Τό εὐρωπαϊκό χάος

http://konstantakopoulos.blogspot.com/2010/05/blog-post_26.html
Ἀπό τό ἐλληνικό στό εὐρωπαϊκό χάος - ἄρνηση προστατευτισμοῦ, καταστροφική λιτότητα, ἀδυναμία ρύθμισης ( Δ.Κωνσταντακόπουλος)

Σὲ “χαοτικὴ περιδίνιση”, ἐξ ὁρισμοῦ ἀπρόβλεπτης κατάληξης, μοιάζει νὰ εἰσέρχεται ἡ ΕE, ἔχοντας καθυστερήσει στὴν ἀντιμετώπιση τοῦ ἑλληνικοῦ ζητήματος ἀρκετὰ γιὰ νὰ ἀναδειχθοῦν στὴν ἐπιφάνεια καὶ νὰ “σκάσουν” οἱ πολλὲς ἀντιφάσεις της. Ἡ Ἑλλάδα ἔπαιξε περίπου ρόλο ποὺ παίζουν οἱ ἑλκυστὲς καταστροφῆς στὴ μαθηματικὴ θεωρία τοῦ Χάους. Ἂν ὅμως δὲν βρεθεῖ σημεῖο σταθεροποίησης στὴν περιδίνιση τῆς ΕΕ, ρόλο τοῦ ἑλκυστῆ καταστροφῆς θὰ ἀναλάβει ἡ Ἕνωση καὶ ἡ κρίση θὰ μεταφερθεῖ στὸ ὑπέρτερο ἐπίπεδο, τῆς παγκόσμιας οἰκονομίας καὶ παγκοσμιοποίησης. Στὸ χειρότερο σενάριο, ἡ σύγκρουση διεθνῶν τραπεζῶν καὶ ΕΕ, ἐξαιτίας τοῦ ἄναρχου τρόπου ποὺ τὴν χειρίζονται οἱ Εὐρωπαῖοι, μπορεῖ νὰ ἔχει μοιραῖες συνέπειες γιὰ εὐρὼ-ΕΕ. 

Στὶς 10.5 ἡ Γερμανία συγκατατέθηκε στὸ πακέτο γιὰ τὴ Νότιο Εὐρώπη, ἂν πιστέψουμε τὴν Ἐλ Παῒς, μόνο ὅταν ὁ Σαρκοζὶ ἀπείλησε μὲ γαλλικὴ ἔξοδο ἀπὸ τὸ εὐρώ. Τὸ εὐρὼ πῆρε πάνω του, ἡ σταθερότητα ἐπέστρεψε, ἀλλὰ τὸ Βερολίνο ἔκανε δεύτερες σκέψεις. Ἡ Ντώυτσε Μπὰνκ ἄρχισε νὰ προβλέπει ἑλληνικὴ χρεωκοπία, οἱ Γερμανοὶ νὰ ζητᾶνε αὐστηροποίηση τῶν δημοσιονομικῶν κανόνων, οἱ Γάλλοι νὰ θέτουν τὸ ἐρώτημα ποὺ θὰ πάει ἡ οἰκονομία μὲ τὸν στραγγαλισμὸ τῆς ζήτησης, ἡ γαλλογερμανικὴ σύγκρουση νὰ ἀναβιώνει σὲ ἐπίπεδο Eurogroup, ὅταν ἐκλήθη νὰ συγκεκριμενοποιήσει τὴ λειτουργία τῆς στήριξης. Χαρακτηριστικό τοῦ κλίματος ἦταν τὸ πρωτοφανὲς σχόλιο τοῦ Τρισὲ γιὰ τὴν Μέρκελ. Καλύτερα, εἶπε, μερικοὶ νὰ τὸ βουλώνουν!

