Φιλελευθερισμός, ἐπιστήμη, μᾶζα, πολιτισμός -ΤΟ "ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ" ΣΗΜΕΡΑ (5)

«ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ» ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΜΑΖΑ

…Στόν τομέα τῆς ἐπιστημονικῆς γνώσης μποροῦμε νά μιλήσουμε περί προόδου. Ἄν αὐτή εἶναι πρόοδος καί ἐξ’ ἀντικειμένου, δηλαδή ἄν σημαίνη ταυτόχρονα καί προαγωγή τῶν κοινωνικῶν σχέσεων τῶν ἀνθρώπων, εἶναι ἕνα ἄλλο ἐρώτημα στό ὁποῖο ἡ ἀπάντηση δέν εἶναι τόσο εὔκολη. Διότι ἡ μηχανή εἰσβάλλει στίς κοινωνικές σχέσεις τῶν ἀνθρώπων καί συνεπῶς δέν ὑπόκεινται πάντα στούς καθορισμούς πολιτιστικῶν τελῶν (στόν καπιταλισμό καθόλου).
Ἐπικρατεῖ βεβαίως ἡ λαϊκή ἀντίληψη ὅτι ἡ τεχνολογία θεραπεύει ἀνάγκες, αὐτό ὅμως εἶναι ἐν μέρει σωστό, διότι ἡ μηχανή γενικῶς θεραπεύει τίς ἀνάγκες πού ἡ ἴδια δημιουργεῖ. Αἰσθανόμαστε σήμερα τήν ἀνάγκη τοῦ αὐτοκινήτου ἐπειδή ἔχομε τό αὐτοκίνητο , ὁ ἄνθρωπος στόν μεσαίωνα δέν αἰσθανόταν τήν ἀνάγκη του. Σέ κάποια μακρυνά χρόνια τοῦ ἀπωτάτου μέλλοντος, πιθανόν ὁ ἄνθρωπος νά κινῆται μέ… τό μαγικό χαλί, ἐκμεταλλευόμενος τά ἠλεκτρομαγνητικά πεδία τῆς Γής, καί μετακινούμενος κατά βούληση ἐντός ἐλαχίστου χρόνου. Σίγουρα τό … χαλί θά τοῦ ἐξυπηρετῆ ἀνάγκες , τίς ὁποῖες ἐμεῖς σήμερα οὔτε κάν φανταζόμαστε, καί εἶναι βέβαια ὅτι γιά τόν ἄνθρωπο αὐτό τά σημερινά μας μέσα θά τοῦ φαίνονται πρωτόγονα. Τήν ἀνάγκη τοῦ… χαλιοῦ ὅμως δέν τήν αἰσθανόμαστε σήμερα, διότι ἁπλούστατα δέν τό ἔχομε. 

Τίς σημερινές μας μετακινήσεις τίς αἰσθανόμαστε ἀπαραίτητες διότι ἔχομε τά μηχανικά μέσα πού μᾶς τίς ἐπιβάλλουν – ἐπειδή δηλαδή αὐτά διαμορφώνουν τό εἶδος τῆς ζωῆς πού μᾶς ἐπιβάλλει τίς μετακινήσεις. Ἐδῶ ἀκριβῶς βρίσκεται τό κρίσιμο σημεῖο σχετικά μέ τήν τεχνολογία: ἡ τεχνολογία εἰσβάλλει στήν ζωή καί τήν διαμορφώνει, ἄρα τελικῶς ὁ ἄνθρωπος χάνει τήν αὐτονομία του καί γίνεται ἐξάρτημα συνθηκῶν πού διαμορφώνονται μέ δική τους νομοτέλεια. Τό πρόβλημα συνεπῶς εἶναι ἄν ἡ νομοτέλεια αὐτή