Συμμετοχή καί θέαση

Ὁ Shakespeare διερωτᾶται πολλὲς φορὲς στὸν Μάκμπεθ – εἶναι ἡ ζωὴ μία ἱστορία εἰπωμένη ἀπὸ ἕναν ἠλίθιο, πλήρης ἤχου καὶ ὀργῆς, πού δὲ σημαίνει τίποτα; Ὑπάρχει κάποιος συγκεκριμένος σκοπὸς τῆς ζωῆς, ἢ γιὰ νὰ τὸ θέσουμε διαφορετικά, ζοῦμε γιὰ κάποιο συγκεκριμένο σκοπό, ἢ ἡ ζωὴ εἶναι μία χαοτική, ἀκυβέρνητη καὶ ἄσκοπη ροὴ γεγονότων; Θρησκευτικὰ καὶ ἐθνικιστικὰ ὑποκινούμενες ἀνθρωποκτονίες, πληθωρισμός, ὑποσιτισμός, ἀσθένειες, φανατισμένοι “συνομιλητές”, “δημοκρατικοὶ” κομματικοὶ ψηφοφόροι. Χειρότερα ἀκόμα, ἔχουμε ἀποκτήσει μία σκληρή, ἁρπακτικὴ ὕπαρξη, παρόλο ποὺ γνωρίζουμε πὼς εἴμαστε καταδικασμένοι στὴν στέρηση, τὴν ἀσθένεια, τὸ θάνατο. Αὐτὸ εἶναι τὸ ψυχρὸ μοτίβο πίσω ἀπὸ τὸ ἐρώτημα ποιὰ εἶναι ἡ ἔννοια τῆς ζωῆς.

Πᾶνε τέσσερα μὲ πέντε χρόνια ποὺ εἶχα διαβάσει τὸ βιβλίο. Δὲν εἶναι ὅμως οὔτε ἡ πρώτη, οὔτε -εἶμαι σίγουρος- ἡ τελευταία φορὰ ποὺ ἐνδίδω ὅταν μὲ τραβάει τὸ μανίκι. “Never let me go”. Ἡ παράσταση εἶχε τελειώσει, κατεβαίναμε τὰ σκαλοπάτια καθὼς μᾶς κτύπησε τὰ ρουθούνια πνιγηρὴ ἡ μούχλα τοῦ πεζοδρομίου.

Τοῦ αἰγάγρου ( Ἀνδρέας Ἐμπειρίκος - Ὀκτάνα)

ΤΟΥ ΑΙΓΑΓΡΟΥ
Πήδηξε ὁ αἴγαγρος καὶ στάθηκε σὲ μία ψηλὴ κορφή. Στητὸς καὶ ρουθουνίζοντας κοιτάζει τὸν κάμπο καὶ ἀφουγκράζεται πρὶν ἄλλο σκίρτημα σὲ ἄλλη κορφὴ τὸν πάη.

Τὰ μάτια του λάμπουν σὰν κρύσταλλα καὶ μοιάζουν μὲ μάτια ἀετοῦ, ἢ ἀνθρώπου ποὺ μέγας οἶστρος τὸν κατέχει. Τὸ τρίχωμά του εἶναι στιλπνὸ καὶ ἀνάμεσα στὰ πισινά του πόδια, πίσω καὶ κάτω ἀπ’ τὸ κεντρί του, τὸ μέγα σήμαντρον τῆς ἀπολύτου ὀρθοδοξίας ταλαντευόμενον σὲ κάθε σάλεμά του, βαριὰ καὶ μεγαλόπρεπα κουνιέται.

