Ἀπό τό ἱστολόγιο Σχολιαστές χωρίς σύνορα - Ὁ βρώμικος ρόλος τῶν ΜΜΕ στή δημιουργία "πραγματικότητας".
 |
Τὸ κόλπο τῆς κατευθυνόμενης ἐνημέρωσης εἶναι χρόνια δοκιμασμένο στὴν «ἐλεύθερη» Δύση καὶ -ὡς συνήθως- χονδροειδέστατα ἀντιγραμμένο στὴν ἡμέτερη Ἀνατολή. Κι ὅμως, παρόλο ποὺ ἑπτὰ στοὺς δέκα Ἕλληνες δὲν ἐμπιστεύονται τὰ καθεστωτικὰ ΜΜΕ (τηλεόραση καὶ ἐφημερίδες), αὐτὰ συνεχίζουν νὰ κατασκευάζουν ἀναπόδραστες πραγματικότητες.
Στὰ πρακτικὰ τῆς ἐξεταστικῆς γιὰ τὴ Siemens, ἀπὸ τὴν ἰδιαίτερα ἀποκαλυπτικὴ κατάθεση τοῦ Γ. Φλέσσα, ξεχωρίζουν δύο ἀποσπάσματα:
«…μία πρόσθετη ὑπηρεσία ἡ ὁποία μᾶς ζητήθηκε κάποια στιγμὴ ποὺ οἱ ἐκπρόσωποι τῆς Τρόικας -μετὰ τὴν ὑπογραφὴ τοῦ μνημονίου- θέλησαν νὰ ἐπικοινωνήσουν μὲ τὰ Μέσα Ἐνημέρωσης, ἦταν νὰ μᾶς ἀναθέσουν νὰ πάρουμε τηλέφωνα κάποιους δημοσιογράφους καὶ νὰ τοὺς ποῦμε νὰ πᾶνε τὴν τάδε ὥρα στὴ «Μεγάλη Βρετάνια» γιὰ νὰ τοὺς μιλήσουν οἱ ἄνθρωποι τοῦ ΔΝΤ. Νομίζω ὅτι δεχθήκαμε καὶ κάποια ἄλλα αἰτήματα ἀπὸ ἔντυπα, ἐφημερίδες καὶ τηλεοράσεις ποὺ ἔλεγαν «κλεῖστε μᾶς ραντεβοὺ νὰ μιλήσουμε μὲ τὸ ΔΝΤ». Ἐμεῖς προωθούσαμε ὅλα αὐτὰ τὰ αἰτήματα στοὺς ἀνθρώπους αὐτοὺς -οἱ ὁποῖοι δὲν ξέρω ἂν ἦταν καὶ ὅλοι του ΔΝΤ ἢ τί ἀκριβῶς ἦταν, γιατί ἐγὼ δὲν τοὺς εἶδα ποτὲ- καὶ οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ ἐπέλεγαν ποιὸν θὰ δοῦν καὶ πῶς θὰ τὸν δοῦν, κάνοντας τὶς δικές τους ἐπαφὲς»
Καὶ
«Στὰ ὀκτὼ χρόνια της συνεργασίας μας μὲ τὴ SIEMENS νομίζω -δὲν εἶμαι 100% σίγουρος- ὅτι κάναμε ἕνα… δὲν ἦταν media training, ἁπλῶς ὡς τέτοιο τὸ ὑπολογίσαμε, μία ἐκπαίδευση σὲ κάποιους ἐκπροσώπους τῆς ἑταιρείας -δὲν θυμᾶμαι τώρα ποιοὶ ἦταν- γιὰ νὰ μιλοῦν στοὺς πελάτες τους, ὄχι στὰ media, γι’ αὐτὸ καὶ δὲν χρησιμοποιήθηκαν δημοσιογράφοι, ἀπ’ ὅσο θυμᾶμαι, ἀλλὰ ἐν πάση περιπτώσει δὲν θυμᾶμαι ἀκριβῶς νὰ σᾶς πῶ»
Μέσα στὶς ἀσυνάρτητες ἀναφορὲς στὸ κακὸ μνημονικό του κρύβεται ὅλη ἡ ἀλήθεια γιὰ τὶς ἑταιρεῖες «δημοσίων σχέσεων» ποὺ λειτουργοῦν ὡς ἐνδιάμεσοι ἑταιρειῶν καὶ τῶν κομμάτων (σ.σ. ἡ Civitas εἶχε ἀναλάβει τὴ Νέα Δημοκρατία ὡς «ἐπικοινωνιακὸς σύμβουλος» μὲ τὸν ἴδιο τὸ Φλέσσα σὲ ρόλο spin doctor), μὲ τὸ δημοσιογραφικὸ κλάδο. Πρόκειται γιὰ μία ἀκριβοπληρωμένη βιομηχανία παραγωγῆς εἰδήσεων καὶ κατευθυνόμενης πληροφόρησης, ἡ ὁποία προσαρμόζεται ἐμβόλιμα στὴ ροὴ τῶν εἰδήσεων καὶ τοῦ σχολιασμοῦ – πάντα μὲ τὸ ἀζημίωτο.
