Ἡ μπύρα καί ὁ βάτραχος

Ἡ στρατηγική τῆς παγκοσμιοποίησης βασίζεται στὸ φόβο τῶν διαφορετικῶν ἐθνικῶν κρατῶν πὼς χωρὶς χρηματοοικονομικὴ ὑποστήριξη θὰ συντριβοῦν ἀπὸ τὴν παγκόσμια οἰκονομία, ἀναγκάζοντας τα ἔτσι νὰ ἐπιζητοῦν νὰ συμπεριληφθοῦν στὸ “παγκόσμιο κίνημα”. Ὁ σχηματισμὸς ὑπερ-εθνικῶν κρατῶν λοιπὸν δὲν εἶναι καταναγκαστικὴ διαδικασία, ἀλλὰ ἐπιθυμητὴ τουλάχιστον ἀπὸ τὴν πλειοψηφία τῶν “λογικὰ” σκεπτόμενων πολιτῶν. Ἡ μείωση τῶν εὐθυνῶν παράλληλα μὲ τὴν οἰκονομικὴ ἐξασφάλιση φαντάζει σὰν προσφορὰ ποὺ θὰ ἦταν ἐθνικὴ αὐτοκτονία νὰ ἀπορρίψει κανείς. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ οἱ νόμοι τῶν πολυεθνικῶν ἐπιχειρήσεων, ἢ τῆς παγκόμιας ἀγορᾶς γίνονται ἀποδεκτοὶ καὶ αὐτὸ ποὺ ἀπομένει στὶς ἐθνικὲς κυβερνήσεις δὲν εἶναι τίποτα περισσότερο παρὰ τὸ νὰ πείσουν τοὺς πολίτες τους νὰ συμμορφωθοῦν. Μὲ παρόμοιο τρόπο ἡ κοινωνικὴ χειραγώγηση διεξάγεται κατὰ τρόπο ποὺ δὲν εἶναι προφανὴς στὶς μάζες. Στοὺς μοντέρνους καιροὺς τὰ ἄτομα δὲν καταπιέζονται νὰ συμμορφωθοῦν στὴν τήρηση κοινωνικῶν προτύπων ὅπως ἴσχυε στὸ παρελθόν, ἀλλὰ ὁ φόβος τοῦ κοινωνικοῦ ἀποκλεισμοῦ καὶ ἡ ἐπιθυμία ταύτισής τους μὲ οὐτοπικὲς εἰκόνες τὰ διατηρεῖ πιὸ συγκρατημένα καὶ τὰ καθιστᾶ πιὸ πρόθυμα καὶ ἴσως εὐτυχῆ στὴν ἀποδοχὴ κατευθύνσεων. 

Μήν βαράτε μόνο τούς πολιτικούς, ὑπάρχουν καί οἱ "διανοούμενοι"...

Σύμφωνα μὲ τὸν Φρειδερῖκο Νίτσε, δὲν ὑπάρχει πιὸ ἐπικίνδυνο λάθος ἀπὸ τὸ νὰ ἐκλαμβάνεις τὸ ἀποτέλεσμα σὰν αἴτιο καὶ τὸ αἴτιο σὰν ἀποτέλεσμα. Αὐτὴ τὴν διαστροφὴ τῆς πραγματικότητας τὴν ὀνομάζει ἀθάνατο παραλογισμό.

Γιὰ παράδειγμα, ἕνας λιτοδίαιτος ἄνθρωπος ποὺ καταφέρνει νὰ φτάσει σὲ βαθιὰ γεράματα χαίροντας ἄκρας ὑγείας, δὲν τὸ ὀφείλει στὴν προσεγμένη διατροφή του, ὅπως κατὰ κανόνα ὑποστηρίζεται, ἀντίθετα ἡ μακροζωία του ὀφείλεται σὲ ἕναν ἀργὸ μεταβολισμὸ ὁ ὁποῖος καταλήγει σὲ μία λιτὴ δίαιτα. Ἕνας ἄνθρωπος μὲ διαφορετικὸ μεταβολισμὸ ἂν ἐφάρμοζε τὴν ἴδια δίαιτα θὰ λιμοκτονοῦσε.