Βόσπορος καί Μαύρη Θάλασσα

"…Τὸ βιβλίο αὐτὸ εἶναι ἕνα ταξίδι καὶ μία βιογραφία,
Ὁ χῶρος εἶναι ὁ κόσμος πού ἀνοίγεται πέρα ἀπὸ τὸ Βόσπορο καὶ τὶς Συμπληγάδες- ὁ κόσμος τῆς Μαύρης θάλασσας- Ὁ ἥρωας ἀνήκει στὴν τελευταία γενιὰ τῶν Ἑλλήνων τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Γεννήθηκε τὸ 1899 σ’ ἕνα θρακικὸ χωριὸ τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας- Οἱ περιπέτειες του ἀρχίζουν τὸ 14, μετὰ τοὺς Βαλκανικούς, ὅταν, μαθητὴς ἀκόμα, δίχως πατρίδα καὶ περιουσία, πῆγε στὴ Ρουμανία νὰ δουλέψει- Ὁ Πρῶτος Πόλεμος τὸν βρῆκε στὴν Κωνστάντζα. Ἔφυγε γιὰ τὸ Γαλάτσι. Τὸ μέτωπο ἔσπασε. Ἀπὸ τὸν Δούναβη βρέθηκε στὸν Δόν. Μπερντιάνσκα στὴν Ἀζοφική. Ξέσπασε ἢ Ὀκτωβριανὴ Ἔπανάσταση. Νοβορωσίσκ. Οἱ Λευκορῶσοι ὑποχωροῦν, οἱ Ἄγγλοι ἀποχωροῦν. Ἀπὸ τὸν Καύκασο βρέθηκε στὴν Πόλη λίγο πρὶν ἀπὸ τὴν Καταστροφή. Κωνστάντζα ὡς τὸ 44. Βουκουρέστι μετὰ τὸν Δεύτερο Πόλεμο. Ὥσπου, τὸ 1950, ἐγκαταλείποντας πιὰ τὴ Μαύρη Θάλασσα, ἔφτασε μὲ τὴ γυναίκα του καὶ δυὸ μικρὰ παιδιὰ στὸν ρουμάνο-προσφυγικὸ καταυλισμὸ τοῦ Λαυρίου. Ἡ μεταπολεμικὴ Ἑλλάδα: ἕνας νέος κι ἄγνωστος κόσμος. Στὰ πενήντα ἕνα του χρόνια, ὁ πολυταξιδεμένος μεγαλέμπορος, ἀρχίζει γιὰ ἕβδομη φορὰ τὴ ζωή του ἀπὸ τὴν ἀρχή. Ἀγρότης στὸ Κορωπί.
Ἡ ἱστορία εἶναι πέρα γιὰ πέρα ἀληθινὴ καὶ βασίζεται στὴν αὐτοβιογραφία τοΰ Γιάνκου Δανιηλόπουλου…
…Γεννήθηκα στὴν Ἀθήνα, τὸ 1949. Ἀνήκω στὴ γενιὰ τῆς ἀναδίπλωσης μετὰ τὴν ἐπικράτηση τῶν κρατικῶν ἐθνικισμῶν καὶ τὸ κλείσιμο τῶν συνόρων. Στὴ γενιὰ πού στερήθηκε τὰ μεγάλα ταξίδια κι ἔχασε τὴ συνείδηση τῆς ἀπεραντοσύνης τοῦ παλιοῦ ἑλληνικοῦ ὁρίζοντα. Ἡ ἀντικατάστασή του ἀπὸ τὸ στεῖρο ἑλληνοκεντρισμό, ποὺ μᾶς φουσκώνει τὰ μυαλά, μὲ ἀπωθοῦσε πάντα. Ἢ βαθύτατη ἄγνοια κι ὁ ἀθεράπευτος νεοελληνικὸς ἐπαρχιωτισμὸς μὲ ἐξόργιζε. Ἄρχισα νὰ ταξιδεύω καὶ νὰ διαβάζω προσπαθώντας νὰ βρῶ μίαν ἄκρη, γιὰ ν' ἀποκαταστήσω αὐτὸ πού ἔνοιωθα χαμένο.
Ἂν ζοῦσα τὸν καιρὸ τῶν Σουλτάνων θὰ γινόμουν περιπλανώμενος παραμυθὰς νὰ διηγοῦμαι στοὺς καφενέδες αὐτὰ πού εἶδα κι ἔμαθα. Μὰ κανεὶς δὲν ξεφεύγει εὔκολα ἀπὸ τὸν περίγυρο καὶ τὰ πατροπαράδοτα. Ἔτσι τὸ πρῶτο μου κείμενο δημοσιεύτηκε στὴ «Μεσημβρινὴ» στὶς 23/11/63. Ὅμως ἡ δύναμη καὶ ἡ γοητεία τοῦ προφορικοῦ λόγου καὶ ἡ δυνατότητα τῆς προσωπικῆς ἐπαφῆς μὲ τραβοῦσαν ἀλλοῦ. Ἀπὸ τὸ 1970 ἄρχισα νὰ ξεναγῶ, ξένους πρῶτα κι ἀργότερα μόνον Ἕλληνες, κι ἀπὸ τὸ 75 καὶ πέρα διοχέτευσα ἕνα μέρος τῆς δουλειᾶς μου σὲ ραδιοφωνικὲς παραγωγές, ὥσπου πιὰ κατάλαβα πώς βρῆκα τὴν ἄκρη: θὰ μιλῶ καὶ θὰ γράφω ταξιδεύοντας τοὺς ἀκροατὲς καὶ τοὺς ἀναγνῶστες στὸν κόσμο ποὺ γνώρισα κι ἀγάπησα.
Ὑπάρχει λοιπόν, ἀκόμα κάποιος χῶρος γιὰ τοὺς περιπλανώμενους παραμυθάδες. Γιὰ τὰ ὑπόλοιπα ἂς φροντίζουν ἄλλοι..."