Ἂς πάρουμε ὅμως τὰ πράγματα μὲ τὴ σειρά, κάνοντας μία πρώτη προσέγγιση στὰ ἐργαλεῖα τοῦ μηχανισμοῦ παραπληροφόρησης τῶν πολιτῶν ἀπὸ τὰ ΜΜΕ. Μίας πολὺ ὀργανωμένης ἐπιχείρησης κατασκευῆς συνειδήσεων, τῆς ὁποίας τὸ μέγεθος εἶναι τέτοιο ὥστε νὰ θεωρεῖται ὡς ὠμὴ παρέμβαση στὴ λειτουργία τοῦ ἴδιου τοῦ πολιτεύματος.
Δημιουργία ἐντυπώσεων (spin): Ἐδῶ συναντᾶμε ἑταιρεῖες PR σὰν τὴ Civitas, οἱ ὁποῖες ἀναλαμβάνουν τὴ στρατηγικὴ καὶ τὴν ἐπικοινωνιακὴ πολιτικὴ στὴν προώθηση τῶν προϊόντων (ἀπὸ ἀναψυκτικὰ ἕως πολιτικὲς ἰδεολογίες) τῶν πελατῶν τους, μέσω τῶν media. Οἱ ἑταιρεῖες PR φέρνουν σὲ ἐπαφὴ τὸν πελάτη μὲ τοὺς δημοσιογράφους τοῦ μέσου στὸ ὁποῖο «παίζει» ἡ διαφήμιση. Ἡ ἐπικοινωνιακὴ πολιτικὴ ἀναπτύσσεται μέσῳ ἐναλλακτικῶν μεθόδων προβολῆς, ὅπως τὰ πληρωμένα δημοσιεύματα (advertorials), ἡ προώθηση τῆς εἰδησεογραφίας ποὺ ἀφορᾷ τὴν ἑταιρεία-πελάτη καὶ ἡ εὐμενὴς παρουσίαση στὴν ἀρθρογραφία, τὰ editorials καὶ τὰ σχόλια τῶν δημοσιογράφων. Τακτικὲς ἀπολύτως νόμιμες, πλὴν ὅμως ἐλάχιστα ἠθικές. Ὁ ἤδη διαβρωμένος δημοσιογραφικὸς κόσμος γίνεται ἀποδέκτης μικρῶν ἢ καὶ μεγάλων δώρων, ταξιδιῶν (ὑποτίθεται γιὰ ἐνημέρωση, ἀλλὰ στὴν πράξη γιὰ ἀναψυχή), ἀκόμη καὶ προσωπικῶν ἐξυπηρετήσεων. Στὸ τέλος ὁ δημοσιογράφος καθίσταται πλήρως χειραγωγημένος. Φτάνει σὲ σημεῖο νὰ θεωρεῖ ὑποχρέωσή του νὰ ἀναφέρεται θετικὰ στὸν φίλο καὶ πελάτη τοῦ μέσου στὸ ὁποῖο ἐργάζεται (δεῖτε τὴ σχετικὴ φωτὸ τῆς Καθημερινῆς).