μπορῆ νά ἔχει στόχο τόν ἴδιο τόν ἄνθρωπο (καί πώς), ἤ ἁπλῶς τελεῖται «ἑαυτῆς ἕνεκεν», δηλαδή ἡ «ἀνάπτυξη γιά τήν ἀνάπτυξη» ἤ τό «κέρδος γιά τό κέρδος», σύμφωνα μέ τήν φιλοσοφία τοῦ λιμπεραλισμοῦ. Ἡ βασική καί ἐν πολλοῖς ἐπιδιωκομένη σύγχυση εἶναι ἡ ἑξῆς: ἐνῷ ἡ τεχνολογία ἀποτελεῖ ἕνα ἱστορικό προτσές, γνωστό πλήρως στήν σημασία του ἀπό τήν ἑλληνική ἀρχαιότητα καί χρησιμοποιούμενο μέ ἐπιφύλαξη στά κατοπινά χρόνια, ἔρχεται ὁ λιμπεραλισμός τόν 16ο αἰώνα καί ἐπιταχύνει τήν τεχνολογική διαδικασία στό ἔπακρο (προκειμένου νά ἐπιτύχη τῶν φιλοσοφικῶν τελῶν του πού θά ἰδοῦμε ἀμέσως), ὥστε – ἐκ τῶν ὑστέρων – ἀνάπτυξη τῆς τεχνολογία καί λιμπεραλισμός νά φαίνωνται (καί νά διατυμπανίζωνται ἰδίως σήμερα) ὡς ταυτόσημα! Στίς φιλοσοφικές ἐπιφυλάξεις προηγούμενων αἰώνων σχετικά μέ τήν τεχνολογία (Βυζάντιο καί Ἰσλάμ) ἔρχεται ὁ «φιλελευθερισμός» νά προσθέση τήν πιό εὐτελῆ φύση τοῦ ἀνθρώπου («ἀνάπτυξη γιά τό κέρδος») καί νά μεταβάλη τήν τεχνολογία στό γνωστό οἰκολογικό καί ἀνθρώπινο πρόβλημα πού ὁλοένα ζοῦμε. Σέ τοῦνελ χωρίς διέξοδο, ὑποβαλλόμενο ἀποκλειστικά καί μόνο ἀπό τήν «φιλοσοφία» τοῦ φιλελευθερισμοῦ.
Ἡ τεχνολογία εἶναι ἀνθρώπινο ἀγαθό γιατί εἶναι γνωστικός παράγων. Ἔγινε ὁ φορέας μίας πνευματικῆς ταραχῆς, πού ἔφερε ἡ Μεταρρύθμιση καί τό μέσον ἀνταγωνισμοῦ μεταξύ εὐρωπαϊκοῦ Βορρᾶ καί Νότου, πού διατηρεῖται ὑπό συγκεκαλυμμένους τρόπους ὥς τά σήμερα. Στήν θέση τοῦ ἐλέγχου διά μίας πνευματικῆς προϊστορίας ἐμπῆκαν οἱ ὑλοζωϊκές ἀντιλήψεις τοῦ «φιλελευθερισμοῦ», πού μετέβαλαν τήν τεχνολογία σέ μπούμερανγκ κατά τῆς ἀνθρωπότητας… Ὁ ἄνθρωπος ἀνακάλυψε καί πάλι τήν… «φυσική του φύση» στό λιβάδι τῆς «ἐλεύθερης ἀγορᾶς», μόνο πού τώρα εἶχε πολύ μακρύτερα χέρια… Ἄλλοι πολιτισμοί ἔδωσαν ἄλλες γνωστικές προτεραιότητες στό παρελθόν, πιθανόν πολύ πιό οὐσιώδεις, ἀλλά ὑποθέτουμε ὅτι κανένας δέν ὑπάρχει πού θἄθελε νά μήν ξέρη ὁ ἄνθρωπος νά φκιάξη ἕνα αὐτοκίνητο ἤ μία ἠλεκτρική λάμπα. Τό αὐτοκίνητο ἤ ἡ λάμπα εἶναι γνωστή ἐπιστημονική