Νεοφιλελεύθερη ἀγωγή τοῦ πολίτη

Παρόλο ποὺ ὁ νεοφιλελευθερισμὸς προωθεῖ τὴν ἀνθρώπινη δυστυχία σὲ ὁλόκληρο τὸν πλανήτη, τὶς μέρες αὐτὲς εἶναι πιθανότερο νὰ φανταστεῖ κανεὶς τὸ τέλος τοῦ κόσμου, παρὰ τὸ τέλος τοῦ νεοφιλελευθερισμοῦ. Ὁ φονταμενταλισμὸς τῆς φιλελεύθερης ἀγορᾶς καὶ ἡ στρατιωτικοποίηση τῆς δημόσιας ζωῆς ἐνισχύονται ἀμοιβαία, μὲ ἀπώτερο στόχο τὴ μετατόπιση τῆς ἔμφασης ἀπὸ τὴν κοινωνικὴ δικαιοσύνη καὶ τὶς βασικὲς κοινωνικὲς παροχὲς γιὰ ὅλους, σὲ θέματα “παράνομης μετανάστευσης καὶ ἐθνικῆς ἀσφάλειας”. Ἕνα ἀπὸ τὰ κεντρικὰ στοιχεῖα τοῦ ἀπολυταρχικοῦ νεοφιλελευθερισμοῦ εἶναι ἡ δομικὴ σχέση μεταξύ του κράτους καὶ τῆς οἰκονομίας, ποὺ παγιώνει τὴν οἰκονομικὴ δύναμη στὰ χέρια τῶν ὀλίγων, ἀποσυνδέει τὸ εἰσόδημα ἀπὸ τὴν παραγωγικότητα, καὶ καθιστὰ τὶς ἀνάγκες τῆς κοινωνίας κατώτερες αὐτῶν τῆς ἀγορᾶς. Ἀλλὰ δὲν κάνει μόνο αὐτά, ἀλλὰ ἀκόμα περισσότερα. Ἐπανερμηνεύει τὶς παρεχόμενες ἀπὸ δημόσιους ὀργανισμοὺς ὑπηρεσίες ὡς κατώτερης ποιότητας, ἢ τὶς ὁρίζει ὡς ἄδικη πολυτέλεια, διαλύει τοὺς δεσμοὺς τῆς ἀμοιβαιότητας καὶ εὐνοεῖ τὸν κυνισμό, τὴν πλήξη, καὶ τὴν ἀπελπισία.

Ὁ ἀνθελληνικός ἑλλαδισμός ὡς τριτοκοσμικό έργαλεῖο...