 |
| Ἡ περίφημη «γκάφα» τῆς Καθημερινῆς. Δημοσιογράφοι καὶ ἑταιρεῖες σὲ ἀγαστὴ συνεργασία καὶ ἀλληλοστήριξη. |
Ἐδῶ ἀξίζει νὰ ἀναφερθεῖ ἡ περίπτωση τοῦ Παύλου Τσίμα, ὁ ὁποῖος ὄχι μόνο ἐμφανίζεται στὴν προσωπικὴ λίστα Χριστοφοράκου μὲ τὰ -ἀκριβούτσικα- ἑταιρικὰ δῶρα τῆς Siemens, ἀλλὰ καὶ ὁμολόγησε -πιεζόμενος ἀπὸ τὶς ἀποκαλύψεις- τὴν πολύχρονη φιλία ποὺ τὸν συνδέει μὲ τὸν φυγόδικο «Νὸ 1» τῆς γερμανικῆς ἑταιρείας καὶ τὰ ποδοσφαιρικὰ ταξιδάκια στὸ ἐξωτερικὸ μὲ χορηγία τῆς Siemens. Κι ὅμως, αὐτὸς ὁ, κατὰ πολλοὺς ἀξιόπιστος, δημοσιογράφος δὲν εἶχε κανέναν ἐνδοιασμὸ νὰ σχολιάζει τὸ σκάνδαλο Siemens, τόσο πρὶν ὅσο καὶ ἀφότου ἔγινε γνωστὴ ἡ σχέση του μὲ τὸ Χριστοφοράκο. Παράνομο; Σὲ καμία περίπτωση. Ἀνήθικο; Ἐξαρτᾶται ποῦ ἔχει βάλει κανεὶς τὸν πήχη τῆς ἠθικῆς του. Ἀντιδεοντολογικό; Κάργα!
Μισὲς ἀλήθειες: Δὲν ὑπάρχει κανένας λόγος ποὺ ἕνα «σοβαρὸ» μέσο θὰ καταφύγει στὴ διασπορὰ ψευδῶν εἰδήσεων καὶ τὴ χοντροκομμένη παραπολιτική. Ἀρκεῖ νὰ μὴν πεῖ ὅλη τὴν ἀλήθεια. Ἀρκεῖ νὰ κρύψει ἢ ἁπλῶς νὰ ἀδιαφορήσει γιὰ ἕνα μεγάλο μέρος της. Ὅλο αὐτὸν τὸν καιρὸ ποὺ μεσολάβησε ἀπὸ τὸ «λεφτὰ ὑπάρχουν» ἕως τὸ «δὲν ὑπάρχει σάλιο», ὅλες οἱ μεγάλες ἐφημερίδες, κανάλια καὶ ραδιόφωνα, πρόβαλαν ἀποκλειστικὰ τὴν «ἀλήθεια» τοῦ μνημονίου καὶ τῆς τρόικας, ἀνεξαρτήτως μάλιστα τῆς ἰδεολογικῆς ταυτότητας ποὺ πλασάρουν στὸ κοινό τους. Κανεὶς δὲν ἀσχολήθηκε μὲ τὴ μεγαλειώδη μετεκλογικὴ κωλοτούμπα τοῦ ΠΑΣΟΚ, ἡ ὁποία ἀναμφίβολα πρέπει νὰ καταγραφεῖ ὡς ἡ μεγαλύτερη πολιτικὴ ἀπάτη στὴν ἱστορία τῆς Νεώτερης Ἑλλάδας. Ἀντιθέτως, οἱ μεγαλοδημοσιογράφοι πλάσαραν τὴ λογική τοῦ μονόδρομου μὲ ἀπίστευτη προσήλωση (ἀλλὰ καὶ ψευδοκριτικὴ πάντα ματιὰ γιὰ ξεκάρφωμα), ἐκτοπίζοντας καὶ συκοφαντώντας κάθε ἄλλη ἐναλλακτικὴ (ἐννοεῖται ἀριστερόστροφη).
