Ὁ παράδεισος τῆς ἀνάπτυξης καί τῆς προόδου

Ἀποσπάσματα ἀπό τό βιβλίο τοῦ Ἐντουάρντο Γκαλεάνο "Ἕνας κόσμος ἀνάποδα"

Μία γέφυρα δίχως ποτάμι.
Ψηλές προσόψεις κτιρίων δίχως τίποτε ἀπό πίσω.
Ὁ κηπουρός ποτίζει τό πλαστικό γρασίδι.
Κυλιόμενες σκάλες πού δέν ὁδηγοῦν πουθενά.
Ὁ αὐτοκινητόδρομος πού μᾶς δίνει τήν δυνατότητα νά γνωρίσουμε τόπους, πού ἐξ αἰτίας του ἔχουν καταστραφεῖ.
Ἡ ὀθόνη τῆς τηλεόρασης δείχνει μία τηλεοπτική συσκευή πού περιέχει μίαν ἄλλη τηλεοπτική συσκευή μέσα στήν ὁποία ὑπάρχει μία τηλεοπτική συσκευή..

...Αὐτός ὁ πολιτισμός δέν ἀφήνει κανέναν νά κοιμηθεῖ, οὔτε τά λουλούδια, οὔτε τίς κότες οὔτε τούς ἀνθρώπους. Τό χειμώνα τά λουλούδια τοποθετοῦνται κάτω ἀπό συνεχῆ φωτισμό, ὥστε νά μεγαλώνουν πιό γρήγορα. Στά ὀρνιθοτροφεῖα ἡ νύχτα εἶναι ἀπαγορευμένη γιά τίς κότες. Καί οἱ ἄνθρωποι εἶναι καταδιακσμένοι στήν ἀϋπνία, λόγω τῆς ἀγωνίας τους νά ἀγοράσουν καί τοῦ ἄγχους τους νά πληρώσουν...

...Ἐδῶ ὁ οὐρανός ποτέ δέν συννεφιάζει, ἐδῶ δέν βρέχει ποτέ. Σ’αὐτή τή θάλασσα κανείς δέν διατρέχει τόν κίνδυνο νά πνιγεῖ, αὐτή ἡ πλάζ προστατεύεται ἀπό τήν κλοπή. Δέν ὑπάρχουν μέδουσες νά σέ τσιμπήσουν, οὔτε ἀχινοί νά σοῦ καρφώνονται στό πόδι, οὔτε κουνούπια νά σέ τρελαίνουν. Μέ τόν ἀέρα πάντα στήν ἴδια θερμοκρασία καί τό νερό θερμαινόμενο ἀποφεύγονται τά κρυώματα καί οἱ πνευμονίες. Τά βρομερά νερά τῶν λιμανιῶν θά φθονοῦσαν αὐτά τά διάφανα νερά, αὐτός ὁ ἀμόλυντος ἀέρας χλευάζει τό δηλητήριο πού ἀναπνέουν οἱ ἄνθρωποι στήν πόλη.
Ἡ εἴσοδος δέν εἶναι ἀκριβή, 30 δολάρια τό ἄτομο, ἄν καί πρέπει νά πληρώσεις ἐπί πλέον τίς καρέκλες καί τίς ὀμπρέλλες. Στό ἴντερνετ λέει : « Τά παιδιά σας θά σᾶς μισήσουν ἄν δέν μᾶς τά φέρετε…» Wild blue, ἡ κλειστή μέ κρυστάλλινους τοίχους πλάζ τῆς Γιοκοχάμα εἶναι ἕνα μεγαλειῶδες ἔργο τῆς γιαπωνέζικης βιομηχανίας. Τά κύματα ἔχουν τό ὕψος πού τούς δίνουν οἱ κινητῆρες. Ὁ ἠλεκτρονικός ἥλιος βγαίνει καί κρύβεται σύμφωνα μέ τή θέληση τῆς ἐπιχείρησης, προσφέροντας στήν πελατεία ἐντυπωσιακά τροπικά ξημερώματα καί κατακόκκινα δειλινά πίσω ἀπό τίς φοινικιές.
Εἶναι τεχνητό –λέει ἕνας ἐπισκέπτης. Γι’ αὐτό μᾶς ἀρέσει....