Ἡ Μέρκελ προτείνει μηχανισμὸ ἐλεγχόμενης πτώχευσης τῶν χωρῶν-μελῶν τῆς εὐρωζώνης. Ταυτόχρονα, ἐνῷ μέχρι τώρα κατηγοροῦσε περίπου τοὺς Ἕλληνες συνταξιούχους τῶν 500 εὐρὼ ὡς ὑπεύθυνους γιὰ τὴν κρίση τοῦ παγκόσμιου καπιταλισμοῦ, τρομοκρατημένη ἀπὸ τὰ ἀποτελέσματα καὶ τὸ ἀναδυόμενο τέρας τῶν ἀγορῶν, παίρνει τὰ πρῶτα μέτρα περιορισμοῦ τῆς βραχυπρόθεσμης κερδοσκοπίας. Οἱ ἀγορὲς τῆς ἀπαντᾶνε ἀμέσως, μὲ πτώση τοῦ εὐρὼ καὶ τῶν γερμανικῶν ὁμολόγων. Ἡ Γαλλία, ποὺ διαμαρτυρόταν ἔντονα γιὰ τὶς κερδοσκοπικὲς ἐπιθέσεις, ἐξανίσταται γιὰ τὰ μέτρα τοῦ Βερολίνου καὶ δηλώνει ὅτι ἡ ἴδια δὲν θὰ πάρει! Τὸ “O σώζων ἑαυτόν σωθήτω” μετατρέπεται ἀπὸ ἑλληνικὴ σὲ εὐρωπαϊκὴ κατάρα, σὲ ἕνα περιβάλλον ποὺ δικαιώνει τὸ “Μωραίνει ὁ Θεὸς ὅν βούλεται ἀπωλέσαι”.
Γιὰ τὴ Γερμανία τὸ πρόβλημα εἶναι ἡ δημοσιονομικὴ ἀπειθαρχία, προτείνει ἄγριες περικοπὲς δαπανῶν καὶ αὐστηρὲς ποινές. Θέλει ὅλη τὴν πειθαρχία ποὺ χρειάζεται ἕνα καλὸ εὐρωπαϊκὸ κράτος, κανέναν ὅμως ἀπὸ τοὺς ἀντισταθμιστικούς, ἀναδιανεμητικοὺς μηχανισμοὺς ποὺ ἔχουν τὰ κράτη, ὅπως κοινὴ φορολογία καὶ ἀναδιανομή. Θέλει ὅλα τὰ κέρδη, κανένα ἀπὸ τὰ κόστη τῆς εὐρωζώνης.
Ἡ γενικευμένη λιτότητα κινδυνεύει ὅμως νὰ ἔχει χειρότερα ἀποτελέσματα ἀπὸ τὸ 1930, εἶναι κυκλικὴ καὶ ὄχι ἀντικυκλικὴ πολιτική. Θὰ στραγγαλίσει τὴ ζήτηση ἀπειλώντας τὴ δημοκρατία. Ἀντὶ νὰ βγάλει τὴν παγκόσμια οἰκονομία ἀπὸ τὴν ὕφεση, θὰ τὴν ὁδηγήσει σὲ κράχ. Ἡ τραπεζικὴ ἐπίθεση κατὰ τῶν κοινωνιῶν ἄρχισε ἀπὸ τὴν περιφέρεια τῆς ΕΕ, πέρασε στὴν περιφέρεια τῆς εὐρωζώνης καὶ θὰ φτάσει στὸ κέντρο της. Εἶναι χίμαιρα νὰ πιστεύει τὸ Βερολίνο ὅτι θὰ ἐπιβιώσει ἐν μέσῳ εὐρωπαϊκῶν ἐρειπίων!
Ἡ Γαλλία ζητάει ἀπὸ τὸ Βερολίνο νὰ ρίξει στὴν ἀγορὰ τὰ πλεονάσματά του γιὰ νὰ ξαναλειτουργήσει ἡ οἰκονομία, ἀντὶ νὰ ἀγοράζει χρεώγραφα. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι χωρὶς ζήτηση, ἡ Εὐρώπη θὰ καταρρεύσει. Ἀλλὰ εἶναι ἐπίσης ἀλήθεια ὅτι σὲ συνθῆκες ἔλλειψης προστατευτικῶν φραγμῶν, ἡ ζήτηση κινδυνεύει νὰ καταλήξει ἐκτὸς Εὐρώπης! Ἡ ὑποτίμηση τοῦ εὐρὼ εἶναι μέτρο προστατευτισμοῦ, συγκυριακὸ ὅμως, πιθανότατα ἀνεπαρκές. Κανεὶς ὅμως δὲν θέλει νὰ ἀκούσει γιὰ προστατευτισμό!