Ὅπως εἴδαμε στό προηγούμενο ἀπόσπασμα ἀπό το βιβλίο τοῦ Γεράσιμου Κακλαμάνη ἀπό τό βιβλίο του « Η ΕΛΛΑΣ ΩΣ ΚΡΑΤΟΣ ΔΙΚΑΙΟΥ» ( 1990) ἡ μεταπολεμική παγκόσμια πολιτική τῆς «Δύσης» ἀποτυπώνεται στήν δράση τῶν μυστικῶν ὑπηρεσιῶν. Ἐννοοῦμε ἡ οὐσιαστική «πολιτική» καί ὄχι ἡ ἐπιφανειακή πού διαδραματίζεται σέ κοινοβούλια ( «δημοκρατικά» ἤ μή), ὅπως καί στά τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά πλατό και στούντιο ( ὑπό μορφή προπαγάνδας στά ΜΜΕ ἐν γένει). Μέσα στήν ἰδεολογική προπαγάνδα τῶν « ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων» ἐντάσσονται και οἱ θεωρίες περί «τρομοκρατίας». Πέραν αὐτῆς τῆς προπαγάνδας, σκάνδαλα, ναρκωτικά, ὅπλα εἶναι μερικές ὄψεις τῆς κρυφῆς πολιτικῆς πού αὐτή ἡ προπαγάνδα ἀποκρύπτει, μέ κοινό τους συντελεστή τό ἀπαραίτητο μαῦρο χρῆμα ἄνευ τοῦ ὁποίου εἶναι ἀδύνατον νά πραγματοποιηθῆ ἡ λειτουργία τῶν μυστικῶν ὑπηρεσιῶν. Οἱ ἀπρόσωπες διαδικασίες Wikileaks μέ τήν ἀποσπασματική, καθυστερημένη « ἀποκάλυψη» ἐπιλεγμένων γεγονότων, ἀσχολοῦνται μέ τήν δράση τῶν μυστικῶν ὑπηρεσιῶν σάν νά πρόκειται γιά μιά ἀδυναμία ἤ ἕνα μικρό ἀπόστημα ἑνός κατά τά ἄλλα ἁρμονικά λειτουργοῦντος συστήματος τό ὁποῖο ἐπιδέχεται βελτιώσεις, ἐνῷ ἡ ἀνομολόγητη ἀλήθεια εἶναι ὅτι ἡ μυστική πολιτική δράση εἶναι ὁ πυρήνας του. Διαχειριστικές πολιτικές ἰδεολογικῆς σκοπιμότητας, χωρίς κατανόηση τοῦ ἱστορικοῦ καί πολιτιστικοῦ παρελθόντος οὔτε ὅρους ἱστορικῆς προοπτικῆς ὡς πρός τόν τρίτο κόσμο καί ἰδιαίτερα τήν κρίσιμη περιοχή Ἀνατολικῆς Μεσογείου, Βαλκανίων καί Μέσης Ἀνατολῆς, συνεπῶς κενές πραγματικοῦ περιεχομένου, καθιστοῦν τήν ὕπαρξη καί δράση τῶν μυστικῶν ὑπηρεσιῶν ἐκ τῶν ὧν οὐκ ἄνευ.

Στήν σημερινή συνέχεια, παρουσιάζεται μιά ἀκόμη γεύση "δημοκρατικότητας" στόν "δυτικό" τρίτο κόσμο σέ σχέση μέ τόν ἀντιδημοκρατικό "ἀνατολικό". Δηλαδή σέ μεγάλο βαθμό ὁ πραγματικός ρόλος τοῦ ἑλλαδικοῦ κρατιδίου ὡς αὐτόματου πιλότου στήν μεταπολεμική τάξη πραγμάτων, μεταπολεμικά συντονισμένου στήν ἐντέλεια ὅσον ἀφορᾷ στήν λειτουργία τῶν παγκόσμιων μυστικῶν ὑπηρεσιῶν, μιά ἀνάλογη συνέχεια τοῦ διαλυτικοῦ ρόλου τοῦ δυτικόφερτου ἀνθελληνικοῦ ἑλλαδικοῦ μεγαλοϊδεατισμοῦ γιά τήν γεωπολιτική, πολιτιστική ἑνότητα τῆς περιοχῆς κατά τόν 19ο αἰῶνα. Ἡ « ἐθνική» συνείδηση, εἴτε μέ αὐτόματο πιλότο εἴτε μέ τό ἀζημίωτο, ἐπί τό ἔργον…