«Οἱ κ. Παπανδρέου καὶ Σαμαρᾶς μποροῦν νὰ γράψουν Ἱστορία, δείχνοντας τὸν δρόμο γιὰ μία μεγάλη ἐθνικὴ συνεννόηση ποὺ θὰ βάλει τέλος στὰ λαϊκιστικὰ τερατουργήματα τῆς μεταπολίτευσης, θὰ βάλει ὅρια στὴν καταστροφικὴ μανία τῶν ἐπαγγελματιῶν τῆς διαμαρτυρίας καὶ θὰ χτίσει ἕνα νέο εὐρωπαϊκὸ κράτος.Ὁ κ. Παπανδρέου ἔκανε τὸ λάθος νὰ μὴ βάλει ποτὲ «πλάτη» ὅσο βρισκόταν στὴν ἀντιπολίτευση. Ἂν τὸ εἶχε κάνει, ἴσως νὰ εἶχε κληρονομήσει μία λιγότερο ἀπελπιστικὴ κατάσταση. Τώρα ὅμως ἔχει τὴν εὐκαιρία νὰ κάνει ὑπερβάσεις, ἐνῶ καὶ ὁ ἀρχηγὸς τῆς ἀξιωματικῆς ἀντιπολίτευσης ὀφείλει νὰ ἀρθεῖ στὸ ὕψος τῶν περιστάσεων. Ἐδῶ δὲν ὑπάρχει περιθώριο κέρδους γιὰ ἕνα κόμμα ἢ ἕναν πολιτικό. Εἴτε θὰ ἀλλάξουν μαζὶ τὴ χώρα εἴτε θὰ βουλιάξουν ὅλοι μαζί.»
Ἀ. Παπαχελᾶς, Καθημερινή, 2 Μαῒου 2010
Δεκάδες οἰκονομολόγοι, καθηγητὲς πανεπιστημίου, Ἕλληνες καὶ ξένοι, ἔκρουαν ἔγκαιρα τὸν κώδωνα τοῦ κινδύνου γιὰ τὸν ἐκτροχιασμὸ στὸ νεοφιλελευθερισμό, ἐπιχειρώντας νὰ διερευνήσουν τὶς ἐναλλακτικὲς προτάσεις γιὰ ἔξοδο ἀπὸ τὴν κρίση. Πλὴν ἐλαχίστων ἐξαιρέσεων, κανεὶς δὲ βρῆκε τὸ δρόμο πρὸς τὰ κανάλια ἢ τὰ μεγαλύτερα ἔντυπα τοῦ χώρου. Δὲ χρειάστηκε νὰ φιμωθοῦν οἱ φωνὲς αὐτές, οὔτε νὰ κυνηγηθοῦν οἱ «αἱρετικοὶ» ποὺ τὶς ἐξέφραζαν («δημοκρατία» ἔχουμε ἄλλωστε). Ἀρκοῦσε ἡ πλήρης ἀδιαφορία γιὰ αὐτὴν τὴν ἀλήθεια. Πολὺ χτυπητὴ ἡ περίπτωση τῆς ἐκπομπῆς τῶν Λυριτζῆ-Οἰκονόμου στὸ ραδιοφωνικὸ Σκάι (18/6/2010). Ὅταν ἐνημερώθηκαν οἱ σχολιαστὲς ἀπὸ ἀκροατὴ τῆς ἐκπομπῆς γιὰ τὴν ὁμιλία οἰκονομολόγων στὰ πλαίσια τῆς πρωτοβουλίας «Παύση πληρωμῶν – ἔξοδος ἀπὸ τὸ εὐρώ», ὁ Λυριτζῆς κατηγόρησε τὴν ἄποψη ὡς «συνωμοσιολογικὴ» καὶ ἰσχυρίστηκε ὅτι τὸ θέμα εἶναι πολὺ σοβαρὸ γιὰ ἁπλοϊκὲς προσεγγίσεις. Ἐννοεῖται ὅτι, πέρα ἀπὸ τὸ σχόλιο τοῦ δημοσιογράφου τοῦ Σκάι, οὐδεμία ἄλλη ἀναφορὰ ἔγινε στὴν ὁμιλία αὐτή.