Τὸ λιγότερο ποὺ θάπρεπε νὰ γίνει, ὄχι γιὰ νὰ σωθεῖ τὸ παρὸν ἐπίπεδο εὐρωπαϊκῆς οἰκονομίας καὶ εὐημερίας, ἀλλὰ γιὰ νὰ μὴ γνωρίσει ἡ Εὐρώπη κοινωνικοπολιτικὲς καταστροφὲς καὶ ὁ πλανήτης μεγάλους πολέμους, θάταν ἡ σχεδιασμένη ἐπαναφορὰ λελογισμένου προστατευτισμοῦ, ἐλέγχων, φορολόγησης ροῶν κεφαλαίων καὶ ἐμπορευμάτων, μίας νέας βιομηχανικῆς καὶ τεχνολογικῆς πολιτικῆς στὴν Εὐρώπη, ἴσως στραμμένης στὴ ρομποτικὴ καὶ τὴν αὐτοματοποίηση, φιλικῆς πρὸς τὸ περιβάλλον καὶ τὸν ἐργαζόμενο, νέες πολιτικὲς συνοχῆς. Καμμιὰ ὅμως μεγάλη πολιτικὴ δύναμη στὴν Εὐρώπη, οὔτε καν ἡ ριζοσπαστικὴ ἀριστερὰ δὲν τὸ προτείνει. Εἶναι ἄλλωστε πολὺ δύσκολο νὰ ὑλοποιηθεῖ ἡ ἰδέα στὸ περιβάλλον 27 συναποφασιζόντων.

Ὡς ἀποτέλεσμα τουλάχιστο τεσσάρων δεκαετιῶν ἀπορρύθμισης, σταδιακῆς κατάργησης ὅλων τῶν κρατικῶν μοχλῶν παρέμβασης, ἀντὶ νὰ ὀμαλοποιεῖται καὶ νὰ ἐξισώνεται, τὸ παγκόσμιο σύστημα τῆς παγκοσμιοποίησης, τείνει νὰ διαρραγεῖ ἀναρχικὰ σὲ πόλους διαφορικῆς ἰσχύος. Ἀλλοῦ χρῆμα, ἀλλοῦ κατανάλωση-ζήτηση, ἀλλοῦ παραγωγὴ-ἐργασία. Κάθε πόλος ἐπιχειρεῖ νὰ μεγιστοποιήσει τὰ πλεονεκτήματά του, μὲ ἀποτέλεσμα ἔκδηλη ἀδυναμία ρύθμισης.

Στὴν ἐξίσωση συμμετέχουν πολλοὶ “παίκτες”. Οἱ “στρατηγικές” τους εἶναι ἀποκλίνουσες, ἀλλὰ καὶ μεταβάλλονται στὴ διάρκεια τοῦ «παιχνιδιοῦ», ἀποσταθεροποιώντας τὴ λειτουργία τοῦ συστήματος καὶ ἀποκαλύπτοντας τὴν ἀδυναμία του νὰ αὐτορρυθμισθεῖ. Ἕνας κολοσσιαῖος παράγοντας ποὺ παραμένει σχετικὰ ἀόρατος καὶ ἀπρόβλεπτος εἶναι οἱ ἀγορές. Στὴν πραγματικότητα ἡ συζήτηση περὶ ἀγορῶν εἶναι ἀπάτη, αὐτὸ ποὺ βλέπουμε δὲν εἶναι ἀγορές, εἶναι μᾶλλον τὸ τέλος τῶν ἀγορῶν, μὲ τὴ μορφὴ ποὺ χαρακτήρισε τὸν ἀνερχόμενο καπιταλισμό, ἑνὸς πλήθους δηλαδὴ ἀλληλοανταγωνιζόμενων παικτῶν! Οἱ διεθνεῖς τράπεζες, οἶκοι ἀξιολόγησης καὶ κάτοχοι-διαχειριστὲς χρηματιστικοῦ κεφαλαίου, μετὰ ἀπὸ δεκαετίες ἀπελευθέρωσης καὶ ἀποφορολόγησης, ἀπέκτησαν πολλαπλάσια ἰσχὺ ἀπὸ τὰ κράτη, συκροτήθηκαν σὲ τεράστιο ὀλιγοπώλιο καί, ὅπως κάθε τόσο μεγάλη Ἰσχὺς στὴν ἱστορία ἔχουν ἀσφαλῶς μακροχρόνιες πολιτικὸ-στρατηγικὲς καὶ ὄχι μόνο οἰκονομικὲς ἐπιδιώξεις.