πρόοδος (ἡ ὁποία τόσο τελειότερη θά εἶναι ὅσο καλύτερα θά μπορῆ νά προσεγγίζη τούς μηχανισμούς τῆς φύσης ὅπως εἴπαμε ἤδη). Ἄν τώρα αὐτά εἶναι καί ἀγαθά αὐτό δέν μπορῆ νά καθορισθῆ ἀπό τό γεγονός ὅτι μᾶς ἐξυπηρετοῦν. Διότι ὡς εἴπαμε εἶναι ἡ ζωή μᾶς ρυθμισμένη ἔτσι ὥστε νά μᾶς ἐξυπηρετοῦν. Ὁ τρόπος τῆς καπιταλιστικῆς ἀναπτύξεως τῆς τεχνολογίας εἶναι ἀκριβῶς αὐτός: νά κοινωνικοποιῆ τήν τεχνολογική πρόοδο, δηλαδή νά συντονίζη ὅλη τήν ζωή μ’αὐτή (μέ τήν κάθε ἐφεύρεση), ὥστε νά δημιουργῆ τίς προϋποθέσεις (τήν ἀνάγκη) γιά τελειοποίησή της. Αὐτό ὅμως καθόλου δέν σημαίνει ὅτι ἡ τεχνολογία εἶναι ἀγαθό, διότι γίνεται ἔτσι κοινωνικῶς προσδιωρισμένος αὐτοσκοπός, πού χρησιμοποιεῖ ἁπλῶς τόν ἄνθρωπο σάν ἐργαλεῖο. Τό τί συνεπῶς εἶναι ἀγαθό δέν μπορεῖ νά καθορισθεῖ ἀπό μόνο τόν τρόπο τῆς τεχνολογικῆς ἀναπτύξεως, διότι εἶναι θέμα πολιτιστικοῦ τέλους. Ὁ καπιταλισμός ὅπως θά δοῦμε δέν ἔχει κανένα πολιτιστικό τέλος – δηλαδή εἰδικώτερα ἔχει τό χρῆμα – καί γι’ αὐτό ἀκριβῶς ἔχει μεταβάλει τήν τεχνολογία σέ αὐτοσκοπό, ὑπό τό σύθημα «ἀνάπτυξη τῶν παραγωγικῶν σχέσεων».… Ὁ καπιταλισμός μέσα σέ αὐτή ἀκριβῶς τήν φύση του κατάφερε, ὅπως ἀναφέραμε πιό πρίν, κάτι τό ἄκρως πολύτιμο, τό ὁποῖον σήμερα ἀποτελεῖ τό μεῖζον πρόβλημα τῶν καιρῶν μας, ἀνεκάλυψε τήν ἀξιοποίηση τῆς ἐννοίας τῆς μάζας. Ὁ Πλάτωνας στήν Πολιτεία του ἀφήνει τούς χάλκινους καί τούς σιδερένιους ἀνθρώπους ἀτομικῶς νά ἀσχολοῦνται μέ τήν βελτίωση τοῦ μετάλλου τους ὡς πρός τό… «ἀγαθό». Ὁ καπιταλισμός καθησύχασε τούς ἀνθρώπους, ὅτι οὐδεμία τέτοια προσπάθεια εἶναι ἀναγκαία καί ἐφεῦρε ἁπλῶς (αὐτό ὀνομάζεται «καταμερισμός ἐργασίας») χάλκινες δουλειές, σιδερένιες δουλειές, ἀσημένιες δουλειές κ.