Τεχνικὴ «καρότο καὶ μαστίγιο»: Ὅμως εἶναι εὐρύτερα γνωστὸ «ὁ δημοσιογράφος ἐλέγχει τὴν ἐξουσία». Τὰ ἰδιωτικὰ ΜΜΕ ἀντιμετωπίζουν τὸ ρῆμα «ἐλέγχω» μὲ τὴν ἐτυμολογική του σημασία. Στὴν κυριολεξία ἐλέγχουν τὴν ἐξουσία μὲ τὸ σκεπτικὸ ὅτι τῆς τραβοῦν τὸ αὐτὶ ὅταν αὐτὴ κατὰ λάθος κινηθεῖ ἔξω ἀπὸ τὴ ρότα ποὺ τῆς ἔχουν χαράξει. Ἔτσι, ἐνῶ δὲν πρόκειται νὰ παρακολουθήσουμε -ἀνεξαρτήτως κυβέρνησης- μία σοβαρή, αἰχμηρὴ καὶ ἐπιθετικὴ συνέντευξη κυβερνητικοῦ πολιτικοῦ, ταυτόχρονα ἐπιλεγμένα ὀνόματα καὶ στελέχη θάβονται ἐν μία νυκτὶ ἀπὸ τοὺς ἴδιους δημοσιογράφους ποὺ ἕως τὴν προηγούμενη ἡμέρα τοὺς «χάιδευαν». Γνωρίζοντας ὅτι τὸ μνημονικό του θεατῆ-καταναλωτῆ εἶναι ἀνήμπορο μπροστὰ στὸ χάος τῆς μασημένης πλὴν ἀλληλοαναιρούμενης πληροφορίας, οἱ δημοσιογράφοι «κύρους» (δηλαδὴ οἱ ἀκριβοπληρωμένες γραφίδες σὲ ρόλο think tank τοῦ ἰδιοκτήτη τοῦ μέσου), μποροῦν νὰ ἀλλάξουν γνώμη ἀστραπιαία, ἐφόσον τὸ ἐπιτάσσει τὸ καθῆκον (δηλαδὴ ἡ γραμμὴ τοῦ ἐργοδότη). Τυπικὸ παράδειγμα, ὁ μέντορας τῆς παιδικῆς ἀρθρογραφίας ποὺ ἀπευθύνεται στὴν ἐνήλικη ἡμιμαθῆ καὶ ἀπολίτικη μάζα, Γιάννης Πρετεντέρης. Αὐτὸς ὁ κήνσορας τῆς τρόικας δὲν ἔχει κανένα ἀπολύτως ἐνδοιασμὸ νὰ γυρίσει τούμπα τὴ λογική τοῦ μονόδρομου ποὺ ὁ ἴδιος εὐαγγελιζόταν.
Τὸν περασμένο Ἀπρίλιο θεωρεῖ τὸ ΔΝΤ ἀναπόφευκτο καὶ μάλιστα μὲ ὑπευθυνότητα ὅλων τῶν Ἑλλήνων:
«Τὸ πρόβλημα δὲν εἶναι ἂν τὸ ΔΝΤ ἀποτελεῖ μονόδρομο. Ἐνδεχομένως ἀποτελεῖ. Τὸ πρόβλημα εἶναι τί κάναμε γιὰ νὰ τὸν ἀποφύγουμε. Ε, λοιπόν, ὄχι μόνο δὲν κάναμε τιποτα ἀλλὰ μόνοι μας τὸν καταστήσαμε ἀναπόφευκτο.»
Γ. Πρετεντέρης, Τὰ Νέα, 19 Ἀπριλίου 2010
Πρὶν λίγες ἡμέρες ὅμως, χαρακτηρίζει ἀνεύθυνη τὴν κυβέρνηση γιὰ τὴν ὑπογραφὴ τοῦ μνημονίου, ὁμολογώντας ὅτι καμία ἐναλλακτικὴ δὲ διερευνήθηκε σοβαρὰ (ἀλήθεια; ἀπὸ ποιόν;):
«Ἀναρωτιέμαι ἂν οἱ κυβερνητικοὶ ἀρµόδιοι τὰ ἀναλογίστηκαν αὐτὰ ὅταν ὑπέγραψαν τὸ Μνηµόνιο µἐ τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση καὶ τὸ ΔΝΤ ἢ ὅταν τὸ ἔκαναν νόµο τοῦ κράτους. Ἂν εἶχαν, δηλαδή, πλήρη ἐπίγνωση τῆς παρέµβασης ποὺ ἀναλαµβάνουν νὰ κάνουν στὴν ἑλληνικὴ κοινωνία.
Ἂν εἶχαν ἐπίγνωση, ἀπορῶ πῶς δέχτηκαν νὰ ἀναλάβουν τέτοιες ὑποχρεώσεις.
Ἂν δὲν εἶχαν ἐπίγνωση, τότε ἀπορῶ πῶς ἀνέλαβαν ὑποχρεώσεις τὶς ὁποῖες εἴτε δὲν γνώριζαν, εἴτε δὲν κατανοοῦσαν.