ΤαχυΔιαρροές

Οἱ πληροφορίες, τὰ ἀντικείμενα, οἱ ἄνθρωποι, ἀκόμα καὶ ὁ χῶρος, ὁ τόπος ποὺ ζοῦμε, ἔχουν ἀποκτήσει ρευστὴ μορφὴ καὶ μποροῦν νὰ “ρέουν” εὐκολότερα στὸ χῶρο καὶ τὸ χρόνο. Οἱ παλιὲς “στερεές” δομὲς λειώνουν γρήγορα ἀποκτώντας τὰ χαρακτηριστικὰ ὑγροῦ μὲ χαμηλὸ ἰξῶδες. Ὁ καπιταλισμὸς ἔχει προσλάβει ὑγρὴ μορφή. Τὰ ἐργοστάσια κατασκευάζονταν στὸ παρελθὸν ἀπὸ στερεὰ ὑλικὰ καὶ τὰ προϊόντα της “βαριάς” βιομηχανίας ἦταν ἐπίσης “στερεά”. Ἐν ἀντιθέσει, ἡ σύγχρονη βιομηχανία ἑδράζεται στὸ διαδίκτυο καὶ τὰ προϊόντα της εἶναι πολὺ “ἐλαφρότερα” καὶ στὶς περισσότερες τῶν περιπτώσεων στεροῦνται βάρους, ἀφοῦ κυρίως ἑστιάζονται στὴν “παροχὴ ὑπηρεσιών”. Συγχρόνως μὲ τὴ διαδικασία ρευστοποίησής τους τὰ πάντα ἀπέκτησαν ὅλες τὶς ἰδιότητες τῶν ρευστῶν, συμπεριλαμβανομένης καὶ ἐκείνης τῆς διαρροῆς. Τὰ WikiLeaks εἶναι ἕνα παράδειγμα τῆς διαδικασίας ρευστοποίησης τῆς πληροφορίας, ἡ ὁποία ἀφοῦ εἶναι ρευστή, μπορεῖ καὶ αὐτὴ δυνητικὰ νὰ διαρρεύσει. Ἂς σημειωθεῖ ὅτι τὸ λογότυπο (WikiLeaks, ΤαχυΔιαρροὲς) προέρχεται κυριολεκτικὰ ἀπὸ τὸν ὑγρὸ κόσμο καὶ ἡ ἐμφάνισή του ὀφείλεται στὴν ὕπαρξη τῶν μεγάλων ρευστοποιητῶν: τῆς ψηφιακῆς τεχνολογίας καὶ τοῦ διαδικτύου, ἐν τὴ ἀπουσίᾳ τῶν ὁποίων δὲν θὰ ὑπῆρχε τίποτα.

Περιμένοντας τήν ἐπανάσταση

Τὸ ἀγαπημένο βιβλίο τῆς Μιράντας –ἑνὸς κοριτσιοῦ 12 ἐτῶν- εἶναι μιὰ ἱστορία ταξιδιοῦ στὸ χρόνο, ποὺ ἀρχίζει κάπως ἔτσι: Ἡ Ἄννα ἐπιστρέφοντας ἀπὸ μιὰ κουραστικὴ μέρα, βρίσκει ἕνα μυστηριῶδες σημείωμα ἀκουμπισμένο πάνω στὸ τραπεζάκι τοῦ σαλονιοῦ, τὸ ὁποῖο τῆς ζητὰ νὰ ἀποκαλύψει τὸ μέρος ποὺ ἔχει κρύψει τὸ ἐφεδρικὸ κλειδὶ τοῦ σπιτιοῦ. Ἡ Ἄννα ἀσφαλῶς σαστίζει, ἀφοῦ γνωρίζει πὼς αὐτὸς ποὺ ἄφησε τὸ σημείωμα πρέπει νὰ εἶχε ἀρχικὰ χρησιμοποιήσει κάποιο κλειδὶ τοῦ σπιτιοῦ γιὰ νὰ μπεῖ. Παρόλα αὐτὰ ξεπερνᾶ τὴν ἀρχική της ἔκπληξη καὶ γράφει μιὰ ἐπιστολή, στὴν ὁποία ἐξηγεῖ μὲ λεπτομέρεια τὸ μέρος ποὺ βρίσκεται τὸ ἐφεδρικὸ κλειδὶ καὶ μετὰ βυθίζεται στὶς ἀναγνώσεις της, ὑπογραμμίζοντας τὰ ἀποσπάσματα τοῦ βιβλίου ποὺ διαβάζει.