λπ. Αὐτή εἶναι ἡ βαθύτερη φιλοσοφία τοῦ «φιλελευθερισμοῦ» ὅπως θά ἰδοῦμε. Πρόκειται ὄντως περί μεγαλοφυοῦς ἐφευρέσεως, τήν ὁποίαν ἀκριβῶς σήμερα εἶναι ἀνάγκη νά «ἀνακαλύψουν» ὅλες οἱ κοινωνίες. Αὐτό εἶναι τό κατ’ ἐξοχήν πρόβλημα. Ἡ μικρή «ἀνωμαλία» μέ τήν καπιταλιστική αὐτή ἀνακάλυψη εἶναι μόνο, ὄχι ὅτι ὁ χάλκινος ἄνθρωπος δέν ἔχει καμμιάν ἐλπίδα νά γίνη… σιδερένιος, ἀλλά ὅτι ἡ διατήρηση τοῦ «καταμερισμοῦ» πού εἶναι τό προέχον, κάνει πολλές φορές, διά τῶν «ποσοστῶν» καί τούς σιδερένιους χάλκινους… Τό «βιοτικό ἐπίπεδο» εἶναι ἄσχετο μέ τίς ἐν λόγῳ κατανομές. Ἴσα ἴσα σήμερα τά ὅρια μεταξύ χαλκοῦ καί σιδήρου ἔχουν γίνει ἀμετακίνητα, ἀκριβῶς διά τῆς ἀνόδου τοῦ ὑλικοῦ βιοτικοῦ ἐπιπέδου. Ἐδῶ βρίσκεται καί ἡ ἀντίφαση ὡς πρός τήν ἰδεολογία. Ὁ «καταμερισμός ἐργασίας» δέν μορφώνει. Ἔχει ἀντίθετα ἀνάγκη νά διατηρῆ τά ποσοστά τῆς κοινωνικῆς βλακείας πού τόν συντηροῦν. Ἡ ἔννοια τῆς μάζης δέν αἴρεται σέ ἐκείνην τοῦ «συνειδητοῦ πολίτη», ὅπως διακηρύσσει ἡ ἰδεολογία, ἀλλά ἁπλῶς σέ ἐκείνην τοῦ διά τῆς ἀστυνομίας τοῦ συμμορφουμένου ἀτόμου πρός ὠρισμένους κανόνες κοινωνικῆς συμπεριφορᾶς. Ὁ καπιταλισμός δέν ἔχει παιδεία, δέν ἐπιτρέπεται νά ἔχη, ἀλλά μόνο ἐκπαίδευση. Τό χειρότερο πού θά μποροῦσε νά ὑπάρξη στόν κόσμο τό ἔφτιαξε ὁ καπιταλισμός καί αὐτό εἶναι τό κεφάλι τοῦ μικροαστοῦ… Αὐτή ὅμως εἶναι καί ἡ βάση του! Σιδηροδέσμιος αὐτῆς τῆς βάσης, εἶναι ὑποχρεωμένος νά μεταβάλλη σέ γενική συνείδηση τήν στοιχειώδη ἰδεολογία πού ἀπαιτεῖ ἡ ἀστοιχείωτη καί ἄξεστη φύση τοῦ μικροαστοῦ, αὐτή τῆς «δημοκρατίας» καί τῶν «ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων», ἡ ὁποία ἀναγκαστικά ἔτσι ἀποτελεῖ καί τόν ἀναποτελεσματικό φορέα τῆς διεθνούς πολιτικῆς, μεταβαλλομένη κατ’ ἀνάγκην σέ ἰδεολογικό ἰμπεριαλισμό. Ἐπειδή καλοπέραση (πού χωρίς παιδεία καλύπτεται πλήρως ἀπό τήν ἔννοια τοῦ αὐτοκινήτου καί τῆς τηλεόρασης) εἶναι γιά τόν μικροαστό ταυτόσημη τῆς «δημοκρατίας», ἔτσι ἀκριβῶς (καί κατά προέκταση) ἡ ἀνάπτυξη τῆς Ταϊβάν καί τῆς Ν.