Ἐρώτημα: Ἀφοῦ, ὅταν τρέφονται πανομοιότυπα, δὲν μποροῦν οἱ ἄνθρωποι νὰ ζήσουν ὅλοι σύμφωνα μὲ τὴν φύση τους, μποροῦν ὅλοι οἱ λαοὶ νὰ κυβερνηθοῦν μὲ τὶς ἴδιες ἀρχές; 

Συλλογική συνείδηση καί αὐτονομία

Τὰ κοινωνικὰ ἔντομα -μυρμήγκια, μέλισσες, τερμίτες, καὶ σφῆκες- χρησιμοποιώντας περίπλοκη συλλογικὴ νοημοσύνη καὶ χωρὶς τὴν παρέμβαση κεντρικοῦ ἐλέγχου, κατανέμουν ἴση ἐργασία σὲ καθένα μέλος ὁλόκληρου τοῦ σμήνους, ἐπιτυγχάνοντας ἔτσι ἀγαστὴ συνεργασία προκειμένου νὰ ὁλοκληρώσουν σύνθετους, δύσκολους στόχους, τοὺς ὁποίους τὸ καθένα μέλος μόνο του δὲν θὰ μποροῦσε νὰ ἐπιτύχει, ὅπως ἡ ἀνεύρεση τροφῆς καὶ ἡ ἀντιμετώπιση ἐξωτερικῶν κινδύνων. Ἡ ἀπουσία κεντρικοῦ ἐλέγχου ἢ ἀλλοιῶς αὐτοδιοίκηση ἀναφέρεται σὲ μιὰ συλλογικὴ συμπεριφορὰ ποὺ δὲν εἶναι ρητὰ προγραμματισμένη γιὰ καθένα ἐπιμέρους μέλος τοῦ σμήνους, ἀλλὰ προκύπτει ἀπὸ πολυάριθμες ἀλληλεπιδράσεις μεταξὺ τῶν μελῶν, ποὺ ἀκολουθοῦν ἁπλοὺς μεμονωμένους κανόνες ποὺ ἐκτελοῦνται βάσει τοπικὰ διαθέσιμων πληροφοριῶν. Σ’ αὐτὸ τὸ αὐτοδιοικούμενο σύστημα, ἐνῷ κανένα μέλος δὲν γνωρίζει ὅλες τὶς πιθανὲς ἐναλλακτικὲς λύσεις, καὶ κανένα μέλος δὲν κατέχει μία λύση σχεδιασμένη μὲ σαφήνεια, ὅλα τὰ μέλη μαζὶ ἔρχονται ‘ἀσυναίσθητα’ σὲ συμφωνία.

Bob Dylan

Στὶς 24 Μαΐου συμπληρώνει τὰ 70 χρόνια καὶ ἀκόμα ἕνα μυστηριῶδες σύννεφο τὸν περιβάλλει. Δὲν εἶναι πολλοὶ οἱ ἄνθρωποι τῆς γενιᾶς του ποὺ τὸ ἔργο τους ἐξακολουθεῖ νὰ εἶναι ἐνδιαφέρον καὶ ζωτικῆς σημασίας. Τὸ πρόσφατο ἔργο του Time Out of Mind (1997), Love and Theft (2001) καὶ Modern Times (2006) χαρακτηρίζει ἡ ὑπαρξιακὴ διορατικότητά του καὶ οἱ rock νότες δημιούργημα τῆς ἡλικίας καὶ τῆς ἐμπειρίας του. Ἡ φωνὴ του εἶναι κομμάτια σὲ σύγκριση μ'αὐτὸ ποὺ ἦταν σαράντα χρόνια πρίν. Ὅμως αὐτὴ εἶναι καὶ ἡ ὀμορφιά της. Ὁ Dylan μᾶς ἀντιμετωπίζει ὄχι μόνο μὲ τὴ δική του θνησιμότητα ἀλλὰ καὶ μὲ τὴ δική μας. Ἑκατομμύρια ἀνθρώπους ποὺ ἔχει ἀγγίσει ἡ μουσικὴ του βασανίζουν δύο αἰνίγματα. Ποιὸς εἶναι ὁ Bob Dylan καὶ τί θέλει;