Διότι ἡ λογική του µὀνόδροµου δὲν εἶναι δικαιολογία, εἶναι ἐπιλογή. Ἡ Ἑλλάδα ὑποχρεοῦται τώρα νὰ πάρει τὰ συγκεκριµένα µἔτρα ὄχι ἐπειδὴ δὲν ὑπάρχουν ἢ δὲν ὑπῆρχαν ἄλλες ἐπιλογὲς (αὐτὸ δὲν µοὐ φάνηκε νὰ τὸ διερεύνησε σοβαρὰ κανένας…) ἀλλὰ ἐπειδὴ αὐτὰ ἀκριβῶς τὰ µἔτρα δεσµεύτηκε νὰ ἐφαρµόσει.»
Γ. Πρετεντέρης, Τὰ Νέα, 18 Ἰουνίου 2010
Εἶναι φανερὸ ὅτι ἡ «μονοκρατορία ΠΑΣΟΚ» τρώει γρήγορα τὰ ψωμιά της γιὰ τὰ φερέφωνα τῆς ἐξουσίας ὅπως τὸ Συγκρότημα Λαμπράκη καὶ τὸ Mega Channel. Ἔτσι λοιπὸν ψήνεται ἕνα πιὸ συνεργατικὸ σχῆμα «ἐθνικῆς συννενόησης» (ἄρα ἐντελῶς ἀπολίτικο καὶ ἀνήμπορο στὶς ἐξωτερικὲς πιέσεις λόγω εὐαίσθητων ἰσορροπιῶν). Παπαγαλάκια ὅπως ὁ Γιάννης Πρετεντέρης ἀναλαμβάνουν νέα ἐργολαβία. Ἐκεῖ ποὺ ὑπῆρχε καρότο γιὰ τὴν κυβέρνηση Παπανδρέου, τώρα ἔρχεται μαστίγιο.
Ἀντίστοιχη τακτικὴ χειραγώγισης χρησιμοποιεῖται ὅμως καὶ πρὸς τὰ κάτω, δηλαδὴ τὸν τηλεθεατὴ/ἀναγνώστη/καταναλωτή. Ἀπὸ τὴ μία ἡ κατατρομοκράτηση τοῦ πληθυσμοῦ γιὰ ἕνα μέλλον ποὺ δὲν ἐξηγεῖται ἀναλυτικὰ ἀπὸ κανέναν, παρὰ μόνον «ζωγραφίζεται» μὲ ἐντελῶς ἀρνητικὲς ἐκφράσεις ὅπως «χρεωκοπία», «οἰκονομικὴ καταστροφή», «ἀπομόνωση», «ἀδυναμία πληρωμῶν» κ.λπ. Ἀπὸ τὴν ἄλλη τὸ γλείψιμο τοῦ «ἀνήμπορου», «φτωχοῦ», «καταφρονεμένου», «ἐργάτη», «μικροέμπορου», «συνταξιούχου». Ταυτόχρονα ἡ διάχυση τῆς εὐθύνης ἐπὶ δικαίων καὶ ἀδίκων, ὥστε νὰ πιστέψει καὶ ὁ τελευταῖος Ἕλληνας ὅτι μόνος του ἔφερε τὸ ΔΝΤ ἀκόμη κι ἂν ἁπλῶς ἔχει κάνει χρήση πιστωτικῆς κάρτας τὰ τελευταία δέκα χρόνια. Ἔτσι τὸ μέσο, ἀπὸ τὴ μία γίνεται ἀρεστὸ στὸν πελάτη καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη ἀντιμετωπίζεται ὡς ὁ κάτοχός της «Λυδίας Λίθου» γιὰ ὅλα τὰ ἀνυπέρβλητα προβλήματα ποὺ θὰ βυθίσουν τὴ χώρα στὸ ζόφο καὶ τὴν καταστροφή. Ὁποιαδήποτε πρόταση κι ἂν σερβιριστεῖ θὰ καταναλωθεῖ ἄμεσα. Ἀρκεῖ νὰ μυρίζει ὡραία καὶ νὰ ἔχει ὄμορφο περιτύλιγμα.