Κορέας ἔγιναν διά τῆς «δημοκρατίας» καί ὄχι τῶν πιό στυγνῶν δικτατοριῶν…… Ἡ «φιλοσοφία» τοῦ φιλελευθερισμοῦ εἶναι πρᾶγμα βαθύτατα ἐχθρικό πρός κάθε μορφή πολιτισμοῦ, διότι διά τοῦ πολιτισμοῦ δέν μπορεῖ νά ὑπάρξη ὁ ἡδονιστικός ἄνθρωπος στήν φυσική του κατάσταση γιά νά ξεχυθῆ στήν ἀγορά. Ὁ πολιτισμός, ὁ ὅποιος πολιτισμός, θεωρεῖ τήν ἀγορά μέσον, ἐνῶ γιά τόν ἡδονιστικό ἄνθρωπο, δηλαδή τό σημερινό καταναλωτικό μηχάνημα, αὐτή πρέπει νά εἶναι αὐτοσκοπός. Οἱ ἀντιλήψεις τοῦ φιλελευθερισμοῦ, ὅπως θά ἰδοῦμε, ὁδηγοῦν μέ μαθηματική ἀκρίβεια στήν πολιτιστική ἐκπτώχευση ἐπί παγκοσμίου ἐπιπέδου. Ὁ φιλελευθερισμός θέλησε νά σκοτώση ἱστορικά ὅλο τό παρελθόν τῆς Μεσογείου, ἀλλά ἀντ’ αὐτοῦ εὐρῆκε τά… αὐτοκίνητα. Θά εὐχαριστήσουμε λοιπόν σήμερα ἀπείρως τόν φιλελευθερισμό γιά ὅτι προσέφερε στήν ἀνθρωπότητα (προσφορά μεγαλειώδης πού ἀπαίτησε κολοσσιαῖα ποσά κόπων καί θυσιῶν) καί ἐν συνεχείᾳ θά τόν πετάξουμε στόν κάλαθο τῶν ἀχρήστων. Διότι παίρνοντας τό χρυσάφι ἐξέχασε τόν σκοπό καί μᾶς ὠδήγησε στήν κατάσταση τοῦ Μίδα… Ὡς τελευταῖον ὀπαδό του θά ἀφήσωμε τόν κ.Μητσοτάκη.
ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΓΗΓΕΝΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ

Ὁ χῶρος τῆς ἀνατολικῆς Μεσογείου ὑπῆρξε πιό οἰκεῖος (σέ σχέση μέ τήν Ἄπω Ἀνατολή καί τίς Ἰνδίες), καθ’ ὅ κοντινώτερος πρός τήν δυτική Εὐρώπη. Ἐδῶ διά τῶν «περιηγητῶν» μπόρεσε καλύτερα νά μελετήσει τίς νεώτερες διαμορφώσεις του καί διά τῆς συνεχοῦς ἀσκήσεως βίας, πού εἶχε τόν χαρακτῆρα τῆς συνεχοῦς ἀντιθέσεως πρός τήν Ρωσία, νά τόν διασπάση κατά τά γνωστά σύνορα. Ἡ διαφορά εἶναι ἡ ἑξῆς: ἐνῶ ἡ Ρωσία ἔχει συνεχεῖς πολιτιστικούς δεσμούς μέ τόν χῶρο (πνευματικούς καί ἐμπορικούς) πού διατηροῦνται ἀναλλοίωτοι καί κατά τήν Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία, ἡ δυτική Εὐρώπη δέν ἔχει κανέναν. Καί τοῦτο ἀπετέλεσε συνειδητή ἐπιλογή τῶν Ἑλλήνων τοῦ Βυζαντίου, οἱ ὁποῖοι στήν σχέση μέ τήν δυτική Εὐρώπη διέγνωσαν τόν ἱστορικό ἀφανισμό τοῦ ἑλληνισμοῦ ( μία πρόγνωση στήν ὁποία πλήρως ἐπιβεβαιώθηκαν)….