Ἡ ἀγάπη ὅπως ἐκφράζεται ἀπὸ δυὸ ξεροκόμματα ψωμὶ

“Καθώς ἡ ζωγραφική τοῦ πίνακα μὲ τὸ ψωμὶ βρισκόταν σὲ ἐξέλιξη ἡ Gala κι ἐγὼ συνηθίζαμε νὰ παίζουμε κάθε ἀπόγευμα σκάκι. Προσπαθοῦσα νὰ κάνω τὴν ἐπιφάνεια πάνω στὴν ὁποία βρίσκονταν τὰ ξεροκόμματα τοῦ ψωμιοῦ ὅσο πιὸ ἁπαλὴ γινόταν. Συνήθως ὑπῆρχαν διάσπαρτα πράγματα παντοῦ, στὸ πάτωμα γιὰ παράδειγμα βρίσκονταν πολλὰ σκόρπια πιόνια σκακιοῦ. Μιὰ μέρα, καθὼς προσπαθοῦσα νὰ τὰ βάλω μέσα στὸ κουτί, ἕνα ἔπεσε στὸ μέσον του ἡμιτελοῦς ἔργου τῆς ἀκίνητης ζωῆς. Μετὰ ἀπ΄αὐτὸ ἔπρεπε νὰ βροῦμε ἄλλο σὲτ γιὰ νὰ συνεχίσουμε τὸ παιχνίδι μας, καθὼς χρησιμοποιοῦσα τὸ πεσμένο πιόνι σὰν μοντέλο γιὰ τὸν πίνακα καὶ δὲν ἄφηνα κανένα νὰ τὸ πειράξει."

Γιὰ μία ἰδιοφυΐα σὰν τὸν Salvador Dali ἡ προσθήκη ἐπικῆς διάστασης στὰ πιὸ συνηθισμένα καθημερινὰ πράγματα εἶναι διαδικασία ἁπλή. Δυὸ φέτες ξερὸ ψωμί, τυχαία διάσπαρτα ψίχουλα κι ἕνα πιόνι τοῦ σκακιοῦ. Ὅπως ἔχει ἐξηγήσει ὁ ἴδιος, ὁ στόχος τῆς παρουσίας τοῦ ψωμιοῦ στὶς ἐργασίες του εἶναι νὰ πετύχει τὴν ἀπεικόνιση τῆς ἀκινησίας ἑνὸς ἀντικειμένου πρὶν ἀπὸ τὴν ἔκρηξή του.

Τὸ Χριστινάκι κάθησε ἀναπαυτικὰ κάτω ἀπὸ τὸν πίνακα τοῦ Dali ποὺ εἶχε στὸ σαλόνι της καὶ ἄρχισε μὲ τὴ βραχνὴ φωνή της νὰ μὲ διαβάζει φωναχτὰ ἀποσπάσματα ἀπὸ τίς σημειώσεις της:

Νευροεπιστήμη καί ἠθική

Ἕνα πλῆθος αἰνιγματικῶν ἐρωτήσεων ποὺ σχετίζονται μὲ τὴν προέλευση τῶν ἠθικῶν ἀξιῶν συζητοῦνται γιὰ περισσότερο ἀπὸ 2.000 χρόνια. Προέρχεται ἡ ἠθικὴ ἀπὸ ἕνα νομοθέτη θεὸ μετὰ τὸ θάνατο τοῦ ὁποίου τὰ πάντα ἐπιτρέπονται; Ἢ μήπως ἡ ἠθικὴ στηρίζεται στὶς ἐγγενεῖς διαθέσεις, ἢ ἀρετές, τὶς ὁποῖες κατέχουν ἀπὸ τὴ φύση τους ὅλα τὰ ἀνθρώπινα ὄντα;

Μήπως οἱ ἠθικές μας ἀξίες πηγάζουν ἀπὸ τὴ διαίσθηση γιὰ «τὸ ἀγαθὸ» πού μᾶς δίνει ἡ γνώση τῆς ἠθικῆς πραγματικότητας, ὅπως ἡ ὅραση προσφέρει τὴ γνώση τῆς φυσικῆς πραγματικότητας; Ἢ μήπως ἡ γνώση δὲν ἔχει καμία σχέση, ἀφοῦ ἐκ πρώτης ὄψεως φαίνεται πώς οἱ ἠθικὲς ἀξίες ἀντιπροσωπεύουν μονάχα κάποιες συνήθειες πού ἐπέλεξαν κάποιοι ἀσύνδετοι μεταξύ τους πολιτισμοί; Ἐὰν εἶναι ὅμως ἔτσι, πῶς μπορεῖ νὰ ἐξηγηθεῖ ἡ περιορισμένη ποικιλομορφία τῶν ἠθικῶν συστημάτων;