Εἶναι οὐσιαστικὰ οἱ δυνάμεις ποὺ ἔσπρωξαν τὶς ΗΠΑ στὴν ἐπίθεση στὸ Ἰράκ, ὡς ἀρχὴ στρατιωτικῆς κατάληψης τοῦ πλανήτη καὶ δημιουργίας παγκόσμιας «Αὐτοκρατορίας». Τὰ μέσα καὶ τὸ πεδίο σύγκρουσης ἄλλαξαν, ὄχι οἱ ἐπιδιώξεις. Ἂν οἱ Ἀμερικανοὶ μποροῦν νὰ μετακινήσουν μερικὲς στρατιὲς σὲ διάστημα λίγων εἰκοσιτετραώρων, οἱ ἐπονομαζόμενες ἀγορὲς μποροῦν ἐπίσης νὰ κινητοποιήσουν πολλὰ δισεκατομμύρια δολλάρια μὲ καθαρὰ πολιτικὲς ἐπιδιώξεις. Γι’ αὐτὸ δὲν βλέπουμε τὶς χαοτικὲς κινήσεις, ποὺ συνήθως χαρακτηρίζουν τὶς πραγματικὲς ἀγορές, ὅσο στοχευμένες ἐπιθέσεις ἐναντίον ἑνὸς εὐρωπαϊκοῦ κράτους κάθε φορά. Ὁ τρόπος δράσης θυμίζει τοὺς ἀστραπιαίους πολέμους μὲ τοὺς ὁποίους ὁ Γκουντέριαν κατέλαβε τὴν Εὐρώπη, προτοῦ σπάσει τὰ δόντια του στὴ στέππα.
Δεύτερο, δὲν ὑπάρχει ΕΕ. Δὲν ὑπάρχει τρόπος, πεδίο σύνθεσης τῆς πολιτικῆς βούλησης τῶν εὐρωπαϊκῶν λαῶν, τῶν δημοκρατικῶν τους ἀποφάσεων στὰ 27 ἐθνικὰ θεσμικὰ ἐπίπεδα ποὺ λειτουργεῖ ὑποτυπωδῶς ἡ δημοκρατία, τῶν οἰκονομικῶν ἐξελίξεων καὶ πολιτικῶν καὶ τῶν κεντρικῶν εὐρωπαϊκῶν θεσμῶν. Τὸ Μάαστριχτ εἶναι ἕνας κλειστός, ἐσωτερικὰ συνεκτικὸς ἀλγόριθμος, φτιαγμένος μὲ κριτήριο τὴν ἐγγύηση τῶν κερδῶν τοῦ χρηματιστικοῦ κεφαλαίου (καὶ ἐμμέσως τῶν γερμανικῶν ἐξαγωγῶν). Τηρούμενο ὁδηγεῖ σὲ πολιτικὰ ἀνέφικτες καταστάσεις, μαζικῆς φτωχοποίησης καὶ πλήρους ἀποβιομηχάνισης. Εἶναι πολὺ δύσκολο ἕως ἀδύνατο νὰ μεταρρυθμιστεῖ. Ἂν ἀρχίσεις νὰ τὸν παραβιάζεις ad hoc, ὅπως κάνει τώρα ἡ ΕΕ, δυσκολεύεσαι νὰ βρεῖς νέο σημεῖο σταθερότητας τοῦ συστήματος καὶ παροξύνεις τὶς ἐσωτερικὲς ἀντιθέσεις καὶ ἀνταγωνισμούς.