Ποιές παγκόσμιας σημασίας ἐπιπτώσεις εἶχε ἡ οἰκονομική ἀφαίμαξη τῆς ἀνατολικῆς Μεσογείου, θά τό ἰδοῦμε πιό κάτω μέ νούμερα. Σημασία ἔχει ὅτι ἔπρεπε νά ἐξασφαλισθοῦν καί οἱ τρόποι, ὥστε νά ἀποφευχθῆ καί κάθε νέα συγκέντρωση κεφαλαίου στήν φυσική τούτη κοίτη συσσωρεύσεως τοῦ παγκοσμίου ἐμπορευματικοῦ χρήματος. Ἰδού λοιπόν τά πιό ἀπίθανα «ἐθνικά» κράτη μέ τίς «ἐθνικές» των κυβερνήσεις, ἐξωπλισμένες μέ τό «κοινοβούλιο», τήν «δημοκρατία» καί τόν «ἐκμοντερνισμό», δηλαδή ἀκριβῶς διά τῶν ἐργαλείων ἐκείνων τῶν στρεφομένων ἀπ’ εὐθείας κατά τῶν γηγενῶν πολιτιστικῶν δομῶν πού θά ξανασυγκέντρωναν τό χρῆμα. Ὁ «ἐκμοντερνισμός» ἦταν βέβαια ἀπαραίτητος, διότι γιά νά ἐκμεταλλευθῆς μία χώρα ἤ περιοχή πρέπει ὥς ἕνα βαθμό νά τήν «ἀναπτύξης». Οἱ τεράστιες ἐκτρωματικές μητροπόλεις τύπου Ἀθήνας ἦταν διπλά ἀπαραίτητες, ἀφ’ ἑνός μέν γιά τήν γραφειοκρατική συγκέντρωση πρός «ἄνετη διακίνηση» τοῦ ἐμπορίου, ἀφ’ ἑτέρου δέ διότι θά ἐνέτειναν τίς ἐσωτερικές ἐθνικές ἀντιθέσεις καί θά ἐδικαιολογοῦσαν ἔτσι τόν συγκεντρωτισμό τῶν «ἐθνικῶν» κυβερνήσεων (ἤ τά ἰσχυρά συντάγματα στήν γλώσσα τῶν νομομαθῶν), πρός ἀποτελεσματικώτερη καταστροφή παντός πολιτισμοῦ καί συνεπῶς πρός πλήρη διασάλευση τῆς πολιτιστικῆς ταυτότητος δηλαδή πρός πλήρη «ἀπελευθέρωση τοῦ χρήματος»! Κατά παράξενο τρόπο, τά μεγάλα πολιτιστικά κέντρα τῆς Ἀνατολῆς, πού ἐκράτησαν τούς μεγαλύτερους γνωστούς πολιτισμούς στήν ἱστορία – Κων/πολη, Ἀλεξάνδρεια, Κάϊρο, Δαμασκός, Βαγδάτη, Τεχεράνη – εἶναι τά χαρακτηριστικώτερα παραδείγματα ἐκτρωματικῶν τριτοκοσμικῶν μεγαλουπόλεων μέ ἀπειρία οἰκολογικῶν προβλημάτων. Τυχαῖο ἄραγε; Δεδομένου ὅτι εἶναι ὁ πολιτισμός μίας χώρας πού διατηρεῖ τό περιβάλλον, μποροῦμε νά καταλάβουμε ἀπό τήν ἐκτρωματική φυσιογνωμία τῶν πόλεων ποιές εἶναι οἱ ἀντίστοιχες ἐσωτερικές καταστροφές τοῦ πολιτισμοῦ τῶν χωρῶν. Εἰδικά μάλιστα ἡ Κων/πολη ἔπρεπε νά γίνη ὁπωσδήποτε «Ἰστανμπούλ» (πράγμα γιά τό ὁποῖο πολύ συνέτεινε καί ὁ ἀνυποψίαστος τουρκικός ἐθνικισμός). Διότι δέν ὑπάρχει μεσαιωνική εὐρωπαϊκή ἱστορία χωρίς Κων/πολη. Αὐτό τό ὄνομα λοιπόν ἔπρεπε νά γίνη ὅρος τῶν ἐρευνῶν καί τῶν σεμιναρίων, κάτι τό παρελθόν, μή ἔχον σχέση μέ τήν ἱστορική συνέχεια, ἔπρεπε