...Λιχουδιές ἀπό πλαστικό, ὄνειρα ἀπό πλαστικό. Πλαστικός εἶναι καί ὁ παράδεισος πού ὑπόσχεται ἡ τηλεόραση σέ ὅλους ἀλλά παρέχει σέ λίγους. Εἴμαστε ὅλοι στίς διαταγές της. Σ’αὐτόν τόν πολιτισμό ὅπου τά πράγματα ἀποκτοῦν συνεχῶς μεγαλύτερη ἀξία καί οἱ ἄνθρωποι μικρότερη, τά μέσα μαζικῆς ἐπικοινωνίας καθορίζουν τούς κανόνες: δέν ἀγοράζεις ἐσύ τά πράγματα, αὐτά σέ ἀγοράζουν, τό αὐτοκίνητο σέ χρησιμοποιεῖ., ὁ ὑπολογιστής σέ προγραμματίζει, ἡ τηλεόραση σέ παρακολουθεῖ.Ἡ ἔκρηξη τῆς κατανάλωσης στόν σύγχρονο κόσμο δημιουργεῖ μεγαλύτερο θόρυβο ἀπό ὅλους τούς πολέμους καί προκαλεῖ μεγαλύτερο πανδαιμόνιο ἀπό ὅλα τά καρναβάλια. Ὅπως λέει μία παλιά τουρκική παροιμία, ὅποιος πίνει μέ πίστωση μεθάει διπλά. Τό γλέντι ζαλίζει καί θολώνει τήν ὅραση, αὐτό τό μεγάλο παγκόσμιο μεθύσι μοιάζει νά μήν ἔχει οὔτε χρονικά οὔτε χωρικά ὅρια. Ἀλλά ὁ πολιτισμός τῆς κατανάλωσης εἶναι κενός σάν τό ταμποῦρλο γι’ αὐτό καί κάνει τόση φασαρία. Τήν ὥρα τῆς ἀλήθειας, ὅταν ὁ σαματάς σταματήσει καί τελειώσει ἡ γιορτή, ὁ μεθυσμένος ξυπνάει μόνος, συντροφιά μέ τή μοίρα του καί τά σπασμένα πού ὀφείλει νά πληρώσει....

...Οἱ καταναλωτικές μάζες δέχονται τίς ἐντολές σέ παγκόσμια γλώσσα. Ἡ διαφήμιση κατάφερε νά κάνει αὐτό πού ἤθελε νά κάνει ἡ ἐσπεράντο ἀλλά δέν μπόρεσε. Ὅπου καί νά βρεθοῦμε ὅλοι καταλαβαίνουμε τά μηνύματα πού μεταδίδει ἡ τηλεόραση. Τό τελευταῖο τέταρτο τοῦ αἰώνα οἱ δαπάνες γιά τήν διαφήμιση ἔχουν διπλασιαστεῖ. Χάρη στίς διαφημίσεις τά φτωχά παιδιά πίνουν ὁλοένα περισσότερη coca cola καί ὁλοένα λιγότερο γάλα καί ὁ χρόνος τῆς σχόλης γίνεται σιγά σιγά χρόνος ὑποχρεωτικῆς κατανάλωσης. Ἐλεύθερος χρόνος, φυλακισμένος χρόνος. Στά σπίτια τῶν πολύ φτωχῶν μπορεῖ νά μήν ὑπάρχει κρεβάτι, ὑπάρχει ὅμως τηλεόραση καί ἡ τηλεόραση ἔχει τόν πρῶτο λόγο. Ἀγορασμένο μέ δόσεις, αὐτό τό ζωάκι, ἀποδεικνύει τή δημοκρατική ροπή τῆς προόδου. Δέν ἀκούει κανέναν ἀλλά μιλάει γιά ὅλους. Ἔτσι πλούσιοι καί φτωχοί γνωρίζουν τά προσόντα τοῦ τελευταίου μοντέλου τῶν αὐτοκινήτων καί, πλούσιοι καί φτωχοί, ἐνημερώνονται γιά τά πλεονεκτικά ἐπιτόκια πού προσφέρει κάθε τράπεζα....

...Ἐκσυγχρονισμός, μηχανοκρατία: ὁ θόρυβος ἀπό τούς κινητῆρες τῶν μηχανῶν σκεπάζει τίς φωνές πού καταγγέλουν αὐτό τόν τεχνητό πολιτισμό, ὁ ὁποῖος μᾶς κλέβει τήν ἐλευθερία κι ὕστερα ἔρχεται νά μᾶς τήν πουλήσει. Ἐξασθενίζει τά πόδια μας γιά νά μᾶς ὑποχρεώσει στή συνέχεια νά ἀγοράσουμε αὐτοκίνητα καί μηχανήματα γυμναστικῆς. Ὁ ἐφιάλτης τῶν πόλεων, ὅπου τά αὐτοκίνητα ἔχουν τόν πρῶτο λόγο, ἔχει ἐπιβληθεῖ στόν κόσμο σάν τό μοναδικό δυνατό πρότυπο ζωῆς. Οἱ πόλεις τῆς Λατινικῆς Ἀμερικῆς ὀνειρεύονται νά γίνουν σάν τό Λός Ἄντζελες, ὅπου ὀκτώ ἑκατομμύρια αὐτοκίνητα ὁρίζουν τούς ἀνθρώπους. Ἐλπίζουμε νά γίνουμε κάποτε μία γκροτέσκα ἀπομίμηση αὐτῆς τῆς τρέλλας. Πέντε αἰῶνες τώρα, ἀντί νά δημιουργοῦμε ἐξασκούμαστε στήν ἀπομίμηση. Ἀφοῦ λοιπόν εἴμαστε καταδικασμένοι στήν ἀπομίμηση, ἄς ἐπιλέγουμε μέ λίγο μεγαλύτερη προσοχή τά πρότυπά μας....