Σύριγξ

Στὴν κλασσικὴ μυθολογία μὲ τὸ ὄνομα "Σύριγξ" ἀναφέρεται μία νύμφη τῶν δασῶν τῆς Ἀρκαδίας. O ἀκόλαστος θεὸς Πάν εἶδε μιὰ μέρα τὴ νύμφη νὰ περνᾶ μπροστὰ ἀπὸ τὴ σπηλιὰ του κυνηγώντας ἕνα ἐλάφι, τὴν ἐρωτεύθηκε καὶ τὴν ἀκολούθησε. Γιὰ νὰ τὸν ἀποφύγει, ἡ Σύριγξ, ἡ ὁποία εἶχε ὁρκιστεῖ στὴ θεὰ Ἄρτεμη ὅτι θὰ παρέμενε ἀδιάφθορη, κατέφυγε στὶς ὄχθες τοῦ ποταμοῦ Λάδωνα ζητώντας βοήθεια ἀπὸ τὶς νύμφες του. Ἐκεῖνες τὴν μεταμόρφωσαν σὲ καλαμιὰ καὶ ὁ Πὰν τὸ μόνο ποὺ βρῆκε ὅταν ἔφτασε στὴν ὄχθη τοῦ Λάδωνα ἦταν μιὰ συστάδα καλαμιῶν ποὺ θορυβοῦσαν καθὼς τὶς διαπερνοῦσε θυμωμένη ἡ ἀνάσα του. Ὁ Πὰν ἔκοψε τὰ καλάμια σὲ διαφορετικὰ μήκη καὶ τὰ ἔδεσε μαζὶ κατασκευάζοντας τὸ πρῶτο εἶδος πνευστοῦ μουσικοῦ ὀργάνου (αὐλοῦ), τὸ ὁποῖο ὀνόμασε “σύριγγα”, πρὸς τιμὴν τῆς ἀνεκπλήρωτης ἀγάπης του.

Στὴ λογοτεχνία δυστοπία (κακοτοπιὰ) χαρακτηρίζεται ἡ φουτουριστικὴ κοινωνία ἡ ὁποία ἔχει ὑποβαθμιστεῖ σὲ κατασταλτικὸ κράτος, καλυπτόμενη συχνὰ ὑπὸ τὸν μανδύα τῆς οὐτοπίας. Τὸ Καναδικὸ ρὸκ συγκρότημα Rush δημιούργησε ἕνα κίνημα μὲ τὸν τίτλο "The Temples of Syrinx" στὸ τραγούδι 2112, στὸ λεύκωμά του 2112 ποὺ ἐκδόθηκε τὸ 1976, τὸ ὁποῖο εἶναι βασισμένο στo ἔργο τῆς μυθιστοριογράφου καὶ φιλοσόφου Ayn Rand. Τὸ τραγούδι ἀναφέρεται σὲ μία δυστοπικὴ κοινωνία στὴν ὁποία οἱ τέχνες καὶ ἰδιαίτερα ἡ μουσική, ἔχουν κατασταλεῖ ἀπὸ τοὺς ἱερεῖς τοῦ ναοῦ Syrinx.

Θανάσης Βέγγος

Α)Μαχητὴς τῆς ζωῆς - ἐργάτης τῆς Τέχνης

http://www1.rizospastis.gr/page.do?publDate=4/5/2011&id=13538&pageNo=27&direction=1

«Ἔφυγε» χτὲς σὲ ἡλικία 84 χρόνων

Σεμνὸς «μαχητὴς» - ἀπὸ τὰ γεννοφάσκια του μέχρι τὸ τέλος του - «στὴ γαλέρα τῆς ζωῆς» ποὺ «τράβηξε ἄγριο κουπὶ» ὅπως ἔλεγε ὁ ἴδιος, ὁ Θανάσης Βέγγος, πέρασε, χτὲς στὶς 7 π.μ., στὴν ἱστορία τοῦ ἑλληνικοῦ κινηματογράφου, τοῦ θεάτρου, τοῦ λαϊκοῦ πολιτισμοῦ εὐρύτερα, ἀλλὰ καὶ τῶν ἀγώνων τοῦ λαοῦ μας.

Ὁ θάνατός του λύπησε πανελλήνια τὸ λαό, γιατί ὁ Βέγγος ἦταν, παρέμεινε, ἀγωνίστηκε, ἔζησε, βιοπάλεψε καὶ δημιούργησε σὰν γνήσιο τέκνο τοῦ λαοῦ. Καὶ πάντα μὲ μοναδικὴ σεμνότητα, συνέπεια, ἀξιοπρέπεια, καλοσύνη κι ἀνθρωπιά.