Ξεκάρφωμα: Τὸ ἰδιωτικὸ μέσο ἐνημέρωσης δὲν παύει νὰ εἶναι πάνω ἀπὸ ὅλα ἑταιρεία. Καὶ ὡς ἑταιρεία ὀφείλει νὰ διευρύνει μονίμως τὸ πελατολόγιό της. Εἶναι ἴσως ὁ μοναδικὸς λόγος ποὺ σπρώχνει τὰ ΜΜΕ νὰ προβάλουν καὶ τὴ «διαφορετικὴ ἄποψη». Ἀκόμη κι ἐκείνη ποὺ ἐνδεχομένως θὰ μποροῦσε νὰ βλάψει τὰ συμφέροντά της. Τὸ μόνο ποὺ πρέπει νὰ κάνει πρὶν τὴ σερβίρει εἶναι νὰ τὴν ἀδρανοποιήσει. Μία τέτοια περίπτωση ἀδρανοποίησης παρέχουν οἱ σατιρικὲς ἐκπομπές. Τί νὰ θέλει ἄραγε ἕνας δηλωμένος κομμουνιστὴς ὅπως ὁ Θύμιος Καλαμούκης στὸ καταφανῶς δεξιὸ Σκάι; Χωρὶς νὰ ὑποτιμῶ στὸ ἐλάχιστο τὸν μεγαλύτερο σατιρικὸ παραγωγὸ τῶν τελευταίων χρόνων, ὁ ἐκτονωτικὸς ρόλος τῆς σάτιρας λειτουργεῖ ἀντίστροφα γιὰ τὴν ἀλήθεια ποὺ ἐκπροσωπεῖ. Δίπλα σὲ μία «σοβαρὴ» δεξιὰ ἀρθρογραφία, ἡ «ἀριστερὴ» σάτιρα στὴν πράξη ὑποστηρίζει τὴν πρώτη. Ἐκτονώνει τὰ πάθη τοῦ θεατῆ/ἀκροατῆ καὶ διοχετεύει ἀνώδυνα τὴν ὀργὴ τοῦ ἀπέναντι στὸ ἑκάστοτε καθεστώς. Δὲν περνάει ὅμως πολιτικὴ γραμμὴ καὶ σίγουρα δὲν ἰσορροπεῖ ἀπὸ πλευρᾶς πλουραλισμοῦ τὸ χαρακτήρα τοῦ μέσου. Οἱ λιγοστοὶ ἀρθρογράφοι τῆς «ἄλλης ἄποψης», ὅπως γιὰ παράδειγμα ὁ Ἄρης Χατζηστεφάνου, ἐκτοπίζονται εἴτε σὲ ὀλιγόωρες ραδιοφωνικὲς ἐκμπομπὲς δευτερεύουσας σημασίας, εἴτε σὲ μονόστηλα ἐφημερίδων. Σὲ κάθε περίπτωση ὅμως, ὁ ἐπιχειρηματίας τῆς ἐνημέρωσης μπορεῖ ἄνετα νὰ ὑποστηρίζει (ψευδῶς) ὅτι ἐξυπηρετεῖ τὸν πλουραλισμὸ καὶ τὴν ἐλευθερία τῆς ἄποψης.
Δὲν ὑπάρχει κακὴ δημοσιότητα: Τὸ περίφημο ρητὸ «There is no such thing as bad publicity except your own obituary» («Δὲν ὑπάρχει τέτοιο πράγμα ὅπως κακὴ δημοσιότητα, ἐκτὸς ἀπὸ τὴ νεκρολογία σου», Brendan Behan, 1923-64, Ἰρλανδὸς συγγραφέας) ἤδη χρησιμοποιεῖται -εἰδικὰ στὴν ἑλληνικὴ τηλεόραση- κατὰ κόρον. Μπορεῖ ὁ Ψωμιάδης μὲ τὴ μάσκα πάνω στὸ ἄλογο νὰ προκαλεῖ τὸ γέλιο ἀκόμη καὶ στοὺς ψηφοφόρους του. Μπορεῖ ἐπίσης ὁ ἀντιπαθὴς Καρατζαφέρης νὰ φέρνει σὲ μεσήλικα χιμπατζὴ πίττα στὰ ἀναβολικά. Μπορεῖ τέλος ὁ Λοβέρδος νὰ θυμίζει παρωδία φωσκολικοὺ μελοδράματος. Ὡστόσο ὅλοι τους «παίζουν» μονίμως στὸ γυαλί. Ὅλες τὶς ὧρες τῆς ἡμέρας, σὲ ὅλες τὶς συχνότητες. Τὸ ἀποτέλεσμα εἶναι κοινό: ὁ θεατὴς-ψηφοφόρος τὴν κρίσιμη ὥρα τῶν ἐπιλογῶν ἀνακαλεῖ ἐκεῖνο ποὺ ἔχει συνηθίσει νὰ βλέπει μονίμως.