Ἄν συμμορφωθοῦμε πρός τάς ὑποδείξεις τότε ἐγγυημένα θά βλέπουμε ὅλοι τίς ἴδιες εἰκόνες, θά ἀκοῦμε ὅλοι τους ἴδιους ἤχους, θά φορᾶμε τά ἴδια ροῦχα, θά τρῶμε ὅλοι τά ἴδια χάμπουργκερ καί θά εἴμαστε ὅλοι μόνοι μές στήν ἴδια μοναξιά, μέσα σέ σπίτια ἴδια, σέ γειτονιές ἴδιες, σέ πόλεις ἴδιες, ὅπου ὅλοι θά ἀναπνέουμε τήν ἴδια βρῶμα καί θά ὑπηρετοῦμε τά αὐτοκίνητά μας μέ τήν ἴδια προσήλωση καί θά ἀνταποκρινόμαστε στίς διαταγές τῶν ἴδιων μηχανῶν σέ ἕναν κόσμο πού θά εἶναι θαυμαστός γιά ὅποιον δέν ἔχει πόδια, οὔτε φτερά, οὔτε ρίζες….
 
...Οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι χρεώνονται γιά νά ἀποκτήσουν ἀγαθά καί τελικά δέν τούς μένουν παρά χρέη, γιά νά πληρώσουν ἄλλα χρέη τά ὁποῖα δημιουργοῦν καινούργια χρέη. Καταλήγουν νά καταναλώνουν φαντασιώσεις, πού γιά νά τίς πραγματοποιήσουν καμιά φορά καταφεύγουν στό ἔγκλημα. Ἡ μαζική διάδοση τῆς πίστωσης, προειδοποιεῖ ὁ κοινωνιολόγος Τόμας Μούλιαν, ἔδωσε τήν δυνατότητα στήν καθημερινή ζωή τῆς Χιλῆς, νά περιστρέφεται γύρω ἀπό τά σύμβολα τῆς κατανάλωσης δηλαδή, τήν ἐξωτερική ἐμφάνιση ὡς πυρήνα τῆς προσωπικότητας, τό τεχνητό τρόπο ζωῆς, τήν οὐτοπία σέ σαρανταοκτάμηνες δόσεις...

...Ἡ καταναλωτική κοινωνία εἶναι μία παγίδα γιά τούς κουτούς. Αὐτοί πού κρατᾶνε τά ἡνία παριστάνουν ὅτι τό ἀγνοοῦν ἀλλά ὅποιος ἔχει μάτια μπορεῖ νά δεῖ ὅτι ἡ ὕπαρξη τῆς λίγης φύσης πού μᾶς ἔχει ἀπομείνει διασφαλίζεται ἐπειδή ἡ μεγάλη πλειοψηφία τῶν ἀνθρώπων καταναλώνει λίγο, πολύ λίγο, καί μόνο τά ἀναγκαῖα. Ἡ κοινωνική ἀδικία δέν εἶναι πλέον ἕνα σφάλμα πού πρέπει νά διορθωθεῖ, οὔτε ἕνα ἐλάττωμα πού πρέπει νά ξεπεραστεῖ: ἔχει γίνει θεμελιώδης ἀναγκαιότητα. Δέν ὑπάρχει φύση πού νά μπορεῖ νά θρέψει ἕνα shopping center στό μέγεθος τοῦ πλανήτη. ...Αὐτό τό μοντέλο ζωῆς τό ὁποῖο μᾶς παρουσιάζουν σάν τόν ὀργασμό τῆς ζωῆς κι’ αὐτή ἡ καταναλωτική φρενίτιδα πού λένε ὅτι εἶναι ἡ φρενίτιδα τῆς εὐτυχίας, ἀρρωσταίνουν τό σῶμα μας, δηλητηριάζουν τή ψυχή μας καί μᾶς ἀφήνουν ἀνέστιους: χωρίς ἐκείνη τήν ἑστία πού κάποτε ἤθελε νά γίνει ὁ κόσμος μας.