Τὸ εὐρὼ ἔκανε πολὺ εὐκολότερο τὸν δανεισμό. Ὅπως ἀποκαλύπτεται, ἔκανε πολὺ εὐκολότερη καὶ τὴν ὑποδούλωση τῶν εὐρωπαϊκῶν κρατῶν στοὺς δανειστές τους, ἐκτὸς ἂν ἀρχίσουν νὰ τοὺς … ἀπαλλοτριώνουν, ὅπως ὁ Ροῦζβελτ. Τὸ Μάαστριχτ σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴ διαρκῆ διεύρυνση καὶ τὴν παγκόσμια φιλελευθεροποίηση λειτουργεῖ ὡς ἐργαλεῖο εὐρωπαϊκῆς ἀποβιομηχάνισης. Ἡ ὑπεσχημένη σύγκλιση οἰκονομιῶν (Ντελόρ, 1986) δὲν πραγματοποιήθηκε ποτέ, οὔτε ὅλη ἡ Εὐρώπη μπορεῖ νὰ ζήσει ἀπὸ τὴν παραγωγὴ ὑψηλῆς τεχνολογίας (ἰδέες Μπλέρ). Γιὰ νὰ συναγωνιστοῦν οἱ Εὐρωπαῖοι κινέζικες ἐπιχειρήσεις μὲ μεροκάματο ἕνα ἢ δύο δολλάρια, πρέπει νὰ κατεβάσουν τελικὰ ἐκεῖ τὰ μεροκάματα, κάτι ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ γίνει χωρὶς πολέμους, καταστροφὲς καὶ δικτατορίες. Τὸ ἀποφύγαμε μὲ δανεισμό, ἡ μέθοδος ὅμως ἐπιδείνωσε ἀντὶ νὰ λύσει τὸ πρόβλημα, ἀφοῦ τὰ δάνεια δὲν χρηματοδότησαν ἀνάπτυξη καὶ μείωση ἀνισοτήτων. Γιὰ νὰ κατέβει βίαια τὸ κόστος ἐργασίας, ὅπως ἐπιβάλλει ἡ ἀρχὴ τῶν συγκοινωνούντων δοχείων, ὅταν δὲν παρεμβάλλεται κρατικὴ παρέμβαση, πρέπει νὰ καταστραφεῖ ἡ εὐρωπαϊκὴ δημοκρατία. Τὴν τάση ὀργανώνουν οἱ εὐρωπαϊκὲς συνθῆκες, Μάαστριχτ καὶ Λισσαβώνας, ἀναγορεύοντας τὸν ἀκώλυτο οἰκονομικὸ ἀνταγωνισμό, τὸν χωρὶς ἐμπόδια καὶ ὅρια φιλελευθερισμό, σὲ καταστατικὴ ἀρχὴ τῆς ΕΕ, ἀπαγορεύοντας κάθε φορολογικὴ καὶ κοινωνικὴ ἐναρμόνιση.

Ἡ Γερμανία συμμάχησε μὲ τὶς ἀγορὲς γιὰ νὰ δώσει ἕνα μάθημα στὴν Ἑλλάδα, διαπιστώνοντας τώρα μὲ τρόμο καὶ ἀμηχανία ὅτι ὁ σύμμαχος εἶναι ἕνα ἐπικίνδυνο τέρας. Ἀλλὰ οὔτε οἱ ἀγορὲς μποροῦν τελικὰ νὰ ἐπιβάλουν μαζικὴ φτωχοποίηση. Θὰ χρειαστοῦν ἰσχυρὲς ἀστυνομίες καὶ στρατοί, μία κατάλληλη ἰδεολογία, ἴσως καὶ διεθνεῖς συρράξεις ἢ μεγάλες καταστροφές. Ἐκτὸς ἂν ἡ προσέγγιση τοῦ Μεγάλου Κρὰχ προκαλέσει κινητοποίηση κοινωνιῶν καὶ ἐναργεῖς πολιτικὲς παρεμβάσεις.