Ὁ μύθος τῆς ἐλεύθερης (ἰδιωτικῆς) ἐνημέρωσης
Τὸ κρατικὸ μέσο ἐνημέρωσης ἔχει ἕναν «ἐργοδότη» διακριτὸ καὶ γνωστὸ στὸ κοινό, ἄρα καὶ μία γραμμὴ πληροφόρησης, ἐξίσου διακριτὴ καὶ γνωστή. Στὸ ἰδιωτικὸ μέσο ἐνημέρωσης, ὁ θεατὴς/ἀναγνώστης/ἀκροατὴς εἶναι δύσκολο νὰ διακρίνει τὴν ὑπαρκτὴ γραμμή, ἀκριβῶς διότι δὲ γνωρίζει τὸ ἰδιοκτησιακὸ καθεστὼς καὶ τὰ συμφέροντα ποὺ αὐτὸ ἐξυπηρετεῖ. Στὴν πράξη, ἡ ἰδιωτικὴ προπαγάνδα εἶναι πολλαπλὰ ἀνεξέλεγχτη καὶ ἐπιζήμια, χρησιμοποιώντας μάλιστα τὸ προσωπεῖο τῆς «ἀνεξάρτητης ἐνημέρωσης», κάτι ποὺ ἕνα κρατικὸ μέσο εἶναι σχεδὸν ἀκατόρθωτο νὰ ἰσχυριστεῖ ὅτι παρέχει. Θεωρητικά, ὁ ἀνταγωνισμὸς μεταξὺ τῶν ἰδιωτικῶν μέσων ἐνημέρωσης θὰ μποροῦσε νὰ λειτουργήσει πρὸς ὤφελος τῆς πραγματικῆς πληροφόρησης, ἂν καὶ πάλι θὰ ἦταν ὑποχρεωτικὴ ἡ αὐξημένη κριτικὴ ἱκανότητα τοῦ κοινοῦ. Στὴν ἑλληνικὴ πραγματικότητα ὅμως αὐτὴ ἡ θεωρία μόνο ὡς ἀνέκδοτο μπορεῖ νὰ ἀντιμετωπίζεται. Κι αὐτὸ διότι τὰ ΜΜΕ βρίσκονται στὰ χέρια ἐλάχιστων ἰδιοκτητῶν καὶ μάλιστα ἀπὸ δύο πολὺ συγκεκριμένα καὶ πανίσχυρα λόμπι: τὰ δημόσια ἔργα καὶ τὴ ναυτιλία, δηλαδὴ τοὺς μεγαλοκατασκευαστὲς καὶ τοὺς πλοιοκτῆτες. Τὸ μὲν πρῶτο λόμπι κατεξοχὴν κρατικοδίαιτο καὶ τὸ δεύτερο σὲ καθεστὼς πλήρους ἀσυδοσίας. Μὲ λίγα λόγια οἱ δύο καλύτεροι φίλοι τοῦ (δι)κομματικοῦ κράτους. Κατὰ συνέπεια, στὴν Ἑλλάδα βιώνουμε μία ἰδιότυπη «βορειοκορεάτικου» τύπου παραπληροφόρηση, ἡ ὁποία πηγάζει ἀπευθείας ἀπὸ τὰ ὑπουργικὰ γραφεῖα καὶ τὰ κέντρα ποὺ ἐξυπηρετοῦνται ἀπὸ αὐτὰ τὰ γραφεῖα.
Ὅλη ἡ κατάθεση τοῦ κυρίου Φλέσσα τῆς Civitas στήν εξεταστική. Οἱ πελάτες, ἡ Τουρκία, ὁ Ἀνάν καί τό ΔΝΤ.
(συνεχίζεται...)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου