀποσπασματικά καί ἀπαρατήρητα. Οἱ περισσότεροι ἀπό μᾶς δέν δίνουμε σημασία στήν ἀπώλεια τοῦ λιβαδιοῦ μέ τά ἀγριολούλουδα πού ἔχει τώρα γίνει αὐτοκινητόδρομος, εἰδικά ὅταν ἀγνοοῦμε τήν ὕπαρξη τοῦ λιβαδιοῦ πρίν ἐμφανιστεῖ ὁ αὐτοκινητόδρομος. Δέν παρατηροῦμε πώς ὁ ἀριθμός τῶν ἀποδημητικῶν πτηνῶν ἤ τῶν ἐπικονιαστικῶν ἐντόμων μειώνεται, καθώς ἡ προσοχή μας βρίσκεται ἀλλοῦ. Τά πουλιά καί τά ἔντομα δέν ἀνακοινώνουν τήν ἀναχώρησή τους μέ ταρατατζούμ ὅπως οἱ βασιλεῖς. Ἡ προσεκτική διερεύνηση τῶν νοημάτων τῆς ζωῆς λοιπόν δέν εἶναι χάσιμο χρόνου, ἀκόμα κι ἄν ὅλo τό πολιτικό προσωπικό αὐτή τή στιγμή προσπαθεῖ νά μᾶς πείσει γιά τό ἀντίθετο. Ἡ ἁπλή ἐπιβίωσις εἶναι ἀνεπαρκής.
Ἡ Najla φιλοδοξεῖ νά μιμηθεῖ τούς σημερινούς παγκόσμιους ἡγέτες καί προσπαθεῖ νά κατανοήσει ποιές ἀκριβῶς εἶναι αὐτές οἱ δυνάμεις πού ὑπαγορεύουν τήν ἐκλογή τους ὧστε νά τίς προσεγγίσει. Αὐτοί πού εἶναι ὅμως ἐπικίνδυνοι δέν εἶναι οἱ σημερινοί ἡγέτες ἀλλά ἐκεῖνοι πού τούς ἀναδεικνύουν καί πρόσκαιρα τούς ὑποστηρίζουν ἐναλλάσοντάς τους στήν ἐξουσία.