νά γίνη «Ἰστανμπούλ» κατά τόν ἴδιο τρόπο πού ἔγινε καί ἡ Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία «τουρκική κατάκτηση» καί «κίνδυνος» γιά τήν Εὐρώπη. Δέν ἔπρεπε νά μείνη ἡ Κων/πολη στό στόμα τῶν Τούρκων, διότι κάτι τέτοιο δέν συνεβάδιζε μέ τίς ἐπιδιώξεις τοῦ παρόντος. Νά γίνη ὁ Κεράτιος τῶν ρωμαίων αὐτοκρατόρων καί τῶν ἐνετῶν πατρικίων τό γνωστό ἀποχωρητήριο πού εἶναι σήμερα, ἦταν κάπως «εὐρωπαϊκῶς διακινδυνευμένο». Ὡς χῶρος τῆς «Ἰστανμπούλ» ὅμως, μποροῦσε… Χαρακτηριστικό εἶναι ὅτι τά βιβλία τοῦ περασμένου αἰώνα ὅπου πάντα τό πρόβλημα τῶν Δαρδανελλίων παρέμενε πρόβλημα καί συνεπῶς ἐχρειάζοντο πραγματικοί ὄροι συνεννοήσεως, ὁμιλοῦν συνέχεια περί Κων/πόλεως. Τό «Ἰστανμπούλ» καθιερώνεται μέ τόν «εὐρωπαϊκό προσανατολισμό» τῆς ἐθνικῆς Τουρκίας, ὅταν αὐτή ὡς κράτος τῆς «νοτιοανατολικῆς Εὐρώπης» πλέον θά εἶχε τούς «προαιώνιους ἐχθρούς» της τούς Ἕλληνες νά τήν μισοῦν γιά τήν ὀνομασία!
Ποιά περίπου μπορεῖ νά ἦταν αὐτή ἡ Κων/πολη, τήν ἐποχή πού ὁ Ναπολέοντας ἐκστρατεύει κατά τῆς Αἰγύπτου, μποροῦμε νά καταλάβουμε ἀπό τά Ἀπομνημονεύματα τοῦ Καζανόβα, πού ἀναφέραμε στήν ἀρχή. Βενετός ἀξιωματοῦχος καί γέννημα τῆς Βενετίας ὁ ἴδιος, μόλις ἀντίκρυσε τήν Κων/πολη, λέει, αἰσθάνθηκε νά ἀντικρύζη κάτι τό μοναδικό καί ἀνεπανάληπτο. Κάτι δηλαδή πού ἄν διετηρεῖτο καί σήμερα, θά ἦταν ἕνα παγκόσμιο πολιτιστικό ἀγαθό. Ἀλλά κάτι τό «ἀνεπανάληπτο», ἀφ’ ὅτου ἔγινε ἡ Βενετία «Εὐρώπη» (παρ’ ὅτι δέν ὑπάρχει γκραβούρα ἤ πίνακας τῆς κοινωνικῆς ζωῆς τῆς Βενετίας πού νά μήν ἐμφανίζεται τουρμπάνι, βράκα, ἤ ναργιλές), δέν θάπρεπε νά ὑπάρχη. Διότι ἁπλούστατα δέν συνεβάδιζε μέ τήν θεωρία τῆς «ἀνόδου» καί «καθόδου» τῶν πολιτισμῶν, ἀπό τήν ὁποίαν τόσον εἶχε ἀνάγκη ἡ ἀποικιοκρατία. Γενικά ὁ καπιταλισμός ὑπό τήν φιλελεύθερη φιλοσοφία ἐνδιαφέρεται καί μεριμνᾶ γιά τούς ἄλλους πολιτισμούς, ἀλλά μόνο γιά τά βιβλία, τά σπουδαστήρια καί τά μουσεῖα, προκειμένου νά προκύπτουν οἱ «θεωρίες». Στήν πράξη τοῦ εἶναι οἱ πιό ἄσπονδοι ἐχθροί.